Morgunblaðið - 22.11.1987, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. NÓVEMBER 1987 31
gaumur í upphafí, t.d. varðandi
fomleifarannsóknir og skráningu
fomra mannvistarleifa á Þingvöll-
um, gerð sérstaks korts af þing-
helginni og staðsetningu skrá-
settra minja. Þá er gerð grein fyrir
gróðurfarsrannsóknum og athug-
un á ferðavenjum í þjóðgarðinn.
í lýsingu á tillögunum í næsta
kafla er gerð grein fyrir mörkum
athafnasvæðis þjóðgarðsins,
auknu svigrúmi fyrir þjónustu við
þjóðgarðsgesti vestan Almanna-
gjár, breyttri girðingarlínu,
byggingu menningarmiðstöðvar
og öðrum byggingum.
Sérstakur kafli fjallar um þing-
helgina og grennd hennar og
byggingar í þinghelginni, breytt
vegastæði að Skógarhólum og ný
tjaldstæði við Leiralæk.
Kaflar em um áningarstaði
hestamanna við Skógarhóla, um
Meyjarsæti og Hofmannaflöt, um
gamlar minjar í Þingvallahrauni
og útivist þar, um breytta legu
þjóðvegar við Gjábakka og mið-
stöð þar. Og loks um Amarfell og
veiðisvæði í vatninu, umhirðu tijá-
gróðurs og samninga við sumarbú-
staðaeigendur í þjóðgarðinum.
í eftirmála segja höfundar að
framangreindar hugmyndir séu
lagðar fram til kynningar og um-
fjöllunar og þeir voni að niðurstöð-
ur þeirrar umfjöllunar megi koma
að gagni við gerð endanlegs skipu-
lags.
Þetta kann að þykja nokkuð
löng upptalning á atriðum hér að
framan en hún er látin fylgja með
til þess að menn átti sig betur á
vallanefndar sr. Heum Stemssyni.
hve flókin og umfangsmikil atriði
þarf að taka með í reikninginn og
leysa hvert um sig svo allir megi
vel við una.
Sr. Heimir Steinsson hefur búið
á Þingvöllum í sex ár. Hann er
gjörkunnugur staðnum og öllu því
sem þar fer fram sumar sem vet-
ur. Hann er auk þess fróðari um
sögu staðarins í fortíð og nútíð
en flestir aðrir. Það vita þeir sem
notið hafa leiðsagnar hans um
staðinn. Og honum er ljóst eins
og höfundum tillagnanna að ekki
dugir að einblína á einn þátt en
gleyma öðrum þegar málefni Þing-
valla eiga að ráðast.
Vegna all-harkalegra viðbragða
sem vart hefur orðið úr einstaka
stað vegna tillagnanna og byggð
virðast að nokkru á misskilningi,
varð sr. Heimi að orði þegar þau
bar á góma:
„Mér hefur reyndar fundist
umfjöllunin í fjölmiðlum einkenn-
ast um of af æsifréttastíl, og
óeðlilega mikil áhersla verið lögð
á spurninguna: „Á Valhöll að vera
eða fara?“. Þess vegna fínnst mér
ástæða til að benda á að hér er
ekki verið að undirbúa neina bylt-
ingu í sambandi við Þingvelli.
Þetta eru fyrst og fremst hug-
myndir um þróun til langframa.
Þingvallanefnd er einvörðungu að
velta fyrir sér valkostum sem tveir
fagmenn hafa sett fram. Enginn
ætlar að troða neinum um tær,
enda höfum við ekki löngun til að
taka neitt af neinum.
Við þessa vinnu var strax haft
samráð við fjölmarga aðila sem
hafa verið með í ráðum. Við þær
umræður kom ekki mikið fram
sem gæti kallast „al-nýjar“ hug-
myndir. í drögunum er kannske
heldur ekkert sem gæti kallast
„al-nýtt“. En ég vil benda mönnum
á að þeim ber í lengstu lög að
varast að horfa bara á einn þátt,
útleggja hugmyndimar einhliða.
Það er sama og að misskilja allt.
Málið er ekki einfalt. Það er mjög
flókið. Og taka þarf tillit til margra
sjónarmiða."
Og Heimir heldur áfram:
„Við gerum okkur alveg ljóst
að Þingvellir eru eign allra Islend-
inga. Almenningur er mjög
vakandi fyrir því sem verið er að
gera. En það er mikilvægt að fólk
geri sér grein fyrir því að þetta
sem nú liggur fyrir er ekki aðal-
skipulag svæðisins. Þetta eru bara
drög að aðalskipulagi. Við upphaf
skipulagsvinnunnar vom gefin
fyrirheit um að tekið yrði tillit til
allra þeirra þátta sem nefndir em
í greinargerðinni. Þegar fjallað
hefur verið ýtarlega um þá alla
verða lagðar fram stefnumótandi
tillögur."
„Vert er að leggja áherslu á
það,“ segir sr. Heimir, „að þjóð-
inni allri fínnst hún eiga erindi á
Þingvöll í hinum margvíslegasta
tilgangi. Sumir vilja koma vegna
áhuga á jarðfræði eða fornleifum,
sögu eða á náttúmfræði svæðisins
eða umhverfisins í heild. Aðrir
koma til að veiða eða dvelja í
tjaldi. Sumir hafa aðeins áhuga á
þinghelginni og aðrir fyrst og
fremst á Valhöll eða kirkjunni eða
bænum. Og ekki má gleyma þeim
sem era í hestamennskunni. Svona
mætti lengi telja. En sumum hætt-
ir til að sjá einungis sitt áhugasvið
og líta fram hjá hinum. Allir hafa
þó nokkuð til síns máls.
En þetta er afar skemmtilegt
verkefni sem öll þjóðin vill taka
þátt í. Ekki má heldur gleyma því
að Þingvellir eiga ekki einvörð-
ungu foma sögu. Þar er líka saga
20. aldarinnar. Og þótt ekki væri
sköpuð nein aðstaða á Þingvöllum
mundi fólk koma þangað I stríðum
straumum. Og ég vil ítreka að
með þessum hugmyndum er ekki
ætlunin að kollsteypa neinu. Mér
fínnst Einar og Reynir hafa reynt
að koma til móts við öll sjónarmið-
in, reynt að láta alla sem koma
til Þingvalla fá góð tækifæri til
að njóta sín, án þess að nokkmm
áhugasviðum þurfí að ljósta sam-
an.“
Þeir félagar em beðnir að segja
nokkuð nánar frá ábendingunum
sem hafa borist án þess að farið
sé í smáatriði.
í ljós kom að nokkrar fjölluðu
um Valhöll og um stærð þjóð-
garðsins. Þeir sem minntust á
stærðina vildu allir stækka frá því
sem nú er nema hreppsnefndir
Þingvalla- og Grímsneshrepps.
Athugasemd kom vegna „fum-
lundarins" svokallaða sem markar
upphaf skógræktar á íslandi og
athugasemdir vora gerðar vegna
barrviðar í þjóðgarðinum. Tvær
athugasemdir komu vegna vatns-
borðsins, einhver vildi meiri
vegagerð milli eyðibýlanna, flestir
vom meðmæltir byggingaráform-
um en lítið kom fram vegna
sumarbústaðanna, nema óskað var
eftir umræðum varðandi þá.
„Að því er varðar Valhöll," seg-
ir Reynir, „vil ég taka fram að við
höfum bent á að Valhallarsvæðið
er ekki heppilegt til að hýsa um
alla framtíð þjónustumiðstöð þjóð-
garðsins. Til þess er of þröngt um
hús og aðkomusvæði. Valhallar-
svæðið liggur einnig mjög lágt
miðað við vatnsborð Þingvalla-
vatns sem leiðir af sér ýmis
tæknileg vandamál t.d. frárennsli-
slagnir. Þess vegna höfum við lagt
til að þjónustu- og menningarmið-
stöð rísi ofan við Kárastaðastíginn
þar sem gott svigrúm er fyrir
byggingar og aðkomusvæði í mjög
lítilli fjarlægð frá þinghelginni.
Við bendum á að slíkt hús yrði
væntanlega mjög áhugavert til
skoðunar og hluti af þeirri upplifun
að koma ti! Þingvalla.
Eftir sem áður geta menn valið
um að fara gangandi um Al-
mannagjá niður á vellina eða aka
þangað í bíl. Bílastæði verða eins
og nú á Valhallarsvæðinu og við
Efri Velli.
Þar á öðmm hvomm staðnum
er gert ráð fyrir nauðsynlegustu
þjónustu við gesti svo sem snyrt-
ingu, síma og hugsanlega kaffí-
stofú.
Ekki er gert ráð fyrir að loka
neinum þeirra vega sem nú liggja
um þjóðgarðinn. Tillagan gerir því
ekki ráð fyrir neinum breytingum
I raun varðandi aðgengileikann að
Þingvöllum nema til bóta.
Ljóst er að þessar hugmyndir
verða ræddar betur á næstunni
og það er einnig ljóst að Valhöll
mun hafa miklu hlutverki að
gegna um allmörg ár ennþá þó
að síðar meir kunni aðrar bygging-
ar að taka við.“
Einar benti ■ á að yfírvofandi
vandamál hefðu komið fyrr í ljós
en búist var við vegna gífurlegrar
aukningar á bflaeign landsmanna.
„Sú staðreynd kallar fyrr á nauð-
syn endurskoðunar á skipulagi
Þingvalla og sömuleiðis þörfína á
endurskoðun aðstöðunnar til veit-
ingarekstrar og annarar þjónustu
á staðnum. Með aukinni umferð
hlýtur umfang slíks rekstrar að
þenjast út.“
Nú berst talið að því að þeir
félagar ásamt framkvæmdastjór-
anum gerðu sér ferð á hendur í
haust til að kynna sér þjóðgarða
í Bandaríkjunum en Bandaríkja-
menn era brautiyðjendur á þessu
sviði: „Þar vom fyrstu þjóðgarðar
í víðri veröld settir á stofn,“ segir
sr. Heimir, „og þar er margt að
sjá. Mér datt í hug að Bandaríkja-
menn hefðu viljað bæta sér upp
skort 4 fomri sögu með þessum
þjóðgörðum, að þeir hafí viljað
skapa sér þjóðleg verðmæti með
þeim. Það vekur athygli að varsla
sumra þessarra þjóðgarða var
upphaflega í höndum hersins.
Síðan klæðast gæslumenn allir
sérstökum einkennisbúningum.
Varslan nær einnig til sögulegra
minnismerkja. Þannig rákumst við
á menn í sömu einkennisbúningun-
um vestur í Klettafjöllum og við
Jefferson Memorial í Washington
svo að dæmi séu nefnd.
Þetta ásamt fjölmörgu öðm
bendir til þess að með þjóðgörðun-
um sé beinlínis unnið markvisst
að því að efla sjálfsmynd þjóðar-
innar og heilbrigða sjálfsvitund.
Sama viðleitni birtist enn skýrar
í kynningarstarfsemi „gestamið-
stöðvanna" í þjóðgörðunum. Þar
er sögu, menningu og náttúm
kómið til skila með einkar hrífandi
hætti, sem bersýnilega hrærir við-
kvæma strengi í bijóstum banda-
rískra gesta.“
„í þessari ferð,“ segir Reynir,
„sem ég held að við höfum farið
á réttum tíma skipulagsvinnunnar
við Þingvöll, styrktumst við í þeirri
trú að við væmm á réttri leið.
Okkur varð líka betur ljóst hvað
upplýsingamiðstöðvar skipta
miklu máli á slíkum stöðum sem
áróðurstæki. Þær geta blátt áfram
skipt sköpum um að vel takist til.“
„Við komust líka að þvi,“ segir
Einar, „að í Bandaríkjunum er það
stefna að ríkisstjómin yfírtekur
eignir sem em á slíkum svæðum
sem gerð em að þjóðgörðum, þ.e.
þær sem falla undir aðstöðu eða
veitingarekstur. Slðan er rekstur-
inn leigður öðmm aðila eða hann
er fjarlægður úr garðinum, sem
ekki er siður algengt.
Við rákumst líka á það að mik-
il áhersla er lögð á að svæðin séu
opin öllum, en á hinn bóginn þurfí
líka að varðveita þau. Engu megi
ofbjóða. Þetta gerir starf við
skipulagsvinnu þjóðgarða dálítið
tvíbent. Það er i eðli sínu íhalds-
samt, en þó þarf að horfa fram.
Þama takast stöðugt á tvær and-
stæður...“
„Þær em hvort eð er alltaf fyr-
ir hendi í lífínu,“ segir sr. Heimir,
„og gera það bara meira spenn-
andi. En ég vil ítreka að með
þessum tillögum er ekki ætlunin
að kollsteypa neinu. Það er ein-
ungis verið að reyna að koma til
móts við óskir og þarfír sundur-
leitra hópa, sem leita til Þingvalla
og eiga hagsmuna að gæta og
allir hafa nokkuð til síns máls.
Þess vegna þarf enginn að óttast
neitt.
En ég get ekki annað en bent
á að æskilegast væri að umræðan
um þessi mál einkennist helst af
þeirri vinsemd og þeim hlýhug sem
Þingvöllum sæmir.“
H.V.
Kjartan Árnason
Nýjar smá-
sögur eftir
Kjartan
Amason
ÚT ER komin hjá bókaútgáfunni
Örlaginu bókin Frostmark eftir
Kjartan Amason. Frostmark er
safn smásagna með fimm nýjum
sögum.
I fréttatilkynningu segir að at-
burðir sagnanna sem em allt í senn
hlægilegar, spennandi og grálegar,
gerist á hinum ótmlegustu stöðum
( nútímanum og fjöldi hressilegra
persóna kemur við sögu, þar á
meðal Afí úr kafí, Hinn og Eg, að
ógleymdum E. Frostmark, þeim
dularfulla uppvakningi úr Kyrra-
hafinu.
Bókin er 177 bls. að stærð, prent-
uð og bundin 1 Prentstofu G.
Benediktssonar. Kápu gerði Páll
Stefánsson.
Frostmark er önnur bók Kjart-
ans. í fyrrasumar gaf Örlagið út
Ijóðabókina Dagbók Lasamsar.
Norðurhöf:
Þorskkvóti
Norðmanna
minnkar
Osló, frá Jan Erik Laure, fréttaritara
Morgunbl&ðftins f Noregi.
NORÐMENN mega veiða
320.000 lestir af þorski í Norður-
höfum á næsta ári, þar af 40.000
lestir á grunnslóð. Er þetta nið-
urstaða samningaviðræðna
Norðmanna og Sovétmanna, sem
lauk f Moskvu f fyrradag.
Kvóti Norðmanna á næsta ári
verður þar með 22.000 lestum
minni en á þessu ári. Heildarkvóti
allra fisktegunda hækkar þó um
30.000 tonn í 630.000 tonn.
Samkvæmt samkomulaginu fá
Sovétmenn að veiða 255.000 tonn
af þorski I Norðurhöfum en 55.000
lestum af þorski verður ráðstafað
til annarra ríkja.
Samkomulag var f nefndinni um
bann við loðnuveiðum á Barents-
hafi á næsta ári. Ýsukvótinn var
einnig lækkaður úr 250.000 tonnum
í 240.000 tonn. Hlutur Norðmanna
í kvótanum verður 92.000 tonn.
Selakvótinn á Austurísnum var
lækkaður um 10.000 ddyr og verð-
ur þvi heimilt að veiða 70.000 dýr
á næsta ári. Kvótinn á Vesturísnum
var hins vegar aukinn um 3.000
dýr í 28.000 dýr. Til viðbótar þessu
getur hvort ríkið veitt allt að 5.000
dýr í vísindaskyni.
Norsku samningamönnunum
tókst ekki að fá Sovétmenn til að
auka möskvastærð þorskanetanna
úr 120 f 135 millimetra. Samkomu-
lag náðist heldur ekki um lágmarks-
stærð.
Morgunblaðið/Júlíus
Landslagsarkitektarnir Einar E. Sæmundsen og Reynir Vilhjálmsson ásamt framkvæmdastjóra Þing-