Morgunblaðið - 30.12.1987, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1987
13
Frelsi og geðþóttalýðræði
Um ríkisstyrki til dagblaða
eftirÁrnaPál
*
Arnason
Undanfarið hefur verið rætt um
ríkisstyrki til dagblaða í framhaldi
af umræðum og atkvæðagreiðslu á
Alþingi um þá hlið fjárlaga.
I Morgunblaðinu fimmtudaginn
17. desember sl. var svo frétt á síðu
2 er vakti athygli mtna. Þar var skýrt
frá því hvemig ríkisstyrknum hafði
verið skipt milli blaða og í undirfyrir-
sögn er með nokkru stolti skýrt frá
því að Morgunblaðið og DV taki
ekki við slíkum greiðslum og hafi
ekki gert það undanfarin ár. Nú er
það svo, að almenningur hefur lengst
af haldið að DV væri eitt án ríkis-
styrks, en nú kemur semsagt fram
að Morgunblaðið hefur bæst í þann
hóp, en ekki kemur fram í fréttinni
hvenær það gerðist.
Þar sem nú má geta sér til um
það að hér í Morgunblaðinu hefjist
brátt allsherjar breiðsíða leiðara og
Reykjavíkurbréfs í baráttunni gegn
hinum ægilega og siðlausa blaða-
styrk, þykir mér rétt að vera á undan
og leggja orð í belg um blaðastyrk-
inn, tilgang hans eða tilgangsleysi,
áður en Morgunblaðið kemst að hinni
einu réttu skoðun í því efni.
Rökin fyrir styrknum
Nú er ekkert fjær mér en það að
agnúast út í DV og Morgunblaðið
fýrir að búa við góða fjárhagsstöðu,
hafa náð góðri útbreiðslu og hafa
fundið hina beinu breiðu leið að hjört-
um auglýsenda. En málið er bara
ekki svo einfalt. Rökin fýrir blaða-
styrknum eru önnur og miklu mikil-
vægari en þau sem lúta að
fjárhagslegri stöðu blaða. Rökin snú-
ast að miklu leyti um þá staðreynd
að blöðin eiga mikilvægu hlutverki
að gegna í samfélaginu, ekki til að
birta- fasteignaauglýsingar eða
skrýtlur, heldur til að miðla skoðun-
um og upplýsingum. Þrátt fýrir að
Fijálshyggjutrúboðið hafi fyrir löngu
ákveðið að allt sem lúti að samfélag-
inu og samfélagslegri ábyrgð fólks-
ins sem byggir það, sé ákaflega púkó
og gamaldags, verður hér samt
þijóskast við og reynt að benda á
efnisrök fyrir blaðastyrknum.
— Styrkurinn á að stuðla að út-
gáfu blaða þrátt fyrir að efni þeirra
kunni að verulegu leyti að snúast
um annað en það sem auglýsingaæð-
ið tekur gott og gilt.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að umræða sem gerir ráð fyrir
efnislegri umfjöllun, vangaveltum og
mati, er homreka í íslenskum fjöl-
miðlum.
— Stykurinn á að stuðla að því
að ólík pólitísk viðhorf fái notið sín.
Almenningur á skýlausa siðferðilega
kröfur á því að eiga greiðan aðgang
að ólíkum viðhorfum til samfélags-
ins.
— Styrkurinn á að stuðla að raun-
verulegu frelsi fólks, frelsi til að
kynna sér ýmsar skoðanir og frelsi
frá því að þurfa að þola skoðanakúg-
un; ofurvald og einokun einnar
skoðunar.
Nú kynni einhver að segja að það
væri nú ekki upp á marga fiska þetta
frelsi til að kynna sér þessi leiðinlegu
blöð. Þar er ég ósammála, ekki vegna
þess að mér finnst efni þessara blaða
yfirleitt svo gott, síður en svo; oft
er það drepleiðinlegt. Sú staðreynd
á hinsvegar ekki að leiða til þess að
þeim sé gert kleift að verða enn leið-
inlegri, heldur á að verða til á hendur
þeim miklu öflugri krafa um að þau
sinni hlutverki sínu og uppfylli lýð-
ræðislegar skyldur sínar, einmitt
vegna þess styrks sem samfélagið
veitir þeim. Þau þurfa líka að skilja
að eilífar hártoganir og þrætur um
dægurmál í flokkapólitík er ekki
þeirra æðsta skylda, heldur hin, að
fjörga og efla lifandi umræðu um
mikilsverð málefni.
í umræðu um frelsi hefur lengi
gætt mikils skilningsleysis á frelsis-
hugtakinu. Frjálshyggjutrúboðið
hefur einblínt á þá hlið frelsisins sem
lýtur að frelsi manna til ákveðinna
athafna, en því hefur láðst að átta
sig á að frelsið verður einnig að vera
frelsi manna til að láta hluti ógerða.
Það nægir ekki að veita okkur
frelsi til að lesa Morgunblaðið, ef við
höfum ekki jafnframt frelsi til að
þurfa ekki að lesa Morgunblaðið,
íangi okkur á annað borð að líta í
blað.
Það nægir heldur ekki að veita
'mér frelsi til að byggja mitt eigið
hús ef ég hef ekki frelsi til að vera
Arni Páll Árnason
„í sjálfu sér er ekkert
við það að athyga að
Morgunblaðið og DV
standi það vel að þau
telji sig ekki þurfa á
ríkisstyrk að halda, það
er einungis ánægjulegt.
En hitt er ólíðandi og
lýsir miklum vanþroska
og þekkingarskorti að
ætla að hefja aðför að
þeirri jákvæðu viðleitni
til lýðræðis og skoðana-
frelsis sem fram kemur
í blaðastyrknum.“
laus undan þeirri kvöð og hef aðgang
að mannsæmandi leiguhúsnæði gegn
sanngjömu endurgjaldi. Þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn ákveður hins vegar
að í húsnæðismálum skuli einvörð-
ungu séreignastefna ríkja, þá
ástundar hann það sem ég hef kosið
að kalla geðþóttalýðræði; einungis
sumir skulu vera ftjálsir að sumu.
Frelsið og blöðin
Frelsi er ekki réttnefnt nema það
tákni frelsi til að vera, vera svona
eða hinsegin, vera ríkur eða fátæk--
ur, heilbrigður eða fatlaður. Á
Vesturlöndum hefur hins vegar hóp-
ur háværra sérhyggjusinna ráðist
fram á ofsafenginn hátt með rang-
túlkanir á frelsishugtakinu. Lykilinn-
tak þeirrar umræðu hefur verið að
frelsið sé einvörðungu frelsi til tiltek-
inna athafna, en ekki athafnaleys-
is. í samræmi við þær kenningar er
svo sú afstaða DV og Morgunblaðs-
ins að taka ekki við ríkisstyrk, vegna
þess að menn eigi að geta rekið blöð
og komið skoðunum sínum á fram-
færi án styrks frá ríkinu.
í sjálfu sér er ekkert við það að
athuga að Morgunblaðið og DV
standi það vel að þau telji sig ekki
þurfa á ríkisstyrk að halda, það er
einungis ánægjulegt. En hitt er ólíð-
andi og lýsir miklum vanþroska og
þekkingarskorti að ætla að hefja
aðför að þeirri jákvæðu viðleitni til
lýðræðis og skoðanafrelsis sem fram
kemur í blaðastyrknum. Blaðastyrk-
urinn er nefnilega, þegar öllu er á
botninn hvolft, til þess fallinn að
auka frelsi okkar og þroska, til að
lifa og starfa í lýðræðisþjóðfélagi.
Höfundur stundar laganám við
Háskóla íslands.

„Sérhver þjóð á að
geta skipað málum
sínum að vild
án utanaðkomandi
afskipta.“
Mlkhaíl S. Gorbatsjov,
10. desember
íWashington.

„Sovétmenn eru að
leita leiða til að
komast út úr
Afganistan með fullri
reisn.“
Stemgnmur
Hehmannsson, 17. október
í Reykjavík.
GLEYUUU EKKIAfGANISTAN!
Ungt sjálfstæðisfólk.