Morgunblaðið - 30.12.1987, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1987
29
Morgunblaðið/RAX
3 á strandstað og Ljósafoss utan á
\ haf-
idstað
Morgunblaðið/Þorkell
Hvítanesinu yfír I Ljósafoss. Farm-
igals.
þegar búið er að létta það nóg.
Hefur taugum verið komið í land
bæði úr stefni og skut Hvítanessins
og halda stórvirk tæki við skipið
ef það kynni að losna skyndilega.
Draga þarf skipið aftur á bak og í
Morgunblaðið/RAX
Morgunblaðið/RAX
Guðmundur Ásgeirsson, forstjóri
og útgerðarmaður Hvítanessins,
grípur í farsímann um borð í
gærdag.
stjór til þess að koma því á rétta
siglingaleið inn til Hornafjarðar.
Einhverjar skemmdir hafa orðið
á botni Hvítanessins undir miðju
skipsins þar sem það hefur setið
fastast og bendir allt til þess að
botninn hafí eitthvað dældast, en
enginn leki virðist vera kominn að
skipinu þar sem það situr rétt á
kili og því auðvelt fyrir uppskipun-
armenn að athafna sig á lyfturum
í lestum skipsins við umskipunina.
Skipveijar reikna með því að Hvíta-
nesið náist á flot í dag og er þá
ætlunin að sigla því að bryggju í
Höfn og kanna hvort skemmdir eru
þess eðlis að þær tefji siglingu
skipsins með farminn á nýjan leik.
Tæplega tveggja metra hæðarmun-
ur er á yfírborði sjávar í Ósnum á
flóði og fjöru, en straumur getur
verið allmikill í ósnum, oft um 7
mílur á föllunum.
Þegar Hvítanesið sigldi inn í
Homafjarðarós þurfti að taka mjög
krappa beygju til hægri skömmu
eftir að komið ér inn í ósinn, fyrir
Austurfjörutangann, en skilyrði
vom erfíð vegna aðfalls og skipið
strandaði á grynningum á Suður-
fjörutanga. Dýpi er þá nokkuð
meira stjómborðsmegin við skipið
og hallar þaðan út í innsiglingar-
rennuna.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
HJÖRTUR GÍSLASON
Veltur samþykkt kvóta-
frumvarpsins á veiði-
heimildum smábáta?
VEIÐAR smábáta eru eitt helzta bitbein í umræðum um „kvóta-
frumvarpið" á Alþingi nú. Fjöldi þessara báta er um 1.600 og
afh þeirra er nálægt 5,7% af heildarbotnfiskafla þjóðarinnar og
um 8,3% þorskaflans. Til þessa hefur veiðum bátanna að mestu
verið stjórnað með takmörkunum á leyfilegum fjölda veiðidaga,
en sérstakar takmarkanir hafa einnig verið á leyfilegum veiði-
dagafjölda þeirra báta, sem stunda þorskveiðar í net svo og með
ákveðnu hámarki þorskafla. í frumvarpinu, sem nú er fjallað um
á Alþingi, er gert ráð fyrir frekari skerðingu á veiðiheimildum
þessara báta og skorður settar við fjölgun þeirra.
Skiptar skoðanir
stjórnarliða
Á ársþingum og aðalfundum
flestra hagsmunaaðilja í sjávarút-
vegi, sem haldnir voru í vetrarbyij-
un, voru samþykktar ályktanir til
stjómvalda þess efnis að stjómun
á veiðum smábáta skyldi áfram
vera með sama hætti og undanfar-
in ár, en jafnframt að fjölgun
bátanna yrði stöðvuð. Svo er einnig
skoðun ýmissa andstæðinga kvóta-
kerfísins á Alþingi nú og á það
bæði við stjómarliða og stjómar-
andstæðinga. Landssamband
smábátaeigenda hefur einnig mót-
mælt þessari grein fmmvarpsins
harðlega.
Heimilt er og
ráðherra getur
Tíunda grein fyrirliggjandi
frumvarps hljóðar svo nú:
„Botnfiskveiðar .báta minni en
10 brúttólestir skulu háðar sérstök-
um takmörkunum.
A. Bátum 6 brl. og stærri skal
úthlutað sérstöku veiðileyfí með
aflahámarki samkvæmt nánari
ákvörðun ráðherra. Jafnframt get-
ur ráðherra í reglugerð ákveðið
mismunandi aflahámark með hlið-
sjón af stærðum báta í þessum
flokki og fyrri veiðireynslu.
B. Bátum undir 6 brl. em bann-
aðar allar botnfískveiðar í tíu daga
um páskahelgi og verzlunarmanna-
helgi og í júní- og októbermánuði
samkvæmt nánari ákvörðun ráð-
herra. Ennfremur frá og með 1.
desember til og með 15. janúar. '
C. Bátum undir 6 brl. em bann-
aðar allar þorskfísknetaveiðar. Þó
er heimilt að veita þeim aðilum,
sem leyfi fengu til þorskfískneta-
veiða á bátum undir 6 brl. á ámnum
1986 eða 1987, leyfí til þorskfísk-
netaveiða og em þeir bátar þá
undanþegnir veiðibönnum sam-
kvæmt B-lið og gilda þá um
botnfiskveiðar þeirra ákvæði A-
liðar þessarar greinar samkvæmt
nánari ákvörðun ráðherra.
D. Aflahámark samkvæmt A-lið
og C-lið hér að ofan er óframseljan-
legt.
E. Heimilt er að setja sérstakar
reglur um botnfískveiðar báta und-
ir 10 brl., sem leyfí fá til skel eða
rækjuveiða.
F. Einungis er heimilt að úthluta
bátum veiðileyfí með aflahámarki
sbr. lið A og C sem em skráðir á
skipaskrá hjá Siglingahiálastofnun
ríkisins 31. desember 1987. Þó er
heimilt að úthluta nýjum og ný-
keyptum bátum veiðileyfí með
aflamarki, komi þeir í stað sam-
bærilegra báta, sem slík veiðileyfí
hafa fengið og horfnir em varan-
lega úr rekstri. Bátar, sem smíði
er sannanlega hafín á fyrir gildis-
töku þessara laga, eiga kost á
veiðileyfí með aflamarki skv. regl-
um hér að ofan, enda hafí verið
gerður bindandi samningur um
sölu þeirra fyrir sömu tímamörk."
Um 1.600 bátar
Fjöldi báta undir 10 brúttólest-
um er alls um 1.600 og þar af eru
dekkaðir bátar rúmlega 200. Á
þessu ári er áætlaður afli þeirra
af botnfíski 37.525 tonn, þar af
31.500 lestir af þorski. Heildar
botnfískafli ársins er áætlaður
659.000 tonn, þar af 381.000 lest-
ir af þorski. Botnfiskafli smábát-
anna er því 5,7% af heildinni og
8,3% af þorskaflanum. Þama er
því verið að ræða um lítinn hluta
heildaraflans, svo lítinn að mati
andstæðinga frumvarpsgreinarinn-
ar, að ekki sé ástæða til að skerða
veiðiheimildir frá því, sem nú er.
Sjávarútvegsráðherra hefur hins
vegar lýst yfir því, að ekki sé hægt
að heimila einum bátaflokki nánast
óheftar veiðar, meðan aðrir búi við
strangar takmarkanir. Mikill þrýst-
ingur er á ráðherrann að færa
þessa grein til svipaðs horfs og er
í núgildandi lögum. Svo mikill að
samþykkt frumvarpsins getur oltið
á því. Líklegt má telja að sú breyt-
ing gæti greitt svo götu frum-
varpsins í heild að mögulegt verði
að samþykkja það fyrir áramót.
Flest samtök hagsmunaaðila hafa
lýst sig fylgjandi frumvarpinu í
megin dráttum, öðrum en veiðum
smábáta og álagi á afla sem fluttur
er óveginn utan og seldur þar
ferskur. Því virðist breyting á
tíundu greininni geta verið mála-
miðlun, sem flestir sætta sig við.
Skyssa að hefta ekki
fjölgnn bátanna?
Veiðigeta smábátaflotans hefur
vaxið verulega frá því kvótakerfíð
var tekið upp. Fjölgun bátanna
hefur verið óheft og afli því orðið
mun meiri en ella. Margir telja það
skyssu stjómvalda að hefta ekki
fjölgun þessara báta þegar í upp-
hafi eins og gert var við önnur
skip. Sú leið að hafa veiðar að
mestu fijálsar og fjölgun sömuleið-
is hafí ekki gengið upp. Hefði þegar
í upphafí verið gripið i taumana
og flölgun smábáta eins og ann-
arra veiðiskipa verið heft hefði
fyöldi þeirra að sjálfsögðu orðið
minni og sömuleiðis veiðigeta og
afli. Þá hefði verið um að ræða
mun minni hluta af heildaraflanum
og menn því getað sætt sig við
takmarkalitlar veiðar smábátanna
umfram þær skorður, sem veiðum
þeirra em settar af veðurguðunum.
Aðrir em þeirrar skoðunar að afii
bátanna sé hvort eð er það lítill,
að veiðar þeirra hafi ekki áhrif á
megin tilgang kvótakerfisins, það
er fískvemdunina. Frelsi við þessar
veiðar hafi komið fótunum undir
byijendur í útgerð, enda sé nýjum
mönnum heft leiðin í aðra útgerð.
Ennfremur skipti veiðar smábát-
anna megin máli fyrir smærri
byggðarlög og nefna í því tilefni
Bakka^örð og Grímsey svo dæmi
séu tekin. Þá megi heldur ekki
gleyma því að afli á handfæri og
línu sé að jafnaði betri að gæðum
en afli tekinn í önnur veiðarfæri.
Loks benda menn á það, að í ljósi
óheftrar fjölgunar bátanna hafí
margir fjárfest í nýjum bátum, en
géti ekki staðið við skuldbindingar
sínar, verði aflaheimildir skertar.
Slæleg vinnubrögð?
Við umræður um kvótafrum-
varpið hefur komið fram gagnrýni
margra á það, hversu seint það er
á ferðinni og mikil áherzla lögð á
hraða afgreiðslu þess. Meira máli
skipti að samstaða náist um það
en að flýta afgreiðslu þess. Aðrir
benda hins vegar á það að vinna
að gerð frumvarpsins hafi staðið
yfír frá þvf snemma í haust. Ráð-
gjafamefndin hafí verið skipuð
fulltrúum allra hagsmunaaðilja og
fulltrúum þeirra stjómmálaflokka,
sem fulltrúa eiga á Alþingi. Fýrir
löngu hafí verið ljóst í megin drátt-
um hvemig frumvarpið yrði. Á
tímabilinu frá því þessi vinna hófst
og þar til frumvarpið var fyrst lagt
fram sem drög virðist sem and-
stæðingar þess hafí lítið sem ekkert
gert í þvi að móta stefnu sína eða
reyna að koma hugmyndum sínum
fram í ráðgjafamefndinni eða sjáv-
arútvegsnefndum þingsins. Jafn-
framt hafi andstæðingar
frumvarpsins lagzt í málþóf til að
tefja framgang þess í stað þess að
rejma að ná samkomulagi um
helztu ágreiningsefni þess. Enn
aðrir segja að hvort sem frum-
varpið sé gott eða vont að mati
manna virðist vinnubrögðin vera
slæleg af hálfu beggja aðila. Sjáv-
arútvegsráðherra hafí gert
hugmyndum sínum of hátt undir
höfði í ráðgjafamefíidinni, ekki
tekið nægilegt tillit til skoðana
andstæðinga sinna og hagsmuna-
aðilja og skilað frumvarpinu of
seint frá sér. Auk þess sé af-
greiðslu þess hraðað um of.
Rýmri heimildir
minni bátanna
Samkomulag hefur náðst milli
félaga innan LJÚ um stjómun fisk-
veiðanna í nær öllum atriðum og
tekur hún til veiða allra veiðiskipa,
sem em 10 brúttólestir og stærri.
Þar á bæ líkar mönnum illa við
rúmar veiðiheimildir smábáta. Bát-
ar af stærðinni 10 til 20 brúttólestir
á sóknarmarki verða að vera 150
daga í landi og mega ekki veiða
meira en 115 tonn. Minni bátamir
verða að vera 86 daga í landi og
mega físka ótakmarkað á línu og
handfæri. Kvóti smábáta á netum
getur mestur orðið um 135 tonn
eða 20 tonnum meiri en báta 10
til 20 brúttólestir að stærð. Afla-
hámark þeirra miðast við reynslu
áranna 1986 og 1987, sem em góð
aflaár, en afli hinna miðast enn við
árin 1981 til 1983 með vemlegri
skerðingu á meðaltal afla þeirra
ára. Því segja andstæðingar rúmra
veiðiheimilda smábáta að svo virð-
ist, sem margir þingmenn vilji
stuðla að allnokkurri mismunun
milli þessara bátaflokka eða
kannski hafí þeir ekki gert sér grein
fyrir þessum staðreyndum.