Morgunblaðið - 23.01.1988, Qupperneq 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1988
Frændaminning:
Björgvin Guðbrands-
sonFossá ogElís
Hannesson Hlíðarási
Björgvin
Fæddur 11. ágúst 1906
Dáinn 9. janúar 1988
Elís
Fæddur 8. janúar 1942
Dáinn ll.janúar 1988
Hver fögur dyggð í fari manns
er fyrst af rótum kærleikans.
Af kærleik sprottinn auðmýkt er,
við aðra vægð og góðvild hver
og friðsemd hrein og hógvært geð
og hjartaprýði stilling með.
(H. Hálfd.)
Elsku Sigrún og böm í Hlíðar-
ási, Veiga og Eiríkur í Gröf, og
aðrir ættingjar, vottum ykkur okkar
dýpstu samúð og vonum að með
Guðs hjálp takist okkur öllum að
ganga fram á veg, mót hækkandi
sól.
Fjölskyldan, Langagerði 13.
Elís Hannesson í Hlíðarási er
failinn í valinn, langt um aldur
fram. Nágranni okkar var hann
alla tíð, hvort sem við í æsku sóttum
hann heim frá næstu bæjum eða
leiðimar á fullorðinsárum lágu milli
Stíflisdals og Hlíðaráss. Nágranni
og traustur vinur.
„Til góðs vinar liggja gagnveg-
ir.“ Þau fomu orð áttu við um Ella,
eins og við kölluðum hann alltaf.
Enn er sömu orðum ætlað að
styrkja ekkju hans, Sigrúnu Eiríks-
dóttur. Hún er ekki ein um sorg
sína. Vinarhugir vitja hennar þessa
dagana og vinarhugir munu leita
hana uppi á komandi tíð. Vinar-
hugir stefna til bamanna þriggja,
Óðins, Guðveigar og Hilmars, og
til allra þeirra, sem þeim eru hjart-
fólgnir.
Elís Hannesson var fæddur í
Hækingsdal í Kjós, sonur Guðrúnar
Sigríðar Elísdóttur og Hannesar
Guðbrandssonar, bónda þar, bróður
Björgvins á Fossá, sem í dag verð-
ur jarðsunginn í Reynivallakirkju
ásamt bróðursyni sínum. Elli bjó
alla tíð á bemskustöðvunum, móð-
urlaus drengur frá tveggja ára
aldri, en dugmiklum og umhyggju-
sömum föður sínum fylgispakur við
bústörfín. Síðar bóndi sjálfur á
næsta bæ. Náttúrubam var hann
að eðli — jarðarbam — fæddur
bóndi, áreiðanlegur og öruggur,
duglegur svo að af bar. Hann bjó
að sínu í kyrrþey og með sóma.
Framagimi og hégómaskapur voru
honum síst að skapi.
Þau Elli og Sigrún í Hlíðarási
vom óvenjulega samrýmd og sam-
hent í öllu. Heimilið varð traust og
gott og einstaklega snyrtilegt. Jörð-
ina byggðu þau upp og búið var
vélvætt. Einskis var látið ófreistað
við að efla staðinn á allan hátt.
Hugur þeirra allur heima — við
búið og bömin — og árangurinn
var í samræmi við athafnimar.
Þangað leituðu einnig vinimir í
gleði og í mótlæti. Þaðan fór enginn
bónleiður. Með árum var loksins
hægt að huga að öðru, koma upp
garði, fegra umhverfið og bæta
landið, sem þau hjónin unnu bæði
jafn heitt.
Og nú er hann allur, hann Elli — .
svo skyndilega .— svo allt of fljótt.
Það er eins og minningamar komi
allar í einu: Góðar minningar, ævin-
lega og undantekningarlaust,
horfín andartök, eins og myndirt
Elli kemur ríðandi hér utan með
Stíflisdalsvatni. Hann þeysir í hlað
með bros á vör eða hlæjandi, eins
og jafnan áður. Og það er sumar-
kvöld eins og þau gerast fegurst
og best.
Ótrúlegt að eiga ekki von á hon-
um framar. „Til góðs vinar liggja
gagnvegir, þótt hann sé fyrr far-
inn.“
Við hjónin áttum sameiginlegan
vin, þar sem Elli var. Svó vel vildi
til, að skammt var á milli okkar
alla tíð. En engar fjarlægðir hefðu
megnað að ijúfa vináttuböndin.
Svo mun ekki heldur fara nú,
þótt Elli sé „fyrr farinn“, eins og
komist er að orði í hinu foma kvæði
— horfínn okkur sýnum í fjarskann
— um óravegu. Hugur okkar mun
leita hann uppi — á sama veg og
hugur allra hinna, sem stóðu honum
miklu nær.
Og ef mönnum raunverulega
verður að trú sinni — ef það er
satt sem mælt er og sem við öll
vonum — mun hugurinn brúa bilið
milli heimanna tveggja. Og fleira
mun gerast, þótt seinna verði. Sjálf
munum við fara um brúna yfír djúp-
ið mikla einn góðan veðurdag. Sama
för er og um síðir fyrirhuguð öllum
ástvinum Ella.
Þá verður aftur þeyst í hlað með
bros á vör. Og það verða sumar-
kvöld, eins og þau gerast fegurst
og best.
Guð blessi minningu Elísar
Hannessonar og styrki alla þá, sem
hann heitast unni.
Guðrún Kristínsdóttir og
Halldór Kristjánsson, Stíflisdal.
í dag verða frændumir Sigurður
Björgvin Guðbrandsson og Elís
Hannesson jarðsungnir frá Reyni-
vallakirkju. Báðir vora þeir fæddir
að Hækingsdal í Kjós. Björgvin var
elstur eftirlifandi 6 bræðra er ólust
upp í Hækingsdal. Elís var yngstur
bræðrabama Björgvins, sonur
Hannesar fyrram bónda í Hækings-
dal.
Björgvin lést í hjúkranarheimil-
inu Reykjalundi í Mosfellssveit
laugardagskvöldið 9. janúar. Sama
dag slasaðist Elís alvarlega. Lést
hann af sárum sínum mánudaginn
11. janúar.
Sigurður Björgvin fæddist 11.
ágúst 1906. Foreldrar hans vora
Guðbrandur Einarsson og Guðfínna
Þorvarðardóttir. Hann ólst upp hjá
foreldram sínum í Hækingsdal og
vann þar almenn sveitastörf. Eftir
að hann komst til fullorðinsára var
hann um tíma við vinnumennsku í
Stíflisdal. Hann var starfsmaður
sauðfjárveikivama um hríð og
nokkrum sinnum fór hann í vetrar-
vinnu, meðal annars til Reykjavík-
ur. Að mestu vann hann þó við
bústörf í Hækingsdal þar til hann
hóf eigin búskap.
Árið 1939 hóf Björgvin búskap
á Fossá ásamt Helga bróður sínum.
Guðfínna móðir þeirra sá um heimil-
isreksturinn hjá bræðranum til
dauðadags, 3. apríl 1942. Úrsúla
Gísladóttir (Salla) frá Seljadal var
ráðskona hjá þeim bræðram til árs-
ins 1966. Þau vora bræðraböm.
Eftir lát Helga, árið 1977, bjó
Björgvin einn' á Fossá allt þar til
hann hætti búskap sökum heilsu-
brests vorið 1984. Helgi og Björgvin
sáu um uppeldi bróðursonar síns,
Sigurbergs Helga Elentínussonar,
eftir dauða Elentínusar 1934. Sig-
urberg bjó á.Fossá með frændum
sínum þar til hann fór í framhalds-
skóla. Hefur hann ávallt verið
Björgvin sem besti sonur.
Björgvin tók miklu ástfóstri við
Fossá. Fyrir um tíu áram gengum
við saman í fjárhúsinu á fögram
vetrardegi. Ég hafði orð á því hve
útsýnið væri fagurt þar sem við
horfðum yfír spegilsléttan fjörðinn
til Þyrilsins. Þá sagði hann mér að
honum fyndist fegurra á Fossá,
fallegra með hverju árinu sem liði.
Ekki spillti að létt var gönguleiðin
yfír Iteynivallahálsinn til æsku-
stöðvanna í Hækingsdal.
Björgvin var mikill dýravinur.
Óhætt er þó að segja að féð hafí
átt hug hans frekar öðram skepn-
um. Hann var afburða fjárglöggur
og næmur á alla hegðun sauðkind-
arinnar. Hann lagði megináherslu
á fjárbúskap er hann bjó á Fossá.
Hann rak lengi stórt hænsnabú á
mælikvarða þess tíma. Meðal ann-
ars annaðist hann alla eggjasölu til
Hvals hf. í mörg ár. Einnig var
hann alllengi með kúabú. Bræðum-
ir Helgi og Björgvin ræktuðu og
byggðu jörðina vel upp og ráku
myndarbú.
Árið 1972 seldi Björgvin Skóg-
ræktarfélögum Kópavogs og
Kjósarsýslu Fossáijörðina. Hann
hélt lífstíðarábúð á jörðinni. Félögin
hófust þegar í stað handa um skóg-
rækt. Var gaman að fylgjast með
vaxandi áhuga Björgvins með tijá-
ræktinni sem þó samiýmdist ekki
sauðfj árræktinni.
Björgvin var mjög félagslyndur.
Ávallt var hann hress hvemig sem
sótt var að honum. Á yngri áram
var Björgvin hrókur fagnaðar á
samkomum í sveitinni. Sjálfsagt
þótti ungu fólki er bjó við Hvalfjörð-
inn að fara fyrst að Fossá áður en
farið var á ba.ll á Reynivöllum og
síðar í Félagsgarði. Alla tíð var með
mjög gestkvæmt á Fossá meðan
Björgvin bjó þar. Vora bræðumir
og Salla frænka þeirra með af-
brigðum gestrisin og var ávallt
tekið vel á móti gestum. Fyrstu
heimsóknir_ mínar vora í smala-
mennsku. Ég hlakkaði ávallt mikið
til þeirra daga. Allt hjálpaðist að.
Björgvin skipulagði smalamennsk-
una með mikilli röggsemi gegnum
símann áður en farið var af stað
og stjómaði henni af miklum krafti.
Honum la hátt rómur. Ekki var síðri
tilhlökkunin að njóta veitinga Söllu
í eldhúsinu og hlusta á söng sem
Björgvin unni mjög. Bamgóður var
Björgvin og kom það ekki síst fram
hin síðari ár er hann var orðinn
einn. Ávallt gætti hann þess að eiga
eitthvað gott að gefa bömunum
mörgu er komu í heimsókn. Mörg
böm og unglingar hafa dvalið á
Fossá á sumrin. Eiga þau góðar
minningar frá dvöl sinni hjá Björg-
vin og Söllu.
Björgvin var stór í lund og fastur
fyrir. Hann hafði ákveðnar skoðan-
ir á flestum málum, jafnt land-
búnaði sem pólitík eða menntamál-
um. Hann var fróður maður sem
fylgdist vel með meðan heilsa ent-
ist. Hann hélt nákvæmar fjárbækur
í áratugi. Einnig dagbók. Hann var
dæmigerður menntamaður hinna
eldri kynslóða sem hlutu menntun
sína ekki í langskólagöngu.
Heldur tók að halla undan fæti
hjá Björgvin eftir að hann varð einn.
Salla frænka hans sem fluttist til
Hafnarfjarðar árið 1966, þá yfir
sjötugt, aðstoðaði Björgvin þó eftir
föngum allt til ársins 1976 er hún
lést. Þrátt fyrir það hve félagslynd-
ur Björgvin var lét hann ekki á sér
sjá að honum líkaði illa einveran.
Víst er að hann naut félagsskapar
af vinum sínum dýranum í meiri
mæli en áður. Ekki síst heimilis-
dýrunum hundi og mörgum köttum.
Fyrir um fimm áram tók hann að
veikjast af hrömunarsjúkdómi sem
leiddi til þess að hann þurfti að
dvelja á sjúkrahúsi allt frá vorinu
1984.
Ég og fjölskylda mín sendum
starfsfólki Reykjalundar bestu
þakkir fyrir góða aðhlynningu
Björgvins í veikindum hans. Fleiri
eiga þakkir fyrir umönnun Björg-
vins síðustu árin. Með þakklæti
fyrir hlýjan hug Björgvins í okkar
garð biðjum við góðan guð að blessa
sálu hans.
Elís Hannesson var fæddur í
Hækingsdal 8. janúar 1942. Hann
var yngstur 8 systkina sem q11 lifa
bróður sinn. Faðir hans var Hannes
Guðbrandsson bóndi í Hækingsdal
og Guðrún Sigríður Elísdóttir. Móð-
ir hans lést er Elís var á þriðja
ári. Faðir hans lést í hárri elli síðast-
liðið sumar. Þegar móðirin lést gekk
Hannes bömunum í föður- og móð-
urstað, orðinn ekkill í annað sinn.
Elstu bömin aðstoðuðu föður sinn
við búreksturinn og húshaldið. Það
kom ekki síst í hlut elstu systranna
að annast húshaldið og umönnun
Elísar litla sem þær munu hafa
sinnt af stakri móðuramhyggju.
Elís fór ungur til sjóróðra í
Grindavík. Hann vann ýmis önnur
störf, meðal annars á jarðvinnuvél-
um á Akranesi þar til hann hóf
búskap á Hlíðarási vorið 1966
ásamt konu sinni Sigrúnu Eiríks-
dóttur, en þau giftu sig það ár.
Hjónin eignuðust þijú böm, Óðin,
Guðveigu og Hilmar, sem öll stunda
skólanám.
Hlíðarás er nýbýli úr Hækings-
dalsjörðinni. Birgir bróðir Elísar hóf
þar búskap árið 1958. Elís keypti
Hlíðarás af Birgi árið 1966. Alla
tíð síðan hafa hjónin unnið að upp-
byggingu jarðarinnar. Byggt var
stórt fjós og íbúðarhús. Ræktað var
að heita má allt sem rækta mátti
með góðu móti. Vélakosts var aflað
svo sem hæfði búskapnum. Gran
hef ég um að aldrei hafí verið rasað
um ráð fram. Allt var byggt upp
smátt og smátt. Minnisstætt er mér
að í fyrstu klæddi Elís veggi hlöð-
unnar með áburðarpokum. Jámið
kom þegar fé var til fyrir því. Að
lokum var allt orðið af vönduðustu
gerð. Lokahönd var lagt á innrétt-
ingar á fallegu íbúðarhúsinu í lok
síðasta árs. Garðurinn var settur í
stand síðasta sumar. Málningin var
tilbúin til að mála mætti útihúsin
næsta sumar. Fjölskyldan var sam-
hent um alla uppbygginguna.
Eiríkur tengdafaðir Elísar á ófá
handtökin í Hlíðarási.
Ég kynntist Elísi fyrst í sveitinni
okkar eins og gengur. Síðar urðu
kynni okkar mikil. Við dvöldumst
um hríð samtímis hjá Guðbjörgu,
systur Elísar. Vel fór á með okkur.
Hann var að vísu heldur fundvísari
á stríðnistilefni en ég og hafði oft
vinninginn í þeim efnum. Allt var
það þó vel meint. Síðar gáfust
mörg tilefni til að frekari kynna á
Fossá, í Hlíðarási og víðar eftir að
Elís var orðinn fjölskyldumaður.
Elís var vel gefínn og hugsandi
athafnamaður. Engum duldist að
þar fór maður nútímans. Áhuga-
samur var hann um flest málefni
og fylgdist grannt með málum
sveitar og þjóðar þótt hann hefði
sig lítt í frammi.
Elís var mikill fjölskyldumaður.
Hann var bamgóður svo af bar.
Alltaf nennti hann að veita jafnt
bömum og unglingum fulla at-
hygli. Oft fylgdi góðlátleg stríðni
sem fyrst og fremst undirstrikaði
athyglina.
Nú er skarð fyrir skildi. Það er
mikið högg fyrirjitla sveit að horfa
á eftir öðram eins athafnamanni
og Elís var. Enn meira er áfallið
fyrir ættingjana er sjá á eftir kær-
um vin í blóma lífsins. Manni sem
framtíðin blasti við. Létt er að rifja
upp hið fomkveðna að þeir sem
guðimir elska deyi ungir. Eftir lifír
minningin um góðan dreng.
Ég og fjölskylda mín sendum
Sigrúnu, bömunum, tengdaforeldr-
um og systkinum innilegar samúð-
arkveðjur. Megi sál Elísar hvíla í
guðs friði.
Karl M. Kristjánsson
Það var milli jóla og nýjárs fyrir
nokkram áram að ungri stúlku úr
Reykjavík var boðið „upp í Kjós“
af bóndasyni sem langaði til að
sýna henni fallegustu sveit landsins
og jafnframt kynna hana fyrir §öl-
skyldu sinni. Tíminn leið hratt í
sveitasælunni og brátt kom að
heimferðinni. Var það sjálfur bónd-
inn sem ók borgarbaminu heim
aftur. Sú ferð var löng. Hvoragt
mæltu orð af vöram og var stúlkan
handviss um að ekki litist bóndan-
um á tilvonandi tengdadóttur. En
er að kveðjustund kom þakkaði
hann fyrir komuna og bauð henni
að koma fljótt aftur. Var það mik-
ill léttir fyrir stúlkuna.
Þetta vora mín fyrstu kynni af
Elisi, eða Elía eins og flestir kölluðu
hann.
Hann var fámáll við ókunnuga
en það fór fljótt af þegar fólk kynnt-
ist honum betur, þá kom í Ijós allt
annar maður, hlýr og hjálpfús með
sínar ákveðnu skoðanir og mikinn
húmor.
Ég læt aðra um að rekja hans
æviferil en minnist hans sem
íslenska bóndans er ann jörð sinni
og búskap. Hann hafði þá góðu eig-
inleika sem gert hefur íslenskum
bændum kleift að beijast fyrir til-
vera þjóðar sinnar.
Með góðum minningum og þakk-
læti skulum við vona að íslenska
þjóðin kunni enn um langa tíð að
meta starf hans. Svo það verði ekki
einungis til upprifjunar þegar
íslenski bóndinn er til grafar borinn.
„Hafðu bóndann í heiðri því að þeir
sem vinna moldarverkin eru Guðs útvöldu."
(Thomas Jefferson.)
Sigríður Klara
Við sameiginlega útfor í dag era
bomir til hinstu hvíldar að Reyni-
völlum í Kjós frændumir Björgvin
Guðbrandsson bóndi á Fossá í Kjós
og Elís Hannesson bóndi á Hlíðar-
ási í Kjós.
Að morgni 10. þ.m. barst mér
sú harmafregn að föðurbróðir minn
Björgvin hefði látist kvöldið áður í
heilsuhælinu að Reykjalundi, þar
sem hann dvaldist um nokkurt
skeið, og heilsan og þrekið hafði
smámsaman dvínað, þannig að sú
frétt að hann væri allur kom mér
ekki á óvart, en samtímis barst
önnur harmafrétt, sem ég átti ekki
eins gott að sætta mig við, að
frændi minn Elís, hefði orðið fyrir
slysi þann sama dag og Björgvin
lést og mjög tvísýnt væri um líf
hans. Slíkum fréttum er erfítt að
trúa og sætta sig við, að menn, sem
standa í blóma lífsins fullir starfs-
orku og -vilja hverfí frá dagsins önn
fyrirvaralaust án nokkurs tilefnis,
sem manni er skiljanlegt. Tveimur
dögum seinna var frændi minn Elís
farinn héðan á fund feðra sinna.
Björgvin Guðbrandsson var
fæddur í Hækingsdal í Kjós, foreldr-
ar hans vora Guðbrandur Einarsson
bóndi þar og kona hans Guðfinna
Þorvarðardóttir, sem bjuggu þar
lengst af sínum búskap. Foreldrar
hans vora bæði fædd og uppalin í
Kjósinni, faðir hans var frá Vindási
en móðir hans frá Hækingsdal.
Björgvin var yngstur sex bræðra
sem allir era látnir. Hann ólst upp
í foreldrahúsum en fór svo um
tvítugt í ýmsa vinnu út í frá. Nokk-
ur ár var hann vinnumaður hjá
Hirti Þorsteinssyni þá bónda í
Stífilsdal og á áranum 1937—39
ferðaðist hann á vegum sauðfjár-
sjúkdómanefndar um landið, við
könnun á útbreiðslu mæðiveikinnar
sem var þá nýkomin til landsins.
Björgvin var alla tíð mikið gefinn
fyrir húsdýr og hirðingu þeirra og
hafði næmt auga fyrir líðan þeirra
og heilsufari. Þessi eiginleiki hefur
komið honum að góðum riotum við
leit að sjúkum einstaklingum í fé
bænda.