Morgunblaðið - 05.02.1988, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1988
Pólskur
sendi mað-
ur fiúði
Stokkhólmi. Reuter.
PÓLSKUR sendiráðsmaður í
Svíþjóð bað í gær um hæli í
landinu sem pólitískur flótta-
maður. Þótt ekki sé liðinn nema
mánuður af árinu hafa tveir
pólskir sendimenn nú þegar
beðið um hæli í Svíþjóð. í
síðasta mánuði var um að ræða
aðstoðarræðismann Pólveija en
nú annan sendiráðsritara, Ma-
rek Lewicki að nafni. Gaf hann
sig fram við útlendingaeftirlitið
ásamt konu sinni og fimm ára
gömlum syni.
Danmörk:
Reyklaust
á ríkis-
skrifstofum
Kaupmannahöfn. Frá NJ. Bruun,
fréttaritara Morgunbladsins.
Á danska þinginu virðist nú
vera meirihluti fyrir að banna
reykingar á opinberum skrif-
stofum og í öðru húsnæði
ríkisins. Agnethe Laustsen,
heilbrigðisráðherra, segist hafa
gengið úr skugga um þetta og
ætlar að nota sér lagið með
lagafrumvarpi. Ef allt gengur
eftir mun rofa til á skrifstofun-
um í júlí á sumri komanda.
Fram að þessu hafa öll frum-
vörp um reykingabann verið
felld á danska þinginu.
Sovétríkin:
Hlutabréfa-
viðskipti?
Moskvu. Reuter.
Sovéskur dálkahöfundur,
sem skrifar einkum um efna-
hagsmál, hefur lagt til, að
sovésk fyrirtæki gefi út hluta-
bréf til að auðvelda endumýjun
og aukna Qárfestingu. Níkolaj
Shmelov heitir hann og vakti
nokkra athygli á síðasta ári
þegar hann sagði, að lands-
menn ættu að sætta sig við
þótt einhverjir væru atvinnu-
lausir um tíma. Sagði Shmelov
í grein í vikublaðinu Moskvutí-
ðindum, að mikið fé væri á
lágum vöxtum á sparireikning-
um á sama tímá og iðnaðuriijn
byggi við íjármagnsskort. Úr
því gætu mörg fyrirtæki bætt
með því' að selja hlutabréf í
rekstrinum.
Rúblur verði
gjaldgengar
Davos. Reuter.
Sovétmenn stefna að því, að
rúblan verði tekin góð og gild
í alþjóðlegum viðskiptum og er
það liður í þeim endurbótum,
sem unnið er að í efnahagslíf-
inu. ívan ívanov, varaformaður
í nefnd, sem Qallar um efna-
hagsleg samskipti við aðrar
þjóðir, sagði á ráðstefnu, sem
nú er haldin í Davos í Sviss um
alþjóðleg efnahagsmál, að verið
væri að skera niður skriffínnsk-
una í Sovétríkjunum og laga
efnahagslífið að nánari sam-
vinnu við vestræn fyrirtæki.
Til að gera rúbluna gjaldgenga
yrðu stjómvöld þó fyrst að ná
betri tökum á framleiðslunni
og peningaframboðinu.
Bandaiískt efnahagslíf:
Reuter
Bosco Matamoros talsmaður kontra-skæruliða hét því f gær að halda áfram baráttunni við sandinista
þrátt fyrir niðurstöðu atkvæðagreiðslunnar í Bandaríkjaþingi.
Bandaríkjaþing hafnar beiðni Reagans um aðstoð:
Verðum að láta reyna
á friðarvilja sandínista
- segir Jim Wright forseti fulltrúadeildarinnar
Washington. Reuter.
FULLTRÚADEILD Bandaríkja-
þings hafnaði i fyrrakvöld
beiðni Ronalds Reagans Banda-
ríkjaforseta um 36,25 miljjóna
dala aðstoð við kontra-skæru-
liða í Nicaragua. Atkvæði féllu
þannig að 219 voru á móti beiðn-
inni en 211 samþykktu hana.
Öldungadeildin átti að greiða
atkvæði um beiðnina i gær en
sú atkvæðagreiðsla skiptir i
raun ekki máli því samþykki
beggja deilda þurfti til að beiðni
forsetans næði fram að ganga.
Leiðtogar demókrata í þinginu
fögnuðu niðurstöðum atkvæða-
greiðslunnar ákaft og sögðu að
stuðningur forsetans við kontra
hefði verið brotinn á bak aftur.
Tony Coelho fulltrúadeildarþing-
maður demókrata frá Kalifomíu
sagði að lokinni atkvæðagreiðsl-
unni: „Stefna forsetans gagnvart
kontra-skæruliðum hefur beðið
ósigur. Við höfum haldið út á nýja
braut og framtíð Mið-Ameríku
mun nú ráðast við samningaborðið
en ekki á vígvellinum." Undir lok
12 klukkustunda umræðu um
beiðni forsetans sagði Jim Wright
forseti fulltrúadeildarinnar. og
þingmaður demókrata: „í séx ár
hefur stjómin stutt, stjómað, hald-.
ið við og vígvætt herlið. Þessi
herskáa stefna hefur ekki fært
okkur neinn árangur." Hann bætti
því við að engin trygging væri
fyrir því að afstaða þingsins leiddi
til þess að Daniel Ortega forseti
Nicaragua kæmi friði og lýðræði á
í landinu, „en við verðum að láta
reyna á það“.
Leiðtogar kontra sögðust myndu
halda áfram baráttunni við sandín-
istastjómina. Bosco Matamoros
talsmaður þeirra sem staddur er í
Hondúras sagði meðal annars:
„Við mun beijast áfram uns lýð-
ræði kemst á í Nicaragua. Hann
sagði að eitthvað væri eftir af þeim
100 milljón dölum sem kontramir
fengu á síðasta ári frá Bandaríkja-
mönnum. Síðar í þessum mánuði
verða greidd atkvæði um mála-
miðlunartillögu demókrata en í
henni felst að kontra-skæruliðum
verði veitt aðstoð, önnur en hem-
aðarleg.
Carlos Tunnermann sendiherra
Nicaragua hjá Sameinuðu þjóð-
undaum sagði að atkvæðagreiðsl-
an hefði verið „sigur réttlætisins
og skynseminnar“.
Talsmenn ríkisstjómarinnar
sögðu að atkvæðagreiðslan hefði
verið mikil vonbrigði og samráð
yrði nú haft við stuðningsmenn
stjómarstefnunnar í þinginu um
hvað gera skyldi. í yfirlýsingu frá
Marlin Fitzwater talsmanni ríkis-
stjómarinnar var gefíð í skyn að
fylgismenn Reagans myndu freista
þess að útvega kontra-skæraliðum
fé 5 gegnum önnur framvörp á
þingi. „Við eram vonsviknir yfír
því að fulltrúadeildin samþykkti
ekki að halda áfram þrýstingi á
sandínista á meðan friðaramleitan-
ir standa yfír,“ sagði í yfírlýsing-
unni.
Vaxandi
eftirspurn
eykur trú
á hag’vöxt
Washington. London. Reuter.
EFTIRSPURN og pantanir á
bandarískri framleiðsluvöru juk-
ust um 2,5% í desember sl. og
hefur það vakið vonir manna um
að lítið verði af efnahagslegum
samdrætti á árinu eins og margir
höfðu spáð.
í desember jukust pantanir á
bandarískri vöru um 2,5% og 2,7%
ef framleiðsla fyrir herinn er undan-
skilin en í nóvember hafði aukningin
aðeins verið 0,1%. Segja Sérfræðing-
ar, að aukin eftirspum erlendis
vegna lágs gengis á dollaranum virð-
ist ætla að tryggja áframhaldandi
hagvöxt á þessu ári en margir hag-
fræðingar hafa verið að segja fyrir
um nokkum samdrátt, að minnsta
kosti framan af. Á síðasta ári hefur
því eftirspum eftir bandarískum
vamingi aukist um 7,3% en dróst
aftur á móti saman um 0,6% 1986.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn telur
nú, að áhrif verðhrunsins í október
verði miklu minni en um tíma var
óttast og spáir því, að hagvöxtur í
helstu iðnríkjunum verði 2,5% til
jafnaðar, ekki 2,6% eins og hafði
verið spáð. Þá kemur fram í endur-
skoðaðri spá hans, að fátt sé svo
með öllu illt að ekki boði nokkuð
gott því að með verðhraninu hafí
verðbólguþrýstingur í iðnríkjunum
minnkað.
Dollarinn styrktist nokkuð í sessi
í gær og var það meðal annars rak-
ið til orðrómsins_ um kjamorkuslys
í Sovétríkjunum. í Wall Street hækk-
uðu hlutabréf í verði vegna vaxta-
lækkunar vestra en í London hafði
vaxtahækkun öfug áhrif á gengi
þeirra þar. í kauphöllum á meginl-
andi Evrópu var almennt nokkur
hækkun.
Starf varnarliðsins
lífsnauðsynlegt fyrir
Atlantshafsbandalagið
- segir James Webb, flotamálaráðherra Bandaríkjanna
JAMES H. Webb, flotamálaráðherra Bandaríkjanna, sagði á blaða-
mannafundi í Ráðherrabústaðnum í gær-.að eftirlit varnarliðsins í
Keflavik með kafbátaferðum Sovétmanna í nágrenni við landið væri
sérlega mikilvægt fyrir aðildarríki Atlantshafsbandalagsins og að
ekki yrði annað séð en svo yrði áfram um ókomná tíð. Webb, sem tók
við embætti flotamálaráðherra í apríl á síðasta ári af John Lehman,
kom hingað til lands á miðvikudagskvöld og var tilgangurinn með
förínni fyrst og fremst sá að kynna sér starfsemina i Keflavík. Heim-
sókn Webbs lauk í gær en hann átti að auki viðræður við Þorstein
Pálsson forsætisráðherra og Steingrím Hermannssson utanrikisráð-
herra og snerust umræður þeirra eihkum um varaarsamstarf íslands
og Bandaríkjanna á vettvangi Atlantshafsbandalagsins.
Blaðamaður Morgunblaðsins
spurði Webb hvort hann gæti stað-
fest fréttir frá Noregi þess efnis að
Sovétmenn hefðu nú komið stýri-
flaugum með kjamorkuhleðslum
fyrir í Yankee-kafbátum sínum á
Noregshafi sem áður hefðu verið
búnir langdrægum lq'amorkueld-
flaugum. I frétt Reuters-fréttastof-
unnar frá því á miðvikudag var þetta
haft eftir Johan Jorgen Holst, vam-
armálaráðherra Noregs, og mun
ráðherrann hafa sagt þetta vera
bein viðbrögð við samkomulagi risa-
veldanna um útrýmingu meðal- og
skammdrægra kjamorkuflauga á
landi. „Ég get ekki tjáð mig beint
um þetta mál. Ég vil hins vegar
leggja áherslu á að tilgangurinn með
veru vamarliðsins hér á íslandi er
sá að halda uppi vömum og eftirliti
vegna þeirrar ógnunar sem stafar
af kafbátum Sovétmanna," sagði
Webb. „Það er af þessum sökum sem
það starf sem hér fer fram er
lífsnauðsynlegt fyrir Atlantshafs-
bandalagið," bætti hann við.
Óbreytt hlutverk
Webb sagði að mikilvægi þessa þátt-
ar í sameiginlegum vömum Atlants-
hafsbandalagsins væri óbreytt og
kvað ekki tímabært að ræða hvort
hlutverk vamarastöðvarinnar í
Keflavík myndi breytast til að mynda
ef risaveldin gerðu með sér samning
um fækkun langdrægra kjamorku-
eldfíauga. Kvað hann það sama eiga
við um hugleiðingar manna um að
NATO-ríkin hygðust bæta sér upp
missi bandarískra kjamorkuvopna í
Evrópu með því að fjölga eldflaugum
um borð í skipum og kafbátum.
Benti hann á að samningur risaveld-
anna hefði enn ekki verið staðfestur
í öldungadeild Bandaríkjaþings.
Vigvæðing Sovétmannna i
Asíu
í ræðu sem James Webþ hélt ný-
lega í Washington og vakti nokkra
athygli varð honum tíðrætt um
gríðarlega vigvæðingu Sovétmanna.
í Asíu og hugsanleg viðbrögð her-
afla Bandaríkjamanna við henni.
Blaðamaður kvaðst sakna þess að
hvergi væri minnst á vígvæðingu
Sovétmanna á norðurslóðum, eink-
um og sér í lagi á' Kóla-skaga, og
spurði hvort ekki yæri nærtækara
og brýnna að huga að og bregðast
við henni. „Ég vil ekki leggja hlut-
fallslegt mat á hvort hættan er
meiri á norðurslóðum eða í Asíu því
hemaðarleg ógnun fer eftir því sem
gerist á hinu pólitiska sviði. í ræðu
minni var ég ekki að reyna að draga
úr mikilvægi þess að halda uppi við-
búnaði á norðurslóðum," sagði Webb
og ítrekaði aftur mikilvægi vamar-
stöðvarinnar í Keflavík í þessu
samhengi.
Framlög NATO-ríkja til
varnarmála
Ráðherrann kvaðst í ræðu þessari
hafa verið að hvetja til þess að stað-