Morgunblaðið - 01.05.1988, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. MAÍ 1988
Byggingarmenn
Til sölu Linden 30/38
byggingakrani.
Upplýsingar í símum 92-12798
og 92-13363.
Tilkynning til
vörsluaðila
opinberra sjóða
Hér með er skorað á alla vörsluað-
ila opinberra sjóða, sem enn hafa
eigi sent ársuppgjör til ársloka 1987
að gera það nú þegar.
Ríkisendurskoðun 29.apríl 1988.
Nú vantar ■■
STOÐU
VERÐI
Með nýjum umferðarlögum, sem tóku gildi 1. mars
1988, er eftirlit með stöðubrotum bifreiða í borginni
komið í hendur borgaryfirvalda.
Til þess að sinna þessum skyldum við borgarana,
þarf að fjölga stöðuvörðum.
Hlutverk stöðuvarða er að hafa eftirlit með
“stöðubrotum í borginni og fylla út gjaldseðla
(gíróseðla) þegar svo ber undir.
Hér er ekki um að ræða stöðumælavörslu
eingöngu, heldur einnig almennt eftirlit.
Tilvalin störf fyrir bæði konur og karla.
Hálfsdagsstörf koma til greina.
Nánari upplýsingar veitir starfsmannastjóri
Borgarverkfræðings, Skúlatúni 2, sími 18000.
Sil
Gatnamálastjórinn IIP
V erkalýðshreyfingin
og ellilífeyrisþegamir
eftirHrafn
Sæmundsson
Þurfum við ný orð? Þurfum við
nýjar aðferðir? Þurfum við nýtt gild-
ismat? Þurfum við nýja hugsun?
Eftir verkalýðsbaráttu sem staðið
hefur hér á landi í nálega heila öld,
er freistandi að spyija slíkra spum-
ingá á þeim degi þegar verkafólk
staldrar gjaman við í önn dagsins.
Það er freistandi að leiða hugann
að því hvað hefur breyst á þessum
tíma. Hvaða árangur hefur náðst í
þessari löngu baráttu? Það er freist-
andi að halda því fram að allt hafí
breyst nema ef vera skyldi sú hugs-
un og þær starfsaðferðir sem notað-
ar hafa verið í verkalýðsbaráttunni.
Hvað eftir annað hafa tæknibylt-
ingar breytt heimsmyndinni. Hugs-
un mannsins og hugmyndir hafa
verið í stöðugri endurskoðun. Allt
virðist hafa breyst nema starfsað-
ferðir og hugsun í verkalýðsbarátt-
unni.
Eftir nærri hundrað ára verka-
lýðsbaráttu verða slíkar vangavelt-
ur og spumingar áleitnar. Af hveiju
þarf nýja hugsun, nýtt gildismat,
nýjar starfsaðferðir, ný orð? Af
hveiju þarf forusta verkalýðshreyf-
ingarinnar til að mynda að tileinka
sér nýja hugsun? Ef til vill þarf
fomsta verkalýðshreyfíngarinnar
og meðlimir verkalýðshreyfíngar-
innar að tileinka sér þá heimspeki-
legu hugsun sem Páll Skúlason
heimspekingur skilgreinir á þennan
einfalda hátt:
„Heimspekileg hugsun er —
eins og ég skil hana — endalaus
viðleitni til að bijóta þá hlekki
sem eru lagðir á hugsun fólks.
Hún er tilraun til að virkja hug-
arorku manna til að skoða og
skilgreina veruleikann."
Verkalýðsfomstan og almennir
félagar í verkalýðshreyfíngunni
hafa ekki tileinkað sér þessi ein-
földu sannindi. Hugsunin hefur
staðnað. Verkalýðshreyfíngin virð-
ist ekki geta sett baráttuna í sam-
hengi — hvorki sögulegt eða efna-
hagslegt samhengi. Það er einblínt
á einstaka þætti. Það er enn hugs-
að á nákvæmlega sama hátt og
frumheijamir gerðu. En nálega
heil öld hefur liðið hjá og sú þróun
er ekki tekin með í baráttuna. Það
er ennþá verið að beijast fyrir ein-
földustu fmmþörfum fólksins. 1
einu ríkasta þjóðfélagi veraldarinn-
ar er það grátbroslegt að verkalýðs-
baráttan skuli enn snúast um það
MINOLTA
NETTAR, LITLAR
OG LÉTTAR
UÓSRITUNARVÉLAR
- og þær gera alit sem gera þarf
á mlnni skrifstofum
D-10
Lin, einlöld og þvl trausl Fyriitak á skrittxxöiðl
Verö kr. 25.025.- stgr. _
D-100
Japönsk snilldarttönnun, þýsk ending og
nákvæmni.
Verö kr. 37.300.-stgr.
5 lita prentun ef vill, innsetning einstakra arka,
innbyggöur arkabakki til aö spara pláss;
hágæðaprentun og hagkvæmni I rekstri.
Verökr. 54.200.-stgr.
Ekiaran
______AflMÚLA 22. SiMI (Ht) 8 30 22. 10» REVKJAVlK
að þurfa að beijast fyrir því að
hækka bein laun upp á nauðþurftar-
stigið.
Ekki er allt sem sýnist
Fyrir nálega einni öld var fátækt
skilgreind á annan hátt en nú er
gert. Fyrir einni öld vom félagsleg
réttindi skilgreind á annan hátt en
nú er gert. Margir munu segja að
orðið hafí bylting í lífskjömm á
þessum tíma. Auðvitað er það rétt.
En ekki er allt sem sýnist. Ef við
fömm út fyrir það nauðþurftarstig
sem verkalýðshreyfingin er að beij-
ast fyrir til handa sumum af með-
limum sínum, hvemig er þá almenn-
um réttindamálum almennings
háttað og mætti þá einnig tala um
almenn mannréttindi. I þessum
samanburði verður að taka mið af
ríkidæmi þjóðarinnar. Við skulum
taka nokkur dæmi af handahófi um
þetta.
Húsnæðismál: Ungt fólk sem er
að hefja búskap hefur enga trygg-
ingu fyrir því að geta búið í hús-
næði eða fengið húsnæði á eðlileg-
um kjörum. Það unga fólk sem
kemst í húsnæði — fer að byggja
eða leigja — verður að leggja nótt
við dag og dugar ekki til. Þetta
unga fólk verður að leggja lífsham-
ingju sína, böm sín, bestu ár ævinn-
ar að veði fyrir þeirri einföldu fmm-
þörf að hafa húsaskjól og fá að búa
íjölskyldulífi á eðlilegan máta.
Málefni aldraðra: Aldraðir hafa
enga tryggingu fyrir því að fá nauð-
synlegustu þjónustu þegar þeir
þurfa á henni að halda. Þeir hafa
heldur enga tryggingu fyrir því að
geta notið eðlilegs félags- og menn-
ingarlífs í annars góðri elli. Ellilíf-
eyrisþegum er skammtað úr hnefa
og miðað við þá hungurvísitölu sem
miðuð er við brýnustu þarfír — að
fólk svelti ekki. Verkalýðshreyfing-
in lætur það meira að segja við-
gangast að einkaeign fólks í lífeyr-
issjóðunum sé látin skerða tekju-
tryggingu, þannig að þeir fjármunir
sem meðlimir verkalýðshreyfingar-
innar leggja þannig til hliðar á
starfsævi sinni nýtast þeim ekki
nema að litlu leyti á lífeyrisaldrin-
um, þó að aðrir sem lagt hafa fjár-
muni fyrir á annan hátt — til dæm-
is í bankakerfinu — fái óskerta
tekjutryggingu og betri lífskjör.
Málefni fatlaðra: Þó að viss
þróun sé í málefnum fatlaðra og
ýmsir hlutir að gerast á þeim
vígstöðvum, er það staðreynd að
fatlaðir og aðstandendur fatlaðra
hafa ekki nema að hluta til mögu-
leika á fullnægjandi þjónustu —
lágmarksþjónustu sem eingöngu er
miðuð við einföldustu frumþarfír.
Stór hluti af mikið fötluðu fólki fær
ekki húsnæði eða umönnun og stór
hluti af mikið fötluðum bömum
verður að treysta að verulegu leyti
á orkuforða foreldra sinna þó að
engin skynsamleg rök séu fyrir því
að slíkt gagni. Og það gengur ekki.
Arlega brotna margar Qölskyldur
undan þessu álagi. Hjónabönd slitna
iðulega og örvænting margra for-
eldra er ólýsanleg vegna þess að
ekki eru lagðir fjármunir til að
skapa þau ytri skilyrði sem eru for-
senda eðlilegs lífs.
Málefni barna: Dagvistarmál
eru í ólestri. Fólk hefur enga trygg-
ingu fyrir dagvistar- eða leikskóla-
plássi fyrir böm sín. Og fólk hefur
heldur enga valkosti í þessum efn-
um. Þjóðfélagið býður ekki upp á
neinn sveigjanleika. Ekki er mögu-
legt — meðal annars vegna ástands-
ins í húsnæðismálum og launakjör-
um ungs fólks — að annað foreldr-
anna geti sinnt bömum sínum
fyrstu árin. Uppeldi bama og vel-
ferð er þannig einnig sett að veði
fyrir einföldum frumþörfum eða
vegna stöðu fólks á vinnumarkaði.
Vinnutími: Síðustu áratugina
hefur vinnutími á íslandi verið óhóf-
legur. Félagslíf er í molum. Mann-
leg samskipti sitja á hakanum. Að
njóta lífsins á eðlilegan hátt eftir
10—12 tíma vinnudag er ekki hægt
með eðlilegum hætti. Margir em
orðnir slitnir og heilsuveilir á miðj-
um aldri eftir gegndarlausan þræl-
dóm um áratuga skeið. Og eðlilegt
fjölskyldulíf er víða í molum af sömu
ástæðum.
Heilsugæsla: Almenn heilsu-
gæslukerfí inni á sjúkrahúsum og
á heilsugæslustöðvum er eitt af því
fáa sem er tij algerrar fyrirmyndar
hér á landi. Á þessum stöðum sitja
allir við sama borð og þar er frábær
þjónusta. Þó verður fólk að bíða
lengi eftir ýmsum aðgerðum og
endurhæfíngarþáttur heilsugæslu-
kerfísins sem er góður, þarf að
aukast og ná út fyrir stofnanimar
sjálfar í ríkara mæli. En þegar kem-
ur út fyrir stofnanimar breytast
hlutimir. Þeir sem ekki geta nýtt
sér þessa þjónustu inni á stofnunum
em illa staddir. Öll fyrirbyggjandi
þjónusta svo sem þjónusta sálfræð-
inga, geðlækna og tannlækna svo
eitthvað sé nefnt getur láglaunafólk
ekki nýtt sér.
Þá kemur hinn
svarti blettur
Hvað kemur þetta verkalýðs-
hreyfingunni við? Eiga verkalýðs-
hreyfingin og atvinnurekendur —
aðilar vinnumarkaðarins — ekki að
semja um kjör fólksins í landinu?
Auðvitað. En um hvað er verið að
semja? Það er verið að semja um
lágmarkslaun — kannski 30—40
þúsund krónur á mánuði. Allir em
í orði sammála um að enginn getur
lifað af þessum launum — eða hvað?
Það em tvær hliðar á því máli.
Undanfarin ár eða áratugi hefur
verið nokkum veginn næg vinna í
landinu, raunar oft spenna á vinnu-
markaðinum. Þá hefur fólk bætt
lágu launin með mikilli vinnu —
með launaskriði, með yfírborgunum
og með ýmsum öðmm hætti. Og
þar sem um fjölskyldufólk er að
ræða vinna bæði hjónin og allir
8 x í viku
FLUGLEIÐIR
i -fyrir þíg-
NEWYORK
. ■! i. i . i ■