Morgunblaðið - 10.06.1988, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. JÚNÍ 1988
25
Aukið fjárframlag til fiskeldis:
Bylting í laxeldi
- segir Friðrik Sigurðsson
framkvæmdastjóri
Halldór Halldórsson, hjarta— og lungnaþegi, og Rúrik Kristjánsson, framkvæmdastjóri fjáröflunarnefnd-
ar með veggspjald með kjörorði söfnunarinnar.
Landssamtök hjartasjúklinga;
Fjársöfnun undir kjörorð-
unum „Söfnum kröftum“
„ÉG GERI ráð fyrir að þetta þýði
að hér verði slátrað um 18 þúsund
tonnum af laxi 1990. Það ætti að
gefa af sér um finun milljarða
króna í skilaverðmæti. Þetta sam-
svarar 130 þúsund tonnum af
þorski og jafngildir þvi 40 til 50%
aukningu þorskaflans. Þetta yrði
bylting í laxeldi," sagði Friðrik
Sigurðsson framkvæmdastjóri
Landssambands fiskeldis- og haf-
beitarstöðva þegar hann var
spurður álits á tillögum forsætis-
ráðherra um 800 mil\jóna króna
lánafyrirgreiðslu til fjárfestinga í
eldisstöðvum.
Lánafyrirgreiðslan á að gera
eldisstöðvunum kleift að ala þau seiði
upp { sláturstærð sem til eru í
landinu. Ætlunin var að selja til
Noregs seiðin sem ekki er rými til
að ala hér, en óvíst er að það takist.
Um er að ræða tæpar sjö milljónir
seiða.
„Þessi lánsheimild, upp á 800
milljónir, er í takt við okkar hug-
myndir," sagði Friðrik. Hann sagði
að ekki hefði enn verið lagt til í
smáatriðum hvemig upphæðinni yrði
skipt á stöðvamar. „I okkar hug-
myndum er lagt til að stækka núver-
andi stöðvar og þær sem þegar eru
fullhannaðar. Það er eðlilegt að þeir
sem em starfandi eða hafa áformað
rekstur á allra næstu vikum gangi
fyrir." Friðrik sagði að með þessari
fyrirgreiðslu ætti að skapast nægi-
legt rými fram á næsta vor. Þá yrði
rýmt með skiptieldi, hálfs kílóa seiði
sett í kvíar og slátrað um haustið
tveggja kílóa fískum eða stærri.
„Ennþá er þó rekstrardæmið
óleyst. Þessi fyrirgreiðsla sem nú er
lögð til dugir fyrir nauðsynlegum
fjárfestingum til að ala seiðin. Afurð-
alán em hlutfallslega mun lægri til
fískeldis heldur en annarra útflutn-
ingsgreina. Að hluta til er betur
Ver ðj öfnunar sj óður
sjávarútvegsins:
Frumvarp
um að leggja
sjóðinn nið-
ur í bígerð
FRUMVARP til laga um breyting-
ar á Verðjöfnunarsjóði sjávarút-
vegsins verður væntanlega lagt
fram á næsta þingi í kjölfar
skýrslu nefndar þar sem lagt er
til að sjóðurinn verði lagður nið-
ur. Halldór Ásgrimsson, sjávarút-
vegsráðherra, sagði i samtali við
Morgunblaðið i gær að engin
ákvörðun um málefni sjóðsins
hefði verið tekin af rikisstjórn-
inni, en hann sagðist búast við að
tillögum nefndarinnar yrði fylgt
að mestu leyti, þar sem flestir
aðilar i sjávarútvegi virtust sam-
mála um að leggja bæri sjóðinn
niður.
„Sjóðurinn var hugsaður sem
sveiflujöfnunartæki til að koma á
meiri stöðugleika í hagkerfí okkar
og ég myndi sjá eftir honum út frá
þeim sjónarmiðum, en ég á von á
að meirihlutavilji manna í sjávarút-
vegi muni ráða niðurstöðunni," sagði
Halldór. Hann sagði að haft yrði
samráð við stjórn Verðjöfnunarsjóðs
við samningu væntanlegs frumvarps
í sjávarútvegsráðuneytinu, en allir
hagsmunaaðilar í sjávarútvegi ættu
aðild þar að.
Aðspurður um hvemig greiðslum
úr sjóðnum yrði hagað sagði Halldór
að það væri viðkvæmt mál sem enn
hefði ekki verið tekin ákvörðun um.
Nefndin lagði til að borgað yrði út
eftir sömu reglum og nú giltu, en
Halldór sagði að það væru uppi fleiri
hugmyndir um það mál og líklega
yrði endanleg niðurstaða einhver
blanda af þeim hugmyndum. Nú
munu vera um 1500-1600 milljón
inni í Verðjöfnunarsjóði.
heima setið en af stað farið ef ekki
er búið að tryggja reksturinn," sagði
Friðrik. Hann sagði afskaplega erfítt
fyrir eldisfyrirtækin að komast I
bankaviðskipti. „Búnaðarbankinn
hefur sett þak á lánafyrirgreiðslu og
Landsbankinn vill bíða og sjá hvem-
ig þeim fyrirtækjum vegnar, sem
þegar em þar í viðskiptum. Hvorir-
tveggja em ríkisbankar og það er
skrýtið ef þeir geta ekki tekið við
þar sem fyrirgreiðslu til uppbygging-
ar sleppir."
Starfshópur á vegum ríkisstjóm-
arinnar heftir lagt til úrbætur. Meðal
annars að breyta vátryggingarskil-
málum, það gæti hækkað hlutfall
afurðalána. Þá er lagt til að stofnað
verði eignarhaldsfyrirtæki, sem ætti
hluti í eldisstöðvum og gæti veitt
lánsábyrgðir. „Helstu keppinautum
okkar em veittar opinberar ábyrgðir
á rekstrarlánum, allt frá 50% upp í
90% af lánunum," sagði Friðrik.
Hann var spurður hvort þessi lána-
fyrirgreiðsla skilaði sér aftur í arð-
bæmm rekstri, eða hvort um styrk
væri að ræða. „Þetta er fyrir-
greiðsla, ekki styrkur eins og hæstv-
irtur ijármálaráðherra virðist hafa
misskilið. Mér þykir leitt að hann
skuli mgla þessu saman við styrki
til landbúnaðarins eins og hann virð-
ist gera,“ sagði Friðrik.
„Allir gerðu sér grein fyrir því,
að ijárfesta þyrfti í rými fyrir seiða-
eldi, en sölutregða til Noregs virðist
hafa flýtt óhjákvæmilegri þróun um
þijú til ijögur ár. Það er bylting í
laxeldi ef við slátmm 18 þúsund
tonnum 1990. Það skilar ekki aðeins
fímm milljörðum króna, heldur verð-
um við þriðja mesta laxeldisþjóð í
heiminum á eftir Norðmönnum og
Skotum og hækkum hlutdeild okkar
á heimsmarkaði úr tæpu einu pró-
senti í um tíu prósent.
Fiskeldið er ekki rekið með halla
í dag og það gefur mjög vel af sér
í þjóðarbúið. Miðað við að setja millj-
ón seiði á í strandeldi verður fob
skilaverð um 700 milljónir króna.
Ef við seljum þau úr landi gefur það
tæpar 70 milljónir. Verðmætin tífald-
ast við eldið þó að fjárfesta þurfi
mikið, en sú fjárfesting er að mestu
í innlendum aðföngum,“ sagði Frið-
rik Sigurðsson.
TALSMENN álfyrirtækjanna
þriggja sem taka munu þátt í við-
ræðunum um stækkun álversins (
London í næstu viku eru bjartsýn-
ir á að viðræður þessar verði ár-
angursrríkar og raunar segir einn
þeirra, Per Olof Aronson forstjóri
Gránges i Sviþjóð að hann trúi og
voni að ákvörðun i málinu liggi
fyrir innan árs.
Morgunblaðið ræddi við talsmenn-
ina þijá en þeir eru auk Per Olof
Aronson, J.G.D van der Ros aðstoð-
arforstjóri Alumined Beheer í Amst-
erdam og Friedrich Stachel sérstakur
fulltrúi Austria Metall í áhættuverk-
efnum. Þeir voru spurðir afhverju
fyrirtæki þeirra taka þátt í viðræðun-
um, hvort þeir teldu að þær yrðu
árangursríkar og að hvaða lágmarks-
árangri væri stefnt með þeim.
„Astæður okkar fyrir þátttöku í
þessum viðræðum _eru að við þörfn-
umst meir af áli. Álbræðsla okkar í
Svíþjóð framleiðir 100.000 tonn á
ári en við þörfnumst nú 140.000
tonna á ári. Við búumst svo við að
þörfin aukist enn frekar á næstu
árum.“ segir Per Olof Aronson.
Per Olof Aronson segir að erfitt
sé að spá um það fyrirfram hvort
viðræðumar verði árangursríkar eða
ekki en hann bendir á að núna séu
aðstæður mjög góðar til að meta
ákvarðanatökuna sjálfa, það er hvort
stækka eigi álverið í Straumsvík eða
ekki...„Ég trúi og vona að ákvörðun-
LANDSSAMTÖK hjartasjúklinga
efna til fjásöfnunar um land allt
dagana 10. og 11. júni undir kjör-
orðunum „Söfnum kröftum". Seld
verða hjartalaga merki á 200
krónur hvert og mun söfnunarféð
renna óskipt til stofnunar þjálfun-
ar- og endurhæfingarstöðvar fyr-
ir sjúklinga með hjarta-, æða og
lungnasjúkdóma.
Landssamtök hjartasjúklinga voru
stofnuð í október 1983 og eru félag-
ar um 1300 talsins. Þetta er í þriðja
sinn sem samtökin efna til merkja-
sölu en áður hafa þau styrkt tækja-
kaup fyrir endurhæfíngardeildir
hjartasjúklinga að Reykjalundi, á
Borgarspítalanum og á fjórðungs-
sjúkrahúsunum á Akureyri og Nes-
kaupstað.
in muni liggja fyrir innan árs.“ segir
hann.
Hvað lágmarksárangur af viðræð-
unum varðar segir Per Olof að hann
eigi að vera sá að þátttakendur í
þeim viti og geri sér grein fyrir með
hvaða hætti framhald þeirra verð-
ur...„Við erum nú að reyna að skipu-
leggja könnunarhóp sem fjallar um
alla þætti þessa máls og þv( vonum
við að framtíðarstefnan liggi ljós
fyrir eftir fundinn í London."
Gránges Aluminium hefur sömu
stöðu I áliðnaði Svíþjóðar og ISAL
hefur á íslandi, segja má að fyrirtæk-
ið sé áliðnaður landsins. Auk þess
hefur fyrirtækið haslað sér völl á
alþjóðlegum vettvangi. Fyrirtækið
hefur yfír að ráða neti úrvinnslu-
stöðva úr áli og framleiðir í þeim um
150.000 tonn af vörum á hveiju ári.
Stærsta endurvinnslufyrirtæki
Svíþjóðar á sviði áls er í eigu Gráng-
es og fyrirtækið hefur komið sér upp
öflugu dreifíkerfí á sviði málmiðnað-
ar, í gegnum það fer ekki aðeins
álframleiðslan heldur einnig kopar,
jám, brons o.fl.
Heildarvelta Gránges á þessu ári
mun nema um 6.5 milljörðum sæn-
skra króna eða um 46 milljörðum
íslenskra króna.
ísland einn möguleikinn
„Okkur skortir ál og þv( erum við
nú að athuga möguleikana á því að
afla okkur þess. Við erum að leita
Áætlað er að sjúklingum með
hjarta— og æðasjúkdóma fjölgi um
4—500 á ári hveiju en nú er einung-
is endurhæfingaaðstaða fyrir um 250
sjúklinga á ári að Reykjalundi og á
Borgarspítalanum.
Að sögn Ingólfs Viktorssonar
formanns Landssamtaka hjartasjúkl-
inga er gert ráð fyrir að á nýju endur-
hæfingarstöðinni yrði boðið upp á
þriggja mánaða þjálfunartímabil og
jafnframt viðhaldsþjálfun eftir að
bata er náð. Magnús Karl Pétursson
hjartasérfræðingur sagði að þessi
þjónusta myndi henta bæði þeim sem
nýkomnir væru úr aðgerð og eins
þeim sem vasru að ná sér eftir krans-
æðastíflu. „Á Reylqalundi og á Borg-
arspítalanum er nú þegar fyrir hendi
endurhæfíngaraðstaða en þessi nýja
víða um heiminn og ísland er einn
möguleikinn." segir J.G.D. van der
Ros aðstoðarforstjóri Alumined Be-
heer í Amsterdam.
Aðspurður um hvort hann telji að
viðræðumar í London verði árang-
ursríkar segir van der Ros að hann
viti það ekki en full ástæða sé til
bjartssýni...„við þurfum að kanna
aílar hliðar málsins og það er ein af
ástæðunum fyrir því að við höfum
ákveðið að hittast." segir hann.
Hvað lágmarksárangur af þessum
viðræðum áhrærir segir van der Ros
að menn verði að fá greinargóða
hugmynd um framtíð verkefnisins
það er stækkun álversins og að það
verði að liggja fyrir á næstu mánuð-
um...náum við saman eða ekki, það
verður spumingin.“ segir hann.
Alumined Beheer er hluti af mál-
miðnaðardeild Hoogovens-samsteyp-
unnar og nemur hlutdeild þess innan
deildarinnar um fjórðungi eða 25%.
Hjá Beheer starfa nú um 7000 manns
og árleg velta fyrirtækisins nemur
nú um 2.5 milljörðum gyllina eða 57
milljörðum íslenskra króna. Heildar-
framleiðsla fyrirtækisins á áli, bæði
unnu og óunnu nemur nú um
400.000 tonnum á ári.
Leitum nýrra
samstarfsaðila
„Við neyðumst til að loka álveri
okkar árið 1992 þar sem það er orð-
ið úrelt og emm við því að leita nýrra
endurhæfíngarstöð myndi gera fólki
kleift að sækja þjálfun heiman frá
sér og jafnvel stunda vinnu samhliða
endurhæfíngu og þjálfun.
íjálfun sem þessi miðar fyrst og
fremst að því að auka afkastagetu
hjartans en einnig kemur til annars-
konar endurhæfing m.a. í formi
fræðslu um sjúkdóminn og hvemig
megi forðast hann auk fræðslu um
rétt mataræði. Reynslan hefur sýnt
að sjúklingamir öðlast miklu meiri
líkamsstyrk og byggja upp sjálf-
straust á nýjan leik ef þeir fá viðeig-
andi endurhæfíngu" sagði Magnús.
Félagar úr Landssambandi hjarta-
sjúklinga munu selja merkin um allt
land og sögðust stjómarmeðlimir
vonast til að geta safnað allt að 10
miljónum króna.
samstarfsaðila. Sex slíkir um heim
allan koma til greina og er ísland
einn af þeim. Raunar teljum við ís-
land einn athyglisverðasta möguleik-
ann.“ segir Friedrich Stachel hjá
Austria Metall
Hvað hugsanlegan árangur af við-
ræðunum í London varðar segir Stac-
hel að erfítt sé að ræða um það, eink-
um þar sem afstaða Alusuisse um
hvort þeir séu að leita samstarfsaðila
eða hvort þeir ætli áfram að vera
meirihlutaeigendur liggur ekki ljós
fyrir.
„Ég tel að lágmarksárangur af
þessum viðræðum ætti að vera ná-
kvæm tímasetning á frekari könnun-
arviðræðum sem síðan gæfu öllum
aðilum þá vitneskju sem þeir þarfn-
ast til að taka sínar eigin ákvarðanir
um samstarf eða ekki,“ segir Fri-
edrich Stachel.
Austria Metall hefur á að skipa
um 8000 starfsmönnum og á það
33% hlut í álveri við Hamborg í
Þýskalandi. Fyrirtækið hefur á að
skipa framleiðslulínu sem nær til
allra stiga álframleiðslu, allt frá hrá-
áli til fullunninar vöru. Heildarfram-
leiðsla Austria Metall á áli er 84.000
tonn í Austurríki og 35.000 tonn í
Hamborg. Heildarvelta fyrirtækisins,
það er þess hluta þess sem staðsett-
ur er ( Austurríki nemur nú um 5
milljörðum shillinga eða sem svarar
til 18 milljarða íslenskra króna. Ef
öll önnur starfsemi Austria Metall
er tekin með má tvöfalda þessa tölu
og nemur heildarveltan þá um 36
milljörðum (slenskra króna.
Stækkun álversins:
Vonast eftir ákvörðun innan árs
- segir Per Olof Aronson forstjóri Gránges í Stokkhólmi