Morgunblaðið - 16.07.1988, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDÁGtTR 16. JÚLÍ 1988
Fæðingarhjálp afþökkuð
FIMMTÁN ára gömul stúlka í litlu þorpi á Fílabeinsströndinni, ríki á
vesturströnd Afríku, hefur hér alið tvíbura án nokkurrar læknisaðstoð-
ar. Er konur á þessum slóðum ala böm sín eru aðeins náfrænkur
þeirra til reiðu ef eitthvað ber út af en engir karlmenn mega vera
nálægir. Fæðingin er talin til töfra.
Austur-Þýskaland:
Mega þiggja gjaldeyri
Bonn. Reuter.
Friedhelm Ost, talsmaður vest-
ur-þýskur ríkisstjórnarinnar,
Norsk útgerðarfyr-
irtæki:
Eiturefni
til Guineu
Osló. Frá Rune Timberlid, fréttaritara
Morgunblaðsins.
NORSKA útgerðarfélagið Klave-
ness hefur verið sakað um að hafa
flutt 15.000 tonn af eitruðum úr-
gangi til Guineu í Afriku.
Farmurinn var fluttur frá Banda-
ríkjunum sem efni til byggingafram-
kvæmda. Stjómvöld í Guineu hafa
uppgötvað að efnið er eitrað. Því
gripu þau til þess ráðs að handtaka
ræðismann Noregs í landinu og létu
hann ekki lausan fyrr en útgerðarfé-
lagið og norsk stjómvöld höfðu lofað
að úrgangurinn yrði flarlægður.
skýrði frá því í Bonn í gær að
almenningi í Austur-Þýskalandi
yrði bráðlega heimilt að taka við
gjöfum eða lánum i formi erlends
gjaldeyris frá ættmennum og
vinum vestan Berlínarmúrsins.
Fram til þessa hafa Austur-
Þjóðveijar haft takmarkaða mögu-
leika á að komast yfir gjaldeyri
með löglegum hætti en að sögn
Friedhelms Osts munu Vestur-
Þjóðveijar í framtíðinni geta lagt
ótakmarkaðar fjárhæðir inn á
reikninga ættingja og vina í Aust-
ur-Þýskalandi. Að sögn talsmann-
ins hefur ekki verið gengið endan-
lega frá samningi milli ríkjanna
tveggja í þessa vem en hann kvaðst
vona að unnt yrði að undirrita slíkt
samkomulag fyrir árslok þannig að
íbúar austan múrsins gætu tekið
við jólagjöfum að vestan. Austur-
Þjóðveijum er óheimilt að taka er-
lendan gjaldeyri með .sér úr landi
og eru ekki uppi áform um að falla
frá þeirri reglu.
TJALDASALA OG LEIGA
Vestur-þýsk hágæða hústjöld
Bylting í tjalddúk
Vatnsþéttari, slitsterkari og léttari.
Auðveld í uppsetningu.
Þú getur treyst okkar gæðamati eftir áralanga
reynslu af tjaldaleigu.
4ra m. stgr. kr. 29.900,-, 6 m. strg. kr. 39.850,-
Seljum og leigjum alian viðlegubúnað.
Útsala á notuðum tjöldum.
Sportleigan, v/Umferðarmiðstöðina, simi 13072.
Suður-Afríka:
Popptónleikar til heið-
urs Mandela bannaðir
Jóhannesarborg. Reuter.
DÓMSMÁLARÁÐHERRA Suður-
Afríku hefur bannað stuðnings-
mönnum Nelsons Mandela að
halda popptónleika í tilefni af sjö-
tugsafmæli hans á mánudaginn.
Þegar er búið að ráðgera fjöl-
margar afmælisveislur og guðs-
þjónustur I tilefni dagsins og efnt
verður til sérstaks „frelsishlaups"
í Höfðaborg.
Mandela var dæmdur í lífstíðar-
fangelsi fyrir 24 árum, fyrir að hafa,
sem leiðtogi Afríska þjóðarráðsins,
baráttusamtaka blökkumanna, ráð-
gert að steypa minnihlutastjóm
hvítra af stóli. Hann er nú í Pollsmo-
or-fangelsi í Höfðaborg.
Forráðamenn tónleikanna, sem
ráðgerðir voru undir berum himni
nálægt Soweto, höfðu búist við um
25.000 áheyrendum. Samkvæmt
tveggja ára gömlum neyðarástands-
lögum má ekki halda pólitíska fundi
undir berum himni án sérstaks leyf-
is. Stjómin hefur einnig reynt að
koma í veg fyrir að afmælisins sé
minnst á annan hátt. í síðustu viku
gerði öryggislögreglan veggspjöld
upptæk og handtók níu manns sem
voru að undirbúa hátíðahöld.
Búið að skipuleggja svonefnt frels-
ishlaup sem verður í fimm áföngum
til að bijóta ekki lögin gegn pólitísk-
um fjöldasamkomum.
Utanríkisráðherra Japans, forsæt-
isráðherra Ástralíu og hópar í ýmsum
löndum, sem beijast gegn aðskilnað-
arstefnu stjómvalda í Suður-Afríku,
em meðal þeirra sem hafa beðið
suður-afrísk stjómvöld að láta Mand-
ela lausan. Helmut Kohl, kanslari
Vestur-Þýskalands, bað stjómina um
San Francisco. Reuter.
KONA frá New York ól stúlku-
barn i farþegaþotu og skildi það
eftir í ruslafötu á salerni þotunn-
ar. Að sögn lögreglumanna fór
hún síðan aftur í sæti sitt hjá eigin-
manninum og þriggja ára gamalli
dóttur. Konan hefur verið ákærð
fyrir að stefna lífi barnsins í
hættu.
Þotan var á leið frá Newark, New
Jersey-ríki, til San Francisco. Konan,
hin 24 ára gamla Christina LoCasto,
var látin laus eftir að hafa greitt 50
að skerða ekki frelsi Mandela lengur
af mannúðarástæðum. Geoffrey
Howe, utanríkisráðherra Bretlands,
sagði í yfirlýsingu að nauðsynlegt
væri að veita Mandela frelsi til að
auka friðarhorfur í Suður-Afríku.
Stjómvöld í Suður-Afríku buðust til
að láta Mandela lausan árið 1985
ef hann afneitaði ofbeldi en Mandela
hafnaði því boði.
þúsund dollara tryggingu. Verði hún
fundin sek getur dómurinn orðið allt
að sex ára fangelsi.
Lögreglan sagði að flugþjónar
hefðu opnað dymar á saleminu á
meðan þotan var enn á lofti og séð
að allt var á rúi og stúi. Þeir læstu
því dyrunum. Er þotan var lent og
hreinsunarfólk hóf störf um borð
heyrðu það grát inni á saleminu og
fannst þá barnið. Að sögn yfírvalda
er það við góða heilsu.
Bandaríkin:
Reifabam í rúslafötu
Árásin stangast á við
sjálfsímynd þjóðarinnar
í nýjasta hefti bandaríska viku-
ritsins Time fjallar blaðamaður-
inn Walter Shapiro um viðbrögð
Bandaríkjamanna við árásinni á
írönsku farþegaþotuna undir
yfirskriftinni: „Þegar flekk-
lausar þjóðir láta illt af sér
Ieiða“. Shapiro segir að þrátt
fyrir hin hörmulegu mistök er
bandaríski flotinn skaut niður
290 manns sem höfðu það eitt
sér til sakar unnið að vilja kom-
ast frá íran til Dubai þá séu
Bandaríkjamenn tregir til að
sýna merki iðrunar. Vissulega
hafi sumir fundið til sektar en
þeir átakanlega fáir auk þess
sem nánast enginn virðist fyrir-
verða sig fyrir atvikið.
Skipherrann á Vincennes, Will
Rogers III. hafi komist næst því
að sýna sannar tilfinningar er hann
hóf skriflega yfírlýsingu sína á
þessum orðum: „Þessi byrði mun
hvfla á mér það sem eftir er ævinn-
ar . . .“ En hér hefði Rogers átt
að láta staðar numið, að mati grein-
arhöfundar, í stað þess að reyna
að útskýra atvikið eins og flekk-
lausu fólki hættir til þegar því verð-
ur á í messunni: „. . . en við þess-
ar.aðstæður greip ég til þessa ráðs
til að veija skip mitt og áhöfn“.
William Crowe, forseti bandaríska
herráðsins, gerði sig sekan um
sömu smekkleysu þegar hann sagði:
„Ég harma manntjónið en afdrátt-
arlaus skylda yfirmanns skipsins
var sú að veija sína menn“. Jafnvel
forsetinn sem venjulega skilur svo
vel þá list að sýna raunsannar til-
fínningar notaði klisjuna „hræðileg
ógæfa“ og lét ekki þar við sitja
heldur bætti við að um „skiljanlegt
slys“ væri að ræða, segir Shapiro.
Sjálfsímynd þjóðarinnar
Höfundur segir skýringuna á
óþægilegri þögn bandarísku þjóðar-
innar varðandi atburðinn eða trega
hennar til að viðurkenna sekt í
málinu vera þá að tortíming þot-
unnar stangist svo rækilega á við
Flugskeyti skotið af beitiskipinu Vincennes. Myndin var tekin er
skipið var við æfingar.
sjálfsímynd Bandaríkjamanna. Sov-
étmenn séu svartir sauðir eins og
hafi sýnt sig þegar þeir skutu niður
kóresku farþegaþotuna árið 1983
og hryðjverkamenn valdi dauða í
háloftunum en ekki þjóðin, sem
hefur tekið það að sér að veija þau
mannréttindi að geta siglt um
Persaflóa.
Skýringin á því að 74% banda-
rísku þjóðarinnar telja írani eiga
meiri sök á atburðinum en Banda-
ríkjameiin hlýtur að vera sú, að
mati höfundar, hve fjandsamleg
mynd hefur verið dregin upp af
írönum í Iandinu undanfarin ár.
Hafandi í níu ár horft á múginn í
Teheran æpa: „Dauði komi yfir
Bandaríkin" þá séu 290 íranir ekki
þess virði að þeir séu syrgðir eins
og hveijir aðrir jafnvel þótt þeir
hafí fyrir tilviljun orðið fyrir banda-
rískri eldflaug.
Tilgangfurinn helg-ar
meðalið
Bandaríska varnarmálaráðuney-
tið hefur sent rannsóknarnefnd á
vettvang og segir Shapiro tilgang-
inn augljósan: Ef áhöfn Vincennes
fylgdi fýrirmælum og starfsreglum
hvemig er þá unnt að kenna Banda-
ríkjamönnum um harmleikinn?
Vandinn er einfaldlega sá að slíkur
hugsunarháttur, þar sem tilgangur-
inn helgar meðalið, þar sem allt er
í lagi ef reglunum er fylgt, tekur
ekki tillit til þeirrar staðreyndar að
stundum leiða háleit markmið
hræðilega hluti af sér, segir höfund-
ur.
Ábyrgð yf irvalda
Firra megi skipherrann persónu-
legri sök því hann hafí fylgt fyrir-
mælum en sú staðreynd standi eft-
ir sem áður að röð af ákvörðunum
bandarískra yfirvalda hafí leitt til
þeirra aðstæðna sem ríktu þegar
vélinni var tortímt.
Margir Bandaríkjamenn virðist
telja að Bandaríkin eigi ekki sök á
því hvemig fór af því að stjómvöld
hafí ekki haft þetta í huga. Því
geti svo farið að 212 ára afmælis
sjálfstæðis þjóðarinnar verði minnst
fyrir þá sök að þá hafi Bandaríkja-
menn ákveðið að þeir bæm ekki
ábyrgð á afleiðingum slysa.