Morgunblaðið - 09.08.1988, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. ÁGÚST 1988
Kirkja eða
sértrúarsöf nuður
Lög Fríkirkjunnar hafa nokkuð
verið til umræðu, og þá vegna þess
að stjóm prestafélagsins taldi að þau
þyrftu endurskoðunar við. Þessi lög
eru að mínu mati aðdáunarverð um
margt. Þau eru upphaflega samin í
þeim anda, að þar skuli ekki tjaldað
til einnar nætur, svo sem vera ber
um kirkjulega löggjöf.
í lögum Fríkirkjunnar er skýrt
tekið fram, að hún sé evangeliskur
lúterskur söfnuður og byggi á sama
játningagrundvelli og þjóðkirkjan.
Tekið er fram, að prestur hennar
hafí sömu skyldur við söfnuð sinn
og prestar þjóðkirkjunnar, og hlýtur
það að fela i sér að hann hafi sömu
réttindi. Fleira mætti tína til úr þeim
lögum, sem sýnir vel, að upphafs-
menn safnaðarins voru ekki að
stofna neinn sértrúarflokk. Breyt-
ingar við lög þessi eru nokkrar ný-
legar og virðast ekki allár vandaðar.
Þess vegna þurfa lögin endurskoð-
unar við, en einnig vegna þess að
nú orðið eru þau í meira ósamræmi
við lagaramma þjóðkirkjunnar en í
upphafí.
Eftir að fríkirkjurnar voru stofn-
aðar í Reykjavík og Hafnarfirði ríkti
í fyrstu nokkur spenna milli
fríkirkjufólks og þjóðkirkjufólks. Sú
spenna er löngu horfin, og þjóð-
kirkjufólk hefur litið á fríkirkjurnar
sem sjálfsagðan hluta af trúarsam-
félagi lúterskra manna á Islandi.
Þeir hafa notað vígslur biskups ís-
lands og í öllu samið sig að háttum
þjóðkirkjunnar, sem þeim er líka
vandalaust í ljósi þess að vera lút-
erskir söfnuðir.
Aðferð sú, sem stjóm Fríkirkjunn-
ar í Reykjavík ætlar nú að hafa við
að losna við prestinn, bendir til að
nú ætli þeir ekki lengur að semja
sig að háttum lúterskra kirkna. Þar
með verður sú kirkja að einskonar
sér-fyrirbæri vegna þess, að játn-
ingagrundvöllur kirkju og skipulags-
legt framferði á sér óaðskiljanlegt
samhengi. í lúterskri kirkju er prest-
urinn fyrst og fremst boðandi orðs-
ins og í ljósi þess ber að umgangast
hann. Þeir, sem vilja losna við hann,
verða fyrst að gera sér ljóst hvernig
hann sé brotlegur við það erindi sitt.
Skipulag safnaðarins og laga-
rammi er þannig úr garði gerður í
upphafí, að ljóst má vera að stofn-
endur hans hafa ekki ætlað sér í
neinu að ganga af trú eða kirkju-
hefð forfeðra sinna. Þeir ætluðu
áfram að standa á grundvelli þeim,
er íslensk saga hefur lagt kirkjunni
í landi hér. Fmmkvæði þeirra fól
hins vegar í sér mótmæli gegn
þröngsýni ríkisvalds, sem ætlaði sér
einhliða að vera keisari og páfi i
senn. Fyrir þetta hafa þessir fmm-
heijar notið virðingar margra þjóð-
kirkjumanna og fullrar viðurkenn-
ingar sem bræður í trúnni. Nú virð-
ist um stund að vikið sé af þessari
braut. Safnaðarstjómin hefur tekið
sér vald og beitt ofbeldi á þann hátt,
sem helst ber við í sértrúarsöfnuð-
um. Þegar ég tala um sértrúarsöfn-
uði á ég ekki við þá söfnuði utan
Þjóðkirkjunnar, sem tilheyra alþjóð-
legum kirknasamfélögum, eins og
t.d. rómversk-kaþólska eða hvíta-
sunnumenn.
Það er einkennandi fyrir laga-
gmndvöll ^og starfshætti sértrúar-
safnaða, að þar er miklu valdi safn-
að á fáar hendur. Óneitanlega bend-
ir ein nýjasta lagabreyting Fríkirkju-
safnaðarins til þess að tilhneigingar
gæti í þessa átt. Þar er ákveðið að
2/3 hlutar safnaðarstjómar geti vikið
frá prestinum, sem annars er kjörinn
almennri kosningu. I sértrúarsöfn-
uðum em kirkjuleg hefð og postu-
llegur arfur yfirleitt ekki í hávegum
höfð. Starfshættir þar líkjast fremur
því sem tíðkast í áhugamannafélög-
um um tómstundastörf. Fyrrnefnd
lagagrein og starfsaðferðir safnað-
arstjórnar í þessu máli benda til að
nú sæki í þessa átt hjá Fríkirkjusöfn-
uðinum, og ef svo fer fram verður
Fríkirkjan að eins konar sértrúar-
flokki áður en langt um líður. Það
er söfnuðinum hættulegt, því að
eflaust er í honum fólk, sem skilur
tilgang og fyrirætlan fmmheijanna
sama skiiningi og mér virðist blasa
við í lögum safnaðarins.
Ógöngur
Kynni mín af þessu máli gera
mér ljóst, að Fríkirkjan í Reykjavík
er rötuð í nokkrar ógöngur. Þegar
svo er komið ber að leita leiða til
baka. Nú blasir tvennt við. Annað
hvort ganga menn til sátta á vegum
biskups íslands, eða til átaka kem-
ur. Biskup íslands er andlegur leið-
togi Fríkirkjunnar, þó að ekki hafí
hann yfir þeim söfnuði sömu umráð
og þjóðkirkjusöfnuðum. Hann vígir
prest Fríkirkjunnar, og í því felst
að sömu kröfíir em gerðar til emb-
ættisgengis prestsins þar og rétt-
inda hans og í þjóðkirkjusöfnuðum.
Biskup íslands hefur gert tilraun
til að greiða úr þessu máli með því
að koma til fundar við deiluaðila í
söfnuðinum. Til þess fundar mætti
aðeins minnihluti núverandi meiri-
hluta safnaðarstjómar. Hin sáu
ekki ástæðu til þess að vera við.
Með því virðast þau gefa í skyn,
að þau hafí valið leið átakanna.
Framundan hlýtur því að vera safn-
aðarfundur, sem tilskilinn íj'öldi
safnaðarfólks hefur beðið um. Hefði
sá fundur verið haldinn strax og
um var beðið, hefði mátt spara
mikið af þeim blaðaskrifum og fyr-
irhöfn sem orðið hefur síðan.
Fríkirkjusöfnuðurinn í Reykjavík er
afar lausleg skipulagsheild. í hon-
um em til einstaklingar, sem ekki
vita að þeir em þar á skrá, og einn-
ig em þeir til, sem telja sig vera í
söfnuðinum án þess að vera það
formlega. Söfnuðurinn er meðal
hinna tekjuhæstu í landinu. Starf
safnaðarins er í algjöru lágmarki
miðað við þjóðkirkjusöfnuðina i
Reykjavík. Kemur það m.a. til af
því að safnaðarheimili hefur ekkert
verið til. Meginhluti starfsins á sér
stað í tengslum við prestinn. Þeir,
sem vita að' þeir em í Fríkirkjunni,
vita hver presturinn er. Margir
þeirra vita samt ekki hveijir em í
safnaðarstjóm, né eftír hvaða meg-
inreglum söfnuðurinn starfar. I
slíku samfélagi er auðvelt að mynda
harðsoðna hópa til að ná undirtök-
um. Ef menn taka upp á slíku, em
þeir horfnir frá þeim starfsháttum,
sem kristnum söfnuði heyra til.
Vegna þessa máls, sem ég hér
hef rætt, stendur Fríkirkjan nú á
nokkmm tímamótum. Hér verður
valið um það hvort hún verður
áfram þessi sjálfsagði hluti af lút-
ersku trúarsamfélagi á íslandi eða
hvort hún verður einn af sértrúar-
flokkunum.
Niðurlag
Undanfarið hafa orðið mikil og
sundurleit blaðaskrif um málefni
Fríkirkjunnar og þá fyrst og fremst
um uppsögn prestsins og persónu
hans. Nýlega hafði kona ein orð á
því við mig, að nær væri þe.im að
skrifast á í gegnum póstinn -en að
birta þetta allt í blöðunum. Henni
fannst að ekki væri svo mjög tekist
á um raunvemleg málsatriði, heldur
höfðað til tilfínninga fyrst og
fremst. Sjálfur býst ég við, að fneiri-
hluta meirihlutans, sem nú ríkir í
Fríkirkjunni, þyki skrif mitt ekki
sérlega prestslegt né kærleiksríkt
og nærfærið við þau. Þeim er þetta
mikið tilfínningamál, og eðlilega
hitnar þeim í hamsi, þegar gefíð er
í skyn, að tilfinningar þeirra séu
að leiða þau í ógöngur. Þetta má
hins vegar ekki vera það tilfinninga-
mál í hugum fólks, að ekki sé gáð
að meginatriðum málsins. Mér er
þetta ekki mikið tilfinningamál, þó
að það sé augljóst réttlætismál.
Allt, sem ég hef um þetta mál sagt,
tel ég að standist þá prófun, að. hér
er verið að standa á réttindum
prests og þar með heiðri kirkjunnar
sem einingarsamfélags.
Mál er að linni blaðaskrifum um
þetta mál, en það gerist fyrst er
haldinn verður fundurinn, sem nú
er skylt að halda eftir lögum
Fríkirkjunnar.
Þessi blaðaskrif hafa annars leitt
undarlega hluti í ljós. Kona í safnað-
arstjóm býðst til að vægja fyrrver-
andi formanni safnaðarins við máls-
sókn vegna ummæla um hana.
Ekki ætla ég að fullyrða neitt um
það hver eigi mál á hvem í safnað-
arstjómum Fríkirkjunnar undanfar-
in ár. En ef það er til umræðu á
þeim bæ, hvað skyldi þá presturinn
vera að hugsa? Ekki verður því á
móti mælt, að veruleg aðför hefur
verið gerð að embættisheiðri hans
með þessari dæmafáu uppsögn.
Enginn veit heldur hvaða afleiðing-
ar aðförin hefur í sambandi við
möguleika hans til embætta fram-
vegis. Er það býsna alvarlegt um-
hugsunarefni, þar sem í hlut á
maður, sem varla er hálfnaður með
venjulega starfsævi. Hvað skyldi
þá líka konan hans vera að hugsa?
Það liggur í augum uppi að ráðist
hefur verið að starfsheiðri hennar
þó að á öðrum starfsvettvangi sé
en þeim er beint getur nú heyrt
undir safnaðarstjómina.
Eflaust eru þau hjón ekki galla-
laust fólk. Enginn prestur er svo
ágætur að ekki verði honum eitt-
hvað á. Það leiðir hugann að því
að engin safnaðarstjórn er svo ágæt
að ekki verði henni eitthvað á.
Ætli við þurfum þess ekki öll við
að lokum, að ekki sé komið fram
við okkur af eintómri dómhörku og
óbilgimi? Við vitum, að öll þurfum
við þess með í lífinu að vera studd
af kærleika meðbræðranna. Þess
þurfa allir aðilar þessa umrædda
máls, og því ættu þau að sættast
hið skjótasta meðan þau öll em
saman á veginum.
Höfundur er formaður Prestafé-
lags íslands.
Slitsterkt lakk með sérstakri ryðvörn
Handpumpa
Lokaðurkeðjukassi
Níösterkt stell og
• framgaffall með 12 ára ábyrgð
Spitalastig
Óðinstorg
VIO
Simar
14661
DOMU:
Það fer ekki á milli mála að v-þýsku Montana- og Kalk-
hoff- hjólin, sem hlotið hafa sérstaka viðurkenningu íV-
Þýskalandi, eru hjól ársins vegna einstaklega fallegs útlits
og sérstakra gæða.
Við getum nú boðið nokkur hjól á einstöku tilboðsverði
vegna hagstæðra samninga.
Vandaður
3-girabúnaður
Auka handbremsa
Allur Ijósabúnaður
Afturljós

Öryggishandfang meðfingragripi.

Sterkur bögglaberi
Stærð Aldur Verð
20“ án gíra fyrir 6-9 ára kr. 8.650,-
24“ án gíra fyrir 9-12 ára kr. 8.970.-
24“3gírar fyrir 9-12 ára kr. 11.430,-
26“ án gíra fyrir 12 ára og eldri kr. 9.320.-
26“3gírar fyrir 12 ára og eldri kr. 11.960.-
28“3gírar fyrirfullorðna kr. 11.970.-
HERRA:
Stærð Aldur Verð
26"3gírar 12 ára og eldri kr. 11.960.-
28“3gírar fyrirfullorðna kr. 11.970.-
28“ 10gírar fyrir fullorðna kr. 12.210.-

Teinaglit
{ y
örugg fótbremsa
Breiöari dekk
Sérverslun /» • Reiðhjólaverslunin r—
» ORNINNÍ