Morgunblaðið - 15.10.1988, Qupperneq 29

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. OKTÓBER 1988
9 29

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 70 kr. eintakið.
Bush
talinn hafa betur
Kosningabaráttan í Banda-
ríkjunum er nú að koniast
á lokastig. Síðasti stórviðburður
hennar var í fyrrinótt, þegar
þeir hittust í annað sinn í sjón-
varpskappræðum George Bush,
forsetaefni repúblíkana, og
Michael Dukakis, forsetaefni
demókrata. Undanfamar vikur
hafa skoðanakannanir sýnt að
Bush er sigurstranglegri í kosn-
ingunum sem verða hinn 8.
nóvember næstkomandi. Var
talið að Dukakis gæti rétt hlut
sinn, ef honum tækist að koma
höggi á Bush í kappræðunum
í fyrrinótt. Er samdóma álit að
honum hafí ekki tekist það og
spá nú flestir því að George
Bush verði næsti forseti Banda-
ríkjanna.
Dukakis hafði byrinn með sér
ekki alls fyrir löngu og sýndist
mörgum sem hann hefði þá náð
undirtökunum. Þetta var þó
áður en hin eiginlega kosninga-
barátta hófst og endurspeglaði
ef til vill ekki síst álit áhrifa-
manna í fjölmiðlum, sem hafa
löngum fremur verið á bandi
demókrata en repúblíkana. í
baráttunni sjálfri hefur Bush
sótt á jafnt og þétt. Þykir mál-
staður hans hafa meiri hljóm-
grunn bæði að því er varðar
innanlandsmál og utanríkismál.
Helst hefur verið ráðist á hann
fyrir valið á varaforsetaefni,
þar sem Dan Quayle, sem hann
kaus að hafa sér við hlið, þykir
liggja vel við höggi vegna
reynsluleysis.
Enn er tæpur mánuður eftir
þar til Bandaríkjamenn velja
sér forseta, fulltrúadeildarþing-
menn og ýmsa aðra kjöma
trúnaðarmenn. Á þeim tíma
getur margt gerst í stjóm-
málunum. Hitt er ljóst að eins
og mál standa núna hefur Duk-
akis ekki tekist að sannfæra
nógu marga kjósendur um að
hann og stefna hans sé betri
kostur en það sem Bush hefur
að bjóða og Ronald Reagan,
fráfarandi forseti, hefur boðið
undanfarin átta ár. Að lokum
vegur þyngst hjá kjósendum,
hvort þeir telja hag sínum betur
borgið með því að njóta þess
áfram sem þeir hafa nú og
þekkja. Bush hefur fundið
snöggan blett á Dukakis með
því að beina umræðunum inn á
þær brautir, að demókratar vilji
draga úr vamarviðbúnaði
Bandaríkjanna, þeir séu of blá-
eygir gagnvart Sovétríkjunum
og sjái þann kost helstan í
stjóm efnahagsmála að auka
hlut ríkisins og hækka skatta.
Sigri Bush er það vegna þess
að Bandaríkjamenn telja hag
sínum betur komið undir for-
ystu hans en Dukakis og taka
þeir þá meðal annars mið af
því, að lífskjör hafa batnað í
stjómartíð Reagans. Allur
vandi er þó síður en svo úr sög-
unni eins og best sést á hinum
mikla viðskipta- og fjárlaga-
halla Bandaríkjanna. Bæði
Bush og Dukakis reyna að kom-
ast lipurlega hjá því að ræða
um leiðimar sem þeir ætla að
fara til að minnka þennan halla,
því að þær eru óhjákvæmilega
sársaukafullar fyrir háttvirta
kjósendur. Síðustu tölur um
vaxandi viðskiptahalla sem má
að vemlegu leyti relq'a til þess
að bandaríska ríkið lifír um efni
fram eiga þó vafalítið eftir að
beina athyglinni enn frekar að
þessum mikla efnahagsvanda á
lokadögum kosningabaráttunn-
ar.
Ráðist á
páfa
Jóhannes Páll páfí II. var í
byijun vikunnar á ferðalagi
í Elsass-héraði og ávarpaði þá
meðal annars þing Evrópu-
bandalagsins í Strassborg. Þeg-
ar páfí var að hefja mál sitt,
gerðist sá fáheyrði atburður að
séra Ian Paisley, leiðtogi mót-
mælenda á Norður-Irlandi,
gerði hróp að páfa og kallaði
hann meðal annars „andkrist".
Hinar hörmulegu deilur á
Norður-frlandi, þar sem mót-
mælendur og kaþólikkar beijast
um það, hvort þeir eigi að halda
áfram tengslum við Bretland
eða ekki, hafa kostað marga
saklausa lífíð og því miður sér
ekki enn fyrir endann á þeim.
Ein ástæðan fyrir því að frið-
samlegar leiðir eru ekki famar
er ofsinn sem kom fram hjá Ian
Paisley gagnvart páfa. Slík
framkoma er engum til sóma
og engum málstað til fram-
dráttar. Paisley skapraunaði
auk þess mótmælendum þegar
hann gerðist svo djarfur að líkja
sjálfum sér við Martein Lúther.
Það var vel til fundið að færa
Paisley með valdi út úr sal
Evrópuþingsins, svo að Jóhann-
es Páll páfí II. gæti haldið
áfram ræðu sinni.
MORGUNBLADIÐ, l^yGARDAGUR 16. OKTOBER 1988
„Það er næsta gömul saga“
eftir Þorstein Pálsson
Stjómmálaumræður hafa verið með nokkuð
sérstökum hætti upp á síðkastið. Kennir þar
margra grasa og væri að æra óstöðugan
að skilgreina þá flóru alla. Sviptingar í
stjómmálum kalla eðlilega á mikla og jafn-
vel hatramma pólitíska umræðu. Það þarf
engum að koma á óvart. Hitt hefur vakið
furðu margra að meir hefur farið fyrir per-
sónuníði og rógi í stjómmálaumræðu síðustu
vikna en við höfum átt að venjast í áratugi.
Dýpst sökkva stjómmálaumræðumar í
þennan farveg í tveimur viðtölum sem for-
maður Alþýðuflokksins hefur átt við Morg-
unblaðið og nú síðastliðinn fimmtudag við
Alþýðublaðið.
Þó að spjótum þessum sé fýrst og fremst
beint að mér, sé ég ekki ástæðu til að rök-
ræða níðið eða róginn og því síður að svara
í sömu mynt. Hitt er annað að í fjölmörgum
tilvikum er svo illilega misfarið með stað-
reyndir um málatilbúnað og málsatvik innan
síðustu ríkisstjómar að nokkrar athuga-
semdir era óhjákvæmilegar.
Oflt verður Vöggur
litlu feginn
Formaðurinn gerir fyrst grein fyrir því
hver hafi að hans mati verið þau mál sem
hæst bar í tíð fyrri ríkisstjómar. Hann fer
ekki dult með þá skoðun sína að það eina sem
eftir standi séu verk Alþýðuflokksins og þar
gnæfi hæst skattkerfisbyltingin sem hann
nefnir svo. Hún var í því fólgin að Alþýðu-
flokkurinn, að sögn formannsins, kom á stað-
greiðslukerfi skatta, endurskipulagði og ein-
faldaði tollakerfíð og lækkaði tolla, kom á
einföldum undanþágulausum söluskatti í einu
skattþrepi og innleiddi virðisaukaskatt.
Það er að sönnu rétt að í þessum efnum
hafa verið gerðar miklar breytingar, sem
valda þáttaskilum, og ég geri ráð fyrir því
að þær muni flestar lengi standa. Um þetta
þarf ekki að vera mikill ágreiningur. En allar
byltingar eiga sína sögu. Og hver skyldi vera
saga þessarar byltingar?
Staðgreiðslukerfi skatta var undirbúið og
lögfest í tíð ríkisstjómar Steingríms Her-
mannssonar að framkvæði og fyrir forgöngu
fjármálaráðherra þeirrar stjómar. Undirbún-
ingur að einföldun tollakerfísins hófst einnig
í tíð ríkisstjómar Steingríms Hermannssonar.
Það starf var komið vel á veg í fjármálaráð-
herratíð Alberts Guðmundssonar, en þvf var
að fullu lokið á vormánuðum 1987. Loks kom
það í hlut formanns Alþýðuflokksins að flytja
það inn á Alþingi lítið breytt og fá það sam-
þykkt á síðasta þingi. Virðisaukaskatturinn
var endurflutt mál frá fjármálaráðherra ríkis-
stjómar Steingríms Hermannssonar.
Það eina sem Alþýðuflokkurinn hafði fram-
kvæði að í þessari skattabyltingu, er því að
leggja söluskatt á matvæli og innleiða tvö
skattþrep í söluskatti. Athyglisvert er að
formaður Alþýðuflokksins skuli aðeins nokkr-
um vikum eftir að hann fór úr fjármálaráðu-
neytinu halda því fram að hann hafí innleitt
undanþágulausan söluskatt í einu skattþrepi.
Staðreynd málsins er sú að hann innleiddi
sérstakt lægra skattþrep fyrir söluskatt á
þjónustu sérfræðinga um leið og hann lagði
skatt á matvæli samkvæmt hærra skatt-
þrepi. Þannig sýnist Jón Hannibalsson ekki
vita í hveiju hans eigið framkvæði var fólgið.
Geta menn þá farið nærri um það hversu
treysta megi öðram fullyrðingum og stað-
hæfingum, svo ekki sé talað um aðdróttanim-
ar og níðið.
Þótt skattkerfísbylting hafi ekki verið að
frumkvæði Jóns Hannibalssonar nema matar-
skatturinn á hann auðvitað þakkir skildar
fyrir sitt framlag til að koma henni í fram-
kvæmd. Oft verður Vöggur litlu feginn.
Hver vék undan?
í viðtalinu víkur formaður Alþýðuflokks-
ins að framvarpinu um verkaskiptingu ríkis
pg sveitarfélaga og örlögum þess á Alþingi.
I því sambandi segir hann:
„Það var slælega kynnt, vakti mótblástur
skammsýnna manna og forsætisráðherrann
beygði af í miðjum klíðum, málið dagaði
uppi. Þau málslok hafa spillt mjög samskipt-
um ríkis og sveitarfélaga. Þeir framsóknar-
þingmenn sem bragðu fæti fyrir þessi mál
unnu mikið óþurftarverk."
Það er að sönnu rétt að nokkrir þingmenn
Framsóknarflokksins bragðu fæti fyrir þetta
framvarp þó að þingflokkur framsóknar-
manna hafi áður verið búinn að samþykkja
að standa að því. En ætli einhveijum þyki
það ekki svolítið þversagnarkennt að vekja
athygli á þessu um leið og fullyrt er að
Framsóknarflokkurinn hafí í öllum tilvikum
staðið við alla sína samninga meðan mis-
brestur hafí orðið á því að því er Sjálfstæðis-
flokkinn varðar.
En hvað um þátt forsætisráðherrans í
endalokum málsins? Hann beygði af segir
formaður Alþýðuflokksins. Hveijar skyldu
nú vera staðreyndir þess máls? Það var til-
laga fjármálaráðherrans sjálfs á ríkisstjóm-
arfundi að framvarpið yrði dregið til baka:
Verkaskiptingunni yrði frestað, til þess að
ríkissjóður gæti tekið til sín þann hluta af
jöfnunarsjóði sem sveitarfélögin áttu að fá
fyrir snúð sinn. Mér sýnist að formaður
Alþýðuflokksins hefði átt að fara varlega í
svigurmæli um þetta mál.
Að kasta steinum
úr glerhúsi
Þá gerir formaður Alþýðuflokksins grein
fyrir því að það hafí verið fráfararatriði af
hálfu Alþýðuflokksins að Sjálfstæðisflokkur-
inn vildi íækka söluskatt á matvælum. Það
er auðvitað ákvörðun Alþýðuflokksins sjálfs
hvaða mál hann gerir að fráfararatriði. Það
er ekki í mínum verkahring að blanda mér
í þau mál.
Formaðurinn endurtekur í þessu sam-
bandi þá staðhæfíngu sína að tillaga mín
um Iækkun á söluskatti á matvælum hefði
Ieitt til aukins halla á ríkisstjóði. Gögn Þjóð-
hagsstofnunar sýna þvert á móti að sú
hækkun á tekjuskatti sem þar átti að koma
á móti hefði að fullu jafnað þetta tekjutap.
Endurtekin staðhæfíng formanns Alþýðu-
flokksins um þetta efni er því algjörlega úr
lausu lofti gripin.
En hversu trúverðugur er formaður Al-
þýðuflokksins í stóryrðum sínum um að
hann einn hafí haft áhuga á að skila ríkis-
sjóði með jöfnuði? Til að svara þeirri spum-
ingu er rétt að rifía upp: Þegar hann lagði
fram í ríkisstjóm framvarp til laga um virðis-
aukaskatt, lækkaði hann skatthlutfallið nið-
ur í 22%. Það þýddi tæplega tveggja millj-
arða tekjutap. Fjármálaráðherrann fékk
mjög alvarlegar aðvaranir bæði frá ráð-
herram Sjálfstæðisflokksins og Framsókn-
arflokksins um þetta efni, en allt kom fyrir
ekki. Astæðan var sú að hann kom ekki
framvarpinu í gegnum sinn eigin þingflokk
með skatthlutfalli sem tryggt hefði óbreytt-
ar tekjur ríkissjóðs. Svo er talað um að
aðrir hafí ekki komið málum í gegnum þing-
flokka. Um leið og ný ríkisstjóm var mynd-
uð gat formaður Alþýðuflokksins tekið þátt
í að auka útgjöld ríkissjóðs sem skipti hundr-
uðum milljóna án þess að nokkur ákvörðun
væri tekin um tekjuöflun á móti. Þessi tvö
dæmi sýna að menn ættu ekki að kasta
steinum úr glerhúsi.
Fjármálaráðherrann fyrrverandi segir að
sjálfstæðismenn hafí tekið fálega tillögum
hans um lækkun ríkisútgjalda. Hver skyldi
vera staðreynd þess máls? Ráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins sögðu strax og hugmyndir
þessar vora lagðar fram að þeir væra tilbún-
ir til þess að taka á ráðuneyti sjálfstæðis-
manna þann hlut niðurskurðarins sem þeim
bæri. Varaformaður Alþýðuflokksins lýsti
því hins vegar yfír að tillögumar væra
„óraunhæfar og óframkvæmanlegar". Full-
trúi Framsóknarflokksins í ráðherranefnd
Þorsteinn Pálsson
„Staðgreiðslukerfí skatta var
undirbúið o g lögfest í tíð ríkis-
stjórnar Steingríms Her-
mannssonar að frumkvæði og
fyrir forgöngu fjármálaráð-
herra þeirrar stjórnar. Undir-
búningur að einföldun tolla-
kerfisins hófst einnig í tíð
ríkisstjórnar Steingríms Her-
mannssonar. Það starf var
komið vel á veg í Qármálaráð-
herratíð Alberts Guðmunds-
sonar, en því var að fullu lok-
ið á vormánuðum 1987.“
um ríkisflármál lýsti svipaðri afstöðu. Ég
hygg að hvorki ráðherram Sjálfstæðis-
flokksins né Framsóknar í fyrrverandi ríkis-
stjóm detti í hug að segja sig frá allri
ábyrgð á stöðu ríkisfjármála. Sennilega er
Jón Hannibalsson fyrsti fjármálaráðherrann
sem segir sjálfan sig frá allri ábyrgð um
meðferð ríkisflármálanna.
Sala ríkisfyrirtækja
Formaðurinn gerir allmikið úr því að hug-
myndir Alþýðuflokksins um sölu á ríkis-
fyrirtækjum og bönkum hafí ekki náð fram
að ganga vegna andstöðu í þingflokki sjálf-
stæðismanna. Sannleikurinn í því máli er
auðvitað sá að bankamálaráðherrann beitti
sér aldrei fyrir sölu ríkisbankanna utan það
að hann var tilbúinn til að selja SÍS Útvegs-
bankann. Hvað gerðist þegar iðnaðarráð-
herrann lagði fram framvarp í ríkisstjóm
um að breyta Sementsverksmiðju ríkisins í
hlutafélag. Það stóð kengfast bæði í þing-
flokki Framsóknar- og Alþýðuflokks. 0g enn
mætti spyija formann Alþýðuflokksins að
því hveijir það vora sem komu í veg fyrir
að einkaaðilar gætu keypt Slippstöðina á
Akureyri. Er það rangminni að þar hafí al-
þýðuflokksmenn í bæjarstjóm Akureyrar
verið í broddi fylkingar þeirra sem vildu
viðhalda opinberam rekstri?
Hvar var hryggjarstykkið?
Formaður Alþýðuflokksins kvartar yfír
því að hafa ekki fengið nægjanlegan stuðn-
ing við umbótamál sín. Satt best að segja
var það stundum erfítt vegna þess hvemig
á málum var tekið. Tökum dæmi af launa-
greiðslum Pósts og síma. Það er eðlilegt að
losa ríkissjóð undan þeirri ábyrgð. Fjármála-
ráðherrann fyrrverandi hóf það mál hins
vegar með stóryrtum íjölmiðlayfirlýsingum
og hótunum um að svifta póstmenn og síma-
menn launum. Þegar málinu hafði verið
klúðrað með þessum hætti var fyrst beðið
um aðstoð í ríkisstjóm. Það var of seint.
Þannig fór um of mörg góð mál í fjármála-
ráðuneytinu. Hvar ætli hryggjarstykkið hafí
verið?
Án nokkurs rökstuðnings er því haldið
fram að Sjálfstæðisflokkurinn hafí ekki stað-
ið við gerða samninga. Fyrir þessu er ekki
flugufótur. En dæmi um hið gangstæða:
Þegar Alþýðuflokkurinn setti fram kröfuna
um matarskattinn gerði ég það að skilyrði
að skatturinn yrði að fullu endurgreiddur
með niðurgreiðslum á mjólk, kjötvöram og
físk, brýnustu neysluvöram heimilanna.
Þetta samþykkti Alþýðuflokkurinn. En á
mifju sumri hóf formaðurinn hins vegar
opinberar deilur við forsætisráðherrann í
fjölmiðlum (ekki í ríkisstjóm) þar sem hann
gerði kröfu tii þess að dregið yrði úr endur-
greiðslunni og skattheimtan þar með aukin
á matvæli. Einhvem veginn er það svo að
mér finnst að formaður Alþýðuflokksins
hefði átt að hafa þetta upphlaup í huga
áður en hann hóf að saka aðra um að ganga
bak orða sinna.
Hér hafa aðeins verið tínd til nokkur
dæmi um rangfærslur formanns Alþýðu-
flokksins í þeim sérkennilegu stjómmálaum-
ræðum sem hann hefur stofnað til að undan-
fömu. Það myndi taka of langan tíma og
of mikið pláss að vinda ofan af öllum þeim
rangfærslum sem settar hafa verið fram.
Þessar leiðréttingar einar sýna að málflutn-
ingurinn er ekki trúverðugur.
Hvað hefði Ólafúr
Thors gert?
Ég hef ekki í hyggju að svara persónuleg-
um ásökunum og níði formanns Alþýðu-
flokksins. Minnugur stökunnar sem Hannes
Hafstein þýddi:
Taktu’ ekki níðróginn nærri þér.
Það næsta gömul er saga
að lakasti gróðurinn ekki það er,
sem ormamir helst vilja naga.
Ég get þó ekki staðist þá freistingu að
víkja hér að einu atriði sem Jón Hannibals-
son hefur hvað oftast vikið að í umræðum
um orsök stjómarslitanna. Ástæðan er sú
að mér hefur fundist það með eindæmum
broslegt þegar Jón Hannibalsson hefur talið
það til meiri háttar ávirðinga í minn garð
að ég hef ekki nennt að fara með honum á
fyllerí. í Alþýðublaðsviðtalinu síðastliðinn
fímmtudag segir hann um þetta efni:
„Mig minnir að einhvern tíma hafí Bryndís
sagt: „Heyrðu Þorsteinn, af hveiju dregur
þú ekki þessa stráka heim til þín og ferð á
fyllerí með þeim?“ Það hefði verið íjarri
Þorsteini Pálssyni. Það hefði Ólafur Thors
gert.“
Ég get auðvitað ekkert fullyrt um hvað
Ólafur hefði gert við aðstæður sem þessar.
Vel má vera að formaður Alþýðuflokksins
hafí rétt fyrir sér um þetta efni. Þó gæti
ég vel trúað að Ólafur Thors hefði fremur
kosið að vera heima hjá Ingibjörgu sinni.
Ég hef að vísu enga af hinum miklu forystu-
hæfileikum Ólafs Thors, en það skyldi ekki
vera að ég ætti það eigi að síður sameigin-
legt með honum að taka Ingibjörgu fram
yfír fyllerí með Jóni Hannibalssyni eða hans
lfkum.
Höfundur er formaður Sjálfstæðisflokksins.
Morgunblaðið/RAX
Bókaútgáfan Þjóðsaga:
Höfundur, rit-
stjóri og hönnuð-
ur íslenska kaf-
lans í bókinni
„Árið 1987, stór-
viðburðir í mynd-
um og máli með
íslenskum sérk- >
afla“, þeir Björn
Jóhannsson, Gísli
Ólafsson og Haf-
steinn Guð-
mundsson. Þeir
hafa fylgt útgáfii
verksins úr hlaði
frá upphafi.
Viðburðir liðins árs
Bókaútgáfan Þjóðsaga hefiir gefið út „Árið 1987, stórviðburðir í
myndum og máli með íslenskum sérkafla". Bókin er Qölþjóðaútgáfa
og kemur út á átta tungumálum, þýsku, ensku, frönsku, íslensku,
sænsku, finnsku, ítölsku og spænsku.
Bókin, sem nú er komin út, er
24. árgangur sem gefinn er út hér
á landi, en sá 23. með íslenskum
sérkafla. Annáll ársins er megin-
hluti bókarinnar. Raktir era helstu
viðburðir hvers mánaðar í máli og
myndum og hefst hver þeirra á
stuttri fréttaskýringu. Mannlíf og
menning er hinn meginhluti bókar-
innar og þar fjalla sérfræðingar frá
ýmsum löndum um atburði ársins
á sviði hvers þeirra. Þessi þættir
eru um alþjóðamál, umhverfísmál,
tækni, læknisfræði, myndlist, kvik-
myndir, tísku, íþróttir og loks er
nafnaskrá, staða- og atburðaskrá
og skrá um höfunda mynda í
íslenska kaflanum. Bókin er gefín
út í 6000 eintökum.
Fremst í bókinni era að þessu
sinni litakort um skuldir þróunar-
landanna, hemaðarstyrk vesturs og
austurs, lofthvolin umhverfís jörðu,
gróðurfarsbreytingar og kolsýra-
myndun og uppreisnartilraunir í
Rómönsku Ameríku frá 1945.
íslenskur sérkafli greinir frá því
helsta sem gerðist á landinu á árinu
í máli og myndum. Má þar nefna
það mikla umrót sem varð í stjóm-
málum landsins, átökum í Sjálf-
stæðisflokknum, Alþingiskosning-
um og nýrri ríkisstjóm, svo og
vígslu Kringlunnar og Flugstöðvar
Leifs Eiríkssonar og ferðum forseta
íslands.
Ritstjóri íslensku útgáfunnar er
Gísli Ólafsson, höfundur íslenska
kaflans er Bjöm Jóhannsson og
hönnuður Hafsteinn Guðmundsson. "V
Bókaútgáfan Þjóðsaga býður sem
fyrr áskrifendum afborgunarkjör.
Nýrri árganga er enn unnt að fá
hjá útgáfunni.
Brenda Moore Miller og Andrew Mark:
Mikils virði að komast.
í svona tónleikaferð
BANDARÍSKU tónlistarmenn-
irnir Brenda Moore Miller
píanóleikari og Andrew Mark
sellóleikari munu á morgun,
sunnudag, leika á tónleikum
íslensku hfjómsveitarinnar í
Gerðubergi. HeQast tónleikarn-
ir klukkan 16. Þau hafa verið
á ferð um nokkur Evrópulönd
en það er Menningarstofnun
Bandaríkjanna sem hefur
skipulagt hana. Blaðamaður
Morgunblaðsins hitti þau við
komuna til íslands og innti þau
nánar eftir þessari tónleika-
ferð:
„Við voram valin eftir samkeppni
tónlistarmanna til að vera eins kon-
ar listamanna-sendiherrar sem
sendir eru í tónleikaferðir. Slík
keppni hefur farið fram meðal tón-
listarskólanemenda frá árinu 1983,
fyrst eingöngu meðal píanónem-
enda en síðar hafa strengjanemend-
ur bæst við. Miðað er við að þátttak-
endur séu eldri en 21 árs og raunar
er ekki aðeins um nemendur að
ræða heldur tónlistarmenn sem era
útskrifaðir úr skólum en kannski
að hefja feril sinn.“
Þau Brenda Moore Miller og
Andrew Mark byijuðu ferðina í
Þýskalandi, fóra síðan til Rúmeníu,
þá til Finnlands og komu þaðan til
Islands. Héðan halda þau síðan til
Svíþjóðar áður en þau snúa til síns
heima á ný. En hvers virði er svona
ferð fyrir unga tónlistarmenn?
„Hún er mjög mikils virði og hún
hefur gefið okkur góða reynslu í
að koma fram við ýmis konar að-
stæður, spila í margs konar tón-
leikahúsum og um leið höfum við
reyndar haldið námskeið fyrir nem-
endur tónlistarskóla og það ér ekki
síður áhugaverð reynsla. í þessa
ferð era valdir þeir sem era að hefja
feril sinn sem tónlistarmenn og
þama gefst tækifæri til að stofna
til sambanda þar sem við foram og
ef til vill heimsækja þá staði síðar.
Þannig höfum við þegar fengið
beiðni um að koma aftur til Finn-
lands á næsta ári ef tækifæri verð-
ur til.
Þessar ferðir era líka mjög vel
undirbúnar. Það er píanóleikari sem
sér um alla skipulagningu og hann
hefur samband við sendiráð Banda-
ríkjanna á hveijum stað eða menn-
ingarstofnanimar og sér til þess að
við þurfum ekki að hafa áhyggjur
af öðru en tónlistinni, starfsmenn
á hveijum stað sjá um allt annað.
Slíkt er mjög þægilegt fyrir okkur
og þótt vissulega sé ekki hægt að
hugsa fyrir öllu höfum við fundið
að allt er vel undirbúið.“
Á tónleikum íslensku hljómsveit-
arinnar munu þau spila verk fyrir
selló og píanó eftir Debussy,
Schumann, Beethoven, Sjos-
takovich og Samuel Barber en þau
segja það skilyrði í þessum ferðum
að leika verk eftir bandarískt tón-
skáld. Þessi píanó-selló-dúett kem-
ur frá Boston í Bandaríkjunum og
þau era að lokum spurð um tónlist-
arlíf þar í kring:
„Það er mjög mikið um að vera
á sviði tónlistar í Boston og nálæg-
um borgum. Kannski er það helst
vegna hinnar þekktu sinfóníuhljóm-
veitar í Boston og skólanna að tón-
listarlífíð er auðugt og þarna era
nokkrir íslendingar við nám. Þess
vegna hafa tónlistarmenn þama
ýmis tækifæri, við getum haslað
okkur völl sem einleikarar eða hljóð-
færaleikarar í kammersveitum,
hljómsveitum eða sem kennarar.
Reynslan eftir ferð sem þessa gefur
okkur líka ný tækifæri heima í
Bandaríkjunum því þeir sem valdir
eru til fararinnar eiga að geta stað-
ið fyrir sínu sem tónlistarmenn."
Auk tónleikanna á sunnudag
munu þau kenna á námskeiði hjá
Tónlistarskólanum í Reykjavík kl.
15 til 17 á mánudag og í ráði er
að þau heimsæki einnig Tónlistar-
skólann á Akureyri.