Morgunblaðið - 15.10.1988, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. OKTÓBER 1988

glasi.)

I kiamtfifc mnrj^imciAu
Knklhrcinsart
Líxliretaöa kj;ini#As niorgumcrrtar
Kaldhransaö
ÞORSKAIVSI
KaldJiraiisiiö
ÞORSKAIÍSI
UFSALYSI

70 ára:
Rögnvaldur
Sigurjónsson
Rögnvaldur er sjötugur í dag.
Helga nær þessum áfanga reyndar
ekki fyrr en í nóvember. Rögn-
valdur er semsagt nokkrum dögum
fyrr í heiminn borinn, líkt og Adam
forðum og Guð sá að ekki var gott
fyrir manninn að vera einan og
sendi honum Evu.
Í reifum munu þau því ekki hafa
legið á sömu fæðingardeild, né
kynnst á sömu vöggustofu og held-
ur ekki leikið saman á sama bama-
leikvelli. Heilir Atlantsálar skildu
þau að á þessum bemskuárum en
heldur ekki mikið lengur. Ung að
ámm hittust þau og hafa ekki skil-
ið að neinu gagni síðan. Rögnvaldur
hefur að vísu farið í tónleikaferðir
án Helgu, en það er líka allt og
sumt. Við kynni af þeim tveim
fínnst manni að þau séu fædd fyrir
hvort annað, að guðimir hafi orðið
sammála um að þau næðu saman.
A.m.k. á ég erfítt með að hugsa
mér nokkra aðra konu við hlið
Rögnvaldar og hefði Helga haldið
út nokkum karlmann til lengdar
annan en Rögnvald? Þrátt fyrir
þetta væri hægt að halda því fram
að þetta hjónaband væri ópraktískt,
út frá nútíma sjónarmiði. Bæði em
þau óforbetranlegir ídealistar, bæði
em þau bóhemar í þjóðfélagi sem
leyfír ekki slíkan munað, bæði em
þau listamenn og svokallað pen-
inga- og fjármálavit er vit sem þau
eyða ekki tímanum í að glíma við.
Maður spyr, hefðu guðimir ekki
verið hagsýnni hefðu þeir valið
forríka peningavitsmunavem handa
Rögnvaldi og niðursoðinn milljóner
fyrir Helgu? Vitanlega er spuming-
in absúrd, forlögin ætluðu þeim
annað hlutskipti. Sá sem þekkir
hjörtun og nýmn hlýtur að hafa
eitthvert pólitískt plan í gjörðum
sínum, þótt ekki sé alltaf auðvelt
að koma auga á það samdægurs,
en það em harkaleg örlög fyrir
hljóðfæraleikara, sem er á góðri
leik að skapa sér alþjóðanafn sem
listamaður, að verða fyrir því hand-
armeini að draumamir verða að
sámm verkjum, þegar sest er við
hljóðfærið. Sú saga skal þó ekki
rakin hér, en í stað píanóvirtúós sem
gistir 365 nætur ársins á hótel-
herbergjum eignuðumst við heima
á íslandi uppfræðara í tónlist og
frábæran kennara. Annar þáttur í
fari Rögnvaldar er þekktur m.a. úr
bókum tveim, en það er húmoristinn
Rögnvaldur. Óborganlegastur er þó
kannske þessi þáttur hans í kunn-
ingjahópi en þar þýðir fáum að
reyna að etja kappi við hann.
En í dag hyllum við þau Helgu
og Rögnvald. Sterkir stofnar
tengdu þau saman fyrir 53 ámm,
svo sterkir að ævintýrið dugði gegn-
um vonir, sigra og vonbrigði 5 ára-
tuga. Þetta allt e.t.v. ástæðan fyrir
því að litla íbúðin þeirra á Þórs-
götunni verður að höll þeim sem
þorir að opna augun og draga að
sér andann.
Megum við njóta þeirra lengi enn.
Ragnar Björnsson
í meira en hálfa öld hefur sá
hluti þjóðarinnar sem metur tónlist
klassísku meistaranna dáð Rögn-
vald Siguijónsson, sem í dag er 70
ára.
Morgunblaðið/Ól.K.M.
Hjónin Helga Egilson og Rögnvaldur Sigurjónsson. Hann er sjötugur í dag, en Helga 13. nóvember nk.
heilsunnar vegna
Á þeim fímmtíu ámm sem hann
hefur starfað sem tónlistarmaður
hafa umskipti frá fmmstæðri að-
stöðu fyrirstríðsáranna verið stór-
kostleg. Tónleikahús fundust ekki
í borginni og var notast við bíóin
og harla léleg hljóðfæri. Þessi fmm-
stæða aðstaða mótaði ailt tónlist-
arlíf og lamaði eðlilega þróun þess.
Efnilegir tónlistarmenn vom að út-
skrifast úrtónlistarskólum en fengu
ekki notið sín af þessum sökum.
Við þessar aðstæður lauk Rögn-
valdur námi frá Tónlistarskólanum
í Reykjavík en þar vom valdir kenn-
arar, þ. á m. Ámi Kristjánsson,
Páll ísólfsson og Franz Mixa. Nú
var ekki um annað að ræða en
komast utan til frekara náms og
að því stefndi Rögnvaldur. Varð
Frakkland fyrir valinu af ýmsum
ástæðum. Seinni heimsstyrjöldin
setti þó strik í reikninginn og hlé
varð á námi eða þar til hann fór
til Bandaríkjanna 1942. Við heim-
komuna eftir stríðið var enn sama
aðstöðuleysið til tónleikahalds hér.
Það var ekki fyrr en Austurbæj-
arbíó og síðar Þjóðleikhúsið komu
í gagnið að úr rættist. Síðan em
liðin yfír fjörutíu ár!
Eftir heimkomuna frá Ameríku
stóð hugur Rögnvaldartil utanferða
því velheppnaðir tónleikar hans
vestra höfðu sýnt að honum var
ekkert að vanbúnaði, heimskrítíkin
sem er vægðarlaus hafðj líkt honum
við stórsnillingana. Eg minnist
margra ánægjustunda þegar hann
lýsti þessum tónleikum og hvemig
þeir stæltu hann og örvuðu til enn
meiri átaka og nú hér í álfu. En
það er hægara sagt en gert að
halda út í heim auralaus. En ætlun
Rögnvaldar var að fá að sýna öðmm
þjóðum að hér á íslandi væri músík-
menning. Um síðir tókst honum að
komast út til tónleikahalds fyrst á
Norðurlöndum og síðar um önnur
Evrópulönd. Var hann sem vænta
mátti sér og þjóð sinni til sóma.
Það er ekki öllum gefínn sá innri
styrkur að þora að ráðast í slíkt
fyrirtæki sem konserthald er og það
á erlendri gmnd. Stáltaugar og
sjálfsagi er það sem sker úr um
árangur. Ég hef fylgst lítið eitt með
honum á erlendri gmnd og undrast
ærðuleysið en jafnframt hörkuna í
honum þegar ég skalf innvortis af
stolti meðan hann brilleraði í ein-
hverju verkinu. Já, svo sannarlega
var maður stoltur af að vera landi
hans á slíkum stundum.
Fjölskylda mín þakkar þér og
Helgu þinni elskulegri meira en
hálfrar aldar vináttu og óskar ykk-
ur allra heilla í framtíðinni.
Runólfur Sæmundsson
Það er ótrúlegt en satt, að hinn
síungi og hressi listamaður Rögn-
valdur Siguijónsson er sjötugur í
dag. Þeir em ófáir innanlands og
utan sem notið hafa listar Rögn-
valdar á undanfömum áratugum
og minnast snilldarlegs píanóleiks
hans með mikilli ánægju.
Þegar Rögnvaldur kom fram á
sjónarsviðið í íslensku tónlistarlífí í
lok seinni heimsstyijaldarinnar, að
loknu námi í Bandaríkjunum, fór
hressilegur gustur um sviðið. Rögn-
valdur útskrifaðist úr Tónlistar-
skólanum í Reykjavík vorið 1937,
þar sem hann naut ömggrar hand-
leiðslu Áma Kristjánssonar um
nokkurra ára skeið. Var Rögnvald-
ur einn af fyrstu nemendum skól-
ans, sem Iauk þaðan burtfarar-
prófí. Þá gerði Rögnvaldur nokkuð
óvenjulegt miðað við þá venju sem
verið hafði í tónlistarmenntun ís-
lendinga fram að því. Hann fór í
píanónám til Parísar. Fram að þeim
tíma höfðu íslenskir píanóleikarar,
(en þeir vom þá reyndar ekki marg-
ir) sótt menntun sína til Danmerkur
og Þýskálands.
í París stundaði Rögnvaldur nám
í einkatímum hjá frægum frönskum
píanista þess tíma, Marcel Ciampi,
sem lét hann leggja mikla áherslu
á tæknilegar æfíngar. í París var
einnig mikið tónlistariíf og gafst
Rögnvaldi þar kostur á að heyra í
ýmsum merkum píanóleikumm, svo
sem Emil Sauer, Ignaz Friedmann,
Walter Gieseking og síðast en ekki
síst Vladimir Horowitz. Höfðu allir
þessir menn varanleg áhrif á Rögn-
vald með leik sínum og túlkun. En
nú vom óveðursský seinni heims-
styijaldarinnar farin að hrannast
upp og ekki til setunnar boðið í
Evrópu. Hélt Rögnvaldur því heim
til íslands vorið 1939.
Heima á íslandi var ekki mikið
um að vera í tónlistarlífinu þá og
Rögnvaldi fannst hann heldur ekki
fullnuma á hljóðfæri sitt. Það varð
því úr, sem betur fer, með aðstoð
góðra manna og velunnara, að
Rögnvaldur hélt vestur um haf til
New York til frekara náms. Með
honum fór hans ágæta kona, sem
þá var orðin, Helga Egilson.
í New York fór Rögnvaldur fyrst
í tíma til Mieczyslaw Horzowski
eftir ábendingu frá Rudolf Serkin.
Horzowski var allþekktur píanóleik-
ari á þeim ámm í Bandaríkjunum
og fyrmm nemandi hins fræga
Leschetizkys, (Horzowski er reynd-
ar spilandi ennþá, 96 ára gamall!)
en einhverra hluta vegna féll Rögn-
valdi ekki við karlinn og aðferðir
hans. Þá komst hann í kynni við
Sascha Gorodnitzki, þekktan rússn-
esk-bandarískan píanósnilling og
kennara og ömgglega mesta áhrifa-
valdinn á píanóstíl Rögnvaldar.
Gorodnitzki hafði verið nemandi og
skjólstæðingur hins fræga Josefs
Lhevinne og spilaði þar af leiðandi
í anda hins rússnesk-slavneska
3P
•V