Morgunblaðið - 09.12.1988, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. ÐESEMBER 1988
33
Ár liðið síðan uppreisnin hófst í hernámi Israels:
Yfirlýsing um sjálfetætt ríki
afleiðing uppreisnarinnar
ÞEGAJR mótmælin hófiist á Gaza-svæðinu dagana 8.-9. desem-
ber 1987 bjuggust fáir ísraelskir stjórnmálamenn eða herforingj-
ar við því að þau myndu standa lengi. Litið var á þau sem enn
einar „óeirðirnar“ sem angrað höfðu ísraelsk yfirvöld öðru
hveiju á vesturbakka Jórdanár, Gaza-svæðinu og Gólanhæðum
allt frá sex daga stríðinu árið 1967. Brátt varð þó ljóst að hér
var eitthvað allt annað og meira á ferðinni. Innan fárra daga
breiddust mótmælin út til Vesturbakkans.
Reuter
Strákar á Vesturbakkanum dunda sér við að henda gijóti í farar-
tæki Israela sem leið eiga hjá. Steinninn hefiir verið helsta vopn
Palestínumanna það ár sem liðið er síðan uppreisnin hófst á hern-
umdu svæðunum.
Margir telja að eftir tuttugu
ára hemám Isreala og efasemdir
Palestínumanna um að bundinn
yrði endi á niðurlægingu þeirra
eftir þeim leiðum sem reyndar
höfðu verið hafi verið óumflýjan-
legt að þeir tækju málin í sínar
hendur. Spjótunum var fyrst og
fremst beint að ísrael, Banda-
ríkjunum og Sameinuðu þjóðun-
um en einnig gegn stjómvöldum
í arabaríkjum sem ollu Palestínu-
mönnum vonbrigðum á fundi
Arababandalagsins í nóvember
1987 og jafnvel Frelsissamtökum
Palestínu, PLO.
Rúmlega helmingur íbúa her-
numdu svæðanna þekkir ekki
annað líf en undir hemámsstjóm
ísraels. Vissulega hafa Palestínu-
menn undanfamar aldir búið við
kúgun, upphaflega af hálfu
Tyrkja, síðan Breta og frá árinu
1948 Israela, Egypta eða Jórd-
ana. Burtséð frá hörkunni sem
Jórdanir og Egyptar sýndu þeim
þá var niðurlægingin meiri að
vera ofurseldur valdi gyðinga þótt
efnahagslegt gengi væri betra.
Undir lok ársins 1987 var ekki
lengur unnt að hafa hemil á bitur-
leika og vonbrigðum ungu kyn-
slóðarinnar. Ungir Palestínumenn
em meðal best menntuðu hópa í
Miðausturlöndum en þeim gáfust
fá tækifæri til að nýta menntun
sína. í vaxandi mæli urðu menn
að sækja vinnu til ísraels en eyða
frítímanum við bágar aðstæður í
smáþorpum og flóttamannabúð-
um. í næsta nágrenni spmttu upp
landnemaþorp gyðinga sem nutu
forgangs hvað varðaði aðgang að
vatnsbólum svo dæmi sé tekið.
Óánægjan breyttist í óbeit á Isra-
elum vegna daglegra árekstra við
hemámsvaldið og tvíefldist þegar
unglingar þurftu að sitja inni í
hinum svokölluðu „hatursskól-
um“, eins og ísraelskir fjölmiðlar
hafa neftit fangelsi ísraela fyrir
Palestínumenn.
Af litlum neista
verður mikið bál
Við þessar aðstæður þurfti ein-
ungis lítinn neista til að kveilqa
í púðurtunnunni. 8. desember í
fyrra varð það slys að flórir Pa-
lestínumenn urðu undir ísraelsk-
um herbíl. Sá kvittur komst á
kreik að ísraelar hefðu vísvitandi
keyrt mennina niður. Unglingar í
flóttamannabúðum í Gaza hófu
mótmæli sem fólust einkum í því
að grýta hermenn og varpa
bensínsprengjum. Annar háttur á
mótmælunum var að veifa hinu
óleyfilega flaggi Palestínumanna,
rauðum, hvítum, grænum og
svörtum fána. Tilviljanakennd
mótmæli breyttust brátt i vel
skipulagt andóf með ákveðnu
pólitísku takmarki: sjálfstjóm og
endalokum hemámsins. Við hern-
aðaraðgerðimar bættist að menn
neituðu að greiða skatta til ísra-
els, arabar sögðu sig úr ísraelsku
lögreglunni og efnt var til verk-
falla ýmist á hemumdu svæðun-
um eða í ísrael. Kristnir Palestínu-
menn og múhameðstrúar höfðu í
fyrsta skipti sameinast í barát-
tunni.
Intifada, eða uppreisnin, hefur
haft mikil áhrif á ísraelsku þjóð-
ina. Gjáin milli þeirra sem styðja
stefnu Líkúd-flokksins um að láta
hemumdu svæðin ekki af hendi
og innlima þau jafnvel og hinna
sem styðja stefnu Verkamanna-
flokksins um „frið í skiptum fyrir
land“, hefur dýpkað. Samt sem
áður er breið andstaða í ísrael við
sjálfstætt ríki Palestínumanna
vestan Jórdanárinnar. Slíkt ríki
er talin óþolandi ógnun við öryggi
Israels en öryggismál hafa af
skiljanlegum ástæðum ætíð verið
ofar öllu öðm í stefnu ríkisins.
ísrael og Bandaríkin
einangrast
Harkaleg viðbrögð ísraela hafa
engan árangur borið heldur frem-
ur stuðlað að útbreiðslu intifada.
Myndir af unglingum og konum
með gijót í hendi andspænis
mesta herveldi í Miðausturlöndum
hafa vakið samúð heimsbyggðar-
innar sem og tölur um að a.m.k.
329 Palestínumenn hafi látið lífið
en einungis 11 ísraelar.
Sú óvænta ákvörðun Husseins
Jórdaníukonungs í júní sl. að ijúfa
tengslin við Vesturbakkann, sem
tilheyrt hafði Jórdaníu, varð til
þess að hugmyndin kviknaði um
að lýsa yfir stofnun sjálfstæðs
ríkis.
Með stofnun nýs ríkis hafa
Palestínumenn unnið áfangasigur
í uppreisninni. PLO og Yasser
Arafat njóta vaxandi virðingar og
ríki Palestínumanna hefur hlotið
viðurkenningu 70 ríkja og óbeinan
stuðning fjölmargra annarra.
PLO, sem nýtur þrátt fyrir allt
ótvíræðs stuðnings íbúa hem-
umdu svæðanna, hefur nú gengið
'að þeim skilmálum sem ísrael og
Bandaríkin höfðu sett sem grund-
völl friðarviðræðna. Ríkin tvö eru
nú einangruð í sinni afstöðu og
þrýstingur vex á þau að taka
ákvörðun um afdrif 1,5 milljónar
Palestínumanna á Vesturbakkan-
um og Gaza-svæðinu. Pl»
Dæmi um
Hollenskur olíulampi
með hvítum glerskerm,
og messing brennara
með dreifara.
Kr. 7.998,-

/
Makita borvél nr.
M001, með rafhlöðu
(engin snúra), réttum
og öfugum snúningi og
10 mm patrónu.
Kr. 5.855,
Klukka úr messing,
v-þýsk gæðavara með
quartz-úrverki.
Vestur-þýskur olíu-
vegglampi með
grænum geymi og
messing spegli.
Kr. 1.842,-
Makita borvél nr.
M802, með höggi,
réttum og öfugum
snúningi, stiglausum
hraðastilli og 13 mm
patrónu.
Kr. 8.790,-
Loftvog úr messing,
v-þýsk.
á góðu verði hjá Efiingsen
Handunnið kertaljós
frá Bretlandi með hvítu
gleri.
Kr. 1.430,-
Sjónauki 7X50, BCF
næturgler.
Kr. 5.395,-
írljós, blikkljós og
lukt. Rafhlöður fylgja.
Norskur handmálaður
físibelgur.
Kr. 3.271,-
Kr. 4.416,- I I Kr. 4.144,- IS ! Kr. 1.105,- S i Kr. 1.325,- « B Kr. 6.230,-
Amerísk vasaljós
„Maglite" sterk og
endingagóð með
halogen peru, innifalið
í verði rafhlöður og
vara pera.
Stærra Ijósið.
Kr. 1.703,-
Minna Ijósið.
Handunnið arinsett úr
messing frá Bretlandi.
Kr. 3.879,-
Norskt arinsett úr
smlðajárni „Acantus'
SENDUM UM ALLT LAND

Grandagarði 2, Rvík, sími 28855