Morgunblaðið - 16.03.1989, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. MARZ 1989
Neytendasamtökin kanna gerlagölda í kjöthakki og kjötfarsi:
Helmingnr sýna af kjöt-
farsi gölluð eða ósöluhæf
Otvírætt merki um sóðaskap í fjórðungi sýnanna, segir
Jóhannes Gunnarsson formaður Neytendasamtakanna
Fjórðungur sýna af kjötfarsi reyndist innihalda saurkólígerla yfir
hættumörkum samkvæmt könnun á gerlaQölda í kjötfarsi og kjöt-
hakki, sem Neytendasamtökin stóðu fyrir og kynntu í gær. Rúmlega
helmingur sýnanna reyndist vera i söluhæfu ástandi. „Neytendur eiga
kröfii á því að ef verslanir sýna af sér slíkan fádæma sóðaskap, verði
þeim sýnd mikil harka, það verður beinlinis að vera með innsiglið á
lofti,“ sagði Jóhannes Gunnarsson formaður Neytendasamtakanna um
leið og hann kynnti niðurstöður um fjölda sýna með saurkóligerlum
yfir hættumörkum. Kjöthakkið kom nokkru betur út úr þessari könn-
un, þrír fjórðu hlutar sýnanna reyndust í lagi og saurkólígerlar fúnd-
ust ekki í þeim sýnum. AIls voru tekin sýni frá 32 verslunum á höfiið-
borgarsvæðinu, Borgarnesi, ísafirði, Akurejri, Egilsstöðum og í Vest-
mannaeyjum í byrjun þessa mánaðar. Hollustuvemd ríkisins rannsak-
aði sýnin.
í greinargerð Neytendasamta-
kanna um niðurstöður segir meðal
annars: „Af 32 sýnum af kjötfarsi
voru aðeins 17, eða 53% söluhæf.
Tíu sýni, eða 31%, voru ósöluhæf.
Fjórðungur af kjötfarsinu reyndist
ósöluhæfur vegna of mikils fjölda
kólígerla og saurkólígerlar voru í of
miklum mæli í átta sýnum.
Sérstaka athygli vekja slakar nið-
urstöður sýna úr Vestmannaeyjum.
Af fímm verslunum var hakkið ósölu-
hæft í þremur þeirra og kjötfarsið í
flórum.
Einnig vekur athygli að af 16
verslunum á höfuðborgarsvæðinu
var kjötfarsið gallað í fímm verslun-
um og ósöluhæft í fjórum."
Um hakkið segir í greinargerð-
inni: „Af 32 sýnum af nautahakki
reyndust 24, eða 75% söluhæf. Sex
af sýnunum, eða 18% reyndust ósölu-
hæf. Kólígerlar voru í nokkrum
mæli í sumum sýnanna og §ögur
þeirra voru ósöluhæf vegna þessa.“
Sýnin voru keypt í verslununum í
byijun þessa mánaðar. Þau voru
númeruð og send Hollustuvemd
ríkisins þar sem þau voru rannsökuð
á sambærilegan hátt og gert er fyrir
heilbrigðiseftirlitið í landinu. Niður-
stöðumar verða síðan sendar til Holl-
ustuvemdar á ný og þá merktar
nafni hverrar verslunar.
GerlaQöldi við 30 gráður
Gerlafjöldinn gefur upplýsingar
um ferskleika sýna og væntanlegt
geymsluþol þeirra, segir í greinar-
gerð með niðurstöðunum. Einnig
gefur gerlafjöldinn hugmynd um
hreinlæti við vinnslu og dreifíngu
þeirra matvæla sem sýnin eru tekin
af. 71,9% hakksins reyndist í lagi
að því leyti og 56,2% farsins. Farsið
reyndist gallað hjá tíu verslunum
(talin er fyrst sú verslun þar sem
sýni reyndist vera með minnstan
gerlafjölda, en sú sem reyndist vera
með mestan er talin síðast): Rangá,
Nóatúni, Breiðholtskjöri og Laugar-
ási í Reykjavík, Kostakjöti í Borgar-
nesi, Kjöthöllinni í Reykjavík, Jóns-
borg og Heimaveri í Vestmannaeyj-
um, Sparkaupum í Reykjavík og
Nautahakk Mat á söluhæfhi samkvæmt heildarniðurstöðum
Mat á sölu- hæfni sýna Fjöldi. Nafn verslunar sýna %
Söluhæft Höfúðborgarsvæðið: Ásgeir R., Breiðholtskjör R., Brekkuval Kóp., Fjarðarkaup Hf., Hag- 24 kaup R., Kjöthöllin R., Kjötstöðin R., Nóatún R., Melabúðin R., Mikligarður R., Rangá R., Sparkaup R., Vörðufell R. Borgarnes: Kaupf. Borgfirðinga, Neskjör, fsafiörður: Kaupf. ís- firðinga. Akureyri: Hagkaup, KEA Hrísalundi, KEA Höfðahlfð, Matvörumarkaðurinn. Egils- staðir: Kaupf. Héraðsbúa, Verslunarfélag Austurlands. Vestmannaeyjar: Kaupf. Bárugötu, Kaupf. Goðahrauni 75,0
Gailað Kostakaup Hf., Vogaver R. 2 6,2
Ósöluhæft Höfúðborgarsvæðið: Laugarás R. Borgarnes: Kostakjöt. ísafjörður: HN-búðin. Vestmanna- 6 eyjar: Heimaver, Jónsborg, Tanginn. 18,3
Verslunum innan hvers flokks er raðað upp eftir stafrófsröð eftir stöðum.
Útlit á hakkinu reyndist í öllum tilvikum eðlilegt. í fjórum tilvikum var lykt óeðlileg, en það var hjá: Kjötstöðinni R., HN-búðinni ísafírði, Jónsborg, Vestmannaeyjum, og Kaupfélaginu Bárugötu, Vestmannaeyjum.
Kjötfars Mat á söluhæfni samkvæmt heildarniðurstöðum
Mat á sölu- hæfni sýna Nafii verslunar Fjöldi sýna í%
Söluhæft Höfúðborgarsvæðið: Hagkaup R., Kjöthöllin R., Kjötstöðin R., Kostakaup Hf., Laugarás R., Melabúðin R., Sparkaup R. Borgarnes: Kaupf. Borgfirðinga, Borgamesi (tvö sýni), Kosta- kjöt, Borgamesi. ísafíörður: Kaupf. ísfirðinga, Verslun Bjöms Guðmundssonar. Akureyri: Hagkaup, Matvörumarkaðurinn. Egilsstaðir: Kaupf. Héraðsbúa, Verslunarfélag Austurlands. Vestmannaeyjar: Tanginn. 17 53,1%
Gallað Höfúðborgarsvæðið: Breiðholtskjör R., Mikligarður R., Nóatún R., Rangá R., Vogaver R. 5 15,6%
Ósöluhæft Höfúðborgarsvæðið: Ásgeir R., Brekkuval Kóp., Fjarðarkaup Hf., Vörðufell Kóp. Akureyri: KEA Hrfsalundi, KEA Höfðahlfð. Vestmannaeyjar: Heimaver, Jónsborg, Kaupfélagið Báni- götu, Kaupfélagið Goðahrauni. 10 31,3%
Verslunum innan hvers flokks er raðað upp eftir stafrófsröð.
Verslunarfélagi Austurlands á Egils-
stöðum.
Ófullnægjandi reyndust vera sýni
af farsi frá KEA Höfðahlíð Akur-
eyri, KEA Hrísalundi Akureyri,
Vörðufelli í Kópavogi og Ásgeiri
Reykjavík (sama röðun og fyrr).
Hakkið reyndist gallað í Melabúð-
inni og Vogaveri í Reykjavík og
Kostakaupum í Hafnarfirði. Ófull-
nægjandi hakk var frá Tanganum í
Vestmannaeyjum, HN-búðinni á
ísafirði, Kostalq'öti í Borgamesi,
Laugarási í Reykjavík og Jónsborg
V estmannaeyjum.
Kuidakærir gerlar
Fjöldi kuldakærra gerla gefur
svipaðar upplýsingar og gerlaflöldinn
við 30 gráður. Ef svipaðar tölur fást
úr báðum rannsóknarþáttum er það
vísbending um að meginþorri gerla-
flórunnar sé samsettur úr gerlateg-
undum sem getur fjölgað við lágt
hitastig eins og í kæli, segir í greinar-
gerðinni. 71,9% sýna af hakki og
56,3% af farsi reyndust vera full-
nægjandi hvað varðar fjölda kulda-
kærra gerla. Gölluð sýni af farsi
voru frá (talið frá mesta fjölda gerla
til minnsta §ölda í sýni): Rangá,
Nóatúni, Laugarási, Breiðholtskjöri,
Kostakjöti, Jónsborg, Kjöthöllinni,
Heimaveri, Verslunarfélagi Austur-
lands, KEÁ Höfðahlíð og Sparkaup-
um. Ófullnægjandi voru sýni frá KEA
Hrísalundi, Vörðufelli og Ásgeiri.
Hakksýnin voru gölluð frá: Voga-
veri, Melabúðinni og Miklagarði í
Reykjavík og Kostakaupum. Ófull-
nælgjandi frá: HN-búðinni, Kosta-
kjöti, Laugarási, Tanganum og Jóns-
borg.
Kólígerlar
Kólígerlar í matvælum gefa til
kynna mengun, sem ýmist er af saur-
uppruna eða frá umhverfínu. Þeir
benda einnig til hugsanlegrar meng-
unar af völdum sjúkdómsvaldandi
gerla sem tengdir eru saur manna
og dýra, segir í greinargerðinni.
Sömu hlutföll sýna voru í lagi hvað
varðar íjölda kólígerla. Gölluð fars-
sýni komu frá (sama röðun og áð-
ur): Nóatúni, Vogaveri, Breiðholts-
kjöri, Brekkuvali, Miklagarði og
Tanganum. Ófullnægjandi sýni komu
frá: Fjarðarkaupum Hafnarfírði,
KEA Hrísalundi, KEA Höfðahlíð,
Kaupfélaginu Bárugötu Vestmanna-
eyjum, Vörðufelli, Heimaveri, Jóns-
borg og Kaupfélaginu Goðahrauni
Vestmannaeyjum.
Hakksýnin voru gölluð frá Kosta-
kaupum, Vogaveri, Kaupfélaginu
Bárugötu, Kaupfélaginu Goðahrauni,
og Neskjöri í Borgamesi. Ófullnægj-
andi sýni komu frá: Heimaveri, HN-
búðinni, Jónsborg og Tanganum.
Saurkólígerlar
Saurkólígerlar em ótvírætt merki
um sóðaskap við meðhöndlun vör-
unnar, að sögn Jóhannesar Gunnars-
sonar. Þeir koma einungis úr iðmm
manna eða dýra og mengun af þeirra
völdum er jrfírleitt mun alvarlegri en
af völdum annarra kólígerla.. Gölluð
farssýni, með of miklu saurkólígerla-
innihaldi, komu frá: Vogaveri, Kaup-
félaginu Goðahrauni, Melabúðinni,
KEA Hrísalundi, KEA Höfðahlíð,
Miklagarði og Jónsborg. Sýni frá
einni verslun var ófullnægjandi, frá
Brekkuvali í Kópavogi.
Öll hakksýnin reyndust vera full-
nægjandi að þessu leyti.
Stafylokokkar
Stafylokokkar em gerlar sem geta
myndað eiturefni í mörgum tegund-
um matvæla, segir í greinargerðinni.
Til þess að geta valdið matareitmn
þarf fjöldi þeirra að vera hundmð
þúsunda eða milljónir í hveiju
grammi etinna matvæla. „Þó að ólík-
legt sé að fjöldi þessara gerla verði
hættulega mikill í hakki og farsi, þá
getur mengun frá slíkum matvælum
í önnur viðkvæmari matvæli (soðin-
hituð matvæli) orðið afdrifarík," seg-
ir í greinargerðinni. í öllum tilvikum
nema fjórum reyndust farssýnin vera
fullnægjandi að þessu leyti. Gölluð
sýni komu frá: Vogaveri, Rangá,
KEA Höfðahlíð og KEA Hrísalundi.
Eitt gallað hakksýni kom fram, frá
Sparkaupum. Engin sýni flokkuðust
sem ófullnægjandi.
Heildamiðurstöður athugunar
Neytendasamtakanna em birtar í
meðfylgjandi töflum. Jóhannes
Gunnarsson formaður samtakanna,
María Ingvadóttir varaformaður og
Jón Magnússon meðstjómandi
kynntu niðurstöðumar. Gærdagur-
inn, 15. mars, var valinn til að kynna
niðurstöðumar í tile'fni af því að sá
dagur er alþjóðadagur neytenda.
Viðræður ASÍ VSÍ og VMS:
Skammtímasamningur
virðist líklegur kostur
AÐILAR almenna vinnumarkaðarins setjast í dag I annað skiptið á
þessum útmánuðum að samningaborðinu, að þessu sinni til þess að
ræða kjarasamninga til skamms tima eða til haustsins. Hugmyndin
að skammtimasamningum hefiir verið i farvatninu nokkuð lengi,
enda ýmislegt sem gerir þá að skásta kostinum við rikjandi aðstæð-
ur og mælir með að þeir verði gerðir fyrr en seinna. Nokkuð er
ljóst út fi-á hvaða forsendum hlýtur að verða gengið við slika samn-
ingagerð, en ennþá hefiir ekki reynt á hvort flötur er tíl samkomu-
lags og fyrirfiram því ekki hægt að segja hvort af verður. Líkumar
verða að teljast betri en ekki. Skammtímasamningur er einfaldur
að allri gerð og tekur nánast eingöngu til launaliðsins. Það skýrist
þvi fljótt hvort hann er raunhæfúr möguleiki eða ekki.
Stærstur hluti félaga iðnaðar-
manna er með gildandi kjarasamn-
inga til 1. september í haust. Þess-
ir samningar voru gerðir með hraða
í fyrra í skugga setningar bráða-
birgðalaga, sem bundu alla samn-
inga. 2,5% áfangahækkun 1. sept-
ember, sem bráðabirgðalögin af-
námu, var færð fram í þessum
samningum, þannig að hún kom
félögunum til góða. Þá munu laun
einnig samkvæmt þessum samn-
ingum hækka um 2% 1. maí næst-
komandi og 1,5% 1. ágúst.
Þetta er sá rammi sem menn
hafa fyrir sér og verður í forgrunni
viðræðna um skammtímasamning.
Að líkindum fínnst verkalýðssam-
tökunum þetta ekki nóg og at-
vinnurekendum þetta of mikið. Það
er hins vegar varla raunsætt mat
að hægt sé ná fram miklum launa-
hækkunum fyrir samning til
skamms tíma, enda átakastaða
verkalýðshreyfíngarinnar veik í
ljósi þess erfiða atvinnuástands
sem víða ríkir. Á sama hátt er at-
vinnurekendum varla stætt á að
láta ekki félögum ófagflærðs
starfsfólks í té sömu hækkanir og
þeir hafa þegar samið um við aðra.
Um þetta verður togast og samn-
ingstímann, sem vinnuveitendur
munu vilja teygja lengra fram á
haustið, en verkalýðssamtökin
halda óbreyttum.
Það sem helst mælir með
skammtímasamningi frá sjónarhóli
Alþýðusambandsins er að samning-
ar allra aðildarfélaganna verða
lausir á svipuðum tima í haust.
Baráttustaðan er veik og horfúmar
AF INNLENDUM
VETTVANGI
HJÁLMAR JÓNSSON
framundan í efnahagsmálum óljós-
ar. Kaupmáttarrýmuninni undan-
farið verður að nokkru snúið við
og tækifæri gefst til þess að fara
ofan í atvinnumálin af krafti, en á
þau er lögð höfuðáhersla. Samn-
ingar til lengri tíma eru ekki í sjón-
máli sökum harðrar andstöðu
vinnuveitenda við hvers konar
kaupmáttartryggingar og sjálfsagt
þyrfti að koma til verkfalla ef
breyta ætti þeirri afstöðu.
Báðir aðilar sjá hag í því að
eyða þeirri óvissu sem ríkt hefur
meðal fólks undanfarið um fram-
vindu á vinnumarkaði og í efna-
hagsmálum. Slík óvissa hefur slæm
áhrif á efnahagslífíð, þar sem fólk
heldur að sér höndum um fram-
kvæmdir og skuldbindingar. Líkur
fyrir kollsteypu í haust aukast ef
engir samningar nást og hætt er
við að þá myndi fólk fara sjálft af
stað og ræða við vinnuveitendur
sína um einhveijar launabreyting-
ar. Vinnuveitendur sjá líka þann
kost við skammtímasamning að
ferðaþjónustan ætti ekki að verða
fyrir áföllum nú vegna vinnudeilna,
sem var niðurstaðan í fyrra.
Ef flötur fínnst á skammtíma-
samning munu báðir aðilar vilja
ræða ákveðin atriði við stjómvöld.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins munu vinnuveitendur vilja
fá skýr svör um hvað taki við í
maí þegar það fé sem ætlað er til
verðuppbóta á frystan fisk er uppu-
rið. ASÍ mun leggja höfuðáherslu
á raunhæfar aðgerðir í atvinnumál-
um og að umræðum um þau mál
verði fundinn farvegur. Þá munu
atriði eins og tekjutengdur barna-
bótaauki og hækkun skattleysis-
marka eflaust bera á góma, en
hæpið að ríkisvaldið vilji taka á sig
aukin kostnað vegna samnings sem
aðeins tryggir frið á vinnumarkaði
til haustsins.