Morgunblaðið - 16.03.1989, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. MARZ 1989
4
TVOFALDUR
1. VINMNGUR
álaugardag
handa þér, ef þú hittir
á réttu tölumar.
Láttu þínar tölur ekki
vanta í þetta sinn! ;
Góðan daginn!
Félagshyggjan og
heilbrigðisþj ónustan
útgjöld tll helIbrlgdlsmólo
(X of vergrl londsfrQml.)
Ar
eftír Stein Jónsson
Nú veit fólk hvað átt er við með
félagshyggju, eins og það hugtak
birtist í verkum núverandi ríkis-
stjómar. Stórauknar skattaálögur
síðastliðið haust voru réttlættar
með því að standa ætti vörð um
velferðarkerfið. Nú er hins vegar
að koma í ljós að þessi tegund fé-
lagshyggju þýðir ekki bara aukna
skatta, heldur millifærslu §ár-
magns frá almenningi til gjaldþrota
fyrirtækja og niðurskurð á opin-
berri þjónustu. Allt tal um að við-
halda velferðarkerfinu verður því
að skoðast sem innantómt orða-
gjálfur.
Það vita allir sem fylgst hafa
með þróun í heilbrigðismálum að
eftir tilkomu fastra fjárlaga hefur
þrýstingur frá Qárveitingavaldinu
þegar leitt tii verulegrar skerðingar
á þjónustu á sjúkrahúsum. Sjúkra-
deildir sem byggðar hafa verið með
æmum tilkostnaði standa auðar
mánuðum saman meðan biðlistar
eftir nauðsynlegum aðgerðum
lengjast og þrengra verður um
umönnun bráðatilfella. Niðurskurð-
ur á launalið íjárlaga til sjúkrahúsa
mun því leiða til enn frekari sam-
dráttar í þjónustu. Það er orðið ljóst
að föst fjárlög sjúkrahúsa hafa leitt
af sér nokkurs konar limbódans þar
sem fjárlagasláin er sífellt lækkuð
án tillits til þess hvort tekist hefir
að spara árið áður. Um leið og þjón-
ustan dregst saman þenst út bákn
stjómunar og áætlanagerðar. Það
er ánægjulegt að heyra vísbending-
ar um að almenningur sé farinn að
átta sig á því sem er að gerast, þó
svo að síðustu tveir Qármálaráð-
herrar hafi lagt sig alla fram um
að kenna öðmm en sjálfum sér um
vandamál ríkisrekstrarins. Skyldu
stjómmálamenn vera búnir að
gleyma því að það er fólkið í
landinu, sem hefur greitt fýrir að
njóta góðrar heilbrigðisþjónustu og
á ótvíræðan lagarétt til hennar?
Samkvæmt upplýsingum þjóð-
hagsstofnunar fóru 20,8% af út-
gjöldum ríkisins til heilbrigðismála
árið 1987, eða 6,9% af vergri lands-
framleiðslu. Það hlutfall hefur nán-
ast ekkert hækkað síðastliðin 5 ár
(sjá súlurit) og bendir það til þess
að ráðdeildar sé nú þegar gætt. Það
sama verður því miður ekki sagt
um stjóm ríkisíjármálanna almennt
þar sem menn virðast ekki vita frá
mánuði til mánaðar hvort hallinn
verður 700 milljónir eða 7.000 millj-
ónir. Tali svo hver um falleinkunn
í flármálastjóm sem efni hefur á.
Oft hefur verið bent á að íslenska
heilbrigðiskerfíð sé ódýrt miðað við
gæði. Nægir þar að benda á að við
höfum veitt þjónustu sem er sam-
bærileg við það sem gerist á öðrum
Norðurlön,dum og í Bandaríkjunum
fyrir nokkm lægra verð í hlutfalli
við þjóðarframleiðslu. Þessi rök
þykja þó léttvæg og stjómmála-
menn og embættismenn fjárveit-
ingavaldsins þykjast geta verið
sammála um að þar sé unnt að
spara stórar íjárhæðir, jafnvel
koma ríkissjóði á réttan kjöl. Nú
er helst að skilja að afnám náms-
ferða lækna muni rétta af halla
ríkissjóðs. Er mönnum alvara eða
skildi þetta vera enn eitt dæmið um
skilningsleysi ráðamanna á vanda-
málum ríkisrekstrarins?
En hvað er til ráða? Hvemig má
tryggja hag sjúklinga, sem nú eru
að verða réttlausir þiggjendur ölm-
usu úr hendi fjárveitingavaldsins?
Hvemig má losa ríkissjóð undan
þeim vanda sem hann er að sligast
undan? Mér virðist þessi ríkisstjóm
í rauninni vera að segja, að við ís-
Iendingar höfum ekki efni á sóma-
samlegu ríkisreknu heilbrigðiskerfí.
Væri ekki athugandi að losa ríkið
með öllu undan þessari ábyrgð?
að nafnið þýði „Sykurreyrseyjar“.
Enda flutti Kolumbus, sykurreyrinn
til Vesturálfu, þegar hann lagði af
stað vestur frá Kanaríeyjum. En í
upprunaorðabókum má finna mörg
orð i ýmsum tungumálum, sem em
mynduð úr rótinni „rör=can“.
Ætlaði ég nú í allri hógværð að
segja kennaranum frá þessu. Hélt
ég í einfeldni minni, að hann myndi
feginn taka við þessari fyrirhaftiar-
lausu upplýsingu, en raunin varð
nú sú, að á útvarpinu var mér harð-
neitað um samband við hann, og
bréfi mínu var aldrei svarað. Hann
hefur líklega ekki trúað mér, aum-
um útlendingj, því ekki hefur hann
notfært sér upplýsingar mínar: í
öðmm spumingaþætti var sömu
spumingu svarað á sama hátt og
tekin gild. En nú liggur við, að ég
fari sjálf að spyija: Mun Morgun-
blaðið birta þessar línur — eða verða
íslendingar að halda áfram að trúa
á Hundaeyjar?
Höfundur er dr.phil.
Gjaldeyrir í Lúxem-
borg og Hundaeyjar
eftirFríðu
Sigurðsson
Rétta svarið hefði verið: Bæði
Lúxemborgar-franki og belgískur.
Hefði því hvomgur skólinn átt að
fá punkt fyrir svar sitt. En það var
spumingin, sem olli óvissu, hún var
ekki nógu vel stfluð. Enda þykja
mér margar spumingar ekki eiga
erindi til skólaifólks. Að mínu áliti
ættu nemendur ekki að fylla heilabú
sitt með þekkingu, sem þeir fá
seinna sjálfkrafa, t.d. þegar þeir
fara til Lúxemborgar. Þeir eiga að
læra aðferðina að afla sér upplýs-
inga. En miðað við þann fjölda
spuminga, sem hafa verður, er ekki
von, að þær verði allar óaðfinnan-
legar. En hafnfirskum skólamönn-
um votta ég hér með virðingu mína.
Til að gera enn minna úr þessum
ófömm, vil ég hér minnast spum-
ingakeppni, sem var haldinfyrir
mörgum ámm. Þá var spurt um
merkingu nafnsins „Kanaríeyjar".
Sá sem spurði, var hálærður kenn-
ari í sögu, kunni latínu og vissi, að
canis þýðir hundur og að hundar
em bæði í skjaldarmerki eyjanna
og styttur þeirra á torgi. Hann
gerði sér þó ekki ljóst, að Róm-
veijar hafa ekki setið á þessum
eyjum, að þar mun aldrei hafa ver-
ið töluð latína og að óskiljanleg
staðamöfn em oft skýrð með al-
þýðuskýringu. Og hann hafði áreið-
anlega ekki setið á bókasafninu í
Las Palma og lesið um sögu eyj-
anna. En þar las ég, að nafnið komi
úr máli fmmbyggjanna, að rót orðs-
ins sé „can“, sem þýðir „rör“ og
Tónleikar í
Casablanca
ÍRSKA þjóðlagarokkhljómsveit-
in The Men They Couldn’t Hang
er stödd hér á landi og heldur
tónleika í kvöld í Casablanca.
Hljómsveitin hefur starfað síðan
1983 og hefur sent frá sér þijár
LP-pIötur og nokkrar smáskífur við
góðar undirtektir tónlistargagnrýn-
enda sem líkja hljómsveitinni við
The Pogues og álíka sveitir og spá
henni vaxandi vegsemd. Pjórða
LP-plata hljómsveitarinnar er ný-
komin út og hefur farið hratt upp Tónleikamir hefjast kl. 22.00.
breska vinsældalista. Fréttatilkynning
J