Morgunblaðið - 21.03.1989, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. MARZ 1989
Er allt innflutt græn-
meti geislavirkt?
„Eftirliti með eitur-
efnainnihaldi og geisla-
magni grænmetis er
mjög ábótavant enda
ekki til reglugerð til að
framfylgja lögum þar
um.“
Ógeislað jarðarber eftir 10 daga;
myglað og rotið.
mikill miðað við ef varan væri
íslensk. Ástæðan fyrir því er sú að
það er búið að geisla grænmetið.
Geislun grænmetis er hægt að
framkvæma á tvo vegu, með
gammageislum og rafsegulgeislum.
Seinni aðferðin er meira notuð.
Við rafsegulgeislun á matvælum
er notuð spenna allt að 10.000.000
v.
Við gammageislameðferðina eru
notaðir geislavirkir isótópar, Kobolt
-5-60 og frysting +137 gráður. Kob-
olt +60 er í dag ein algengasta
aðferðin í matvælaiðnaði til að losna
við allar bakteríur, svo sem í niður-
suðu og pökkun í lokaðar umbúðir.
En hver er styrkleiki þessarar að-
ferðar og hafa þessar aðferðir ein-
hver áhrif á neytandann? Við þessa
meðferð eyðast A, Bl, C og E
vftamín og fleiri þættir úr græn-
metinu, eins og við suðu. Geislun
þessi á kannski einhvem rétt á sér
innan skynsamlegra marka, sem lög
leyfa, en það er mismunandi eftir
löndum. Algengur styrkleiki með
gammageislun er á bilinu 1,17 kGy
til 1,33 kGy, en þegar geislunin er
orðin allt að 10 kGy og þar fyrir
ofan getur það valdið skaða, til
dæmis krabbameini. Þegar kjam-
orkuslysið varð í Rússlandi fyrir
nokkmm ámm, var fylgst vel með
að vara frá því svæði kæmi ekki
til sölu hér. En hvemig er eftirlit í
dag?
Hollusta — „eitur-
e£nanotkun“
Ekki em allir læknar og sérfræð-
ingar sammála, um hvaða áhrif
geislameðferð hefur á mannslík-
amannn. í Kína er nú verið að rann-
saka 10.000 böm til að komast að
því hvaða áhrif þetta hefur
íslenskt grænmeti er að mestu
laust við eiturefni þar sem í fáum
tilfellum þarf að nota eiturefni til
að eyða skordýmm í ræktun. Al-
gengasta aðferðin til að losna við
sníkjudýr í gróðurhúsum er lífræn,
og leyfí íslenskra garðyrkjubænda
til að kaupa og nota eiturefni í x
og a flokki fæst ekki nema með
undangengnu námskeiði, sem eitur-
efnanefnd heldur eða samþykkir.
Einnig er erfítt að fá lyf á skrá hjá
eiturefnanefnd, innflutningur eitur-
efna er takmörkunum háður vegna
lítillar notkunar, erlendir heildsalar
afgreiða ekki svo litlar pantanir.
Þannig að af þessu má sjá að utan-
aðkomandi vamir em nokkrar til
hagsbóta fyrir neytendur.
Lög og reglur —
„mismunun“
Eftirliti með eiturefnainnihaldi
og geislamagni grænmetis er mjög
ábótavant enda ekki til reglugerð
til að framfylgja lögum þar um.
Það er til skammar fyrir okkar háa
Alþingi að ekki skuli vera búið að
setja reglugerð þar um. Það má
ekki flytja hund né kött til landsins
en allt í lagi að flytja sníkjudýr og
skordýr í gámavís.
A hinum Norðurlöndunum er allt
grænmeti rannsakað og efnagreint
áður en fæst innflutningsleyfí fyrir
því. Ætli erlendir heildsalar fari
ekki nokkuð nærri um hvemig eftir-
litinu er háttað hér á landi, og senda
því það grænmeti hingað sem ekki
fæst innflutningsleyfí fyrir annars
staðar. Með óhóflegri áburðamotk-
un og eitumotkun, svo og geislun,
er mjög auðvelt að halda uppi sam-
keppni við íslenska garðyrkjubænd-
ur þar sem hægt er að margfalda
uppskeruna á flatareiningu á kostn-
að hollustu og bragðgæða.
Val neytenda —
„verðlagning"
Síðastliðið ár var manneldisár.
Stjómvöld tóku vel við sér og
lækkkuðu tolla á grænmeti úr 70%
í 30% til að auka neyslu á græn-
meti. Næsti ráðherra gleymdi þvf
að það var manneldisár og setti 35%
söluskatt á grænmeti. Það þarf
ekki reikningsglögga menn til að
sjá að samkeppnisstaða íslenskra
garðyrkjubænda versnaði mikið á
árinu. Það er kannski stefnan í
framtíðinni að flytja allt grænmeti
til landsins, enda „garðyrkjubænd-
ur svo fáir að þeir geta bara farið
eitthvað annað".
Niðurstaða — „ónothæft“
íslendingar hafa verið fljótir að
tileinka sér nýjungar á svið heilsu-
ræktar, sem sést á aðsókninni í
heilsuræktarstöðvar og sundlaugar
á íslandi. Það er því sárgrætilegt,
að þegar þessir sömu aðilar koma
úr sundlauginni og fara á næsta
veitingastað, og fá sér súpu og sal-
at, að þeir skuli ekki gera sér grein
fyrir því hvað þeir láta ofan í sig.
Ef álykta á, af því sem á undan
er skrifað, er alveg augljóst, að
innflutt grænmeti er ónothæft þar
til reglugerð hefur verið samin um
eftirlit með innihaldi eiturs og
geislamagns í grænmeti. Ætti að
stöðva allan innflutning á græn-
meti, nema að stjómvöld vilja taka
á sig ábyrgð á afleiðingunum, sem
af geta hlotist, til dæmis eins og
með spænsku tómatana.
Höíundur er tómatræktandi í
BorgarSrði.
Nefiid um tilrauna-
stöðina á Keldum
Menntamálaráðherra hefíir skipað nefhd til að semja tillögur að
frumvarpi til laga um breytingar á lögum um tilraunastöð Háskólans
í meinafræði að Keldum.
Formaður nefndarinnar er Guð- Nefndinni er ætlað að byggja til-
rún Agnarsdóttir, læknir og al- lögur síanr á grundvelli neftidarálits
þingismaður. Auk hennar í nefnd- Keldnanefndar, sem gerði úttekt á
inni er Jón Höskuldsson deildar- stöðu og þróunarmöguleikum til-
stjóri í landbúnaðarráðuneytinu og raunastöðvarinnar og skilaði áliti
Haraldur Ólafsson dósent við Há- nú í febrúar 1989.
skóla íslands.

Veldu Kópal
med gljáa við hæfi
eftír Bernhard
Jóhannesson
í þessari grein langar mig að reyna
að gera grein fyrir því hver er
munur á íslensku grænmeti og því
innflutta. Það skal ekki gerður
greinarmunur á því hvar grænmetið
er ræktað erlendis, enda er oft erf-
itt að gera sér grein fyrir því, þar
sem kaupendur erlendis umpakka
vörunni, og einnig láta pakka henni
undir sínu vörumerki strax hjá
framleiðanda. Það er ekki svo langt
síðan að það upplýstist, að það var
ekki matarolía sem varð nokkrum
að íjörtjóni á Spáni í fyrra, heldur
tómatar, en í haust hefur verið
nokkuð um spánska tómata á mark-
aðinum á íslandi. Helstu viðskipta-
lönd okkar eru Mið-Evrópa og
Bandaríkin.
Þegar gerður er greinarmunur á
íslensku grænmeti og því innflutta
fæst svar við nokkrum spumingum,
sem réttlætir að stunduð sé ylrækt
hér á landi sem ein af aðalbúgrein-
unum en ekki aukabúgrein.
Gæðamunur „ferskleiki"
Gæðamunur á innlendu græn-
meti og erlendu er fyrst og fremst
bragðmunur. Ekki kann ég skýr-
ingu á þvf hvers vegna íslenskt
grænmeti er svona miklu bragð-
Geislað jarðarber eftir 10 daga;
útlit óaðflnnanlegt.
betra. Hugsanlega er það hreina
loftið og vatnið sem veldur þvj.
Geymsluþol innflutts grænmetis
er miklu meira en hins íslenska,
sannast það þegar hægt er að flytja
grænmeti með skipum milli landa.
Þá er varan líklega ekki yngri en
vikugömul þegar heildsalinn fær
hana og þá er eftir að senda hana
út á land og það getur tekið fímm
daga ef hún er flutt með strand-
ferðaskipi til Austfjarða, og varan
þá orðin allt að hálfsmánaðar göm-
ul, þegar neytandinn fær hana á
sinn disk.
Samt er ferskleiki grænmetisins
Nokkur atriöi námskeiðsins:
• Grundvallaratriði í rekstrarhagfræði
• Framlegðar og arðsemisútreikningar
• Verðlagning vöru og þjónustu
• Fjárhags- og rekstraráætlanir
• íslenski fjármagnsmarkaðurinn
• Markaðsfærsla og sölustarfsemi
• Auglýsingar
• Bókhald sem stjórntæki
• Gestafyrirlestur
Með vaxandi samkeppni á öllum sviðum við-
skipta er nauðsynlegt að skoða vel þær baráttu-
aðferðir sem bjóðast.
Nám í viðskiptatækni er ætlað peim sem vilja hafa
vakandi auga með öllum möguleikum sem gefast í
nútima rekstri fyrirtækja og vilja auka snerpu sína í
harðnandi samkeppninni.
Viðskiptatækni er 128 klst. námskeið. Hnitmiðað
nám, sem byggt er á helstu viðskiptagreinum,
markaðs- og fjármálastjórnun -sniðið að þörfum
yfirmanna fyrirtækja, sölumanna og markaðsstjóra,
og þeirra er starfa að eigin rekstri.
Innritun og allar nánari upplýsingar
eru veittar í símum 68 75 90 & 68 67 90.
Hringið og við sendum upplýsinga-
bækling um hæl.
Tölvufræðslan
Stjórnunar-
og viðskiptadeild
Borgartúni 28
Á MITSUBISHI
A LANCER
BILL FRA HEKLU BORGAR SIG
IhIhekiahf ™“
j n ÍLauqayegi 170 -172 Simi 695500 KR. 798.000.-

m VEGUR TIL VELGENGNI