Morgunblaðið - 21.03.1989, Qupperneq 27

' táORGUNBlÁÐlb 'tklÐ'jtjÖÁGÖR' 21. MARZ ‘1989
27
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Austin P. Jennings í höfuðstððvum Lions, aðstoðar við undirbún-
ing landssö&iunarinnar. Honum á hægri hlið er kona hans Car-
mane Jennings. Bakvið þau standa þrir af forsvarsmönnum Lions
á íslandi, þeir Svavar Gests, Halldór Svavarsson og Guðmundur
Þorsteinsson.
Alþjóðaforseti Lions í heimsókn:
Lionsmenn að und-
irbúa landssöfnun
AUSTIN P. Jennings alþjóðaforseti Lions-hreyfingarinnar er nú
staddur hér á landi. Heimsókn hans er í tengslum við undirbúning
íslandsdeildar Lions að næstu landssöfnun „Rauðu fjarðarinnar."
Landssöfiiunin, sem verður 7.-9. april mun að þessu sinni bera
yfirskriftina „Léttum þeim lífið“. Safiiað verður fé til byggingar
vistheimilis fyrir fjölfatlaða að Reykjalundi.
Þetta er í fyrsta sinn sem Jenn- athyglisvert að fólk á þeim slóðum
ings heimsækir íslarid en heim-
sóknin er hluti af ferð hans um
heiminn. Héðan mun hann halda
til Evrópu og síðan Asiu. Hann
mun m.a. heimsækja Pólland þar
sem verið er að stofna Lions klúbb
í fyrsta sinn. Austantjaldsblokkin
virðist vera að opna dyr sínar fyr-
ir hreyfmgunni því nýlega var
fyrsti Lions-klúbburinn í Ungveij-
alandi stofnaður.
Jennings segir að höfuðmarkmið
Lions-hreyfingarinnar nú séu bar-
átta gegn eiturlyfjanotkun ungs
fólks og barátta fyrir auknum
rannsóknum á blóðsjúkdómum.
„Við beitum okkur einnig mikið
fyrir auknum friði í heiminum og
betri samskiptum þjóða í millum,"
segir Jennings. „Sem dæmi má
nefna að nýlega efndum við til
alþjóðlegrar samkeppni um gerð
veggspjalda þar sem þemað var
friður. Þá keppni vann 14 ára nem-
endi í Beirut og þykir mér það
geti yfirleitt leitt hugan að friði
eins og málum er háttað þar í
landi."
Jennings segir að íslendingar
hafi getið sér gott orð innan hreyf-
ingarinnar fyrir baráttu sína í
ýmsum þjóðþrifamálum. Hann
nefnir sem dæmi „Rauðu fjöðrina"
og allt það góða sem þessi lands-
söfnun hefur leitt af sér á undanf-
örnum árum. Meðal þeirra staða
sem Jennings hefur heimsótt eru
Heyrnleysingjaskólinn og Blindra-
bókasafnið en þessar stofnanir
hefur Lions á íslandi styrkt undan-
farin ár. Einnig ræddi hann við
íslenska ráðamenn en heimssókn
hans stóð í tvo daga.
Jennings var kosinn forseti al-
þjóðasambands Lionsklúbba á
síðasta ári. Hann er frá Woodbury
í Tennessee þar sem hann verslar
með skartgripi, gefur út 3 staðar-
dagblöð og er sérfræðingur í mark-
aðsmálum.
Norræn nefiid um nagladekk og notkun þeirra:
Kostir nagladekkja
eru fleiri en gallar
Nær allir bílar á nagladekkjum í Finnlandi og Noregi
UM 97-98% einkabiCreiða i Finnlandi og Noregi eru á nagladekkj-
um og um 80% í Svíþjóð en um 70% hér á landi, segir í niður-
stöðu skýrslu nefndar skipaðri af norrænu ráðherranefndinni um
nagladekk og notkun þeirra. Þar segir enn fremur að kostir þess
að aka á nagladekkjum séu mun meiri en gallar og því sé ekki
ráðlagt að banna notkun þeirra. Bent er á að rétt sé að draga
úr fjölda nagla á hverju dekki og miða notkunartíma þeirra við
timabilið 1. nóvember til 15. apríl og hefúr tímabilið þegar verið
stytt i Noregi og Svíþjóð. Þá hafa Svíar ákveðið með reglugerð
að banna nagladekk á stórum bifreiðum frá og með 1990.
„Þar sem kostir þess að aka á
nagladekkjum hafa þótt stærri er
ekki hægt að mæla með algjöru
banni á notkun þeirra," sagði Ingi
Ú. Magnússon gatnamálastjóri en
hann átti sæti í nefndinni fyrir
hönd Islands. Sagðist hann hafa
lagt til að frekari rannsókn á notk-
un nagladekkja yrði gerð á Norð-
urlöndum og stendur til að hún
fari fram síðar á þessu ári. Verður
lögð áhersla á að fá svör við spurn-
ingunum um hvort nagladekk veiti
meira öryggi í umferðinni, áhrif
þeirra á hraðamörk og hvort fjöldi
naglanna, þyngd og lögun hafi
áhrif á aksturshraða. Ingi sagði
að dregið hefði úr notkun nagla-
dekkja um 10 til 15% í Reykjavík,
sem jafngildir um 10 til 15 millj.
króna spamað í viðhaldi á götum
borgarinnar og hefur þeim fjár-
munum verið varið til að auka
umferðaröryggið.
Nagladekk auka
veggrip
I skýrslu Norrænu nefndarinnar
um nagladekk og notkun þeirra
er að finna rök með og á móti
notkun nagladekkja. Þar kemur
meðal annars fram að nagladekk
auka veggrip og auðvelda þannig
akstur á ísilögðum vegum og veg-
um með þéttum og hálum snjó,
sérstaklega á fáfömum vegum þar
sem ekki er saltað. Þá eykst brem-
sugetan með notkun nagladekkja
og auðveldar um leið stjómun bif-
Fríverzlun EFTA-ríkja með fisk:
Arangur flögurra ára
markvissrar baráttu
- segir Kjartan Jóhannsson
Ákvörðun um fríverzlun EFTA-ríkja með fisk á rætur í samþykkt
þingmannanefiidar EFTA 1987 og síðar ráðgjafanefndar bandalags-
ins. Allar tilraunir til að leysa málið á vettvangi embættismanna
runnu út í sandinn. Málið vannst hinsvegar á pólitiskum vettvangi
og styrkir stöðu íslands til samninga við EB. Þetta kemur fram í
stuttu viðtali Morgunblaðsins við Kjartan Jóhannsson, formann þing-
mannanefiidar EFTA 1985-1986, sem hér fer á eftir.
Eg er mjög ánægður með þessa
niðurstöðu, sagði Kjartan. Þetta
hefur verið baráttumál okkar í 18
ár. Þessi síðasta atrenna málsins
hefur staðið í fjögur ár. Það tók tvö
ár að ná fram samþykkt um málið
í þingmannanefnd EFTA og álíka
langan tíma að leiða málið til lykta
á ráðherravettvangi.
Ég ákvað, þegar ég tók við for-
mennsku í þingmannanefnd EFTA
1985, að reyna að nýta þessa for-
mennsku til að koma málinu enn á
dagskrá og þá með nýjum hætti,
þ.e.a.s að vinna málið á vettvangi
stjómmálamanna en ekki embættis-
manna. Markmiðið var að taka
„prinsipp-ákvörðun" um fríverzlun
á fiski milli EFTA-ríkja, en gefa
síðan nokkurra ára aðlögunartíma
eins og gert var á sínum tíma með
iðnaðarvöru.
Sumarið 1986 var sett pólitísk
nefnd í málið, þ.e. þingmannanefnd.
Nefndin fjallaði í fyrstu bæði um
landbúnaðar- og sjávarútvegsmál,
en síðar um sjávarútvegsmálin sér-
staklega. Ég heimsótti m.a. þáver-
andi landbúnaðar og sjávarútvegs-
ráðherra Svía, Svate Lundqust, til
að freista þess að draga úr and-
stöðu Svía, og átti jafnframt ítrekað
viðtöl við þáverandi forstjóra EFTA,
Per Kleppe. Hann var vonlítill um
framgang málsins í fyrstu, en þeg-
ar hann snérizt á sveif með okkur
í málinu, munaði heldur betur um
þann stuðning.
Árangur af tveggja ára baráttu
kom síðan í ljós, — í Hamar i Nor-
egi í júnímánuði 1987 — í sam-
hljóða samþykkt þingmannanefnd-
arinnar, áskorun til ráðherranna um
að taka upp fríverzlun með fisk
með fjögurra til fimm ára aðlögun-
artíma. Þá hófst baráttan í ráð-
herranefndinni. Ráðgjafanefnd
EFTA leggst síðar á sveifina með
okkur, m.a. fyrir tilverknað Ólafs
Davíðssonar, hagfræðings. Hún
samþykkti áskorun á ráðherra-
nefndina um að samþykkja tillögur
þingmannanefndarinnar um
fríverzlun.
Þessi er forsaga og aðdragandi
ákvörðunar EFTA á dögunum um
fríverzlun með fisk. Þetta sýnir að
við getum náð árangri í fjölþjóða-
samstarfi með því að allir leggist á
eitt og menn sýni þrautsegju.
Allar tilraunir til að vinna málinu
framgang á „embættismannaplani"
höfðu runnið út í sandinn. Það
vannst hinsvegar á pólitískum vett-
vangi. Það sýnir, sagði Kjartan að
lokum, að aukið pólitískt vægi
EFTA hefur sínar jákvæðar hliðar.
reiðarinnar. Með tilliti til þess að
akstur í mikillri umferð krefst
meiri veggrips og að umferðin
eykst stöðugt, einnig á þeim veg-
um sem ekki eru sáltaðir, eykst
þörfin fyrir nagladekk.
Nagladekk rífa upp ís og þéttan
snjó og auka um leið öryggi þeirra
sem aka um án nagla. Ef enginn
notaði nagladekk yrðu vetrarveg-
imir hálir og hættulegt að aka um
þá. • Þá er gott að vera á nagla-
dekkjum þegar hætta er á einstaka
hálkublettum. Á það sérstaklega
við þegar óvanir bifreiðastjórar em
undir stýri.
Nagladekk hafa jákvæð
sálræn áhrif
Fram kemur að bifreiðastjórar
virðast hafa ofurtrú á nagladekkj-
um sem oft má skýra með röngum
upplýsingum um notagildi þeirra.
Notkun nagladekkja hefur oft já-
kvæð sálræn áhrif á bifreiðastjó-
rann og því gætu minnstu tilraun-
ir til að banna algjöriega notkun
þeirra án þess að nokkuð jafngilt
komi í staðinn, vakið upp óánægju
gagnvart yfirvöldum og jafnvel
leitt til þess að aðrar umferðarregl-
ur verði brotnar.
Auka umferðaöryggið
Þá segir að erfítt sé að veija
að banna algerlega nagladekk, þar
sem vitað er að þau auka um-
ferðaöryggi og draga úr umferð-
aróhöppum. I sænskri rannsókn
sem gerð var árið 1973 kom fram
að notkun nagladekkja fækkaði
umferðaróhöppum um 10%. Vitað
er að áhrifin eru ekki þau sömu í
dag en ástandið mundi versna ef
nagladekk yrðu bönnuð. Ákveðið
hefur verið að kanna umferðarör-
yggi með tilliti til nagladekkja í
Noregi í vetur. Notkun nagla-
dekkja hefur dregjð úr keðjunotk-
un og þá um leið skemmdum á
vegum af þeirra völdum.
Nagladekk nýtast best þar sem
snjór og ís er á veginum og um-
ferð er ekki mikil. Ef dregið er úr
notkun þeirra eða hún jafnvel
bönnuð, eykst krafan og þörfin
fyrir snjómokstur og söltun. Með
notkun nagladekkja má draga úr
söltun sérstaklega á fáförnum veg-
um og minnka þannig ryð í bifreið-
um. Brýr og umferðarmannvirki
verða síður fyrir skemmdum og
saltmengun til dæmis í jarðvegi
og grunnvatni verður minni.
Ef notkun nagladekkja verður
bönnuð verður að setja sérstakar
reglur fyrir þau ökutæki sem þurfa
sérstaka undanþágu og koma verð-
ur upp víðtæku dýru eftirlitskerfi
til að sjá um að bannið sé virt. Á
þeim vegum þar sem umferð telst
frekar lítil getur í dag ekkert kom-
ið í stað nagladekkja. Algert bann
kæmi því harðast niður þar.
Nagladekk á söltum vegi
tífaldar slit
Stærsti ókostur nagladekkjanna
er að þau auka slit á götum. Á
auðri götu slítur fólksbifreið upp
20 til 50 kg. af malbiki á hveija
180 km. Slit á vegum er sérstak-
lega mikið þar sem umferð telst
mikil, þar sem saltað er, þar sem
nagladekk eru stundum notuð og
þar sem þeirra er ekki þörf. Slitið
er 5 sinnum meira þar sem nagla-
dekk eru notuð heldur en þar sem
þau eru ekki notuð. Á blautum
vegum, til dæmis vegna salts, er
slitið tvisvar sinnum meira en á
þurrum vegum. Þess vegna slitna
sattaðir vegir, þar sem nagladekk
eru notuð tíu sinnum meira en
þurrir vegir, þar sem nagladekk
eru ekki notuð. Það er þetta sam-
spil söltunar og notkun nagla-
dekkja sem veldur mestu sliti og
er því mest á helstu umferðargöt-
unum. Til dæmis eru 90% vega-
skemmdanna í Noregi á um 10%
veganna. Þegar ekið er með nagla-
dekkjum eykst slitið um fjórðung
með auknum hraða.
Nagladekk mynda rásir í mal-
bikið, sem draga úr umferðarör-
yggi. Merkingar á götum mást af
og viðhald gatna verður mun erfið-
ara. Nagladekkin rífa upp malbik
sem festist á rúður og ljós. Á það
einkum við þar sem götur eru salt-
aðar. Malbik festist einnig á dekkj-
um og gerir þau hálari einkum þar
sem er saltað. Nagladekk koma
ekki að sama gagni og dekk án
nagla á auðum vegum.
Bent er á að einstaka bifreiða-
stjórar ofmeti áhrif nagladekkja
með tilliti til umferðaröryggis, að
hávaði í umferðinn aukist og að
þau þyrli upp miklu ryki.
SKIÐANÆRFÖTIN
Þér
verður
ekkikalt
í norsku
skíðanær-
fötunum.
OPIÐ
laugardaga 9-12