Morgunblaðið - 21.06.1989, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. JUNI 1989
Pólsku þingkosningarnar::
Kommúnistar í mimiihluta?
Hróp gert að Shamir
Um 500 ísraelskir landnemar á herteknu svæðunum gerðu í gær
hróp að Yitzhak Shamir, forsætisráðherra ísraels, við útfbr land-
nema sem stunginn var til bana um síðustu helgi. Landnemarnir
sögðu að Shamir hefði gerst sekur um landráð með því að rétta
Palestinumönnum sáttarhönd. „Leyniþjónustumenn hafa hand-
tekið morðingjana," sagði Shamir meðal annars í ræðu sem
drukknaði í ókvæðisorðum landnemanna. Þegar forsætisráð-
herrann ók á brott börðu þeir á þak bifreiðar hans og hrópuðu:
„Svikari", „Við viljum hefnd“.
Varsjá. Reuter.
BRESTIR eru nú komnir í pólska stjómarflokkinn, flokkasamsteyp-
una, sem lotið hefur kommúnistum allt frá árinu 1949. Sameinaði
bændaflokkurinn, sem á að heita næstur Kommúnistaflokknum að
völdum og áhrifum, hefur beint þeirri spurningu til félaga sinna
hvort þeir vilji endurskoða samstarfið í því skyni að treysta stöðuna
innan bandalagsins eða segja alveg skilið við það.
Eftir þingkosningamar í Póllandi frumvörpum hjálparlaust. Bænda-
verða kommúnistar í fyrsta sinn að
reiða sig á raunverulegan stuðning
samstarfsflokkanna til að halda
meirihlutanum. Einir og sér hafa
þeir ekki nema 30% þingsæta í
neðri deild pólska þingsins og geta
því ekki komið fram neinum laga-
flokkurinn hefur 16% þingsæta en
aðrir samstarfsflokkar kommúnista
svo fá, að það hrekkur ekki til að
mynda meirihluta. í efri deildinni
hefur Samstaða öll þingsætin nema
eitt en sú deildin er miklu valda-
minni.
Bretland:
Bensínverð lækkar
London. Reuter.
BRESKA olíufélagið Brítish Petroleum, (BP), og bresk dótturfyrir-
tæki Exxon og Royal Dutch/Shell-olíufélaganna tilkynntu á mánudag
verðlækkun á bensíni. Aðgerðir bresku olíufélaganna sigla í kjölfar
verðlækkunar á bensíni í öðrum Vestur-Evrópuríkjum. í síðustu viku
tilkynntu forsvarsmenn breska olíufélagsins Petrofina að þeir hefðu
lækkað verð á bensíni og sögðust með því vilja skila verðlækkun á
alþjóðamörkuðum til viðskiptavina sinna.
Talsmenn Esso sögðu að verð á
hveiju galloni (4,5 lítrum) af bensíni
hefði lækkað undanfarna daga um
á milli 2,5 pens til 6,5 pens, (2,22-
5,78 ísl. kr.), og talsmenn BP sögðu
að heildsöluverð á hveiju galloni
myndi lækka um 3,1 pens, (2,75
kr.), frá miðnætti þriðjudags. Tais-
maður Shell í Bretlandi sagði að
gallonið af bensíni myndi lækka um
6,4 pens, (5,69 kr.), í dag, miðviku-
dag.
„Verðlækkunin endurspeglar
ástand markaðarins en markaðs-
forsendur geta breyst fyrirvara-
laust. Gengi dollarans hefur einnig
áhrif á bensínverð," sagði talsmað-
ur Shell.
Neytendasamtök í Bretlandi hafa
margoft gagnrýnt bresku olíufélög-
in fyrir að lækka ekki verð á bensíni
til neytenda í kjölfar verðfalls á
alþjóðlegum mörkuðum. Rannsókn
hefur hafist á vegum hins opinbera
í framhaldi af ásökunum um að
bresku olíufélögin hafi samráð sín
á milli um verð á bensíni.
í dagblaði Bændaflokksins, Dzi-
ennik Ludowy, voru stuðningsmenn
hans spurðir hvort þeir vildu endur-
skoða samstarfið við kommúnista
með það fyrir augum að auka áhrif
flokksins í því eða „gerast óháðir
og semja við aðra um Iausn ein-
stakra mála“.
Mikolaj Kozakiewicz, einn af leið-
togum Bændaflokksins á þingi, seg-
ir, að frammámenn kommúnista
hafi snúist öndverðir gegn þessum
hugmyndum og spurt hvað væri þá
eftir af bandalaginu, samfylking-
unni, sem Kozakiewicz lýsti með
þessum orðum: „Kommúnistar
höfðu meirihluta í öllum mikilvæg-
ustu stofnununum og þurftu ekki
að fara eftir neinum samstarfsregl-
um. Ef í odda skarst voru það þeir,
sem réðu.“
Atökin í Kazakhstan:
Þrír féllu og tugir særðust
Moskvu. Rcuter.
ÞRÍR menn létust og nokkrir
tugir slösuðust í átökunum, sem
urðu í sovétlýðveldinu Kazakh-
stan um síðustu helgi. Skýrði
sovéska innanríkisráðuneytið svo
frá í gær.
Talsmaður innanríkisráðuneytis-
ins sagði, að 1.000 manns hefðu
gengið berserksgang í borginni
Novíj Úzen við Kaspíahaf, brennt
bíla og brotið rúður í verslunar-
gluggum. Sagði hann, að fólkið
hefði verið að mótmæla matar-
skorti og háu matarverði í sam-
vinnuverslununum, sem margar
væru í eigu innflytjenda frá
Kákasuslöndum. Á sunnudagskvöld
réðst um 200 manna hópur á aðal-
stöðvar kommúnistaflokksins í
borginni með grjótkasti en honum
tókst að dreifa með táragasi.
Sjö hundruð manns af innflytj-
endaættum, aðallega konur og
börn, hafa verið flutt brott frá Novíj
Úzen og virðist sem hemum hafi
tekist að binda enda á átökin að
mestu Ieyti. Eru sovésk stjórnvöld
augljóslega staðráðin í að láta ekki
atburðina í nágrannaríkinu Úz-
bekístan endurtaka sig en þar voru
að minnsta kosti 97 manns drepnir
í ofsóknum Úzbeka á hendur Mesk-
hetum.
Fære^jar;
Stjórnar-
myndun á
lokastigi
Þórshöfh. Frá Snorra Halldórssyni, frétta-
ritara Morgnnblaðsins.
LOKSINS virðist vera óhætt að
fullyrða, að ný stjórn sé að fæðast
í Færeyjum.
Fólkaflokkurinn, Sambandsflokk-
urinn og Þjóðveldisflokkurinn hafa
jafnað með sér ágreininginn um
landsstjórnarembættin og hefur mið-
stjórn tveggja fyrmefndu flokkanna
þegar samþykkt samstarfið.
Deilan stóð á milli sambands-
manna og þjóðveldismanna og vildu
hvorir tveggju fá fjármálin í sínar
hendur. Varð það úr, að embættinu
var skipt og fá sambandsmenn ljár-
málin en þjóðveldismenn fá efna-
hagsmál og samgöngumál.
Vitnaleiðslur í Palme-málinu:
Skelfdist augnaráðið
og læsti bíldyrunum
Stokkhólmi. Frá Claes von Hofsten, fréttaritara Morgunblaðsins.
ÞEGAR þau Palme-hjónin voru í kvikmyndahúsinu síðasta kvöldið
sitt saman sat 28 ára gamall maður í bílnum sínum fyrir utan bíóið.
Veitti hann þá athygli manni, sem eigraði um fyrir framan húsið
og þegar þeir horfðust loks í augu varð ungi maðurinn svo skelfdur,
að hann læsti bíldyrunum.
Reuter
Teikning úr réttarsalnum: Lisbet Palme og sakborningurinn, Christ-
er Pettersson.
Þetta kom fram hjá einum þeirra,
sem báru vitni í gær í réttarhöldun-
um yfir Christer Pettersson, sem
sakaður er um að hafa myrt Olof
Palme, fyrrum forsætisráðherra
Svíþjóðar. Sagði ungi maðurinn, að
Pettersson væri „ótrúlega líkur“
manninum, sem hann sá fyrir utan
kvikmyndahúsið. Annað vitni, kona,
kvaðst líka vera viss um að hafa
séð Pettersson hjá bíóinu.
Ná sósíalistar naumum _
meirihluta á Evrópuþingi?
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
ALLT bendir til þess að sósíalistar nái samstöðu með græningjum
og kommúnistum á nýkjörnu Evrópuþingi og myndi meirihluta með
260 þingmönnum. Það er því líklegt að að forseti þingsins verði
sósíalisti a.m. k. fyrri hluta kjörtímabilsins, sem er fimm ár, og ljóst
er að þeir munu hafa meiri áhrif í nefhdum en á siðasta þingi.
Kosið var til þingsins á fimmtu- ómerkileg málskrafssamkoma held-
dag og sunnudag en 518 þingmenn
sitja á Evrópuþinginu og fer fyöldi
þeirra frá hveiju landi nokkum veg-
inn eftir íbúafjölda. Nýkjörið þing
er hið mikilvægasta í sögu Evrópu-
bandalagsins (EB). Það verður hlut-
verk þessa þings að hafa umtals-
verð áhrif á mótun innri markaðar
bandalagsríkjanna og vafalítið eiga
félagslegar áherslur af ýmsu tagi
eftir að setja svip sinn á þingstörf-
in. Evrópuþingið sannaði í vor með
frumkvæði sínu í tillögugerð um
hreinsibúnað í bíla að það er ekki
ur hefur það umtalsverða mogu-
leika til að gera sig gildandi.
Töluvert ræðst af þeirri afstöðu
sem breski Verkamannaflokkurinn
tekur á þinginu til málefna Evrópu
en ýmislegt þykir benda til þess að
formaður þingflokks hans á þinginu
í Strassborg verði einlægur Evrópu-
sinni, Glyn Ford frá Manchester.
Ford býður sig fram á móti núver-
andi þingflokksformanni, Barry
Seal, sem hefur ekki verið sérlega
áhugasamur um evrópsk málefni.
Verði Ford kjörinn er líklegt að
breyting verði á þeirri hálfvelgju,
sem einkennt hefur afstöðu Verka-
mannaflokksins til málefna Evrópu-
bandalagsins.
íhaldsflokkurinn breski virðist
vera að einangrast á þinginu, þeir
flokkar sem mynduðu með honum
fylkingu á Évrópuþinginu í Strass-
borg hafa allir yfirgefið hann. Það
er því fátt sem bendir til þess að
för Margaret Thatcher, forsætis-
ráðherra Bretlands, til Madríd á
fund leiðtoga EB-ríkja verði
skemmtiferð. Starfsbræður hennar
leggja hart að henni að saqsþykkja
áætlun Jaques Delors, forseta fram-
kvæmdastjómar EB, um sameigin-
legan peningamarkað innan EB og
hið sama gildir um tryggingu lág-
marksréttinda á sviði félagsmála.
Thatcher flutti á sínum tíma fræga
ræðu í Brugge þar sem hún fór
hörðum orðum um tillögur Delors
og hafnaði þeim algjörlega.
Márten, sonur Lisbetar og Olofs
Palme, kom einnig fyrir réttinn í
gær en hann fylgdi foreldrum sínum
í kvikmyndahúsið. Sagði hann, að
sakborningurinn minnti sig á mann,
sem hann hefði séð þar fyrir utan,
en vildi ekki taka dýpra í árinni.
Márten sagði hins vegar frá öðru,
sem getur ef til vill haft einhver
áhrif á framvindu málsins. Hann
sagði, að við sakbendingu hjá lög-
reglunni hefði hann þekkt meðal
þeirra, sem stillt var upp, lögreglu-
mann, sem hann hafði áður haft
nokkur skipti við. Í annað sinn var
honum aðeins sýnd ljósmynd og
hann spurður hvort hún væri af
rétta manninum. Samtímis því
gretti sig og geiflaði einn lögreglu-
mannanna til að sýna hvernig unnt
væri að breyta andlitsfallinu við
myndatöku.
Veijendur Petterssons munu
vafalaust gera sér mat úr þessari
frásögn Mártens og takist þeim að
gera yfirheyrslur lögreglunnar tor-
kennilegar eykst enn óvissan um
lyktir málsins.