Morgunblaðið - 21.06.1989, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 1989
23
flíiripmM&M!
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
FlaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Gleði verkalýðsfor-
ingjanna
Ekki þarf mikið til þess að
gleðja hina galvösku for-
ingja alþýðunnar, þá Ásmund
Stefánsson, forseta ASÍ, og
Ögmund Jónasson, formann
BSRB. Samtök þeirra hafa stað-
ið að ýmiss konar mótmælaað-
gerðum vegna verðhækkana,
sem dembdust yfir þjóðina um
síðustu mánaðamót. Reiði laun-
þega vegna þessara verðhækk-
ana kom berlega í ljós á fjöl-
mennum útifundi, sem efnt var
til á Lækjartorgi og í ótrúlega
almennum viðbrögðum við
áskorun launþegasamtakanna
um að fólk keypti ekki mjólkur-
vörur í þrjá daga.
Nú hefur ríkisstjórnin til-
kynnt „aðgerðir“ til þess að
koma til móts við mótmæli laun-
þega. Þær aðgerðir eru fólgnar
í því m.a. að lækka verð á mjólk
um 4 krónur lítrann og lækka
verð á dilkakjöti um tíma. Þá
hefur verið tilkynnt, að ein teg-
und af benzíni lækki strax um
2 krónur, en benzínverð hefur
fallið mjög á alþjóðavettvangi
undanfarnar vikur. Nú er allt í
einu hægt að lækka benzínverð
strax vegna verðlækkana er-
lendis en sennilegt er, að bíleig-
endur greiði þessa „benzínlækk-
un“ sjálfir með þeim hætti, að
önnur tegund af benzíni hækki
síðar en tilefni væri til. Þá kem-
ur til framkvæmda um næstu
mánaðamót lögbundin hækkun
á persónuafslætti til skatts og
barnabótum og ríkisstjórnin
hefur fyrirskipað vaxtalækkun,
sem verið hefur í burðarliðnum
mánuðum saman.
í tilefni af þessum aðgerðum
hafa Alþýðusamband íslands og
Bandalag starfsmanna ríkis og
bæja sent frá sér sameiginlega
yfirlýsingu þar sem segir m.a.:
„Samstaða almennings hefur
skilað þessum árangri og það
er satt að segja ekki á hveijum
degi, sem ríkisstjórnir láta segj-
ast í svona málum. Það eru við-
brögð, sem við hljótum að meta
af hálfu ríkisvaldsins, þó svo
það sem þarna er gert komi
ekki að fullu til móts við þær
kröfur, sem við höfum verið
með.“
Aðgerðir ríkisstjórnarinnar
eru kattarþvottur og kák og
viðbrögð verkalýðshreyfingar-
innar satt að segja hlægileg.
Lögbundin hækkun á persónu-
afslætti og bamabótum hefði
hvort sem er komið til sögunn-
ar. Benzín hefði hvort sem er
lækkað vegna verðlækkana er-
lendis. Vaxtalækkunin er í eng-
um tengslum við aðgerðir
verkalýðsfélaganna. Hið eina,
sem verkalýðshreyfingin hefur
náð fram er lækkun á mjólk-
urlítra um 4 krónur og að kjöt-
fjallið verður selt í hálfum
skrokkum á niðursettu verði!
Þeir verkalýðsforingjar, sem
lýsa sérstakri hrifningu á að-
gerðum af þessu tagi eru ekki
að hugsa um hagsmuni umbjóð-
enda sinna. Þeir eru einfaldlega
í pólitískum leik að gæta hags-
muna þeirrar ríkisstjórnar, sem
nú situr í landinu. Jafnvel verð-
lækkunin á mjólk og útsala á
kjötfjallinu á eftir að koma við
pyngju launþega þótt síðar
verði. Það gerist, þegar ríkis-
stjórnin gerir ráðstafanir til
þess að greiða með einhveiju
móti 5-6 milljarða hallarekstur
ríkissjóðs á þessu ári og þ. á m.
þær 100-200 milljónir, sem
þessar aðgerðir kosta.
Tilfærslur af þessu tagi hafa
enga raunverulega þýðingu fýr-
ir fólkið í landinu. Þetta eru
blekkingar og annað ekki.
Verkalýðshreyfingin býr yfir
miklum styrk, ef hún beitir sér.
Þennan styrk á hún að nota til
þess að knýja fram raunveruleg-
ar umbætur í efnahags- og at-
vinnumálum í stað þess að láta
hafa sig í að taka þátt í blekk-
ingum gagnvart launafólki í
landinu. Þeir Ásmundur Stef-
ánsson og Ögmundur Jónasson
eru að bregðast því fólki, sem
hefur sýnt þeim mikið traust
og trúnað, þegar þeir senda frá
sér yfirlýsingu af þeirri gerð,
sem hér hefur verið gerð að
umtalsefni.
Ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar er í sjálfheldu. Hún
stendur frammi fyrir stórfelld-
um hallarekstri ríkissjóðs og
gífurlegum óleystum vandamál-
um í atvinnulífinu. Innan ríkis-
stjórnarinnar er engin samstaða
um leiðir út úr þessum vanda.
Innan ríkisstjórnarinnar er ein-
ungis samstaða um að sitja
áfram. Það er eins og mennirn-
ir, sem tekið hafa að sér að
stjórna landinu hafi engan
metnað, hvorki fyrir hönd
sjálfra sín, ríkisstjómarinnar
eða þeirra flokka, sem að stjórn-
inni standa, að ekki sé talað um
fyrir hönd þjóðarinnar. íslenzk
stjórnmál eru í kreppu og verka-
lýðsforingjar auka ekki veg sinn
með því að leggja blessun sína
yfir algjört aðgerðaleysi stjóm-
málamanna frammi fyrir þeirri
kreppu.
MÓfeGUI^BLAÉÐ MIÐVlkÓDlÁGÍjá-2li.Íúkíí 1989
Hvað fínnst þér um ísland?
eftir Jónínu
Michaelsdóttur
„Hvaða skoðun hefurðu á íslandi
efir þennan dag?“ spurði fréttamað-
ur ríkisútvarpsins páfann, þegar
þeir stóðu augliti til auglitis og
fréttamanninum gafst einstakt
tækifæri til að spyija þennan merka
mann tveggja spurninga. Síðari
spumingin var, hver væru skilaboð
páfans til íslensku þjóðarinnar. Eft-
ir ræðuna á Þingvöllum fannst
manni þetta óþarfa spurning, enda
vísaði páfi til hennar.
Mér þótti þetta metnaðarlaust
hjá fréttamanninum og hafði ein-
hver orð um það, að aldrei ætluðum
við að vaxa upp úr þessari stöðluðu
spumingu til erlendra gesta „hvað
finnst þér um Island?“
Nærstaddur maður sem heyrði
til mín sagði: „Hvað er athugavert
við þessa spurningu? Mér finnst hún
mjög eðlileg. Ég hefði spurt svona
sjálfur."
Hann hitti auðviðað naglann á
höfuðið. Þetta er spurningin sem
flestir íslendingar hafa mestan
áhuga á að heyra svar við. Það
gildir einu hvað við fáum merka
erlenda gesti, stjórnmálamenn,
listamenn eða fræðimenn, það
bregst ekki að áhugi okkar á þeirra
landi og aðstæðum eða þeim sjálf-
um sem einstaklingum er afar rýr.
Um leið og þeir stíga fæti á íslenska
grund eru þeir spurðir, hvað fínnst
þér um ísland, hvað vissirðu um
Island áður en þú komst, hvað hef-
ur komið þér á óvart og hvernig
þykja þér Islendingar.
Það getur vel hugsast að svona
mannasiðir tíðkist með öðrum þjóð-
um, en ég hef ekki heyrt um það.
Enda hygg ég að íslendingum þætti
aulalegt að vera sjálfír spurðir
svona spuminga í löndum sem þeir
ættu eins til tveggja daga viðdvöl í.
Þetta er sambærilegt við það að
við tækjum á móti gestum á heimil-
um okkar með því að spyija um
leið og við opnuðum hurðina „Jæja,
hvaða skoðun hefurðu á heimili
mínu?, er það ólíkt þinu?, kernur
þér á óvart hvernigég bý?, hvernig
þykja þér veitingarnar?, hvernig
kanntu við heimilisfólkið?
Hveiju getur kurteis gestur svar-
að?
Hvernig stendur á því að við er-
um svo fíkin í skjall að við beinlín-
is biðjum um það? Hversvegna
sækjumst við með svona miklu óþoli
eftir hóli frá útlendingum? Ekki
erum við að sækjast eftir raun-
verulegum vitnisburði eða skoðun-
um því við tökum því afar illa ef
einhver efast um ágæti okkar og
sérstöðu, eins og dæmin sanna.
Er þessi blanda af minnimáttar-
kennd og stórmennsku einkennandi
fyrir eyjaskeggja, eða kemur fleira
til?
Hvað finnst okkur sjálfum um
ísland og ísleiidinga?
Fyrir um það bil tíu árum sagði
Kristján frá Djúpalæk í blaðaviðtali:
Guð er mikill kómíker að búa
til fólk eins og íslendinga. Þama
fóm skeggjaðir ruddar norðan
úr Noregi á prömmum yfír til
írlands og stálu þessum faliegu
ungu stúlkum sem vom við-
kvæmar, skáldlegar og dultrú-
aðar. Þessir heimsku barbarar
fóm með þær hingað á þetta
eyðisker og áttu með þeim börn.
Þau erfðu kergjuna og mdda-
skapinn annarsvegar og tilfinn-
ingabrímið, dultrúna og skáld-
skapargáfuna hins vegar. Þessir
eiginleikar hafa erfst gegnum
kynslóðirnar og em þjóðarein-
kenni á íslendingum enn i dag.
í einni manneskju getur þetta
kostað skelfileg átök, því þessir
eiginleikar fara ekki saman.
Annar norðanmaður, Tómas Ingi
Olrich, flutti afburða góða ræðu á
vegum Sjálfstæðisflokksins nýverið
undir yfirskriftinni „Þjóðin, sagan,
tungan“. Þar segir m.a.:
Hér em í hnotskurn örlög
þessarar þjóðar. Hún er borin
til einangmnar en dreymir um
vegamót, áhrif, viðurkenningu,
frægð. Álltaf er gmnnt á tor-
tryggni eyjaskeggjans sem
fínnst allir vera á móti sér, eink-
um þó stórþjóðir og náttúmöfl;
sem hreykir sér af því að þrauka
hér „á mörkum hins byggilega
heims“, eins og hann orðar það
gjaman; sem eflist við að steyta
hnefann á móti umheiminum,
öskrar sig hásan í þorskastríðum
og hvaladeilum, óttast öll banda-
lög, líka þau sem tryggja öryggi
hans, kreppir hnúana gegn rign-
ingarsuddanum, norðanáhlaup-
um og eldgosum. Hins vegar er
heimsmaðurinn, skáldið, sem
yrkir sig inn í hjarta umheims-
ins, Jóhann sern teflir til vinn-
ings, Þorgils Óttar sem skorar
mark, íslendingurinn sjálfur,
opinn fýrir nýjungum, haldinn
ólæknandi útþrá, landinn sem
er því knárri sem hann er
smærri, og vill láta klappa sér
lof í lófa. Með hæfilegum ýkjum
má fullyrða að íslendingar nú-
tímans hrærist milli tveggja
kennda þar sem einangrunar-
og minnimáttarkenndin er ann-
arsvegar og á hinn bóginn
heimsmennska og mikil-
mennska."
Við erum vissulega heimsmenn í
margvíslegum skilningi, það er rétt,
en við erum fýrst og fremst fisk-
veiðiþjóð og við skulum ekki þykj-
ast vera neitt annað. Við erum að
vísu menningarlega sinnuð og vel
menntuð fiskveiðiþjóð, en þó ekki
betur menntuð en svo aðút úr há-
skólanum okkar útskrifast fólk sem
skilur ekki hvað stendur undir vel-
ferðinni á íslándi.
Við höfum ekki betri tök á okkar
málum en svo, að meira að segja
best reknu fyrirtæki í sjávarútvegi
eiga í erfiðleikum. Ef við getum
ekki skapað okkar undirstöðuat-
vinnuvegi rekstrarskilyrði þá hlýtur
annað að vera eftir því. Fyrir nokkr-
um árum þegar farið var að tala
um að ríkið þyrfti að styrkja sjávar-
útveginn, varð einum kaupsýslu-
manni að orði: „Er nú svona komið
fyrir okkur? Þetta er eins og að
segja, ég skal styðja þig ef þú vilt
halda á mér á meðan."
Það verður að vera hægt að veiða
fisk og gera út með hagnaði á ís-
landi. Við verðum að ná sáttum í
landinu um fiskveiðistefnu og við
verðum að ná sáttum milli dreif-
býlis og þéttbýlis. Þessi þjóð hefur
ekki efni á því að vera til lengdar
sjálfri sér sundurþykk í þeim málum
sem mestu skipta.
Okkur íslendingum er nokkur
vandi á höndum nú um stundir.
Skipulagning á hvaða sviði sem er,
er okkur óeiginleg og áætlanir, að
ekki sé talað um langtímaáætlanir,
eru nánast handan við hugmynda-
flugið. Þetta sést glöggt á því hvað
við erum hissa á því að þensla und-
anfarinnar ára sé gengin yfir. Okk-
ar lífsmynstur hefur eflaust mótast
af sveiflum í afkomu gegnum tíðina,
síbreytilegu veðurfari og lengst af
óstöðugu stjómarfari. Okkur finnst
að hér sé ekki hægt að gera áætlan-
ir sem standast. Mestu skipti að
þreyja þorrann og treysta því að
hlutimir bjargist einhvern veginn.
í góðæri lifum við eins og góðærið
muni aldrei taka enda.
En nú er nýr tími að renna upp.
Samskipti okkar og viðskipti við
Jónína Michaelsdóttir
„íslendingar geta
stundað margvíslegt o g
gagnlegt nám á er-
lendri grund, en íslensk
sköpunargáfa er sprott-
in úr íslenskri náttúru
og íslenskum liftiaðar-
háttum. Enginn getur
til dæmis samið lag eins
og „Brennið þið vitar“,
nema sá sem hefur
kynnst náið náttúruöfl-
um eins og briminu við
Stokkseyri.“
önnur lönd taka á sig nýja mynd
með breyttri fjarskiptatækni og
bættum samgöngum. f stað þess
að vera afskekkt og út úr, emm við
í vaxandi mæli í þjóðbraut. Allt er
að taka á sig annan svip í Evrópu,
bæði austan tjalds og vestan og
þjóðir Evrópubandalagsins og við-
skiptalönd þeirra búa sig undir hinn
sameiginlega innri markað árið
1992.
Þetta gerir til okkar auknar kröf-
ur um leið og það opnar okkur
nýja möguleika. Þessar kröfur snúa
annars vegar að því að við verðum
að lúta sömu leikreglum og aðrir
og getum ekki skýlt okkur bak við
smæð og ijarlægð. Hins vegar verð-
um við að gera upp við okkur hvað
við ætlum að varðveita í okkar
menningu, hvers vegna og hvern-
ig-
Mikilvægast af öllu er auðvitað
það sem öðru fremur gerir okkur
að þjóð, íslensk tunga. í því efni
greinir menn nú þegar á um leiðir.
Menn hafa með réttu áhyggjur af
því hversu margt fjölmiðlafólk sem
oftast nær eyram almennings, bæði
talar beinlínis rangt mál og hefur,
að því er virðist, ekki næma mál-
kennd.
Einnig er rætt um hættuna af
enskunni og talað um að setja
íslenskt tal inn á allt erlent sjón-
varpsefni. Það er að mínu áliti í
ætt við forsjárstefnu. í stað þess
að beina kröftunum að því að
styrkja okkur sjálf, vilja menn ein-
angra málið og loka úti erlend
áhrif. Mér finnst þetta fráleitt, og
beinlínis eins og verið sé að hafa
vit fyrir manni. En ég veit að þeir
sem fýrir þessu tala stjórnast hreint
ekki af slíkum hvötum heldur telja
þetta virðingarvott við tungumálið
og til þess fallið að vernda það.
Um það er ég þeim ósammála.
Ég tel afar mikilvægt fyrir okkur
að læra erlend tungumál, ekki síst
vegna þess að okkar tunga skilst
hvergi nema hér. Einnig gera aukin
samskipti okkar við aðrar þjóðir
kröfu til fjölbreyttrar tungumála-
kunnáttu. Það er gagnlegt og mikil-
vægt að eiga þess kost að sjá og
heyra þýskar, skandinavískar,
enskar, bandarískar og franskar
kvikmyndir á frummálinu. Enda
ævinlega með íslenskum texta.
Þegar ég var í Finnlandi í fyrra
sagði við mig finnskur þingmaður
að á Norðurlandaráðsþingum skildu
Finnar sem töluðu sænsku og ís-
lendingar sem töluðu dönsku hveij-
ir aðra mætavel, meðan Finnar
skildu til dæmis ekki Dani. Ég sagði
honum að það væri vegna þess að
þó að við íslendingar lærðum
dönsku í skólum, lærðum við hana
ekki með því að tala hana heldur
með því að lesa hana. Þannig væri
hreint ekki tryggt að Danir skildu
þessa skóladönsku þótt Finnar
skildu hana.
Eflaust er þetta upp og ofan, en
það breytir ekki því, að þættir eins
og Matador eru gagnlegir og stuðn-
ingur við dönskukennslu í skólum.
Við eigum að leggja megin-
áherslu á að efla og auka íslensku-
kennslu í skólum, einkum í barna-
skólum. Ekki bara lestur og mál-
fræði, heldur framsetningu, mál-
skilning og gleðina yfir þeim galdri
sem býr í málinu. Vekja athygli á
orðunum sjálfum.
Ásamt orðtökum og málsháttum
gegna ljoð miklu hlutverki í vexti
og viðgangi íslenskrar tungu. Eink-
um og sér í lagi þau sem börn læra
í barnaskóla og helst undir lagi.
Þau geta líka átt þátt í að vekja
með börnum þjóðerniskennd eða
þjóðarstolt, sem er alls óskylt þjóð-
ernisrembingi og hroka. Orðtök og
málshættir eru þegar best gerist
lífssannindi í örfáum orðum, en
þeir krefjast líka skilnings á tungu-
málinu. Sama má segja um ljóð. I
grein undir fyrirsögninni: „Hvar
eiga ljóð heima“ í Morgunblaðinu í
vikunni, skrifar Njörður P. Njarðvík
um „hinn nána skyldleika ljóðsins
við sjálft eðli tungumálsins og
launhirslur þess.“ Betur verður
þessi hugsun tæplega orðuð. Ég er
sannfærö um að þeir sem koma vel
nestaðir úr bama- og unglingaskóla
í þessum efnum halda áfram að
vera sterkirá íslenskusvellinu, þótt
erlend áhrif flæði yfir úr öllum átt-
um. Það er ekki nema eðlilegt og
hefur gerst á öllum tímum að ungl-
ingar á gelgjuskeiði temji sér sér-
stakt orðfæri. Það gengur yfir.
Þeir sem eldri eru munu laga mál-
far sitt ef það kemst í tísku, og
þess verður ekki langt að bíða.
Hinsvegar er það mín skoðun að
varast beri að dauðhreinsa málið
og vekja hér upp fordóma gagnvart
þeim sem ekki tala eins og ítrustu
reglur segja til um. Það er einn af
stærstu kostunum við íslenskt þjóð-
félag, að hér er engin málfarsleg
stéttaskipting og í það eigum við
umfram allt að halda.
íslenskur metnaður og menning
er yfirskrift þessa fundar. Maður
veltir fyrir sér hvort við íslendingar
erum ekki meira metorðagjarnir en
metnaðargjarnir. Að minnsta kosti
stundum. Er okkur jafn mikið metn-
aðarmál að gera hlutina vel og að
skreyta okkur með fínum stöðuheit-
um?
Og hvað er metnaður? Hvernig
birtist hann? Hvernig er hægt að
ala á heilbrigðum metnaði og hvar,
á heimilum, vinnustöðum, í skólun-
um?
Varðandi skólana, þá virðumst
við vera búin að koma okkur upp
kerfi sem setur heildina ofar ein-
staklingunum. Þetta skólakerfi
forðast sakmkeppni og samanburð
og hvatningu um að standa sig
betur. Þeir sem skara fram úr fá
einskonar stöðvunarskyldu eða bið-
skyldu í námsbækumar sínar. „Ef
þú heldur áfram verður of mikill
munur á þér og hinum.“
Hvernig á fólk að bijótast áfram
sem hvorki er hvatt né þjálfað til
átaka.
Við íslendingar erum svo fáir að
hver og einn verður að vera tilbúinn
að leggja miklu meira af mörkum
en þeir sem fæðast meðal stór-
þjóða. Þess vegna er hver einasti
einstaklingur svo mikils virði, að
við verðum að þroska hæfileika og
metnað hans til hins ítrasta. Vegna
fæðar okkar munar svo mikið um
hvern mann. Hvort sem við þurfum
að tala máli þjóðarinnar á erlendri
grund vgna viðskiptahagsmuna,
eða annarra untanríkismála verðum
við ævinlega færri en aðrir og verð-
um að hafa víðtækari kunnáttu til
að standa okkur. Á sama hátt þurfa
færri hendur að halda uppi íslensku
velferðarkerfi en þekkist með öðr-
um þjóðum.
Sú þróun undanfarinna ára að
Islendingar stundi framhaldsnám
erlendis og setjist síðan að á ís-
landi með reynslu sína og menntun
í farteskinu er ómetanleg. íslenskt
þjóðfélag verður að skapa þessu
fólki skilyrði til að finna kröftum
sínum viðnám svo að það leki ekki
niður í skriffínnskusinnuleysi og
kerfisdekur eða flytji til annarra
landa.
Varðandi íslenska hugvitsmenn
er kannski spuming hvort við höf-
um ekki sofið á verðinum. Einhvern
veginn virðist manni að þeir sem
stjórna fjármálum séu tregari til
þegar hugmyndir og framtíðaráætl-
anir eru annarsvegar en þegar
framleiðslan er borðleggjandi.
Þama er oft villst á skynsemi og
skammsýni.
Við höfum tilhneigingu til að
vera áhugalítil meðan einstaklingur
með hugmynd eða draum í bijóstinu
er að bijótast áfram, en komist
hann í mark er þetta okkar maður
og við fyllumst notalegri sjálfum-
gleði og sigurhrósi.
Við látum oft eins við skiptum
ekki máli á alþjóðavettvangi vegna
smæðar okkar, þótt við séum stöku
sinnum að tala í okkur loft hér
heima og segjast nú hafa látið þá
heyra það þarna úti í heimi.
Ef okkur finnst ekki tekið nægi-
legt mark á okkur á erlendum vett-
vangi, getum við sjálfum okkur um
kennt, því við höfum ekki verið
sérlega virk í flestum þeim samtök-
um sem við eigum aðild að. Okkur
þykir nægilegt framlag að mæta á
staðinn.
Hluti af því að láta taka sig alvar-
lega er að leggja metnað í verkin
sín, hver sem þau eru. Og það er
ekki forn menningararfur, fámenni,
sérstaða landsins eða annað þess-
háttar sem vekur athygli á okkur
og er okkur til virðingar eða van-
sæmdar meðal annarra þjóða, held-
ur þeir einstaklingar sem eru full-
trúar okkar þar.
Sterkur persónuleiki sem er vel
að sér og veraldarvanur og hefur
eitthvað fram að færa er allsstaðar
tekinn alvarlega og getur haft ótrú-
lega mikil áhrif þótt hann sé frá
lítilli þjóð.
Um þetta höfum við auðvitað
dæmi úr opinberum störfum eins
og Hannes Hafstein, Thor Thors,
Bjarna Benediktsson og Vigdísi for-
seta. Þó að þetta séu ólíkir einstakl-
ingar eiga þau öll sameiginlegt að
hafa gert þjóð sinni meira gagn
með persónu sinni einni saman en
stórar sendinefndir og margháttað
landkynningarskrum.
Sama máli gegnir auðvitað um
skáld okkar og listamenn og hvern
þann sem með framkomu sinni og
hæfileikum er sér og þjóð sinni til
sóma. Kristjáni Jóhannssyni var
ekki boðið að syngja í Scala-óper-
unni vegna sérstöðu íslensku þjóð-
arinnar, heldur vegna eigin hæfi-’
leika, metnaðar og persónutöfra.
Við erum staðsett miðja vegu
milli Evrópu og Bandaríkjanna, og
erum bæði undir evrópskum og
bandarískum áhrifum. Það er ekk-
ert nema gott um það að segja
meðan við gleymum því ekki að við
erum fyrst og síðast íslendingar.
Um leið og við tileinkum okkur
nýjungar og lögum okkur að að-
stæðum hverju sinni, verðum við
að gæta þess að slitna ekki frá
rótunum, muna alltaf hver við er-
um. Ekki reyna að líkjast öðrum
heldur vera við sjálf.
Það er okkar styrkur.
Við eigum að sækja sjálfsvirð-
ingu og sjálfsöryggi í menningu
okkar, inn í okkur sjálf, en ekki í
álit útlendinga. Það skiptir engu
máli hvað aðrir eru tilbúnir að
hæla okkur ef við sjálf vitum ekki
hver við erum.
íslendingar geta stundað marg-
víslegt og gagnlegt nám á erlendri
grund, en íslensk sköpunargáfa er
sprottin úr íslenskri náttúru og
islenskum lifnaðarháttum. Enginn
getur til dæmis samið lag eins og
„Brennið þið vitar“, nema sá sem
hefur kynnst náið náttúruöflum
eins og briminu við Stokkseyri.
Við skulum taka nýjum tíma
fagnandi en vera, eins og segir í
barnasálminum; kvíðalaus við. kalt
og hlýtt, kyrr á okkar rót.
Annars fer fyrir okkur eins og
köngulónni í sögunni sem kom ofan
úr loftinu og hóf að spinna sér vef.
Þegar vefurinn var fullbúinn og
flugurnar farnar að festast í honum
þeyttist köngulóin um vefinn á
fleygiferð og réði sér ekki fyrir
stolti. Hún staldraði við og leit yfir
sköpunarverk sitt sem glitraði í
sólinni, en þá sá hún allt í einu ein-
hveija missmíð á meistaraverkinu.
Enda sem féll ekki inn í vefinn.
Hún hraðaði sér þangað og beit
hann í skyndi í sundur, en þá hrundi
vefurinn, — og hún með.
í stærilæti sínu og hofmóði hafði
hún gleymt hvaðan hún kom.
Ræða flutt á fundi Sjálfstæðismanna
á Stokkseyri 9. júní sl.
V estmannaeyjar;
Fjölbreytt hátíðar-
höld á 70 ára afinæli
Forseti íslands í opinbera heimsókn
Vi'stmamiaeyjuin,
HÁTÍÐARHÖLD vegna 70 ára afmælis Vestmanneyjakaupstaðar
hefjast 24. júní nk. Fjölbreytt dagskrá hefúr verið skipulögð í til-
e&ii af þessu og munu hátíðarhöld standa yfir í eina viku.
Afmælisnefnd bæjarins sem hef-
ur starfað síðan snemma vetrar,
kynnti dagskrá afmælisvikunnar
fyrir skömmu. Þar kom fram að
ýmislegt verður boðið upp á í til-
efni þessara tímamóta.
Hinn eiginlegi afmælisdagur
Vestmannaeyjabæjar er 14. febrú-
ar, en þann dag hélt bæjarstjóm
hátíðarfund og samþykkti hátíðar-
tillögu um uppbyggingu þjónustu-
kjama við dvalarheimili aldraðra.
Þa var jafnframt ákveðið að hátíð-
arhöld vegna afmælisins færu
fram vikuna 24. júní til 1. júli í
sumar.
Af helstu dagskráratriðum sem
boðið verður upp á afmælisvikuna
má nefna sýningar sem settar
verða upp. Þar á meðal verður
sýning um 70 ára sögu Vest-
mannaeyjahafnar, póstsaga Vest-
mannaeyja, sýning um börn í Eyj-
um og kynnt verður nýtt aðalskipu-
lag bæjarins.
Formleg setning afmælishátí-
ðarinnar verður á Stakkagerðist-
úni laugardaginn 24. júní og um
leið verða sýningar hátíðarinnar
opnaðar. Sunnudaginn 25. verður
hátíðarmessa í Landakirkju og
þann dag kemur forseti íslands,
frú Vigdís Finnbogadóttir, í opin-
bera heimsókn til Vestmannaeyja.
Forsetinn mun í heimsókn sinni
vígja formlega gróðurreit sem
70 ára afinæli Vestmannaeyjakaupstaðar verður haldið hátíðlegt vikuna 24. júní til 1. júlí.
komið verður upp í hlíðum Helga-
fells. Þá verður haldin veisla sem
núverandi og fyrrverandi bæjar-
fulltrúum verður boðið til. Á
sunnudagskvöldið munu síðan Sin-
fóníuhljómsveit íslands og Kirkju-
kór Landakirkju halda tónleika í
Samkomuhúsinu.
Ýmsar uppákomur verða síðan
í vikunni og verða lúðrasveitamót
og Tommamót í knattspyrnu tengd
hátíðardagskránni. Hátíðarhöldun-
um lýkur síðan laugardaginn 1.
júlí með útigrilli í Ráðhúströðinni.
Þar verður bæjarbúum boðið upp
á pylsur og fleira sem bæjarfulltrú-
arnir ætla að matreiða. Þá verða
hljómleikar á Stakkagerðistúni þar
sem hljómsveitirnar Stuðmenn,
Mezzoforte og Centaur leika.
Grímur.
Sauðárkrókur:
Átak í umhverfísmálum
Morgunblaöið/Bjöm Bjömsson
Steinunn Hjartardóttir formaður umhverfis- og gróðurverndarnefiidar
ávarpar gesti og opnar sýninguna.
Sauðárkróki.
UMHVERFISÁTAK hófst ný-
lega á Sauðárkróki með sýningu
í Saftiahúsinu og stendur það
fram eftir sumri. Á sýningunni
eru myndir grunnskólanem-
enda, sem gerðar eru í tilefni
umhverfísátaksins. Það er um-
hverfis- og gróðurverndarneftid
sem stendur að átakinu og er
ætlunin að taka á ýmsum þáttum
í umgengni bæjarbúa til þess að
gera ásýnd bæjarins snyrtilegri
og fegurri.
Fyrir bestu myndina voru veitt
vegleg verðlaun, glæsilegt reiðhjól,
og hlaut það Helgi Páll Jónsson
nemandi í 5. bekk. Aukaverðlaun,
einnig fyrir sérlega skemmtilega
mynd, hlaut Tinna Dögg Gunnars-
dóttir sömuleiðs nemandi í 5. bekk,
og var það vönduð myndavél.
Tólf aðrir hlutu bókaverðlaun
fyrir góðar myndir, og voru það
nemendur allt frá 6 ára eða 0 bekk
og upp í 7. bekk.
Alls bárust á sýninguna rúmlega
320 myndir, og sýndu nemendur
að þeir sjá glöggt það sem miður
fer í umhverfinu. Fjölmargir bæj-
arbúar voru viðstaddir opnun sýn-
ingarinnar og þágu kaffiveitingar
í boði Umhverfisnefndar en yngri
kynslóðin þá gos.
- BB