Morgunblaðið - 21.06.1989, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 1989
Ráðherrafiindur EFTA;
Skipulag EFTA lagað að
nánara samstarfi við EB
Hér birtist í íslenskri þýðingu,
fréttatilkynning af ráölierrafundi
Fríverslunarsamtaka Evrópu,
EFTA, sem haldinn var dagana
13. og 14. júní 1989, í Kristian-
sand, Noregi:
1. Ráðherrar EFTA-ráðsins hittust
í Kristiansand í Noregi 13. og 14.
júní 1989 undir formennsku Jan
Balstad, viðskipta- og siglingamála-
ráðherra Noregs.
2. Ráðherrar lýstu ánægju sinni
yfir því að samskiptin milli EFTA-
landanna og Evrópubandalagsins EB
væru komin á nýtt stig, einkum eft-
ir fund leiðtoga EFTA-landanna sem
haldinn var í Osló og ráðherrafund
EFTA og EB sem haldinn var í
Brussel. Þessir fundir lögðu grunninn
að víðtækri athugun á mögulegum
nýjum leiðum og sviðum framtíðars-
amvinnu á milli EFTA-landanna og
Evrópubandalagsins.
3. Ráðherrar lýstu ánægju sinni
yfir því að vegna undirbúnings næsta
ráðherrafundar EFTA og EB hefði
verið komið á fót sameiginlegri nefnd
háttsettra embættismanna (High
Level SteeringGroup),til að kanna til
'hlítar umfang og innihald, svo og
lagalega og stofnanalega þætti kerf-
isbundins samstarfs.
4. Ráðherrar lýstu ánægju sinni
yfir því frumkvæði að næsti sameig-
inlegi ráðherrafundur yrði haldinn
fyrir lok þessa árs. Þeir létu í ljós
þá von að sá fundur skapaði grund-
völl fyrir víðtækum samningaviðræð-
um á milli EFTA-landanna og EB
er hæfust í bytjun ársins 1990.
5. Með hliðsjón af niðurstöðum
hinna óformlegu könnunarviðræðna,
„^ættu þessar samningaviðræður ekki
eingöngu að ná til vöru, þjónustu,
fjármagns og fólks, heldur einnig til
nánari samvinnu á sviðum utan áætl-
unar EB um sameiginlegan innri
markað svo sem um rannsóknir,
tækni, menntun, umhverfísmál og
félagslega þætti. Þessar samninga-
viðræður ættu einnig að leiða tii
þess að settur yrði á nýr veigamikill
og víðtækur rammi um samskipti
EFTA og EB, með sameiginlegri
ákvarðanatöku og stjórnstofnunum.
6. Ráðherrar bentu á að samskipt-
um EFTA og EB miðaði nú áfram
með tvennum hætti, í áframhaldandi
samningaumleitunum á grundvelli
Luxemborgaryfirlýsingarinnar frá
1984 og í hinum nýju könnunarvið-
STERKA RYKSUGAN
SEM ENDIST LENGUR
mmmamsmm vmmm

nú meÖ nýjum
1000 w. mótor
SÉRTILBOÐ
stórlœkkad verð, nú aðeins
14J30
(stgr. 13.999,-)
/rQniX
HATÚNI 6A SIMI (91)24420
ræðum um kerfisbundnara samstarf.
Ráðherrar lögðu áherslu á að þessir
tveir ferlar eru nátengdir þar sem
sameiginlega hafa þeir að markmiði
að koma á einu Evrópsku efnahags-
svæði (EES).
7. Ráðherrar vísuðu til samkomu-
lags leiðtoga EFTA-ríkjanna á fundi
þeirra í Osló um að efla EFTA, sem
megin vettvang þeirra til marghliða
samninga við EB. Þeir náðu sam-
komulagi um ákveðnar aðgerðir til
að styrkja EFTA í þessu skyni og
lýstu ánægju sinni yfír að skrifstofa
EFTA skuli efld. Þeir vöktu athygli
á þörfinni fyrir að aðlaga stofnana-
legt skipulag EFTA og fyrirkomulag
samningaviðræðna sem mundi leiða
af núverandi könnunarviðræðum við
EB um kerfisbundnara samstarf.
8. Ráðherrar lýstu ánægju sinni
yfir skýrslu sérfræðinga um lagaleg
atriði svo sem um gildi og bein áhrif
samningsákvæða á milli EFTA-
landanna og EB, meginreglu sem
byggð eru á Cassis de Dijon úrskurð-
inum og lausn deilumála. Þeir féllust
á niðurstöður sérfræðinganna og
töldu að góður grundvöllur hefði ver-
ið skapaður fyrir könnunarviðræður
við EB um þessi atriði.
9. Ráðherrar lýstu ánægju sinni
yfir tækifærinu er gæfist til að
mæta varaforseta framkvæmda-
stjórnar EB. Henning Christopher-
sen, samvinnu EFTA-landanna og
Evrópubandalagsins í ljósi þess sam-
eiginlega markmiðs að þróa evrópskt
efnahagssvæði samhliða áætlun EB
um að koma á sameiginlegum innri
markaði þess.
10. í þessu sambandi, lýstu ráð-
herrar ánægju sinni yfir að samn-
ingaviðræðum: — sé farsællega lokið
um viðbótarbókanir við fríverslunar-
samningana um afnám núverandi
banna og bönn við nýjum útflutn-
ingstakmörkunum.
— og að þær séu á lokastigi um:
samkomulag um þátttöku EFTA-
landanna í áætlun EB um viðskipta-
legt ijarskiptakerfi (Trade Electronic
Interchange System, TEDIS) og
marghliða samkomulag milli EB og
EFTA- landanna um upplýsinga-
skipti á drögum að tæknilegum
reglugerðum, sem ætlað er að koma
í veg fyrir tæknilegar viðskiptahindr-
anir. Þeir lýstu von sinni um að þess-
ir samningar tækjust fljótlega.
Þeir lýstu ennfremur ánægju sinni
yfir hinum raunverulega árangri sem
náðst hefði, sérstaklega á sviði
menntamála, auk samvinnu á nýjum
sviðum.
11. Ráðherrar lýstu miklum áhuga
sínum á áætlunum EB um að koma
á fót Evrópskri umhverfismálastofn-
un. Þeir óskuðu eftir að ræða og fá
nánari skýringar í samvinnu við EB
á einstökum atriðum er varða slíka
evrópska stofnun með fullri og jafnri
aðild EFTA-landanna. Þeir lýstu
ánægju sinni yfir áformum Sviss um
að halda ráðstefnu með umhverfis-
málaráðherra EFTA-landanna og EB
á þessu ári.
Með tilliti til þeirra umhverfis-
spjalla sem landflutningar hafa í för
með sér, svo og vegna aukinnar notk-
unar nútímatækni í samgöngum,
lögðu ráðherrar áherslu á hag-
kvæmni þess að tengja saman flutn-
inga með bifreiðum og lestum.
12. Þeir lýstu yfir vilja sínum til
að hefja snemma árs 1990 formlegar
samningaviðræður við EB um gagn-
kvæma opnun markaðar opinberra
vöruinnkaupa og framkvæmda og
halda áfram könnunarviðræðum við
EB um aðra þætti að því er varða
opinber innkaup.
13. Ráðherrar lýstu ánægju sinni
yfir þeim árangri sem náðst hefði
innan EFTA við að undirbúa afnám
viðskiptatruflandi ríkisstyrki á hinu
Evrópska efnahagssvæði. Þeir sam-
þykktu drög að kerfi um eftirlit og
framkvæmd sem kynna á innan
EFTA-landanna um þetta efni.
14. Ráðherrar vísuðu til þess að
lausn í samgöngumálum væri nauð-
synleg fyrir frekara samstarf EFTA
og EB við myndun sameiginlegs
Evrópsks efnahagssvæðis.
15. Ráðherrar lýstu einnig áhuga
á að kanna möguleika á þátttöku
EFTA-landanna í menningar- og
menntaáætlunum EB og iýstu
ánægju sinni með boð um að taka
þátt í verkefni EUREKA á sviði
myndbanda.
16. Ráðherrar lögðu áherslu á gildi
starfs Evrópuráðsins til að efla evr-
ópska samvinnu, sérstaklega á sviði
mannréttinda, menntunar, menning-
ar og félagsmála. Þeir bentu á sífellt
nánari samræmingu EB og Evrópur-
áðsins.
17. Ráðherrar voru sammála um
að nauðsynlegt væri að nota einnig
aðrar leiðir og vettvang í Evrópu til
að auka og efla samruna og sam-
vinnu innan Evrópu.
18. Ráðherrar lögðu einnig áherslu
á aukið gildi ráðgefandi stofnana
EFTA, þingmannanefndarinnar og
ráðgjafanefndarinnar. Þeir létu í ljós
þakklæti fyrir á störfum þessara
nefnda, sem stöðugt halda áfram að
leggja samtökunum mikilvægt lið á
sviðum eins og flutningastarfsemi,
fjármagnsþjónustu, menntamálum,
umhverfisvernd, neytendavernd og
félagslegum þáttum evrópsks samr-
una. Ráðherrarnir samþykktu að
kanna ætti skipun á sameiginlegrar
EFTA — EB neytendamálanefndar
á sama grundvelli og CEN/CEN-
ELEC.
þráði alltaf samvistir við dóttur sína.
Ég held að það væri hollt fyrir
þá sem æsa sig upp við minnsta
mótlæti og gera meiri kröfur til ann-
arra en sjálfra sín, að hugsa um
kringumstæður Jónínu þegar hún
horfir á eftir einkabarni sínu að heim-
an og hennnar góði eiginmaður bíður
dauðans. En Jónína lagði sig alla
fram við að byggja upp aftur það
sem hrunið var. Hún flutti til
Hvammstanga til að vera sem næst
dóttur sinni og vann allt sem til féll
og varð sjálfstæð efnalega. Hún gift-
ist aftur árið 1938, Guðmundi Gunn-
arssyni kaupmanni. Hann var góður
maður og þau áttu gott og rausnar-
legt heimili þar sem gaman var að
heimsækja þau. Jónína hlúði að ætt-
ingjum og vinum með sínu jákvæða
hugarfari og ég fann að hún var
mjög þakklát því fólki sem rétti henni
hjálparhönd í veikindum manns
hennar í Grafarkoti. Einnig þeim sem
studdu hana við fráfall Guðmundar,
seinni manns herinar, en hann andað-
ist árið 1964. Hjónin Ásdís Páls-
dóttir og Sigurður Tryggvason
reyndust henni þá og síðar afar vel,
eins og börn hugsa best um móður
sína.
Þorbjörg fór að vera mikið með
móður sinni eftir að hún fluttist til
Hvammstanga. Þorbjörg giftist ung
Guðmundi B. Jóhannessyni á
Þorgrímsstöðum á Vatnsnesi og
bjuggu þau þar. Þau eignuðust sex
19. Ráðherrar lýstu ánægju sinni
yfir lokaskýrsiu vinnuhópsins um
fríverslun með fisk sem ákveðið var
að skipa á fundi ráðherra í Tampere
í júní árið 1988. Þeir samþykktu að
breyta EFTA-sam'komulaginu í sam-
ræmi við þetta.
20. Ráðherrar skiptust á skoðun-
um um stöðu marghliða viðskiptavið-
ræðna á vegum GATT og lýstu
ánægju sinni yfir því að samninga-
viðræðum væru nú haldið áfram eft-
ir enduskoðun sem gerð var þegar
þær voru hálfnaðar. Þeir lögðu
áherslu á mikla þýðingu hins opna
merghliða viðskiptakerfís sem
byggðist á skýrum og hagkvæmum
reglum og lýstu áhyggjum sínum
yfir aukinni tilhneigingu stjórnvalda
til að grípa til einhliða aðgerða til
að leysa ágreining um viðskipti.
Ráðherrar minntu á hið jákvæða
hlutverk sem EFTA-löndin hefðu
gegnt í Uruguay-viðræðunum frá
upphafi og lögðu áherslu á þörf fyr-
ir aukna samvinnu þeirra í milli í
lokaþætti samningaviðræðnanna.
Þeir lögðu sérstaka áherslu á þörf
fyrir enn frekari viðleitni til að ná
árangri á öllum sviðum Uruguay-
viðræðnanna. Þeir bentu á mikilvægi
þess að styrkja og endurbæta ákvæði
Hins almenna samkomulags um tolla
og viðskipti. Ennfremur lögðu þeir
áherslu á gagnkvæma þýðingu Ur-
uguay-viðræðnanna og myndun hins
sameiginlega evrópska efnahags-
svæðis í heimsviðskiptum.
21. Ráðherrar áttu ítarlega skoð-
anaskipti um samskipti EFTA við
Júgóslvaíu. Þeir vora sammála um
mikilvægi þess að styðja aðgerðir
sem leiddu til enduruppbyggingar og
opnunar hagkerfis Júgóslavíu. í því
sambandi gáfu ráðherrar sérfræð-
ingum fyrirmæli um að ljúka athug-
un á stofnun sérstaks iðnþróunar-
sjóðs EFTA fyrir Júgóslaviu og að
sérfræðingar skiluðu skýrslu til
næsta fundar ráðherra EFTA-ráðs-
ins þar sem lokaákvörðun yrði tekin.
22. Næsti ráðherrafundur EFTA-
ráðsins verður haldinn 11.-12. des-
ember 1989 í Genf.
börn sem lifa en þau eru: Jónína,
bókasafnsfræðingur, gift Hójmgeiri
Björnssyni tölfræðingi; Ásbjörn
bóndi á Þorgrímsstöðum, kona hans
er Kristín Guðjónsdóttir; Valdís
sjúkraliði, gift Jóni Guðmundssyni
skrifstofumanni; Vigdís, gift Karli
Magnússyni varðsljóra; Guðmundur
vélstjóri, kona hans er Sigríður
Eiríksdóttir bókari, og Kjartan raf-
virki, ókvæntur, í námi í tæknihá-
skóla í Danmörku. Systkinin eru öll
dugmikið og velgefið fóik. Þorbjörg
og Guðmundur misstu bæði heilsuna
og fluttu þá til Hvammstanga upp
úr 1970. Þorbjörg fékk þó dálítinn
bata og átti Jónína mörg skemmtileg
ár í návist dóttur sinnar og dóttur-
barna.
Jónína átti létt með að blanda
geði við aðra og átti stóran kunn-
ingjahóp. Þorbjörg var mjög vel gerð
kona og þó að hún væri illa farin
af liðagigt fór hún flesta daga í
sæmilegu veðri að hitta móður sína,
hvort sem hún var heima eða á
sjúkrahúsi, en þar dvaldi Jónína
síðustu árin.
Þorbjörg dó snögglega fyrir fjór-
um árum. Því tók Jónína eins og
öðrum áföllum og var þakklát að
hafa fengið að njóta þetta lengi sam-
vista við hana og börnin hennar, en
þau eru öll flutt úr Húnavatnssýslu
nema Ásbjörn sem býr á Þorgríms-
stöðum.
Tryggva Eggertsdóttir, frænka
Þorbjargar, vinnur á Sjúkrahúsi
Hvammstanga, og sýndi Jónínu
ómetanlega hlýju og umhyggju
síðustu árin.
Ég og fjölskylda mín erum þakk-
lát fyrir allar samverustundirnar á
heimili Jóriínu og á heimili Þorbjarg-
ar, alltaf fórum við þaðan ríkari af
hlýju og vináttu. Og Dýrunni voru
þær gleðigjafar frá fyrstu kynnum.
Við biðjum afkomendum þeirra
allrar blessunar.
Með samúðarkveðjum,
Sigrún Hjálmarsdóttir
★
Leiðrétting við minningarorð
eftir Hólmgeir Björnsson 20. maí:
Ólafur Rúnebergsson systursonur
Jónínu er upphafsmaður þess að hita
vatn til húshitunar með vindorku
(ekki vatnsorku). Enn fremur féll
niður nafn Þuríðar Gunnarsdóttur,
hálfsystur Guðmundar, seinni manns
Jónínu.
Jónína Ólafsdótt-
ir - Kveðjuorð
Í7TTT7H!!
Fædd 20. ágúst 1892
Dáinn 15. maí 1989
Jónína andaðist 15. maí á Sjúkra-
húsinu á Hvammstanga. Ándlát
hennar kom ekki ættingjum eða vin-
um á óvart. Níutíu og sex ára gömul
kona með dvínandi lífsþrek sofnaði
síðasta blund.
Ég kynntist Jónínu fyrir þrjátíu
árum þegar ég giftist systursyni
hennar og tók hún mér strax eins
og einum í fjölskyldunni. Hún bjó
þá á Hvammstanga með seinni manni
sínum, Guðmundi Gunnarssyni kaup-
manni. Ég fann að hún var heil-
steypt, vel gefin og ákveðin kona sem
gæti staðið ein hvenær sem þess
þyrfti með. Mig langaði strax til að
vita eitthvað um liðna ævi hennar
og það kom með nánari kynningu
við hana og hennar fólk. Hjá henni
var sár ástvinamissir og miklir erfið-
leikar að baki.
Jónína fæddist að Urðarbaki í
Vestur-Húnavatnssýslu 20. ágúst
1892. Foreldrar hennar voru Kristín
Sveinsdóttir og Ólafur Sigurðsson
sem bjuggu þar. Þau áttu aðra dótt-
ur, Dýrunni, fímm árum yngri. Þegar
Dýrunn var ársgömul veiktist Kristín
móðir þeirra af sínu dauðameini og
dó skömmu síðar. Ólafur varð að
sundra heimilinu. Hann kom Dýrunni
í fóstur til frændfólks en hafði Jónínu
oftast með sér í vinnumennsku. Móð-
urmissirinn og brottförin frá Urðar-
baki var þung reynsla fyrir Jónínu
og sárt fannst henni að sjá litlu syst-
ur sína flutta burt. Þær ólust ekki
upp saman og voru ekki samvistum
á bernskuárunum, en með'aldrinum
náðu þær saman aftur og var ávallt
innilegt samband milli þeirra eftir
það.
Jónína varð dugleg og myndarleg
til verka og þegar hún hafði safnað
kaupi sínu nógu lengi fyrir skólavist
fór hún á Kvennaskólann á Blöndu-
ósi en Vestur-Húnavatnssýsla átti
eftir að njóta allra starfskrafta hen-
ar. Hún giftist árið 1915 Valdimari
Baldvinssyni frá Helguhvammi í
Kirkjuhvammshreppi, vel gefnum og
ágætum manni og þau fóru að búa
í Grafarkoti. Valdimar hafði stundað
nám í Ólafsdal og framhaldsnám í
búfræði í Dalum, búnaðarskóla í
Danmörku 1911-1917. Starfaði hann
sem barnakennari samhiiða bú-
skapnum. Þau eignuðust dóttur árið
1916 sem var látin heita Þorbjörg.
Jónína fann hamingjuna aftur með
manni sínum og litlu dótturinni og
greri þá söknuður hennar eftir æsku-
heimilinu. Ári síðar eignuðust þau
aðra dóttur sem dó í fæðingu. Árið
1918 fór Valdimar að finna fyrir
lasleika og það sama haust fór hann
á sjúkrahúsið á Sauðárkróki að leita
sér lækningar. En læknarnir gátu
ekkert hjálpað, til þess var krabba-
meinið orðið of útbreitt. Þá var
ákveðið hjá þeim hjónum að flytja
hann heim, í rúmi á hestasleða um
hávetur frá Sauðárkróki og heim í
Grafarkot. Tveir hjálpsamir ná-
grannar fóru þessa ferð með Jónínu
og gekk hún meiri hluta leiðarinnar.
Vegna ófærðar og kulda gat hún lítið
setið á sleðanum. Frá þessari ferð
er sagt í ársritinu Húnvetningi árið
1980. Heim komust þau hjón án
áfaila en ekki með þann fögnuð í
huga sem fylgir heimkomu og endur-
heimtri heilsu. Hins vegar varð að
taka því af raunsæi sem óumflýjan-
legt var. Þorbjörgu litlu var komið
að Helguhvammi til frændfólks síns
svo að Jónína gæti verið sem mest
hjá manni sínum. Föðursystur Þor-
bjargar komu frá Helguhvammi að
sækja hana. Barnið var dúðað í hlý
föt og dregið á litlum sleða milíi
bæjanna. Jónína stóð úti meðan þær
fjarlægðust bæinn og logndrífan
hlóðst á litlar herðar þar til þær
hurfu í hríðarmugguna. En inni lá
þjáður maður sem hafði kvatt dóttur
sína í síðasta sinn, en öllu þessu tók
hann með fádæma stillingu. Valdi-
mar dó í júlímánuði 1919. Þá var
búið að selja búsmuni þeirra og allar
skepnur á uppboði, sem nægði þó
hvergi nærri fyrir sjúkrahúskostnaði
og læknavitjunum tii Valdimars.
Jónína fór í vinnumennsku til þess
að geta borgað skuldirnar sem eftir
stóðu. Þorbjörg var áfram í Helgu-
hvammi á góðu heimili, en Jónína