Morgunblaðið - 09.11.1989, Síða 35

MORGÚNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1989
frekast er kostur við verðhækkun-
um á næstu misserum. Verðstöðvun
verður sett á opinberá þjónustu
þannig að verðlagning hennar mið-
ist við forsendur fjárlaga fyrir árið
1989 og ríkisstjórnin mun beita sér
fyrir aðhaldi að verðákvörðunum
einokunarfyrirtækja og markaðs-
ráðandi fyrirtækja. í samstarfi við
samtök launafólks' verði unnið
öflugt verðkönnunar- og kynning-
arstarf. Jafnframt mun ríkisstjórnin
veija 500-600 milljónum króna til
aukinna niðurgreiðslna á verði land-
búnaðarvara frá 1. apríl til ársloka,
þannig að þær verði óbreyttar í
krónutölu út árið, eða grípa til ann-
arra jafngildra aðgerða til lækkunar
á verði nauðsynjavöru.
Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir
sérstakri lækkun á verði dilkakjöts.
Svar: Ekki er greinanlegt að öðru-
vísi hafi verið staðið að verðlags-
málum eða spymt fastar við verð-
hækkunum en áður hefur tíðkast.
Hækkun á heildsöluverði raf-
magns frá Landsvirkjun hefur
hækkað meira en forsendur fjárlaga
gerðu ráð fyrir.
Yfirlit um hækkanir verðlags og
launa frá apríl og maí 1989 fram
í október. Orlofsuppbót og hækkun
desemberuppbótar upp á kr. 917 á
mánuði bætt við kauptaxta.
apr.-okt. maí-okt.
Búvörur 14,9% 13,9%
Innlendar matvörur 11,3% 8,9%
Innfluttar matvörur 13,9% 13,8%
Hiti og rafmagn 10,8% 10,8%
Fargjöld 18,2% 18,2%
Vísitala framfærsluk. 11,5% 9,3%
Lágmarkslaun 13,2% 4,1%
Fiskvinna e. 7 ár 12,2% 3,8%
50.000 kr. laun 8,8% 2,8%
Verðkönnunar- og kynningar-
starf hefur verið unnið í samráði
við samtök launafólks. Um hversu
öflugt það hefur verið má deila.
Að minnsta kosti hefur gengið
hægt að fá fé til þess starfs.
Verðhækkanir í júní.
Um mánaðamótin maí/júní átti
verð á bensíni að hækka um kr.
8,20 pr. lítra, og af þeirri hækkun
áttu kr. 4,40 að renna beint til ríkis-
sjóðs. Fulltrúar launþega reyndu
að koma í veg fyrir þessar hækkan-
ir í Verðlagsráði, en án árangurs.
Þann 5. júní hækkuðu búvörur í
verði um 5-15%. T.d. hækkaði
mjólkurlítrinn 12,8%.
Á þessum tíma stóðu ASÍ og
BSRB fyrir margs konar aðgerðum
til þess að mótmæla slíkum verð-
hæHkunum í kjölfar kjarasamning-
anna, má þar t.d. nefna íjöhnennan
útifund á Lækjartorgi, áskoranir til
fólks um að kaupa ekki mjólkurvör-
ur og að láta bílinn standa í tvo
daga.
í kjölfar þessara aðgerða lét
ríkisstjórnin undan þrýstingi og
ákvað að lækka verð á mjólk og
bensíni. Verð á mjólk lækkaði um
4 kr. pr. lítra og bensín um 2 kr.
pr. lítra.
Þessar aðgerðir sýndu að í raun
þurfti að beita stjórnvöld miklum
þrýstingi til þess að fá þau til þess
að standa við eigin loforð.
Verðhækkanir í september.
Þann 1. september hækkuðu
mjólkurvörur á bilinu 10-14%, en
auk þess hækkuðu egg, kjúklingar
og nautakjöt nokkuð minna. Megin-
orsök hækkunarinnar var mikil
hækkun launaliðar bænda sem
hækkaði langt umfram laun verka-
fólks. Miðstjórn ASÍ og fleiri mót-
mæltu þessum hækkunum kröftug-
lega og var rætt um að þörf væri
svipaðra aðgerða og í júní.
Þann 19. september voru mjólk-
urvörur lækkaðar í verði um 3-6%,
t.d. lækkaði nýmjólk um 4%.
Þetta var því í annað sinn á
samningstímabilinu sem hluti af
hækkun mjólkurvara var dreginn
til baka.
Það vekur athygli í sambandi við
þessar hækkanir að í bæði skiptin
þarf kröftug viðbrögð frá launþeg-
um og samtökum þeirra til þess að
ná árangri þrátt fyrir að ríkisstjórn-
in hafí lofað að stuðla að aðhaldi í
verðlagsmálum.
Ríkisstjórnin beitti sér fyrir sér-
stakri lækkun dilkakjöts enda var
birgðastaða þess orðin þannig að
nauðsynlegt var orðið að losna við
það.
4. Skattamál
Ríkisstjórnin mun hafa samráð
við samtök launafólks um úrbætur
í skattamálum meðal annars um
aðgerðir til að koma í veg fyrir
skattsvik. Þá mun ríkisstjórnin láta
kanna skattlagningu lífeyrisið-
gjalda meðal annars með tilliti til
tvísköttunar. Ríkisstjórnin mun
hafa samráð við samtök launafólks
um undirbúning og framkvæmd
virðisaukaskattsins sem tekinn
verður upp um næstu áramót, með-
al annars um hugsanleg tvö þrep í
skattinum.
Svar: Alþýðusambandinu er ekki
kunnugt um að samráð hafi verið
haft við samtök launafólks um úr-
bætur í skattamálum eða aðgerðir
til að koma í veg fyrir.skattsvik.
Alþýðusambandinu er ekki kunn-
ugt um efndir þess að ríkisstjórnin
hafi látið kanna skattlagningu
lífeyrisiðgjalda með tilliti til
tvísköttunar.
Alþýðusambandinu hefur ekki
gefist kostur á að fylgjast með því
sem Ijármálaráðuneytið fyrirhugar
með virðisaukaskattinn.
5. Vaxtamál
Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir
áframhaldandi lækkun raunvaxta á
verðtryggðum lánum. Jafnframt
verði þjónustugjöldum banka og
sparisjóða veitt aðhald.
Svar: Það kann að vera að ríkis-
stjórnin hafi beitt sér í þessum
málum. Árangur af því er ekki
merkjanlegur frá því í maí.
6. Húsnæðismál
Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir
sérstöku átaki í félagslegum íbúða-
byggingum þannig að á síðari hluta
þessa árs verði hafnar framkvæmd-
ir við að minnsta kosti 200 nýjar
íbúðir í félagslega íbúðakerfinu.
Svar: Heimiidir hafa fengist til
að framkvæmdir hæfust við allt að
200 nýjar íbúðir í félagslega íbúða-
kerfinu. Ekki sjást merki þess í
endurskoðuðum fjárlögum ársins
1989 og ekki heldur í frumvarpi til
fjárlaga ársins 1990 að ríkissjóður
geri ráð fyrir sérstöku fjármagni
til þessa verkefnis.
7. Lífeyrismál
Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir
ftamlengingu laga um eftirlaun til
aldraðra.
Ríkisstjórnin mun kanna með
hvaða hætti er unnt að greiða fyrir
aðild starfsfólks verndaðra vinnu-
staða að lífeyrissjóðum þannig að
niðurstaða liggi fyrir 1. júní nk.
Svar: Alþýðusambandinu er ekki
kunnugt um að efnt hafi verið lof-
orð ríkisstjómarinnar um að hún
beiti sér fyrir framlengingu laga
um eftirlaun aldraðra.
Fjármálaráðuneytið hefur kynnt
sér gögn varðandi aðild starfsfólks
verndaðra vinnustaða að lífeyris-
sjóðum, þ. á m. gögn frá samtökum
launafólks. Það er niðurstaða ráðu-
neytisins að ekki sé unnt að ráða
af þessum gögnum að meiri áhætta
sé fyrir lífeyrissjóði vegna þessa
fólks en annars launafólks. Því er
það mat ráðuneytisins að hér sé
fyrst og fremst um að ræða úr-
lausnarefni fyrir samtök launafólks.
Ríkisstjórnin er reiðubúin að beita
sér fyrir viðræðum sem miða að
því að leysa þetta mál með samráði
samtaka launafólks og almenna
lífeyrissjóðakerfisins. Fáist ekki
farsæl lausn á málinu með slíkum
viðræðum er ríkisstjórnin reiðubúin
að beita sér fyrir því, að þessi hóp-
ur starfsfólks fái aðild að Söfnunar-
sjóði lifeyrisréttinda.
8. Bætur almannatrygginga
Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir
því að bætur almannatrygginga
hækki í samræmi við almennar
launahækkanir á samningstímabil-
inu.
Svar: Ríkisstjórnin hefur staðið
við loforð um að bætur almanna-
trygginga hækki í samræmi við ai-
mennar launahækkanir á samn-
ingstímabilinu.
9. Réttarstaða starfsmanna
við gjaldþrot o.fl.
Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir
því að á yfirstandandi þingi verði
samþykkt lög sem tryggi launafólki
fyrirtækja sem verða gjaidþrota
rétt til greiðslu atvinnuleysisbóta
þann tíma sem það er án atvinnu
á uppsagnarfresti, meðan það bíður
eftir endanlegu uppgjöri á launa-
kröfum sínum samkvæmt lögum
um ríkisábyrgð á launum.
Ríkisstjórnin vinnur nú að mótun
almennra reglna um veitingu at-
vinnuleyfa til að girða fyrir mis-
notkun, t.d. stofnun gervifyrirtækja
til-að komast hjá eðlilegum skyldum
gagnvart launafólki og opinberum
gjöldum.
Svar: Réttur verkafólks til
greiðslu atvinnuleysisbóta meðan
það bíður eftir endanlegu uppgjöri
á launakröfum sínum vegna gjald-
þrota fyrirtækja er tryggður.
Á vegum dóms- og kirkjumála-
ráðuneytisins er verið að vinna að
_____________________________35 ~
undirbúningi lagabreytinga til þess
að girða fyrir misnotkun á heimild-
um til að takmarka ábyrgðir eig-
enda atvinnufyrirtækja við gjald-
þrot o.þ.u.l.
Það hefur nýlega verið samþykkt
á Alþingi að hækka lágmarksfjár-
hæð hlutafjár úr kr. 20.000 í kr.
400.000 frá og með 1. mars 1990.
Það er mat ríkisstjórnarinnar að
þetta ákvæði eigi að draga úr stofn-
un svokallaðra „gervihlutafélaga".
Þá skipaði dómsmálaráðherra
hinn 8. september sl. nefnd embætt-
ismanna til að semja frumvarp til
laga um bann við atvinnustarfsemi
vegiia brota tengdri slíkri starf-
semi. Alþýðusambandinu er ekki
kunnugt um það hvort á vegum
ríkisstjórnarinnar sé unnið að mót-
un almennra reglna um veitingu^
atvinnuleyfa til að girða fyrir mis-
notkun núverandi reglna.
10. Starfsmenntun
Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir
því að áfram verði haldið upp-
byggingu „starfsmenntunar og
stefnt að því að koma á samræmdu
starfsmenntunarkerfi á vegum fé-
lagsmálaráðuneytisins.
Svar: Nefnd hefur verið skipuð
í málið. Hún hefur haldið allmarga
fundi. Frumdrög að lögum um
starfsmenntun í atvinnulífinu liggja
fyrir.
11. Fæðingarorlof
Ríkisstjórnin mun skipa nefnd,
sem hafi það verkefni að skoða og
útfæra þá stefnumörkun, er fram
kemur í álitsgerð nefndar, sem
samdi frumvarp til Iaga um fæðing-
arorlof, og miðar að því að konur
hvar sem þær eru í starfi njóti jafn-
réttis hvað varðar fæðingarorlof.
Svar: Nefnd var skipuð í málið
þann 19. október sl.'Einn fundur
hefur verið haldinn. Hann var 1.
nóvember sl.
12. Félagsmálaskóli alþýðu
Ríkisstjórnin mun beita sér fyrir
því að frumvarp um Félagsmála-
skóla alþýðu verði lögfest á yfir-
standandi þingi.
Svar: Lög um Félagsmálaskóla
alþýðu hafa verið samþykkt á Al-
þingi. Óljóst er um fjárveitingar.
F.h. Alþýðusambands íslands,
Lára V. Júlíusdóttir frkvstj.
Iðntæknistofiiun íslands:
Athugasemd
— við skýrslu yfirskoðunarmanna rík-
isreiknings og Ríkisendurskoðunar
í NÝLEGRI skýrslu frá Ríkisendurskoðun og yfirskoðunarmönnum
ríkisreiknings eru gerðar athugasemdir við rekstur Iðntæknistofnun-
ar Islands árið 1988. Ymislegt sem þar kemur fram er villandi.
Undirritaður telur því nauðsynlegt að gera skýra grein fyrir stað-
reyndum málsins.
(þús. kr.
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0
1985 1986 1987 1988 Ár
Sértekjur og ríkisframlag til Iðntæknistofnunar íslands 1985—1988
á verðlagi des. ’88.
1. Tekjur Iðntæknistofnunar ís-
lands eru annars vegar sértekjur,
sem aflað er með sölu I þjónustu
til atvinnulífsins, einkum fyrirtækja
í iðnaði og hins vegar ríkisframlag.
í fjárlögum fyrir árið 1988 var gert
ráð fyrir að stofnunin fengi 65
millj. kr. í ríkisframlag og umfang
rekstrarins yrði að öðru leyti háð
sértekjum. Þetta þýddi verulegan
niðurskurð frá því sem verið hafði
næstu árin á undan (sj'á töflu). í
þessu sambandi má einnig benda á
að í fjárlagafrumvarpi fyrir 1989
kemur fram að fjárveiting til Iðn-
tæknistofnunar Islands hafi verið
vanáætluð árið 1988.
Leiðrétting fékkst á árinu 1988
upp á 18 millj. kr. Fjárveiting árs-
ins 1988 hækkað því í 83 millj.
kr., sértekjur urðu 101,3 millj.
Heildartekjur námu því 184,3 millj.
kr. en rekstrargjöld ársins urðu
186,6 millj. kr., eða 2,3 millj. kr.
umfram tekjur.
í skýrslu Ríkisendurskoðunar
segir: „Heildargjöld til stofnunar-
innar voru 85,3 millj. kr. umfram
fjárlög eða 31%.“ Þetta er rangt.
Hið rétta er að um áramótin
1988/1989 nam skuld stofnunar-
innur við ríkissjóð (framlag umfram
fjárveitingu) alls 7,7 millj. kr., eða
9,25% af fjárveitingu.
Því má svo bæta við að skuld
Iðntæknistofnunar íslands frá 1988
hefur þegar verið gerð upp við ríkis-
sjóð. _
2. 1 skýrslu Ríkisendurskoðunar
segir um þá 18 millj. kr. leiðrétt-
ingu sem fékkst á framlagi til Iðn-
tæknistofnunar íslands á árinu
1988:
„Skýringin er m.a. sú að á und-
anförnum árum hafa umsvif stofn-
unarinnar aukist talsvert umfram
það sem áætlanir fjárlaga gerðu ráð
fyrir."
Þetta er rangt. Skýringin er
verulegur niðurskurður á framlög-
um til Iðntæknistofnunar íslands í
ljárlögum fyrir 1988 (65 millj. kr.),
frá því sem verið hafði næstu tvö
árin á undan, sjá töflu.
1985 1986 1987 1988
íjárveiting 77,890 85,669 77,308 83,160
Br. milli ára 9.99% +9,76% 7,56
Tafla: Ríkisframlag til Iðntækni-
stofnunar íslands 1985-1988 á
verðlagi dés. 1988.
3. I skýrslunni er fullyrt að Iðn-
tæknistofnun íslands hafi ekki tek-
ist að afla þeirra sértekna sem
áformað hafi verið. Þetta er einnig
rangt. I starfs- og fjárhagsáætlun
stofnunarinnar fyrir 1988 var gert
ráð fyrir að sértekjur yrðu 89,9
millj. kr. á meðalverðlagi 1988.
Reyndin er hins vegar að séilekjur
urðu 101,3 millj. kr., eða 12,7%
umfram það sem áformað hafði
verið. Frá 1986-1988 hækkaði
heildarvelta Iðntæknistofunnar ís-
lands á föstu verðlagi úr 168 millj.
kr. í 184 millj. kr. Sértekjur hækk-
uðu um 19 millj. kr. en ríkisframlag
lækkaði um 2,5 millj. kr.
Sértekjuhlutfall Iðntæknistofn-
unar fslands hafði aldrei verið jafn
hátt og árið 1988, sjá mynd. Sér-
tekjuhlutfall stofnunarinnar er eitt
það hæsta meðal sambærilegra
stofnana. það var 54,3% af veltu
1988 og slefnir í að verða 58% á
árinu 1989.
4. Umsvif Iðntæknistofnunar ís-
lands hafi aukist verulega á undan-
förnum árum. Þessi aukning er að
mestu til komin vegna aukinna sér-
tekna, eins og sjá má á mynd. Eins
og fram kemur í töflu hefur fjárveit-
ing til Iðntæknistofnunar íslands
nánast staðið í stað frá 1986. Á
sama tíma hefur Iðntæknistofnun
íslands tekist að auka og etla veru-
lega þjónustu sína við atvinnulífið
án þess að ríkisframlag til stofnun-
arinnar hafi hækkað. Þessi árangur
er fyrst og fremst starfsfólki Iðn-
tæknistofnunar að þakka. Starfs-
menn hafa lagt sig fram við að
veita þá þjónustu sem atvinnulífið
hefur haft þörf fyrir á hveijijjjj^
tíma.
Kostnaður vegna aukningar á
starfsmannafjölda hefur því ekki
verið fjármagnaður með ríkisfram-
lagi, eins og látið er að liggja í
skýrslu Ríkisendurskoðunar, heldur
auknum sértekjum.
5. I skýrslu Ríkisendurskoðunar
segirf „ .. . ógreidd gjöld eru ekki
færð upp um áramót hjá stofnun-
inni eins og vera ber.“ Varðandi
þetta atriði gildir um Iðntækni-
stofnun íslands nákvæmlega þac
sama og fjölda annarra sambæri
legra stofnana. Fram til þessa hefui
það ekki verið í verkahring stjórn-
enda Iðntæknistofnunar íslands að
sjá um með hvaða hætti ógreidd
gjöld eru bókfærð um áramót.
Afkoma Iðntæknistofnunar ís-
lands er að miklu leyti háð trúnað-
artrausti fyrirtækjanna í landinu.
Stofnunin vinnur að fjölda hagnýtra
rannsókna- og þróunarverkefna og
er ráðgefandi í ýmsum rekstrar-
og tæknimálum. Auk þess hefur
hún með höndum gæðaeftirlit og
prófanir á ýmsum sviðum iðnaðar,
rekur fræðslustarf fyrir atvinnulífið
og hefur yfirumsjón með stöðlum.
Forsenda þess að Iðntæknistofnun
íslands geti sinnt hlutverki sínu og
aflað þeirra sértekna sem henni ei
ætlað er að þeir aðilar sem hún er
ímestum tengslum við beri til henn-
ar trúnaðartraust. í skýrslu Ríkis-
endurskoðunar eru bornar fram
óréttmætar ásakanir og rangar full-
yrðingar sem geta haft slæm áhrií
á þetta traust. Slíkt hlýtur að kalla
á viðbrögð af hálfu Iðntæknistofun-
ar íslands.
Páll Kr. Pálsson, forstjóri.