Morgunblaðið - 06.07.1990, Side 13
MÖRGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. JÚLÍ 1990
13
Landsvírkjun á tímamótum
eftir Birgi ísleif
Gunnarsson
1. júlí sl. varð Landsvirkjun 25
ára og þann dag var lagður horn-
steinn að Blönduvirkjun sem taka
á til starfa á næsta ári. Landsvirkj-
un var upphaflega sameignarfyrir-
tæki ríkis og Reykjavíkurborgar
og átti hvor aðili helming.
Reykjavík hafði á sínum tíma
byggt Elliðaárvirkjun og síðan
fyrstu virkjunina við Sogið. Við
áframhald Sogsvirkjana kom ríkið
inn í þá mynd og þegar Sogið var
fullvirkjað voru virkjanir þar í
sameign borgar og ríkis.
Heppilegt fyrirkomulag
Þetta fyrirkomulag um eigna-
Þó að enginn svartbakur verpi í
þessari eyju koma þeir alls staðar
að til þessarar þokkalegu iðju. Ég
hefi séð svartbak kyngja 3-4 ungum
á skammri stund. Það er reynt eins
og hægt er að útiýma þessum
vargi, en það er eins og sjái ekki
högg á vatni. Við erum gersamlega
í vandræðum með hvað taka á til
raðild og ákveðinn ásetningur í
upphafi að fyrirtækið yrði sjálf-
stætt og óháð duttlungum stjórn-
málamanna hefur haft mikil áhrif
til góðs á rekstur og skipulag
Landsvirkjunar. Viðskiptaleg sjón-
armið hafa verið mjög ríkjandi og
fyrirhyggja í fjármálum einkennt
stjórn á fyrirtækinu. Þetta hefur
farið í taugarnar á mörgum ráð-
herrum sem hafa viljað ráðskast
með málefni Landsvirkjunar, eins
og annarra ríkisfyrirtækja. Allt
hefur þetta leitt til þess að raf-
magnsverð á íslandi er nú með
því lægsta í Evrópu og mun fyrir-
sjáanlega lækka enn í næstu
framtíð. I lögunum um Landsvirkj-
un frá 1965 var ákvæði þess efnis
að Akureyrarbæ væri heimilt að
gerast eignaraðili að Landsvirkjun
bragðs. Það verður að heíja sameig-
inlegt stríð allra eyjabænda eigi að
linna þessum ófögnuði.
Þessi sami maður sagði fréttarit-
ara að þótt hrafninn væri ekki góð-
ur, væri svartbakurinn þúsund sinn-
um verri. Þetta er ekkert grín, held-
ur alvörumál.
- Arni
Þriðja leiðin er sú að
gera Landsvirkjun að
hlutafélagi og setja hlut
Akureyringa á markað
sem fyrsta skref í átt
til þess að gefa almenn-
ingi kost á því að eign-
ast hlut í fyrirtækinu.
Þetta kallaði auðvitað á
ýmsar breytingar á lög-
um um Landsvirkjun en
það er skoðun mín að
þennan kost eigi að at-
huga mjög rækilega og
stíga þar með mikil-
vægt skref til að einka-
væða opinber fyrirtæki.
og þá ráð fyrir því gert að Laxár-
virkjun gengi inn í Landsvirkjun.
Akureyrarbær óskaði eftir því að
nýta þetta ákvæði í byijun níunda
áratugarins og 1. júlí 1983 gekk
Akureyrarbær inn í Landsvirkjun.
Um þessa ráðstöfun voru skiptar
skoðanir á sínum tíma, bæði sunn-
anlands og norðan, en eftir að
ákvörðum hafði verið tekin tókst
heils hugar samstarf milli þessara
aðila og fulltrúar Akureyringa
hafa látið mjög gott af sér leiða
í fyrirtækinu.
Akureyri vill selja
Nú hefur nýr meirihluti í bæjar-
stjórn Akureyrar látið í ljos ósk
um að Akureyri gangi að nýju út
úr fyrirtækinu og selji hlut sinn.
Það er auðvitað mál Akureyringa
að taka slíkar ákvarðanir, en
óneitanlega mun það hafa áhrif á
framtíð Landsvirkjunar ef af þessu
verður. En hvaða leiðir eru helst
færar í málinu? Þijár leiðir virðast
einkum koma til greina. í fyrsta
lagi að ríkið kaupi eignarhlut Ak-
ureyrar og eignist þar með meiri-
hluta í fyrirtækinu. Fjármálaráð-
herra hefur lýst áhuga á því. Það
er afleitur kostur. Bæði hefur ríkið
ekkert fjármagn til slíkra fjárfest-
inga nú og fyrir Reykjavíkurborg
yrði það óviðunandi að vera í slíku
samstarfí þar sem ríkið hefði
meirihluta. Ásælni ríkisins til
áhrifa á Landsvirkjun hefur verið
mjög mikil og með meirihlutaeign
ríkisins myndi engin fyrirstaða
verða lengur og því ríkið líklegt
til að geta ráðskast með fyrirtæk-
ið að vild. Reykjavíkurborg ætti
því ekki annarra kosta völ en að
ganga einnig út úr fyrirtækinu og
reyna, t.d. með Nesjavallavirkjun,
að ná tökum á eigin rafmagns-
framleiðslu í sem ríkustum mæli.
Hlutafélag?
Annar kosturinn er að
Reykjavíkurborg kaupi hlut Akur-
eyrar og væri það auðvitað eðlileg-
asti kosturinn ef halda á fyrirtæk-
inu í eigu opinberra aðila. Þar með
væri komið ú það fyrirkomulag
sem ríkti áður en Akureyri gekk
Birgir ísleifúr Gunnarsson
inn. Báðir aðilar yrðu jafn réttháir
og jafnvægið í eignaraðild yrði
fyrirtækinu til styrktar. í raun
væri það mjög óeðlilegt að hin
stutta viðdvöl Akureyringa innan
Landsvirkjunar yrði til þess að
ríkið eignaðist meirihluta.
Þriðja leiðin er sú að gera
Landsvirkjun að hlutafélagi og
setja hlut Akureyringa á markað
sem fyrsta skref í átt til þess að
gefa almenningi kost á því áð eign-
ast hlut í fyrirtækinu. Þetta kall-
aði auðvitað á ýmsar breytingar á
lögum um Landsvirkjun en það
er skoðun mín að þennan kost eigi
að athuga mjög rækilega og stíga
þar með mikilvægt skref til að
einkavæða opinber fyrirtæki.
Höfundur er alþingismaður fyrir
SjálfstæðisHokkinn í
Reykja víkurkjördæmi.
Stykkishólmur:
Svartbakurinn í varpinu
Stykkishólmi.
ÞAÐ er þyngra en tárum taki, sagði eyjamaður við fréttaritara, að
sjá hversu svartbakurinn tínir upp æðarungana um leið og þeir
komast úr hreiðri og á sjóinn. Maður verður að horfa á æðarkollurn-
ar einar eftir stutta stund, þótt þær fari með 3-4 unga til sjós.
í tilefni af 60 ára afmæli Sólheima verður heimilið opið
öllum landsmönnum frá kl. 13-17 helgina 7.-8. júlí nk.
Laugardagur 7. júlí
Kl. 14.00 Opnuð sýning á myndverkum eftir heimilisfólk og sýn-
ing á Ijósmyndum frá fyrstu árunum í starfi heimilisins.
Kl. 15.00 Leikfélag Sólheima sýnir ævintýrið Stígvélaði köttur-
inn í leikgerð Alexöndru Kjuregej Argunova.
Sunnudagur 8. júlí
Kl. 14.00 Afhjúpuð höggmyndin Barnaheimili eftirTove Ólafs-
son, gjöf Reykjavíkurborgartil Sólheima.
Kl. 15.00 Leikfélag Sólheima sýnir ævintýrið Stígvélaði köttur-
inn í leikgerð Alexöndru Kjuregej Argunova.
Miðapantanir á leiksýningu eru í síma 98-64431.
Veitingasala verður á staðnum.
Áætlunarferðir verða frá Umferðarmiðstöðinni í Reykjavík kl. 11.30 báða dagana.
Veriú velliuniin og njúliú helgarinnar á Súlheimum