Morgunblaðið - 01.08.1990, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. ÁGÚST 1990
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. ÁGÚST 1990
23
flírrgmiiMalii
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 90 kr. eintakið.
Fyrirgreiðsla
á vegiim
Byggðasto fnimar
Arsskýrsla Byggðastofn-
unar fyrir árið 1989 er
nýbirt. Þar er hlutverki stofn-
unarinnar lýst sem tvíþættu.
Annars vegar sé hún um-
fangsmikil lánastofnun en
hins vegar þróunarstofnun.
Þá segir, að lánveitingar á
markaðskjörum teljist varla
til fjárhagslegrar aðstoðar en
langmest af fjármagni stofn-
unarinnar sé erlent lánsfé og
verði útlánakjör að taka mið
af því. Nú sé auðvelt að fjár-
magna skynsamlega nýfjár-
festingu með aðstoð hefð-
bundinna fjárfestingarlána-
sjóða og banka. Síðan segir
orðrétt: „Lánakjör eru þar síst
verri en þau sem Byggða-
stofnun getur boðið. Menn lfta
hins vegar til Byggðastofnun-
ar í þeirri von að hún horfi
öðru vísi á mál með tilliti til
áhættu af lánveitingum en
bankar og aðrir fjárfestingar-
sjóðir, en það getur hún því
miður ekki gert lengur. Þær
væntingar sem til stofnunar-
innar eru gerðar eru þannig
í mótsögn við hinn blákalda
raunveruleika fjármálaheims-
ins sem hún starfar í.“
Síðar í skýrslunni er því
lýst að stofnunin hafi orðið
að afskrifa 243 milljónir króna
af kröfum sínum, hlutafé og
ábyrgðum á síðasta ári. Þá
hafi hún orðið að taka á sig
afföll vegna Hlutafjársjóðs,
sem núverandi ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar
kom á laggirnar, og hún þurfi
að axla fleiri byrðar vegna
þess sjóðs, sem muni enn rýra
eigið fé stofnunarinnar. Þá
segir orðrétt: „Nú er komið
að þeim mörkum að ekki verð-
ur komist hjá því að gjör-
breyta um stefnu í útlánum
stofnunarinnar því að frekari
áhættusamar lánveitingar
geta lent á ríkissjóði. Tap
stofnunarinnar á síðastliðnu
ári nam 160 milljónum króna
og eigið fé stofnunarinnar
rýrnaði um 8,8% á mæli-
kvarða lánskjaravísitölu.“
Hin tilvitnuðu orð sýna, að
þeir sem stjórna Byggðastofn-
un sjá, að ekki dugar fyrir
stofnunina að halda áfram á
þeirri braut að veita lán á
verri kjörum en stofnunin sjálf
nýtur. Það gengur að minnsta
kosti ekki nema ákvarðanirn-
ar byggist á yfirlýstri stefnu
ríkisstjórnar og Alþingis um
að skattgreiðendur eigi að
borga það sem á milli ber. Þá
er þeim ljóst, að stofnunin
getur ekki staðið undir þeim
böggum sem á hana eru lagð-
ir vegna starfsemi Hlutafjár-
sjóðs. Ber að fagna því að
forystumenn Byggðastofnun-
ar taki þannig af skarið og
segist ekki ætla lengur að
haga fyrirgreiðslu sinni með
sama hætti og til þessa.
Sú spurning vaknar hins
vegar, hvort Byggðastofnun
fær að breyta stefnu sinni í
sarhræmi við það, sem í árs-
skýrslu hennar segir. Stofn-
unin hefur löngum verið ákaf-
lega háð ríkisstjórn á hveijum
tíma og má rekja það til uppr-
una hennar í Framkvæmda-
stofnun ríkisins. Ráðherrar
líta gjarnan þannig á að pen-
ingaleg vandræði eigi að
flokka undir byggðamál og
þess vegna eigi að leysa þau
i'Byggðastofnun. Raunar má
segja, að ein af meginstoðum
núverandi stjórnarsamstarfs
sé millifærslukerfið sem kom-
ið var á fót haustið 1988. Með
því kerfi var erfiðum ákvörð-
unum um framtíð einstakra
fyrirtækja einungis skotið á
frest með Hlutafjársjóð og
síðan Byggðastofnun sem
millilið.
Þessi hluti skýrslu Byggða-
stofnunar beinir athyglinni að
því, hvort ráðherrar og þing-
menn séu reiðubúnir til að
samþykkja að byggðalán verði
ekki framvegis veitt með betri
kjörum en önnur lán. Á það
mun reyna og ættu höfundar
skýrslunnar að gera opinber-
lega viðvart í hvert sinn sem
þeir verða fyrir kröfum um
að brjóta gegn boðskap og
fyrirheitum ársskýrslunnar.
Við viljum félagslegt öryggisnet
en einnig leið til að komast áfram
- segir Young lávarður, einn nánasti ráðgjafi Margaret Thatcher
„VIÐ ÆTTUM að flýta okkur hægt við að sameina 12 ólíkar þjóðir í
eitt ríki,“ segir Young lávarður, fyrrum varaformaður breska Ihalds-
flokksins, um þróunina í Evrópubandalaginu (EB). Lávarðurinn, sem
var staddur hér á landi í síðustu viku, segir að ólíkar áherslur í málum
bandalagsins snúist um tvær leiðir. Annars vegar hvort stefna beri að
stjórnarfarslegri einingu ríkjanna tólf með tilheyrandi miðstýringu eða
myndun laustengdara bandalags sem e.t.v. geti síðar spannað alla álf-
una. Young lávarður telur rangt að saka Margaret Tliatcher forsætis-
ráðherra um stífni í Evrópusamstarfinu og vísar ásökunum um öfga-
fulla hægristefnu á bug; Thatcher fylgi í reynd miðjustefnu, jafnvel
vinstra megin við miðjuna á stundum. Hann telur stéttaskiptingu ekkí
lengur jafn rígskorðaða í Bretlandi og fyrr; hafi menn hæfíleika geti
þeir yfirleitt komist áfram.
Morgunblaðið/Bolli Kristinsson
Young lávarður dvaldist rúma viku á íslandi ásamt eiginkonu sinni.
Hann sagði þau harðánægð með ferðina og vonandi ættu þau eftir
að koma hingað oftar. A myndinni sést lávarðurinn með einn af
löxunum sem hann veiddi er hann brá sér í Laxá í Kjós; til vinstri
er veiðifélaginn, Jóhann Óli Guðmundsson, forsljóri Securitas.
David Ivor Young, sem var aðlað-
ur 1984 og heitir nú Young lávarð-
ur af Graffham, er stjórnarformað-
ur nokkurra alþjóðlegra stórfyrir-
tækja í Bretlandi en mun verða
aðalráðgjafi Thatcher við næstu
þingkosningar er verða ekki seinna
en 1992. Lávarðurinn, sem er 58
ára gamall, á sæti í lávarðadeild
breska þingsins en hefur aldrei set-
ið í neðri málstofunni. Foreldrar
Youngs lávarðar voru innflytjendur;
faðirinn Lithái en móðirin þýsk.
Hann er lögfræðingur að mennt,
hefur lengst af stundað kaupsýslu-
störf og verið einn af nánustu sam-
starfsmönnum og ráðgjöfum
Margaret Thatcher forsætisráð-
herra frá 1979. Hann varð ráðherra
án ráðuneytis 1984, atvinnumála-
ráðherra 1985-1987 og viðskipta-
og iðnaðarráðherra 1987 til 1989
er hann sagði af sér ráðherradómi
til að helga sig öðrum störfum.
Sama ár var hann kjörinn vara-
formaður Ihaldsflokksins en sagði
af sér fyrir tveim vikum. Hann hef-
ur oft verið nefndur sem einn af
mögulegum arftökum Thatcher.
Young lávarður var talinn eiga mik-
inn þátt í sigri íhaldsmanna í þing-
kosningunum 1987 en hann var
einn af helstu skipuleggjendum
kosningabaráttunnar.
Bretar og Evrópusamstarfið
Thatcher hefur oft staðið ein
gegn öðrum EB-leiðtogum þegar
rætt hefur verið um hraðari samein-
ingu ríkjanna. Young lávarður var
spurður hvort búast mætti við að
Thatcher hleypti öllu í bál og brand
með þijósku sinni á leiðtogafundi
EB í desember þar sem fjalla skal
um tillögur að auknu samstarfi á
ýmsum mikilvægum sviðum og
breytingar á stjórnarskrá banda-
lagsins.
„Nei og þetta er alls ekki spurn-
ing um neina þijósku eða stífni hjá
Thatcher, það er einfaldlega nauð-
synlegt að fólk hugsi sig vandlega
um. Eg hygg að það fari menn að
gera, Velta fyrir sér vandanum á
raunhæfan hátt. Thatcher hefur
boðað heilbrigða skynsemi, spurt
hvað sé raunverulega átt við með
sameinaðri Evrópu. Svar hinna leið-
toganna á Dublin-fundinum í maí
var að þeir hefðu ekki hugsað mál-
ið til enda, það væri bara tekið
svona til orða. Við viljum að rætt
sé um hvaða skref eigi að taka,
t.d. hvaða hlutverk þing einstakra
landa eigi að hafa, það er eftir að
fara yfir öll þessi mál, öll smáatrið-
in.
—Þetta er ekki bara eyjar-
skeggjahugsun Breta sem stingur
upp kollinum, fyrir fram tapað stríð
ykkar gegn öllum hinum EB-ríkjun-
um?
Nei við viljum einingu Evrópu.
En við viljum að starfið takist vel,
tekið sé eitt skref í einu og aðstæð-
ur síðan kannaðar áður en lengra
er haldið. Sé of miklum væntingum,
óframkvæmanlegum hugsjónum,
haldið á loft um Evrópusamstarfið,
væntingum, sem ekki er hægt að
uppfylla, geta vonbrigðin orðið enn
sárari en ella. Þegar hinar þjóðirnar
fara að huga betur að staðreyndun-
um fáum við fleiri liðsmenn. Þetta
er alls ekki tapað stríð; að undanf-
örnu höfum við unnið allar orr-
usturnar, við skulum spyija að
leikslokum. En auðvitað verður
fundin einhver málamiðlun, lausn
sem verður vafalaust fjarri því að
vera eins og viljum, einnig gerólík
ítrustu óskum annarra aðila!“
Þetta er fyrsta heimsókn Young
lávarðar hingað til lands. Er hann
var spurður hvort hann ráðlegði
Islendingum að sækja um aðild að
EB sagðist hann alls ekki vilja gefa
okkur nein ráð, við værum fullfær
um að taka ákvarðanir sjálf. Hins
vegar sýndist honum ljóst að þjóð
sem réði yfir svo miklum náttúru-
auðæfum hlyti að spjara sig vel,
hvort sem hún yrði í bandalaginu
eða utan þess.
Breska sýkin
Young lávarður sagðist þess full-
viss að Thatcher sigraði í næstu
kosningum, þrátt fyrir hrakspár og
deilur að undanförnu. Á miðju
kjörtímabili kæmu oft upp einhveij-
ir erfiðleikar, stjórnmál snerust að
nokkru um að komast í sviðsljósið,
en hann teldi enga hættu á klofn-
ingi í röðum íhaldsmanna.
Er spurt var hvort 11 ára stjórn
Thatcher hefði nægt til að vinna
bug á „bresku sýkinni“ er svo var
nefnd á sjöunda og áttunda ára-
tugnum; verðbólgu, atvinnuleysi,
verkföllum og almennri efnahags-
hnignun, svaraði hann: „Við höfum
það betra núna, sótthitinn er horf-
inn og við erum að ná okkur! Ég
efast um að sýkin nái sér aftur á
strik hjá okkur ef Thatcher sigrar
í næstu kosningum. En við höfum
kannski smitað aðrar þjóðir! Við
ættum ekki að láta sjálfumgleðina
ná tökum á okkur en ég tel að
unga fólkið í Bretlandi sé mjög ólíkt
fyrri kynslóðum og tel ekki hættu
á að við dettum í sama farið á ný.“
—Eru, breskir íhaldsmenn á
móti velferðarríkinu?
„Alls ekki en sjáðu til, ég tel að
á undanförnum áratugum hafi um-
fang velferðarkerfisins verið aukið
svo mjög að hvatinn til að bjarga
sér hafi minnkað. Atvinnuleysis-
bætur hækkuðu sífellt; tekjur
sumra lækkuðu við að fá vinnu.
Við urðum að lagfæra kerfið, sem
er mjög umsvifamikið og krafðist æ
meiri skattheimtu, en við erum ekki
á leið í sömu átt og Bandaríkja-
menn. Við erum því alls ekki á
móti velferðarríkinu sem slíku en
viljum gera á því bragarbót. Félags-
legt öryggisnet handa þeim sem
minna mega sín þarf að vera til,
þarfnast stöðugt endurbóta, en það
má ekki jafnframt bijóta í sundur
stigann sem fólk notar til að kom-
ast upp, ekki loka leiðinni til að
komast áfram í lífinu. Það sem
gerðist fyrstu áratugina eftir síðari
heimsstyijöld var að öryggisnetinu
var komið fyrir við efsta þrep met-
orðastigans. Fólk hætti að nota
hann.“
Menntakerfi í molum?
—Það er rifist harkalega um
menntastefnu í Bretlandi. Er skóla-
kerfið í molum?
„Það er of mikið sagt en mennt-
un hefur á ýmsan hátt hrakað
síðustu tvo áratugina og þess vegna
urðum við íhaldsmenn að taka
nokkuð stórt upp í okkur. Vandinn
er sá að iðnfræðsla var á sínum
tíma færð út úr skyldunáminu.
Bóknámið var sett í hásætið. Ég
hef lengi verið sannfærður um að
hefðbundið bóknám á ekki við
meirihluta ungs fólks. Meirihlutinn
vill að augljósar og raunhæfar or-
sakir séu fyrir náminu, hægt sé að
nota það í lífinu. Við breyttum þessu
og árangurinn er að koma í ljós.
Við viljum líka að markaðslögmálin
láti að einhverju leyti til sín taka í
ríkisskólunum. Við ætlum því að
gera ríkisskólunum kleift að gerast
sjálfstæðir, verða sjálfseignarstofn-
anir án afskipta ríkisvaldsins af
daglegum rekstri. Ríkið mun greiða
laun kennaranna en fólk fær að
velja skóla og mun að sjálfsögðu
senda börnin í þá sem vel eru rekn-
ir; hinir skólarnir lognast út af.“
Stéttaskipting að víkja
—Mörgum Islendingum finnst
stéttaskiptingin í Bretlandi undar-
leg ...
„Helstu gagmýnendur stétta-
skiptingar hjá okkur hafa verið
Bandaríkjamenn. Sjálfir hafa þeir
komið sér upp afar háþróuðu stétta-
samfélagi en þar eru forsendurnar
fyrir skiptingunni aðrar; staða
manna fer eftir peningaeign þeirra.
Samfélag manna snýst um það hve
ólík við erum á óteljandi vegu, það
er ekki einsleitni sem ræður ríkjum.
Ég þekki of lítið til íslands til að
dæma ykkar samfélag en ég hef
grun um að hér sé til fólk sem tel-
ur sig betra en annað! Annars held
ég að stéttaskiptingin sé að veru:
legu leyti að hverfa í Bretlandi. í
reynd hefur andúð á stéttaskiptingu
orðið sterkur þáttur í menningu
okkar undanfarin tuttugu ár. Það
er orðinn ókostur að tala með svo-
nefndum Oxford-hreim; á sjöunda
áratugnum, þegar Bítlarnir sigruðu
heiminn, komst í tísku að tala með
Liverpool-hreim! Það verður alltaf
munur á fólki, eitthvað sem skilur
á milli manna, og Bretar hafa lengi
verið þekktir fyrir sín stéttarein-
kenni en ég er ekki viss um að þau
verði eilíf. i Sjálfur kem ég ekki úr
neinni ákveðinni stétt, líklega þá
helst lægri millistétt, eins og
Thatcher, en mér hefur aldrei fund-
ist stéttaskiptingin vera mér ein-
hver fjötur um fót. Ég er sjálfur
sonur innflytjenda og tel ekki að
gamla stéttakerfið ráði ferðinni,
fólk kemst áfram hafi það vilja og
hæfileika."
—Nú búa milljónir' manna af
öðrum kynþáttum en hvítum í Bret-
landi. Er rétt að sporna gegn inn-
flutningi frá þriðja heims löndum?
„Landið ykkar er á sinn hátt ein-
stakt, hér býr nær eingöngu fólk
af sama þjóðerni. Síðustu aldirnar
hafa bylgjur innflytjenda flætt yfir
Bretland öðru hveiju en fyrst og
fremst er um að ræða fólk sem
komið hefur til landsins frá Vestur-
Indíum og Indlandsskaga frá því
um 1960. Það eru um tvær milljón-
ir múslima í Bretlandi núna, íbúar
landsins alls eru um 57 milljónir.
Þéssi innflutningur veldur auðvitað
ákveðinni félagslegri spennu en mig
grunar að vegna þess hve ferðalög
eru orðin auðveld og vegna breyt-
inga almennt í heiminum sé þetta
óhjákvæmileg þróun, að lönd verði
byggð mörgum kynþáttum. Þetta
gerist einfaldlega fyrr hjá okkur en
ýmsum öðrum.
Bresk stjórnvöld gera lítið til að
sporna við innflutningi, a.m.k. frá
samveldislöndunum, þótt deilt hafi
verið um hversu mörgum skuli taka
við frá Hong Kong og fleiri stöðum.
Ég treysti mér ekki til að gefa al-
menn ráð í þessum efnum, hver
þjóð verður að móta sína eigin
stefnu."
Thatcher-stefna ekkert
harðræði
—Fjölmiðlar hafa lengi talað
um tvær fylkingar í íhaldsflokkn-
um. í annarri eru gallharðir stuðn-
ingsmenn markaðshyggju That-
cher, menn á borð við þig, í hinni
Edward Heath o.fl. sem sagðir eru
-nær miðju. Hvernig vérður arftaki
Thatcher?
„Mér finnst allt of snemmt að
ræða um arftaka Thatcher, ég er
alls ekki rétti maðurinn til að svara
spurningunni. Hún á eftir að vera
lengur við völd en flestir halda
núna. Deilan milli Thatcher-sinna
og annarra hefur að miklu leyti
hjaðnað í flokknum, það er býsna
erfitt að draga menn í þessa dilka
núna. Flokkurinn hefur sameinast
um grundvallaratriðin í þankagangi
Thatcher. Það er undarlegt að
margir skuli tala um Thatcherisma
og eiga við einhvers konar hægri-
harðstjórn. Sannleikurinn er ein-
faldlega sá að við erum rétt við
miðjuna, stundum jaýnvel vinstra
megin við miðjulínu. Á Ijölmprgum
sviðum er núverandi stjórn íhalds-
flokksins alls ekki hægristjórn en
fylgir nákvæmlega sömu stefnu og
fyrri ríkisstjórnir í landinu. Það sem
hefur gerst er að á sumum sviðum
efnahagsmála hefur okkur tekist
að koma á hagkvæmari skipan
mála, t.d. lögðum við af þjóðnýt-
ingu.“
—Gæti sósíalistinn og mark-
aðshyggjumaðurinn Felipe Gonza-
les á Spáni verið í flokknum þínum?
„Lífið er ekki eins einfalt og það
var! Lítum á leiðtoga Verkamanna-
flokkanna í Ástralíu og á Nýja-Sjál-
andi, þeir eru talsvert lengra til
hægri en Margaret Thatcher. Jafn-
aðarmenn í Astralíu eru róttækir
markaðshyggjumenn í efnahags-
málum en jafnframt mjög háðir
. verkalýðshreyfingunni og leggja
mikla áherslu á velferðarmál, svona
er þetta orðið undarlega blandað
núna.“
íhaldssókn í félagsmálum
—Hver verða helstu baráttu-
mál ykkar íhaldsmanna næsta ára-
tuginn?
„Það verður á sviði félagsmál-
anna, þar eru verkefnin. Ekki í
efnahagsmálum, ég hygg að þau
verði ekki áhyggjuefnið. Thatcher
hefur tekist að fá fólk til að sam-
þykkja þá grundvallarskoðun að
afla beri peninganna áður en þeim
er eytt. Eyðslustefna fyrri ríkis-
stjórna er úr sögunni. Það er á hinn
bóginn margt óunnið enn þá í fé-
lagsmálum. Ég get nefnt spurning-
ar um lög og reglu, glæpum fjölgar
hratt, ráðast þarf á fíkniefnavand-
ann, fjölskyldan, máttarstólpinn
sjálfur, á í vök að veijast, einstæð-
um foreldrum fjölgar gífurlega
hratt. Þessi verkefni ættu að vera
efst á dagskránni á næstunni, við
ættum að huga að grundvelli sam-
félagsins."
—Þetta eru dæmigerð kosn-
ingamál vinstriflokka, ætlið þið ekki
að skilja neitt eftir handa Verka-
mannaflokknum?
„Munurinn á okkur og vinstri-
flokkunum er sá að þeir vildu taka
ábyrgðina á þjóðfélagsvandamálum
frá fjölskyldunni, frá einstakljngn-
um og láta ríkið annast þau. Ég tel
að afleiðingar þessarar stefnu hafi
verið mjög slæmar. Við viljum snúa
þessu við og láta einstaklingana
bera meiri ábyrgð vegna þess að
þegar ríkið er búið að axla ábyrgð-
ina er enginn ábyrgur. Það er ein
af orsökunum fyrir þessari félags-
legu hrörnun, enginn ber ábyrgð-
ina.“
Viðtal: Kristján Jónsson.
Samninganefnd BHMR:
Ekkert nýtt í tillögnm fjár-
málaráðherra í fyrrakvöld
Hið eina mögulega í framhaldi af tilboði ríkisstj órnarinn-
ar til BHMR, sagði fjrmálaráðherra
31. jaii 1990 kí 01100
herra rltaegís 1 g*r 30 ,»e4 íiirmilsrÁ
v‘£* Þelm ívnál ttíio ifuníL^ TÍlboc> V^itrtöhtrrL
rtokerre 1 kv61d er önretuttítLsttlt TreLí^
ggí|Xi" ;Sf: :s°d.r ■
semlnge-neír.öín or "l wll£SZÍnl1ti%**ln90 “ etnAr
«r*unarthrir ,im ynl ab °fn6M '
bteytingar
tneint vixl-

%áx,.u,a!< AcLate,^________
** PrsCý***/) <v-vvl 4

W’ /s i i s M
Samþykkt sainninganefndar BHMR undirrituð af öllum samninga-
nefndarmönnum.
RÍKISSTJÓRNIN ræddi setn-
ingu bráðabirgðalaga á þriggja
tíma fundi sínum í gær eftir að
ljóst var í fyrrinótt að ekki
næðist samkomulag við Banda-
lag háskólamenntaðra ríkis-
starfsmanna um breytingar á
kjarasamningi þeirra við ríkið,
en Félagsdómur hefur dæmt
þeim 4,5% launahækkun frá 1.
júlí.
Ríkisstjórnarfundinum lauk
skömmu fyrir fimm, em þá hófust
þingflokksfundii' Alþýðubanda-
lagsins og Alþýðuflokksins. Ráð-
herrar hinna tveggja ríkisstjórnar-
flokkanna, Framsóknarflokksins
og Borgaraflokksins höfðu umboð
flokka sinna til að leysa málið eft-
ir þingflokksfundi í síðustu viku.
Forsvarsmenn Vinnuveitendasam-
bands Islands og Vinnumálasam-
bands samvinnufélaganna hittu
forsætisráðherra fyrir ríkisstjórn-
arfundinn og kynntu honum svar
vinnuveitenda til Alþýðusambands
íslands þá um morguninn, þar sem
fram kemur að þeir telji sig ekki
eiga annan kost en tryggja ASÍ
hliðstæða launaþróun og aðrir fái,
gangi þessi 4,5% hækkun fram.
Annar fundur ASÍ, VSÍ og VMSS
hefur verið ákveðinn fyrir hádegi
í dag.
Samningafundur stóð frani yfir
miðnætti í fyrrakvöld og var öll
samninganefnd BHMR kölluð
saman klukkan hálf tólf að kröfu
Ólafs Ragnars Grímssonar, fjár-
málaráðherra, til að taka afstöðu
til tillagna frá ríkinu til lausnar
deilunni, en ríkisstjóminni hafði í
upphaflegu tilboði sínu til BHMR
sett tímafrest sem rann út þá á
miðnætti. Ólafur Ragnar sagði
fréttamönnum á tólfta tímanum
að þessar tillögur væri það sem
hann hefði talið mögulegt að gera
í framhaldi af tilboði ríkisstjórnar-
innar til BHMR. Hann hefði þá
fyrr um kvöldið kynnt forsætisráð-
herra þessar hugmyndir. „Okkur
kom saman um að ég legði þetta
fram hér á elleftu stundu til þeirra
og ég óskaði eftir því að þeir köll-
uðu samninganefndina saman til
að hún hefði tækifæri til að meta
það áður en klukkan slægi tólf í
bókastaflegri merkingu, hvort
þetta dygði til þess að BHMR vildi
í alvöru ganga til viðræðna um
að gera nýjan samning á þessum
grundvelli ,“ sagði hann.
Samninganefndinn svaraði til-
boðinu klukkan 01.00 i fyrrinótt.
Þar segir að samninganefnd sam-
flotsfélaga BHMR hafi ijallað um
tilboð íj ármálaráðherra strax eftir
fund viðræðunefndar félaganna
með honum síðdegis. Tilboð fjár-
málaráðherra hafi á þeim fundi
verið talið ófullnægjandi og þar
sem það sé óbreytt sé sú afstaða
ítrekuð. Þá er vakin athygli á að
BHMR hafi gert kjarasamning í
maí 1989 um leiðréttingu á kjörum
félagsmanna í áföngum. Frestur
hafi verið gefin til júlí 1990 að
befja þá leiðréttingu sem standa
skyldi í 3-5 ár. Nú biðji ríkkis-
stjórnin enn um frest í þetta sinn
til 16. september 1991 a. m.k. án
þess að gefa nokkra tryggingu um
efndir. Samninganefndin sé ekki
til viðræðu um slíkt. Síðan er ítrek- ^
aður vilji til að ræða um 15. grein
samningsins í því skyni að afnema
meint víxlverkunai'áhrif milli
kjarasamninga. Undir þessa sam-
þykkt ritar öll samninganefndin
nöfn sín.
Yfírlýsing YSÍ og YMS vegna launahækkunar BHMR:
Viðsemjendum vinnuveitenda
tryggð hliðstæð launaþróun
- gangi hækkunm eftir
Vinnuveitendasamband ís-
lands og Vinnumálasamband
samvinnufélaganna gáfu AI-
þýðusambandi íslands eftirfar-
andi svar við ósk um endurskoð-
un samninga:
Alþýðusamband íslands hefur
sett fram kröfu um endurskoðun
á kaupgjaldsákvæðum gildandi
kjarasamnings aðila í kjölfa sérs-
takrar 4,5% launahækkunar há-
skólagenginna starfsmanna ríkis-
og sveitarfélaga í BHMR hinn 1.
júlí sl. Krafa þessi er reist á 9.
tölulið 10. gr. samningsins, en þar
segir, að ein af forsendum samn-
ingsins sé sú, að launaþróun ann-
arra verði sú sama og gert er ráð
fyrir í samningnum.
Vinnuveitendur staðfesta, að
þeim var fullkunnugt um, að það
var af hálfu verkalýðsfélaganna
frumforsenda samninga sem mið-
uðu að lækkun verðbólgu og
vaxta, óbreyttu verði landbúnað-
arafurða og tryggara atvinnu-
ástands, að allir Jaunamenn sætu
við sama borð. Á þessum grund-
velli varð samstaða um að visa frá
hvers kyns óskum um sérstakar
leiðréttingar á kjörum eins hóps
miðað við annan eða aðra því slíkar
séraðgerðir hefðu gert vonir um
árangur í verðlagsmálum að engu.
Nú liggur fyrir að einn hópur
launþega hefur þegar fengið 4,5%
launahækkun umfram aðra og þar
með nærfellt tvöfaldað þá launa-
hækkun, sem ella hefði orðið á
árinu. Ef þessi hækkun gengur
fram telja VSÍ og VMS sig ekki
eiga annarra kosta völ en að
tryggja viðsemjendum sínum hlið-
stæða launaþróun.
Meiri launahækkunum fylgir
ekki aukinn kaupmáttur og því er
nauðsynlegt að endurskoða
samtímis aðrar forsendur kjara-
samningsins að því er varðar verð-
lagsmarkið og gengi. Þessar
breytingar leiða til aukinnar verð—
bólgu, hærra búvöruverðs, hærri
vaxta og rýrari afkornu fólks og
fyrirtækja. Jafnframt eykst hætta
á atvinnubresti á haustdögum.
Gangi þetta eftir harma vinnuveit-
endur það mjög, því samnings-
gerðin í febrúar miðaði öll að því,
að forðast það tjón, sem verðbólg--.
an veldur.