Morgunblaðið - 16.09.1990, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. SEPTEMBER 1990
11
Iofangreindu máli, sem gerðist
aðfaranótt föstudagsins 17.
nóvember 1989, var starfs-
stúlka í íþróttamiðstöð í
Kópavogi á leið heim úr
vinnu. Vinnustaðurinn var í
iðnaðarhverfi og unga konan
seint á ferð, því síðustu gest
ir yfirgáfu ekki íþróttamiðstöðina
fyrr en upp úr miðnætti, en þá átti
konan eftir að ganga frá í sjopp-
unni sem var á staðnum og í saln-
um.
Ekki hafði konan farið langt frá
vinnustaðnum þegar grímuklæddur
maður, vopnaður hnífi, réðist á
hana og neyddi hana með ofbeldi
til að fylgja sér að viðbyggingu
íþróttahússins. Þar þröngvaði hann
henni til samræðis við sig. Árásar-
maðurinn, sem er 29 ára gamall
og hefur ekki komið áður við sögu
lögreglunnar, sat fyrir konunni og
talið er að hann hafi undirbúið
nauðgunina.
Konan kærði nauðgunina strax
um nóttina og var málið sett í hend-
ur Rannsóknarlögreglu ríkisins. Við
læknisskoðun á konunni fannst
sæði árásarmannsins og var það
varðveitt.
Blóðsýni sextíu borgara
Strax um nóttina hófst rannsókn
á vettvangi, en að sögn Sigurbjörns
Víðis Eggertssonar deildarfulltrúa
hjá RLR, sem stjórnaði rannsókn-
inni, voru Íítil ummerki á staðnum
og upplýsingar allar óljósar.
Örlitla vísbendingu um árásar-
manninn gat konan gefið í viðtölum
sínum við rannsóknarlögregluna,
en hún þótti of veik til að hægt
væri að byggja á henni.
Líklegt þótti að árásarmaðurinn
væri einhver úr nánasta umhverfi
konunnar, og var því fljótlega tekin
sú ákvörðun að boða alla þá sem
voru í næsta nágrenni við fórnar-
lambið kvöldið sem verknaðurinn
var framinn, alls um 60 manns, á
fund lögreglunnar og spyija þá
ákveðinna spurninga.
Eina sönnunargagnið sem lög-
reglan hafði í raun í höndum sínum
var sæði árásarmannsins sem
fannst við læknisskoðun í kápu
konunnar. í samráði við Gunnlaug
Geirsson prófessor í réttarlækning-
um, var ákveðið að beita hefðbund-
inni erfðamarkarannsókn og því
farið fram á það við mennina sextíu
að þeir létu í té blóðsýni til saman-
burðarrannsóknar. Niðurstöður
þeirrar rannsóknar þóttu ekki full-
nægjandi og var þá ákveðið að
senda blóðsýnin og fatnað með
sæði árásarmannsins utan í DNA-
erfðafræðirannsókn.
DNA-rannsóknum var fyrst beitt
í sakamálum erlendis fyrir u.þ.b.
þremur árum, en þetta var í fyrsta
sinn sem Rannsókna'-lögregla ríkis-
ins notfærði sér h; .a. Rannsókn-
inni hafði þó á'' >r verið beitt í
íslenskum barnsf. i.ernismálum, að
sögn Gunnlaugs Geirssonar.
En þetta var einnig í fyrsta skipti
sem rannsóknarlögreglan fékk hóp
borgara til að vinna með sér að
lausn sakamáls og á slík samvinna
sér fá fordæmi þótt víða væri leit-
að. Reynsla rannsóknarlögreglunn-
ar var yfirleitt sú, að almenningur
væri mjög samvinnufús þegar um
afbrotamál var að ræða, en þó kom
samstarfsvilji mannanna sextíu
þægilega á óvart. Segir Sigurbjörn
Víðir, að hann sýni ekki einungis
þann vilja mannanna að hreinsa
mannorð sitt, heldur einnig og
miklu fremur þá óbeit sem menn
hafa á nauðgunum, og ósk um að
fá slík mál upplýst.
í eina viku unnu þrír rannsóknar-
lögreglumenn að því að ná til hinna
60 manna, ræða við þá og senda
til réttarlæknis sem tók blóðsýni.
Hinn seki var þar á meðal og lét
blóðsýni fúslega af hendi, enda
annað sjálfsagt vakið grunsemdir.
í desember, stuttu eftir þennan
hrottalega glæp, fór Gunnlaugur
Geirsson utan með sönnunargögnin
og vann í viku að rannsókninni
ásamt sérfræðingum Cellmark-
stofnunarinnar, en síðan tók dr.
Keith Turner alfarið við rannsókn-
inni.
Nú hófst löng bið, því rannsókn-
araðferð sem þessi er umsetin og
því margir á biðlista. Eftir níu
mánuði lágu niðurstöður fyrir, en
rannsóknarlögreglumenn höfðu þó
vitað nokkru áður hvað klukkan
sló, því sérfræðingar úti óskuðu
eftir öðru blóðsýni" úr ákveðnum
manni til að sannprófa niðurstöður
sínar. Blóðsýnið sem beðið var um
reyndist vera árásarmannsins.
Nauðgarinn grímuklæddi játaði
verknaðinn þegar niðurstöður rann-
sóknarinnar lágu fyrir, og var
dæmdur í gæsluvarðhald.
Rannsóknarlögreglan boðaði til
blaðamannafundar í lok ágústmán-
aðar sl., og skýrði frá þessari sér-
stæðu aðferð sem notuð var til að
upplýsa þennan hrottalega glæp.
Ekki var skýrt frá einstökum þátt-
um rannsóknarinnar af tilliti við
fórnarlambið.
Uppljóstrun þessa sérstaka saka-
máls markaði tímamót í sögu rann-
sókna í nauðgunarmálum og má
ætla að menn hugsi sig ef til vill
tvisvar um i framtíðinni áður en
þeir ráðast á konur til að nauðga
þeim.
Glæpurinn var nú upplýstur, en
hveiju breytti það fyrir fórnarlamb-
ið?_
I fyrsta lagi voru færðar sannan-
ir fyrir framburði konunnar, og í
öðru lagi var árásarmaðurinn nú
loks kominn undir lás og slá eftir
að hafa leikið lausum hala í níu
mánuði. Fórnarlambið gat í það
minnsta farið ferða sinna án þess
að óttast um líf sitt.
En skaðinn var jafnmikill eftir
sem áður og afleiðingar verknaðar-
insjafn hörmulegar.
í „Skýrslu nauðgunarmálanefnd-
ar“, riti sem dómsmálaráðuneytið
gaf út árið 1989, er m.a. skýrt frá
þeirri tegund nauðgunar þar sem
nauðgarinn dulbýr sig eða fer með
konuna á afvikinn stað og níðist á
henni, og þeim afleiðingum sem
slík nauðgun getur haft: „Þær kon-
ur sem verða fyrir árásum af þessu
tagi og lifa þær af, eiga í ólýsanleg-
um sálrænum og tilfinningalegum
erfiðleikum og oft bíða þær áfalls-
ins aldrei bætur.“
Kona í stuttpilsi
Gunnlaugur Geirsson prófess-
or segist líta á nauðganir sem alvar-
legustu afbrotamálin. Oftast hafi
þær hörmulegar afleiðingar í för
með sér fyrir fórnarlambið, fjöl-
skyldu þess og hjónaband, sem
stundum rofnar. Oft endi þær i
morði eða bæklun til líkama og
sálar, og í sumum tilvikum geti
árásarmaður verið haldinn alvarleg-
um kynsjúkdómi.
Hins vegar væru mörg mál
ómarktæk, sprottin upp af ofneyslu
vímugjafa og konan ekki til frá-
sagnar fær, eða væri ef til vill að
hefna sín á karlmanninum sem hún
kærði. Mál sem þessi kæmu óorði
á málaflokkinn í heild.
Konur veigra sér oft við að kæra
eða draga kærur sínar til baka, og
gæti orsökin einmitt verið það óorð
sem á nauðgunarmálum er. í meira
en helmingi brotanna er vitað með
vissu, að báðir eða allir aðilar hafa
neytt áfengis áður en brotið er
framið. Nauðgur. er jafn alvarlegt
brot hvort sem konan er drukkin
eða ódrukkin, en margir mættu ef
til vill líta þennan glæp alvarlegri
augum en þeir hafa gert.
Yiðhorf til nauðgana geta verið
með ýmsu móti og athyglisvert er,
að ekki er alltaf hægt að ræða um
framfarir í þeim efnum. í síðasta
júníhefti tímaritsins „Crime Facts“
má lesa um tvenns konar viðhorf
til nauðgana.
Árið 1895 stóðu sex karlmenn
fyrir rétti í Arkansas-fylki í Banda-
ríkjunum. Þeir höfðu nauðgað
F J A DÐADT16 K AJ^
Bæjarhrauni 20, Hafnarfirði
Nýjar, vandaðar og
fallegar vörur frá
MISS BRITT
Þýskalandi
Sjúkraþjálfun
Hef hafið störf hjá Sjúkraþjálfun Reykjavíkur, Seljavegi 2.
Tekið er á móti tímapöntunum í síma 621916.
Stefán Ólafsson,
löggiltur sjúkraþjálfari.
KVÍÐANÁMSKEIÐ
Námskeið um stjórnun streitu, kvíða
og spennu í mannlegum samskiptum.
Kenndar eru og æfðar aðferðir til að
fyrirbyggja og takast á við þessi ein-
kenni.
Upplýsingar um helgar og öll kvöld
ísíma 39109.
Oddi Erlingsson, sálfræðingur.
Hraðlestrarnámskeið...með ábyrgð!
Vilt þú margfalda lestrarhraða þinn?
Vilt þú auðvelda þér námið með auknum lestrarhraða
og bættri námstækni?
Vilt þú lesa meira af fagurbókmenntum?
Vilt þú hafa betri tíma til að sinna áhugamálunum?
Svarir þú játandi, skaltu skrá þig á hraðlestrarnám-
skeið. Næsta námskeið hefst mánudaginn 17. septem-
ber. Skráning alla daga í síma 641091.
Hraðlestrarskólinn
HRAÐLESTRARSKOLINN
QB 10 ÁRA

HEIMILISF..
INNANHUSSARKITEKTUR
Viö kynnum nýtt námskeiö í bréfskólaformi.
Námskeiðið er gjörólíkt því, sem áður hefur boðist hérlendis. Það getur
annað tveggja verið undirbúningsnámskeið fyrir nám erlendis í faginu eða
fyrir þau sem vilja hanna sitt eigið umhverfi innanhúss. Námið gefur ekki fag-
leg réttindi, en er auðveld leið til þess að kanna haefileika þína á sviði innan-
hússarkitektúrs. Við byrjum innritun strax.
HANDMENNTASKOU íslands
BOX1464 121 REYKJAVÍK SÍMÍ: 91/27444
ÉG ÓSKA EFTIR AD FA SENT KVNNINGARRIT
HMÍ MÉR AD KOSTNAÐARLAUSU