Morgunblaðið - 18.12.1990, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 1990
t ( : - r- ' I • I - ■ »- ' i ' ■ t r t - , , f « - - -
47
OTHELLO
Þunn, aðeins 3,5 mm,
vatnsþétt, handunnin,
ól og kassi með 18 K. gullhúð.
Verð frá kr. 69.300,-.
T
GILBERT ÚRSMIÐUR
Laugavegi 62, sími: 14100
V^terkur og
kJ hagkvæmur
auglýsingamiöill!
Bókmenntir
Guðmundur Heiðar Frímanns-
son
Nadine Gordimer: Heimur fei-
grar stéttar, Mál og menning,
1990, 128 bls.
Nadine Gordimer er í hópi þeirra
skáldkvenna, sem verulegrar virð-
ingar njóta í alþjóðlegum bók-
menntaheimi. Þessi stutta saga,
sem hér er þýdd, getur varla talizt
í hópi þeirra sagna hennar, sem
heppnast almennilega, en þó er
ýmislegt vel gert.
í sögunni er dregin upp mynd
af konu á fertugsaldri, sem getur
með engu móti ákveðið, hvað hún
vill. Sögusviðið er Suður-Afríka,
heimaland höfundar, og það ætti
ekki að fara fram hjá neinum, að
sagan er skrifuð á fyrri hluta sjö-
unda áratugarins; hún kom út fyrst
1966.
Sagan gerist á einum laugar-
degi, en heimur sögunnar nær rúm-
an áratug aftur í tímann. Elisabeth
(mér er óskiljanlegt af hveiju nafn-
ið er ekki ritað á íslenzku í bók-
inni), aðalpersóna sögunnar, • fær
skeyti snemma morguns um, að
fyrrum eiginmaður hennar, Max,
hafi sálgað sér í höfninni í Höfða-
borg. Þetta atvik er síðan tilefni
höfundarins til að flétta saman
minningum hennar um Max og líf
þeirra saman við atburði dagsins.
Hún gerir sér ferð til sonar þeirra,
RAYMOND WEIL
GENEVE
L E TEMPS CRÉATEUR
sem er á heimavistarskóla, til að
greina honum frá láti föður síns.
Hún heimsækir ömmu sína, sem á
afmæli þennan dag. Hún ræðir við
elskhuga sinn, Graham, um allt
nema þau sjálf og sögunni lýkur á
því, að Elisabeth hittir Luke Fokase,
blökkumann, kunningja sinn, sem
starfar í pólitískri baráttu svartra
gegn stjórn hvítra manna í landinu.
Bæði eru þau hjónin komin af
hvítu, vel stæðu fólki og bæði fyr-
irlíta þau eigið fólk. Faðir hennar
selur blámönnum skran, faðir Max
er valdamikill þingmaður. Max
iendir í þeirri úlfakreppu, sem oft
fylgir róttæku uppgjöri við uppruna
sinn, veit ekkert hvað á að koma í
staðinn fýrir þau verðmæti, sem
hann er alinn upp við,' daðrar við
pólitík, þykist vera í námi, endar
með því að reyna að sprengja eitt-
hvað í loft upp. Hann er gripinn,
settur í fangelsi og dæmdur, en
ljóstrar á endanum upp um vini sína
meðal svartra. Hann er því útskúf-
aður alls staðar og þarf kannski
ekki að undra, að hann fyrirfari sér
á endanum. Hún fylgir honum, en
getur aldrei veitt honum það, sem
hann þráir mest, virðingu og að-
dáun.
Sagan er sögð í fýrstu persónu
og allt er séð frá sjónarhóli Elisa-
bethar. Hugmyndirnar, sem þarna
er bryddað upp á um samband for-
eldra og barna, um róttækni og
sósíalisma og um gott mannlíf, eru
nú orðið allar ósköp þreyttar og
dapurlegar. Tileinkunarorðin í upp-
hafi bókarinnar eiga að vera ein-
hvers konar stef, en ég verð að
játa að bæði virðist mér sú úr-
vinnsla misheppnast og einkunnar-
orðin vera heldur álappaleg. Að-
dáunin á hryðjuverkinu, sem mis-
heppnast, er fremur ógeðfelld, en
það er mjög eftirtektarvert, að það
verk vekur höfuðpersónunni engar
samvizkuspurningar. Og sósíalism-
inn, sem liggur að baki nafni bókar-
innar og birtist víða í frásögninni,
er afdankaður, jafnvel svo að hann
er á köflum hlægilegur. En að þessu
leytinu er bókin háð sínum tíma. A
sjöunda áratugnum var þessi aðal-
persóna ekki ein um að trúa því,
að sósíalismi og einhver grautarleg
róttækni væru einhvers konar
lausnarorð tímans.
Það er gefið undir fótinn með
einhvers konar félagslega túlkun á
sögunni á bókarkápu, þar sem seg-
ir að sagan komi „við kvikuna í
hinu margklofna þjóðfélagi Suður-
Afríku“. Mér virðist slík túlkun frá-
leit, því að þær félagslegu hug-
myndir, sem reifaðar eru í sög-
unni, standast enga skoðun. Það
er beinlínis hlægileg skoðun, að
sósíalismi sé leið út úr ranglátri
þjóðfélagsskipan. Mér virðist það
eini félagslegi túlkunarmöguleikinn
á sögunni. Það væri raunar kald-
hæðni sögunnar, að í kjölfar þeirra
breytinga, sem nú eiga sér stað í
Suður-Afríku, að einhvers konar
sósíalismi tæki við af kynþáttaað-
skilnaðarstefnunni. Það væri kald-
hæðnislegt ekki sízt í ljósi þess, að
hvert Afríkuríkið á fætur öðru hef-
ur á undanförnum árum hafnað því
frumstæða þjóðskipulagi, sem hefur
kallazt sósíalismi. Færi að líkum,
yrði slíkt skipulag enn verra rang-
læti en kynþáttaaðskilnaðarstefn-
an.
Mér virðist skást að túlka söguna
sem rannsókn á þeirri ógeðfelldu,
draumlyndu róttækni, sem ein-
kenndi margt ungt skólafólk á
síðari hluta sjöunda áratugarins, í
samhengi við veruleika Suður-
Afríku. Þessi tegund róttækni mis-
skilur flest mikilvæg siðferðileg
verðmæti. En það heldur sögunni
varla saman sem heild að túlka
hana svo. Þess vegna virðist mér
hún ekki heppnast. En í henni er
Nadine Gordimer
margt vel gert, sérstaklega síðasti
hlutinn þar sem margræðnin, óviss-
an og ákvörðunarleysið fléttast inn
í samtal'Elisabethar og Lukes Fok-
ase. Sömuleiðis heppnast þýðingin
ekki alltaf vel. Á bls. 102 er að finna
þessa setningu: „Ég sá að hann —
svona upplýsingalega séð — tók
ekki eftir blómvendinum sem hefði
sagt mér sitt af hverju, hefði ég
gengið inn í herbergi á þennan
hátt.“ Orðalag eins og „upplýsinga-
lega séð“ á ekki heima í vönduðu
orðfæri.
^.■/■V.‘^jV*V//*V/^WWbV'V'V*V'V,V.,V'V'V'V,V»V'V‘V,V'V,V,V,V,V,VbV'/*V'V'V'V'V'V*V'V'V'V'V'V,V'V'V*V,V'V'V'V«V«V>V,VííP,V',V*V*V,V'V*V*V'V'V*V'V*V'V'
■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■•
^m^m’^m^m,^m^m’^m’^mJ^m^m'^m’^m^m’^m’^m’^m’^m’^m’^m^mJ^m'^m’^m’^m’^m’^mJ‘m^m’^m’^m’^m'^m’^mJ‘m^m V«V"V«V"V»V"V*V*V«V«V«V"V" V»V»V»V.V"V»V'
■%■' i
/l,V.............................................................. ■?/.
•%■■
.%■

■%■

■%■

■ %■

■%■

■%■
■■■■

*%■
.-■■■
*%■.
v_-v
■_%■
.■■■■
■%■
/V

■%■
cv
■%■
.■■■■
■%■
■%■
Húsiö opnaö kl 18 meöfordrykk.
Veislutríóiö leikur Ijúfa kampavínstónlist.
r_v
■%■
vv
ÁV
Hátíöarmatseöilh
Humarsúpa í brauðbúri
Reyktur lundi á melónuhjarta
Nautalundir náttfarans j
ístilbrigði
■%■'
ÍÍ.Í
í;
■%■'
■%■'
*■;■'
■%■'
■%■'
fí,í
ítf
w
■%■'
v-v
:■>:■
■%■•
V;V
■ %■>
v-v,
vy,
■%■•
vy,
■%■'
íí.í
ÍSÍ
ÍSÍ
ííí
■ %■'
vy
ÍVÍ
:■■.■:
íví
íví
íví
.■ ..■
■%■'
vy
■%■•
V;V
■%■'
W.
■%■'
vy
■%■>
vy,
■%■•
vy
■%■'
vy
■%■•
vy,
■%■'
ÍVÍ
■%■'
vy
■%■'
vy
■%■'
V; V
■ %■•
vy
■%■>
V;V,
■ %■*
vy
■%■•
vy
■%■'
vy
ÍVÍ
ÍÍ.Í
ÍVÍ
ÍÍ.Í
ÍVÍ
ÍVÍ
■■.■■■
■%■'
vy,
v?v
■%■'
V;V
■%■'
ÍVÍ
ÍÍ.Í
ÍVÍ
ÍÍ.Í
.■/■■
Skemmtiatriöi:
Grínarar Spaugstofunnar leggja línurnarfyrir nýja áríð.
I
íslandsmeistararnir frá Nýja dansskólanum sýna samkvœmis- og suðu r
- amerískumdönsum
Bergþór Pálsson, óperusöngvari, kemur sérstaklega frá Þýskalandi og
syngur fyrír gesti.
Að afloknu borðhaldi og skemmtidagskrá verður dansað
fram á rauða nótt og það verður
hljómsveitin Stjórnin sem leikur.
Gestir nýársfagnaðar 1990 staðfesti borðapantanir
fyrír 20. desember.
Miðaverð kr. 5.900,-
Veislustjórí: Halldór Einarsson
Rœðumaður: Ingi Björn Albertsson^
Gleðilegt nýtt ár!
HPTEL IpND
Tryggid ykkur miða tímanlega í síma 687111.
■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■'
V; V;V; V; V; V; V; V; V; V; V; V; V; V" V; V; V; V; V; V; V; V" V; V; V; V; V" V" V" V" V" V" V" V" V" V« V" V« V" V" V" V" V« V" V" V«V"V"V" ■“■■■■ ■■■■■■■■■ V* V« V* V»V"V*V«V» ■■■■■■ V<?■■■■■■■■■■■■■"■ V"V"V"■■■■■■■■
■_% ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■%■ % ■_% ■ % ■_% ■_% ■ % ■ % ■ %■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■% ■% ■% ■% ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■ % ■% ■ % ■% ■ % ■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■%■ %V%í%V%V%V%V%V%V%V%í%V%V%V%V%V%if%V%,UBV%í
V;.-
s
.%■■
•iV'
■Vy,
■V/.
ftí
•%■■
■ií.
:ví-
■■V
.%■■
■■■■•
íí:
■-■■•
.%■■
■■V
■•■■•
ty
S*
W
:■:■■
•%■■
■%"■"■
■■■■•
I heimí misskilinna verðmæta