Morgunblaðið - 18.12.1990, Síða 34

$¥ ________________MORiGUK'ftV,A«n> •i’RID.JTIDAfíL'R !Í8. DESEMBER 1960!_
Jafnræði á að vera í samskipt-
um við Evrópubandalagið
• •
Onnur grein
eftir Eyjólf Konráð
Jónsson
Starfshættir Evrópubandalags-
ins og ákvarðanir er þungt í vöfum,
og verður enn þá þyngra eftir því
sem bandalagið stækkar og færir
út kvíarnar. Þó getum við varla sem
lýðræðissinnað fólk beint verið
andvíg þessu því valddreifing er jú
kjörorð manna, þó að stundum hafi
hún nú breyst í andhverfu sína. En
við þetta verðum við sem sagt að
lifa og eftir því að fara. En náttúr-
lega notum við íslendingar laga-
króka eins og alltaf fyrrum þegar
við þurfum að gæta okkar réttar.
Lögin eru okkar eina vald sem bet-
ur fer. Annars mættu nágrannarnir
líklega fara að vara sig! Síst af öllu
leggjum við þó „andstæðingunum"
upp í hendurnar leiðbeiningar um
það hvernig þeir geta látið krók
koma á móti bragði.
Rökin sem við beinum að ráöa-
mönnum Evrópubandalagsins _eru
margháttuð. Þessi má nefna: Árið
1972 sömdum við Og Evrópubanda-
lagið um viðskipta- og tollamál þar
sem talið var að jafnræði ríkti þeg-
ar svonefnd bókun 6 tæki gildi sem
varð 1976. Þá var jafnræði með
aðilum samkomulagsins. „Eitthvað
hafði komið fyrir eitthvað," þ.e.a.s.
gagnkvæm tollafríðindi komust á.
Síðan raskaðist þetta við inngöngu
Spánar og Portúgals í bandalagið
eins og alkunna er.
Rétt er það að innan Evrópu-
bandalagsins hafa verið uppi raddir
um að krefjast þess að tollfríðindi
yrðu einhvers konar verslunarvara
gegn fiskveiðum í landhelgi annarra
þjóða. Þetta hafa ríki heims fjallað
um í GATT-viðræðunum og for-
dæmt algerlega. Þar stóðu Efna-
hagsbandalagsríkin ' einangruð.
Engir aðrir léðu máis á því að
tengja mætti saman fiskveiðiheim-
ildir og tollfríðindi.
Við höfum ekkert ætlað okkur
að ræða um neinn físk, allt frá því
að bókun 6 var gerð 1972 og tók
gildi 1976. Þá fór síðasti breski
togarinn út fyrir og mér datt ekki
í hug, og ég held engum, að ein-
hvern tíma síðar, kannski 15 árum
eða þá tveim áratugum, svo að við
notum nú þetta merkilega ártal
1992 sem allir eru að tala um, þá
væri farið að ræða um að flotinn
kæmi aftur. Það er fáránlegt að
nokkrum íslendingi geti dottið í hug
að það komi til greina að Evrópu-
flotinn fari að veiða hér aftur, 20
árum eftir að bandalagið samdi um
það að fara út — hætta veiðum.
Um þetta þarf auðvitað engin orð
að hafa og sem betur fer hef ég
fáa heyrt viðhafa nein slík orð að
undanförnu. Þau eru dauð, búin,
grafin og eiga auðvitað aldrei að
koma til umræðu á Alþingi Islend-
inga né annars staðar, áttu aldrei
að koma til umræðu og eiga aldrei
að koma til umræðum.
Þetta er mergurinn málsins og
um þetta heyrist mér allir vera sam-
mála. Ég held að menn ættu líka
að vera sammála um það að við
þurfum að taka upp tvíhliða viðræð-
ur við Evrópubandalagið. Ekki ætla
ég að fara að þræta mikið um það
hvort það hefði átt að gerast í fyrra
eða gerast nú. Það átti auðvitað
að gerast í fyrra, erí árið er liðið í
aldanna skaut, eins og þar stendur,
og það er ástæðulaust að fara að
riíja þetta upp, það er líka liðin tíð.
Umræðu við bandalagið ætti að
hraða, undir það tóku bæði utanrík-
is- og forsætisráðherra í umræðum
á Alþingi fyrir skömmu, og sá síðar-
nefndi sagði orðrétt: „Nú eigum við
að snúa okkur af fullum krafti að
því að fá tollana fellda niður,“ þ.e.
annaðhvort með viðauka við bókun
6 eða gera sérsamninga, tala um
tollamál og önnur almenn viðskipta-
mál við Evrópubandalagið, menn-
„Það er fáránlegt að
nokkrum Islendingi
geti dottið í hug að það
komi til greina að Evr-
ópuflotinn fari að veiða
hér aftur, 20 árum eftir
að bandalagið samdi
um það að fara út —
hætta veiðum.“
ingar- og samskiptamál yfir höfuð
en alls ekki um fiskveiðar. Þær eru
ekkert á dagskrá og hafa ekki verið.
Allt frá árinu 1986 a.m.k. hafa
íslendingar vandlega gætt þess í
umræðum um samskipti við Evr-
ópubandalagið að nota orðið „dia-
log“ þegar reynt hefur verið að
beina rabb-umræðum inn á fisk-
veiðisvið. Við eigum 200 mílurnar,
það var viðurkennt í ferð Evrópu-
stefnunefndar í fyrra, hún fór þá
líka utan, af þeim sem fer með
íslensk málefni í framkvæmda-
stjórninni. Það væri alveg ljóst að
íslendingar ættu 200 mílurnar og
enginn gæti gert neinar kröfur til
nokkurs innan þeirra. Það er alveg
ljóst.
Nú fylgjum við fram rétti okkar,
og við höfum margháttuð réttindi.
Við höfum t.d. söguleg réttindi, við
höfum líka lagaleg réttindi, sem lítt
er haldið á loft. Sögulegu réttindin
eru að strax á annarri hafréttarráð-
stefnunni, sem var 1960, þá fluttum
við tillögu um að ríki sem mjög
væru háð fiskveiðum um efnahag
sinn skyldu undanþegin ákveðnum
reglum. Og þetta gekk til atkvæða
við svonefnda tillögu Kanada um
12 mílna almenna landhelgi. En
söguleg réttindi í 10 ár, þ.e. 6 plús
6 reglan, sem svo var kölluð.
Fyrst var okkar tillaga um sér-
réttindi þeirra sem lifðu nær alger-
lega á fiskveiðum borin undir at-
kvæði. Hún var felld með litlum
atkvæðamun, ekki samþykkt þar,
en er sögulegt plagg engu að síður.
Síðan varð það til þess að þegar
kanadíska tillagan var borin upp
greiddum við atkvæði gegn henni.
Hún var um 12 mílur en 10 ára
söguleg réttindi meðal annars hér
á okkar miðum milli 6 og 12 mílna
fyrir Breta, væntanlega, og Þjóð-
veija. Við greiddum atkvæði gegn
þeirri tillögu sem við annars hefðum
greitt atkvæði með og þá sætum
við kannski enn uppi með 12
mílurnar, hver veit. En hún féll á
einu atkvæði, okkar atkvæði.
Við höfum þarna söguleg réttindi
til þess að halda fram sérstöðu
þjóða eins og íslendinga. í hafrétt-
arsáttmála Sameinuðu þjóðanna er
grein 71 alltaf kölluð „íslenska
ákvæðið“, um þetta sama, að ríki
sem nær algerlega er háð fiskveið-
um varðandi lífsafkomu sína skuli
njóta algerra sérréttinda, útlend-
ingar geta ekkert veitt hjá þeim.
Hún stóð í hafréttarsáttmálanum í
12 ár án þess að nokkur maður
gerði tilraun til þess að hagga orði
í henni. Þannig fengum við lagaleg-
an rétt líka til að neita öllum veiðum
í íslenskri landhelgi um aldur og
ævi.
Þá er það alveg Ijóst að við ís-
lendingar stöndum á örlagaríkum
gatnamótum í samskiptámáli okkar
við umheiminn. Við erum sammála
um að okkur er lífsnauðsynlegt að
hafa náin tengsl við Evrópuþjóðirn-
ar, sem við bæði menningarlega og
á sviði viðskipta höfum haft megin
samgang við í aldaraðir. Óðs manns
æði væri að ijúfa þau tengsl.
Þess er líka að gæta að allir þeir
ráðamenn sem ég hef kynnst í ferð-
um utanríkísmálanefndar Alþingis
og Evrópustefnunefndar og auðvit-
að við mörg önnur tilefni vilja að
íslendingar fái að vera Evrópuþjóð
og þeir vilja að við njótum hag-
stæðra kjara. Á því er ekki minnsti
vafi. Þessu geta engir glutrað niður
nema íslendingar sjálfir með
V opn gegn auðnum lands
eftir Valdimar
Jóhannesson
Flestir þekkja þá vellíðan, sem
fylgir því að koma í íslenskan skóg,
sem hefur notið friðunar í nokkra
áratugi fyrir ágangi búfjár. Þar gild-
ir einu hvort skógurinn er leifar af
landnámsskóginum, sem þakti 40%
af yfirborði landsins myndaður af
birki, fjalldrapa og víði eða skógur
ræktaður upp af erlendum tijáteg-
undum síðustu áratugina.
Okkur dreymir flesta, að þessir
fágætu smáblettir af yfirborði lands-
ins margfaldist að stærð og fjölda
nú strax á næstu árum, enda ástæðu-
laust annað vegna þess hve skóg-
rækt er í raun og veru ódýr, arðbær
og óumflýjanleg. Okkur er að skilj-
ast, að eyðimörkin, sem þekur um
60% af yfirborði landsins, er ekki þau
klæði, sem henta okkar fallega landi.
Hinn kuldalegi berangur, sem síðast
setur mark sitt á landið er ekki að-
eins ástæðulaus heldur einnig óeðli-
legur miðaður við hnattstöðu og veð-
urfar landsins. Við, sem hefur verið
sköpuð þau örlög að eyða hér ævi-
dögunum, eigum að taka til hendi
þegar í stað við að klæða landið í
þann búning, sem því er samboðinn.
Það er í sjálfu sér smámál, að fram-
leiða og gróðursetja 10-20 milljón
skógarplöntur á ári, ef nútímatækni
er beitt og hagkvæmni er gætt.
(Núna eru gróðursettar 1 -2 milljónir
tijáplantna á ári.)
Til þess að svo megi verða þarf
öflugt almenningsálit, sem er byggt
á þekkingu. Það er í þeim anda, sem
Skógræktarfélag íslands hefur nú
gefið út tímamótabók um skógrækt
og tijárækt, Skógræktarbökina und-
ir ritstjórn Hauks Ragnarssonar. Hér
kemur út bók í fyrsta sinn á Is-
landi, sem opnar almenningi sýn inn
í undirstöðugreinar skógræktar og
tijáræktar. Ekki verður annað sagt,
en að verk þetta hafi tekist með
miklum ágætum. Bókin er í alla staði
aðgengileg, skrifuð á ljósu og auð-
skildu máli með fjölda ljósmynda og
skýringarmynda, mörgum í lit. Ekk-
ert hefur verið til sparað og ber bók-
in það með sér, að heilbrigður metn-
aður liggur þar að baki.
Skýringarmyndirnar auka gildi
bókarinnar verulega. Ef finna þarf
að einhveiju er það þá helst, að skýr-
ingarmyndunum skuli ekki vera gert
enn hærra undir höfði. Pláss undir
skýringarmyndirnar er á stundum
skorið við nögl, þannig að þær verða
sumar vart skoðaðar án stækkunar-
glers. Þá kemur fyrir, að getið er
skýringarmynda í texta, er hafa svo
verið felldar niður. Þessara mynda
saknar lesandinn. Þegar bókin verður
gefm út aftur má gjarnan auka veg
skýringarmyndanna. Fátt glæðir jafn
vel skilning eins og góðar skýringar-
myndir. Um leið mætti að ósekju
stækka brot bókarinnar og letur.
Bagalegt er einnig, að kafli um
kvæmi tijátegunda, sem vitnað er
til, hefur fallið niður. Aukin vitn-
eskja um kvæmi er þó mikilvæg í
öllu ræktunarstarfi. Allur frágangur
bókarinnar er að öðru leyti, höfund-
um, ritstjóra og útlitsteiknara (Sigur-
þór Jakobssyni) til sóma. Haukur
Ragnarsson ritstjóri og Baldur Þor-
steinsson skrifa flesta kafla bókar-
innar eða 16 af 28 köflum. Þeir eru
báðir pennafærir í besta lagi eins og
svo margir, sem skrifað hafa um
skógrækt og ársrit Skógræktarfé-
lags íslands umliðin 60 ár bera vitni
um.
Valdimar Jóhannesson
„Hér kemur út bók í
fyrsta sinn á Islandi,
sem opnar almenningi
sýn inn í undirstöðu-
greinar skógræktar og
trjáræktar.“
Það er vel við hæfi, að tileinka
þessa bók minningu Hákonar Bjarna-
sonar skógræktarstjóra. Enginn einn
maður hefur unnið skógrækt á ís-
landi slíkt gagn sem hann. Þeir, sem
eitthvað hafa kynnt sér sögu skóg-
ræktar, vita að þar fór afburðamað-
ur, brennandi í andanum. Eitt helsta
starf Hákonar var einmitt að fræða
og upplýsa. Því er þessi bók í hans
anda.
Nú eru um 90 ár liðin síðan fyrstu
skipulögðu skógræktartilraunirnar
hófust hér á landi við mikla vantrú
flestra landsmanna, sem héldu að
berangurinn, rofabörðin, blásnir mel-
ar og eyðimörkin væri hin rétta
ásýnd landsins. Með vaxandi kunn-
áttu skógræktarmanna hefur verið
rækilega sýnt fram á, að skógrækt
er ekki aðeins möguleg á íslandi,
heldur eru margir staðir piýðilega
til skógræktar fallnir eins og ótal
dæmi sanna.
Með þessa þekkingu að vopni þurf-
um við nú að ráðast til atlögu gegn
auðnum Jandsins og sinnuleysi ráða-
manna. I raun hefur starf skógrækt-
armanna í 90 ár verið lítið annað en
að sanna möguleika skógræktar og
að útbúa sýnishorn, sem eru vart
meira en litlar vinjar í eyðimörkinni.
Með núverandi umfangi skógræktar
á íslandi tæki það 4-5.000 ár að
endurheimta það skóglendi, sem hef-
ur glatast frá landnámi, ef ekki er
gert ráð fyrir friðun og sjálfsáningu.
Bók Skógræktarfélags íslands er
gott innlegg í þessa baráttu. Hún
er skemmtileg og fróðleg. Hún skap-
ar þekkingu hjá almenningi sem er
besta vopnið í baráttunni við endur-
heimt landsins úr klóm eyðimerkur-
innar. Við skulum ekki gleyma því,
að ennþá er gróið land að eyðast
hérlendis, þó að 80% landgæða hafi
þegar hprfið út í veður og vind í
bókstaflegri merkingu síðustu 11
aldirnar. Þetta varðar alla íslend-
inga. Þess vegna er þessi bók sjálf-
sögð á hvert heimili landsins.
Höfundur vann við
Landgræðsluskóga — átak 1990.
Eyjólfur Konráð Jónsson
glannalegum ummælum eða röng-
um ákvörðunum. Við höfum öll spil-
in á hendinni og ef við spilum hyggi-
lega úr þeim þá er öruggt að við
getum notið allra þeirra hagsbóta
sem við leitum eftir hjá Evrópu-
bandalaginu, án þess að fórna
nokkru af því sem okkur er dýrmæt-
ast. Og fiskimiðin okkar varðveitum
við hvað sem á gengur og eigum
auðvitað að standa sameinuð um
það eins og sjávarútvegsmennirnir
gera.
Ef við veljum einhveija þeirra
leiða sem okkur eru opnar til samn-
inga við Evrópubandalagið án inn-
göngu í það náum við öllu því fram
sem við þörfnumst en fórnum engu
að þvf sem dýrmætast er. Hin sam-
eiginlega fiskveiðistefna Evrópu-
bandalagsins hvernig sem hún kann
að verða þegar fram líða stundir
nær þar af leiðandi aldrei til íslands.
Ef við aftur á móti ánetjumst
bandalaginu eins og það nú er með
beinni þátttöku í því, þá erum við
einmitt að undirgangast í einu formi
eða öðru stjórnlög bandalagsins.
Kannski fengjum við einhverjar
undanþágur t.d. varðandi fiskveið-
arnar, en væntanlega yrðu þær
tímabundnar, og þá hefðum við að
minnsta kosti rétt bandalaginu litla
fingurinn í fiskveiðimálefnum og
hvað kynni þá að koma á'eftir?
Þegar þetta er athugað tel ég
að ekki þurfi miklar málalengingar
eða vangaveltur. Niðurstaðan er
einföld, við eigum ekki, megum
ekki og þurfum ekki að ánetjast
hinni sameiginlegu fiskveiðistefnu
bandalagsins.
Höfundur er einn af
alþingismönnum
Sjálfstæðisflokksins fyrir
Reykjavíkurkjördæmi og
formaður Evrópustefnunefndar
Alþingis.
Þór Hinriksson, eigandi Foldar
listmunasölu.
■ SÁ HLUTI Gallerís Borgar
sem er í Austurstræti hefur nú ver-
ið seldur Þór Hinrikssyni fyrrum
starfsmanni Gallerí Borgar og konu
hans, Elísabetu Önnu Grytvík.
Galleríið hefur fengið nýtt nafn og
heitir nú Fold listmunasala. Þar
verður áfram boðið upp á íslenska
myndlist, grafík-, vatnslita-, pastel-
og olíumyndir eftir marga kunnustu
listamenn landsins. Einnig
keramik- og módelskartgripi. Fold
listmunasala er opin í desember eins
og verslanir, einnig verður opið á
sunnudögum frá kl. 14-18.
(Fréttatilkynning)