Morgunblaðið - 16.02.1991, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B/LESBOK
39. tbl. 79. árg.
LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Yfirlýsing íraka um frið við Persaflóa:
Bandamenn segja skilyrði
Irakssljómar óaðgengileg
*
Bush Bandaríkjaforseti hvetur Iraka til að steypa Saddam Hussein af stóli
Alsírsk kona, sem tók þátt fjölda-
fundi til stuðnings írökum í Al-
geirsborg í gær, heldur á mynd
af Saddam Hussein íraksforseta.
Um 30.000 manns tóku þátt í
fundinum og síðar kom til átaka
fundannanna og óeirðalögreglu
sem hindraði unglinga í að ráð-
ast á stöðvar Sameinuðu þjóð-
anna í borginni ásamt skrifstof-
um italskra og egypskra flugfé-
laga. Iraskir ráðamenn hafa aus-
ið Perez de Cuellar, fram-
kvæmdasljóra SÞ, fúkyrðum og
segja hann leiguþý Bandaríkja-
manna.
Washington, Nikosiu, Kaíró, Riyadh, London, Moskvu. Reuter, Daily Telegraph.
GEORGE Bush Bandaríkjaforseti vísar afdráttarlaust á bug tilboði
Iraka um að þeir dragi herinn á brott frá Kúveit að uppfylltum
nokkrum skilyrðum. „Eg vildi að hægt væri að eygja vonarglætu í
þessu tilboði en svo er ekki,“ sagði forsetinn í gær. Hann lýsti því
sem „grimmdarlegri blekkingu" sem gert hefði að engu friðarvonir
Iraka og fólks um allan heim. I yfirlýsingu íraskra stjórnvalda, sem
lesin var upp í Bagdad-útvarpinu skömmu fyrir 12 á hádegi að
íslenskum tíma, var í fyrsta skipti frá því stríðið hófst léð máls á því
að Iraksher yfirgæfi Kúveit í samræmi við ályktanir Sameinuðu
þjóðanna. Irakar krefjast þess m.a. á móti að herafli bandamanna
hafi sig á brott frá Persaflóasvæðinu, Israelar láti hernumdu svæð-
in af hendi og Sýrlendingar hverfi með her sinn frá Líbanon auk
þess sem írakar krefjast stríðsskaðabóta.
„Það er hægt að stöðva blóðbað-
ið með öðrum hætti; íraski herinn
og þjóðin geta tekið málin í eigin
hendur og vikið Saddam frá völd-
um,“ sagði Bush. Bandaríkjaforseti
ítrekaði að sem fyrr væri það
ófrávíkjanleg krafa að írakar
drægju her sinn skilyrðislaust á
brott frá Kúveit. „Þar til það gerist
verður ekki um það að ræða að
vopnaviðskiptum verði hætt, ekkert
vopnahlé verður gert.“ Bush sagði
að ekki kæmi til mála að tengja
Kúveit-deiluna við önnur deilumál
í Mið-Austurlöndum.
Margir stjórnmálaskýrendur telja
að markmið Saddams Husseins með
tilboðinu hafi verið að reyna að
sundra samstöðunni í röðum banda-
manna. Aðrir telja að hann sé að
reyna að vinna tíma, e.t.v. vilji hann
reyna að fresta yfirvofandi árás
bandamanna á landi. Fulltrúar
arabaþjóða; sem beijast gegn írak,
vísuðu tilboði íraka gersamlega á
bug í gær, sögðu það ekki sett fram
af neinni einlægni.
Fulltrúar í öryggisráði SÞ hugð-
ust halda fund fyrir luktum dyrum
um Persaflóadeiluna í gærkvöldi og
voru skiptar skoðanir um tilboð ír-
aka. Fulltrúi Sovétríkjanna, Val-
entín Lozinskíj, sagði fréttamönn-
um að það væri sín persónulega
skoðun að um áróðursbragð væri
að ræða, á móti hinu jákvæða kæmi
að sett væru af ásettu ráði ný skil-
yrði sem gerðu útilokað að taka
tilboðinu. Stjórnvöld í Moskvu fögn-
uðu á hinn bóginn yfirlýsingu íraka
og sögðu hana mikilvægt fyrsta
skref í átt til friðar, kaflaskipti
hefðu orðið í stríðinu og tillögur
Iraka yrði að kanna gaumgæfilega.
Utanríkisráðherra íraks er væntan-
legur til Moskvu á morgun, sunnu-
dag. Yfirvöld í íran tóku mjög í
sama streng og Sovétstjórnin.
Taismenn Frakka, ítala og Þjóð-
veija vísuðu tilboði Iraka á bug en
með nokkuð mildara orðalagi en
Bandaríkjamenn, Bretar og araba-
þjóðirnar í bandalaginu gegn Sadd-
am Hussein.
Mikill fögnuður braust út víða
um heim er fyrstu fregnir bárust
af yfirlýsingum íraksstjórnar.
Dansað var á götum Bagdad og
fólk grét af gleði en því meiri voru
vonbrigðin nokkrum mínútum síðar
er Bagdad-útvarpið sagði frá skil-
yrðunum sem sett væru fyrir brott-
flutningi hersins frá Kúveit. Olíu-
verð á alþjóðamörkuðum snarlækk-
aði í fyrstu en hækkaði síðan á ný.
Verð á Norðursjávarolíu var í gær-
kvöldi rúmir 17 Bandaríkjadollarar
tunnan.
Flugmenn bandamanna einbeita
sér nú að íröskum skotmörkum í
Kúveit og B-52-sprengjuflugvélar
héldu áfram árásum á búðir Lýð-
veldisvarðarins í suðurhluta íraks í
gær. Talsmenn bandaríska varnar-
málaráðuneytisins sögðu að flug-
herir bandamanna beittu nú í fyrsta
skipti eldsprengjum sem dreifa
bensínúða yfir víðáttumikið svæði
og kveikja þar næst í eldsneytinu.
Sagt er að eldhnötturinn og hitarok-
ið sem myndast minni einna helst
á litla kjarnorkusprengju. Bensín-
sprengjunum er einkum ætlað að
eyða jarðsprengjum.
Sjá bls. 19-20.
Reuter
Ólgan í Albaníu:
Yfirvöld herða tökin
á frjáls'ræðisöflunum
Tirana. The Daily Telegraph.
VOPNAÐIR hermenn voru enn á
ný við gæslu á götum Tirana, höf-
uðborgar Albaníu, í gær. Þá til-
kynntu yfirvöld að lögregla hefði
handtekið a.m.k. 20 manns fyrir
að undirbúa hryðjuverk í þeim til-
gangi að grafa undan stjórnvöld-
um. Heimildarmenn, sem ekki
vildu láta nafns síns getið, sögðu
að lögregla hefði gert vopn og
sprengiefni upptæk við leit á
heimilum nokkurra manna.
Þingið í Yilnius:
Tökum við ályktun Alþingis
með djúpri virðingu og þakklæti
ÞING Litháens samþykkti einróma í gær sérstaka yfirlýsingu Vy-
tautas Landsbergis forseta í tilefni samþykktar Alþingis Islendinga
um sljórnmálasamband við Litháen.
Yfirlýsingin sem þingið í Vilnius
samþykkti í gær er svohljóðandi:
„Hinn 11. febrúar 1991 sam-
þykkti Alþingi Islendinga þings-
ályktunartillögu þar sem staðfest
er viðurkenning á sjálfstæði lýð-
veldisins Litháen frá 1922 og ríkis-
stjórn íslands falið að taka upp
stjórnmálasamband við Litháen svo
fljótt sem verða má.“
„Æðsta ráð lýðveldisins Lithá-
ens fagnar þessari ákvörðun
íslenska þingsins. Hún er í anda
Parísarsamkomulagsins og endur-
speglar sigur siðferðisstefnunnar í
milliríkjasamskiptum. Ákvörðunin
eykur líkur á því að lýðræði ríki
framvegis í Evrópu. Látum þetta
samfélag grundvallast á mannleg-
um gildum. Staðföst ákvörðun Is-
lendinga var tekin þótt við mikinn
pólitískan þrýsting væri að stríða."
„Litháar taka við þessari útréttu
hönd íslendinga með djúpri virð-
ingu og bróðurlegu þakklæti."
Fréttir af viðbúnaðinum fylgdu í
kjölfar harðorðrar yfirlýsingar inn-
anríkisráðuneytisins þar sem gefið
var í skyn að „myrk öfl hryðjuverka-
manna og fasista" væru að undirbúa
ofbeldisaðgerðir í Tirana og fleiri
borgum á næstu dögum. í yfirlýsing-
unni, sem birt var á áberandi hátt í
opinberum dagblöðum, sagði: „Þessi
öfl eru að koma á fót hryðjuverka-
hópum sem hafa yfir að ráða vopnum
og sprengiefnum. Markmið þeirra er
að ráðast til atlögu gegn alþýðunni
og eignum hennar og koma á óstöð-
ugleika."
Stúdentar við háskólann í Tirana
hafa staðið fyrir daglegum mót-
mælafundum gegn ríkisstjórninni í
nokkurn tíma. Innanríkisráðuneytið
virtist vera að vara stúdenta við þeg-
ar það gaf út yfirlýsingu sem sagði
hryðjuverkamenn vera að undirbúa
að hleypa upp stórum mótmælasam-
komum í borginni. Tilkynningin var
í samræmi við ræðu sem Ramiz Al-
ia, forseti Albáníu, hélt fyrr í vik-
unni en þar varaði hann við auknu
ofbeldi og uppþotum. Nú er verið að
undirbúa fyrstu fjölflokka kosning-
arnar í landinu, sem haldnar verða
í næsta mánuði.
Alia hefur vísað á bug kröfum
stúdenta um að eyða öllum menjum
seni tengjast Enver Hoxha, fyrrver-
andi einræðisherra, og hvatt þá til
að snúa aftur til náms. Stúdentaleið-
togar hafa lýst yfir óánægju vegna
aukinnar andstöðu ríkisstjórnarinnar
gegn stúdentum og kröfum þeirra
og hótað að virða að vettugi bann
lögreglu við því að halda mótmæla-
fund í dag, laugardag.
Sovéska stjórnarskráin:
Gorbatsjov
brotlegur?
Moskvu. Reuter.
OPINBER nefnd, sem hefur eft-
irlit með að stjórnarskrá Sov-
étríkjanna sé framfylgt, tilkynnti
í gær að stjórnskipanir Gorb-
atsjövs forseta um beitingu hers-
ins væru engan veginn í sam-
ræmi við stjórnarskrána.
Nefndarmenn sögðust hafa'kom-
ist að því að í reglugerðirnar um
sameiginlega löggæslu hers og lög-
reglu skorti lýsingu á því hvernig
lagaleg framganga málsins eigi að
vera. Engin ákvæði réttlæti beit-
ingu hersins innan Sovétríkjanna
nema neyðarástandi hafi verið lýst
vfir í landinu.