Morgunblaðið - 16.02.1991, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 1991
Rósirí
Gallerí
Borg
_____Myndlist_____
Eiríkur Þorláksson
Þegar hægist örlítið um í lífsbar-
áttunni dreymir marga um að rífa
sig upp úr hinu hversdagslega
amstri og leita sér lífsfyllingar á
nýjum sviðum. En það þarf mikinn
kjark til að láta reyna á slíka drauma
og taka til við ný verkefni, og fæst-
ir láta verða af því að hafa sig upp
úr hægindastólnum.
Elínrós Eyjólfsdóttir, sem nú held-
ur málverkasýningu í Gallerí Borg,
er ein af þeim sem hafði kjarkinn.
Hún tók ekki til við myndlistarnám
af krafti fyrr en eftir fertugt, þó að
lengi hafi blundað í henni að fást
við málverkið. Síðan hefur hún geng-
ið í listaskóla hér heima og sótt
námskeið í Bandaríkjunum, og mál-
að af kappi. Sýningin í Gallerí Borg
er önnur einkasýning listakonunnar.
Elínrós sýnir eingöngu myndir af
blómum á þessari sýningu, og segir
þau það viðfangsefni í málverkinu,
sem hún hafi mest dálæti á. í mynd-
list eru blóm oftast tengd vorinu,
blómstrun jarðarinnar og um Ieið,
vegna þess hve viðkvæm og veik-
byggð þau eru, hverfulleik lífsins
almennt. Einstakar blómategundir
bera síðan með sér ýmis sértækari
tákn, einkum í eldri myndlist.
Þó að svo kunni að virðast í fyrstu,
þá eru blóm langt frá því að vera
einföld og auðveld viðfangsefni.
Fínleiki þeirra, fjölbreytilegir litir og
snertigildi gera blóm að afar kröfu-
hörðum fyrirmyndum, og þeir eru
fáir listamennirnir sem hafa öðlast
frægð fyrir verk sín á þessu sviði;
þó hafa margir reynt. Ein fárra
kvenna sem náði að skapa sér frægð
á fyrri hluta þessarar aldar, banda-
ríska listakonan Georgia O’Keeffe,
ORFIRISEY
Til sölu vörugeymsla á hafnar-
svæðinu í Örfirisey, 1.116 fm
á tveimur hæðum. Möguleiki
á skrifstofuaðstöðu á efri
hæð.
Upplýsingar gefur Gunnar í
símum 679353 og 25816.
Dómkirkjan:
Kór Tónlistarskólans
syngnr við föstumessu
Elínrós Eyjólfsdóttir: Á Aldr-ey. 1990
varð þó einkum þekkt fyrir blóma-
myndir sinar, þar sem einstæð form-
skynjun og næmt auga fyrir litbrigð-
um skapaði tigulegar, allt að því
abstrakt-myndir úr blómum.
Elínrós fetar því troðnar slóðir
með verkum sínum, og er óhrædd
við það samhengi, sem verk hennar
verða óhjákvæmilega sett í. Á sýn-
ingunni í Gallerí Borg eru átta olíu-
myndir og fjórtán nokkru minni
vatnslitamyndir. f olíumyndunum er
oftast einn litur ráðandi í fletinum,
og nærmyndir af einu eða tveimur
blómum fylla myndrýmið. Þessar
myndir bera þess flestar merki að í
þær hefur verið lögð mikil vinna,
og þær líða fyrir það, því að einfald-
leiki forma og birta litanna í fyrir-
myndunum nær ekki fram í túlkun-
inni. Einna best gengur þetta þó upp
í myndinni ,Á Aldr-ey“ (nr. 4), þar
sem afmarkandi bakgrunnur hjálpar
einnig til við að aðgreina form bló-
manna.
Vatnslitamyndirnar eru gerðar
beint eftir fyrirmyndum og njóta
þess augljóslega. f mörgum þeirra
ríkir sá kraftur Iitanna sem menn
eigna blómum, og veikluleg form
þeirra verða reisuleg og sterk fyrir
■ BL USKOMPANIIÐ ásamt
Bubba Mortens og Hljómsveit
K.K. opna sunnudaginn 17. febrúar
Bláa sunnudaga á Dansbarnum
á Grensásvegi 7. Blúskompaníið
er ein elsta hljómsveit landsins og
hafa ótal margir hljómlistarmenn
leikið með henni í gegnum árin. í
hljómsveitinni eru nú: Pálmi Gunn-
arsson, Magnús Eiríksson, Birgir
Baldursson, Karl Sighvatsson og
Þorsteinn Magnússon. í bígerð er
að vera með ýmsar uppákomur í
tengslum við Bláa sunnudaga á
Dansbarnum og stendur m.a. til
samvinna við einn af frægustu jass-
og blúsklúbbum í Evrópu Mont-
martre í Kaupmannahöfn um að
skiptast á hljóðfæraleikurum.
(Fréttatilkynning)
21150-21370
LARUS Þ. VALDIMARSSON framkvæmdastjóri
KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. lóggilturfasteignasali
Til sýnis og sölu eru að koma á fasteignamarkaðinn m.a. eigna:
Sérhæð með bílskúr
Úrvals góð efri hæð í fjórbýlishúsi í Seljahverfi. 106 fm nettó. Innang-
ur sér. Þvottahús sér. Sólsvalir. Ágæt sameign. Stór og góður bílskúr.
Glæsileg eign í byggingu
Tvíbýlishús 122x2 fm. auk bílskúrg, 61 fm. Nánar tiltekið tvær 5 herb.
sérhæðir i grónu og vinsælu hverfi í Mosfellsbæ. Nánari uppl. á skrif-
stofunni.
Gott verð - góð kjör
Skammt frá Hlemmtorgi 3ja herb. kj.íb. í reisulegu steinhúsi. Vel með
farin. Losun samkomul. Nánari uppl. á skrifstofu.
4ra herb. íbúðir við:
Hrafnhóla 5. hæð 108 fm í lyftuhúsi. Laus 1. apríl. *
Vesturberg 1. hæð 96 fm. Vel með farin. Sérlóð. Gott verð.
Melabraut neðsta hæð í þríb.húsi 106fm . Allt sér. Gott verð.
Hraunbæ 1. hæð 87 fm. Herb. á jarðhæð. Eignaskipti mögul.
í lyftuhúsi við Engihjalla
Stór og góð 2ja herb. íb. á 8. hæð. Sólsvalir. Laus 1. maí.
Raðhús eða einbýlishús
óskast til kaups í Breiðholtshverfi eða í Mosfellsbæ með 5 svefnherb.
og bilskúr. Skipti mögul. á mjög góðri 5 herb. íb. með útsýni.
• • •
Opið idag kl. 10-16.
Sem næst miðborginni
óskast 150-300 fm
húsnæði til eigin nota.
ALMENNA
FASTEIGNASAIAW
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150 - 21370
bragðið. Þessi tilfinnig dofnar hins
vegar þegar listakonan leggur meiri
vinnu í myndirnar, og óþarfir bak-
grunnar þrengja að myndefninu.
Sterkustu verkin á sýningunni er því
að finna meðal hinna einföldustu,
eins og ,Hann og hún“ (nr. 19) og
,Stjúpmæður“ (nr. 10).
Elínrós er samviskusöm listakona
við upphaf síns sýningarferils, og á
eftir að þroskast í list sinni. Hún
þarf að takast á við vandamái sem
reynist mörgum reyndari listamönn-
um erfíð glíma, þ.e. að þróa með sér
tilfinningu fyrir hvenær myndin nýt-
ur sín best, hvenær útgeislun hennar
er í hámarki. Aðeins með sigri í
þeirri glímu munu blómamyndir
listakonunnar ná að tjá til fullnustu
þá fegurð og þann frið, sem hún
sækist eftir.
Sýningu Elínrósar í Gallerí Borg
lýkur þriðjudaginn 19. febrúar.
Við föstumessu sunnudaginn
17. febrúar kl. 17 syngur kór Tón-
listarskólans gregorianska messu
ásamt sr. Jakobi Ágústi Hjálmars-
syni dómkirkjupresti. í messunni
verða sungin tónverk eftir Knut
Nystedt, Þorkel Sigurbjörnsson og
Jón Þórarinsson. Síðasta stundar-
fjórðunginn fyrir messuna syngja
og stjórna nemendur úr tónmenn-
takennaradeild skólans. Organleik-
ari er Marteinn H. Friðriksson
dómorganisti.
Alla föstuna verður föstumessa
á sunnudögum kl. 17 með altaris-
göngu. Þá er vakin athygli á há-
degisbænum á miðvikudögum kl.
12.15. Það eru stuttar bænastund-
ir, varla nema 10-15 mínútur.
Kirkjan er þá opin frá kl. 12 og
fram yfir bænina. Mánudaga,
þriðjudaga, fimmtudaga og föstu-
daga er kirkjan opin kl. 10-16 og
allir velkomnir að eiga þar hljóða
stund.
Opið hús fyrír aldraða er á mið-
vikudögum kl. 14-17. Þar gefst
tækifæri til samfundar, biblíulestr-
ar, söngs og andlegrar uppbygg-
ingar. Þá eru og kaffiveitingar á
boðstólum og tekið í spil. Við fögn-
um safnaðarfólki og öllum gömlum
vinum Dómkirkjunnar.
Viðtalstímar prestanna í safnað-
arheimilinu í gamla iðnskólanum,
Dómkirkjan í Reykjavík.
Lækjargötu 14a er sem hér segir:
Sr. Hjalti Guðmundsson, mánu-
daga til fimmtudaga kl. 11.30-
12.30. Sr. Jakob Ágúst Hjálmars-
son, þriðjudaga til föstudaga kl.
10.30-11.30. Síminn er 622755.
Þessa er getið vegna nýlegra breyt-
inga.
Fastan er áherslutími í kirkju-
legu starfi og á sér sterkar hefðir
með þjóðinni. Þá er tími tíðari
kirkjugöngu en endranær, passíu-
sálma og bænar. Þá er fólk hvatt
til að treysta sjálfstjórn sína og
vinna á löstunum. Þess vegna fasta
menn, þ.e. neita sér um eitthvað
og beina athygli sinni að þeim sem
bágt eiga. Hvernig væri að spara
eina máltíð vikulega og leggja
andvirði hennar til einhvers sem
þarfnast þess meira en við?
Jakob Hjálmarsson

Umsjónarmaður Gísli Jónsson
„Svartkell hét maðr katneskr;
hann nam land fyrir innan Myr-
dalsá milli [ok] Eilífsdalsár ok bjó
at Kiðjafelli fyrst en síðan á Eyri.
Hans son var Þorkell faðir Glúms,
er svá baðsk fyrir at krossi: „Gott
ey gömlum mönnum, gott ey ær-
um mönnum.“ Hann var faðir
Þórarins, föður Glúms.“
Svo segir í Landnámu. En um
hvað var maðurinn við krossinn
að biðja og handa hverjum? Þágu-
fall er auðvitað notað þarna til
þess að tákna í hverra þágu eitt-
hvað á að vera, það sem um er
beðið, skal vera handa gömlum
og ærum.en síðara lýsingarorðið
þarna merkir ungum. Það var sem
sagt til eldforn stigbreyting:
ungr-æri-æstr, þar sem efri stig-
in eru e.t.v. skyld orðinu æska.
Maðurinn bað um gott ey, og
hvert er þá það ey?
Ég ætla að seilast til orðsifja-
bókar Ásgeirs Bl. Magnússonar
um svarið:
Ey, hvorugkyns, segir hann að
sé gamalt orð í merkingunni heill,
hamingja. Hann vitnar í frum-
norrænar rúnaristur, þar sem
atya kemur fram í svipaðri merk-
ingu, ennfremur gotn. awi-liuþ=
þökk, þakkargerð og lat. avere=
vera heill og hress. Hinu ætla ég
líka að trúa, þótt kannski sé ekki
eins víst, að þetta sé skylt auðna,
að vera einhvers auðið, auður
og auðveldur.
Það ey, sem fyrir skemmstu
var minnst á, er algengur nafnlið-
ur. Það er forliður í nöfnum
beggja kynja og viðliður í kvenna-
nöfnum. Afar mörg nöfn hófust
að fornu á Ey-, sum víst aðeins
notuð í sögum. En mannanöfn
eins og Eydís, Eygerður, Eyjólf-
ur, Eyvindur, Eysteinn og Ey-
vör þekkjum við. Þau eru öll göm-
ul. Fyrr í þáttum þessum hefur
komið fram hvernig Eyþór varð
til með því að snúa við kvenheit-
inu Þórey, og það er þá fyrsta
dæmi hér um slík kvennanöfn.
Önnur dæmi eru Laufey, Bjartey
og Bjargey. Hins er að gæta, að
einstaka kvenmannsnafn sem
endar á ey, kann að vera leitt af
ey= eyja, og stundum er endingin
aðeins notuð til þess að búa til
kvenheiti af karlanöfnum, svo sem
Arey og Bjarney. Þær samsetn-
ingar eru frá 19. öld. Sóley hefur
verið gert að skírnarnafni, og
Fanney held ég að sé íslenskun
á ensku Fanny, en það höfðu
enskumælandi menn stundum
fyrir gælunafn af Franciska.
★
Hrafn flýgur austan
af háum meiði;
flýgur honum eftir
öm í sinni,
þeim gef eg emi ,
efstum bráðir;
Sá mun á blóði
bergja mínu.
(Úr Hervarar sögu og Heið-
reks, fornyrðislag.)
★
Komið er að fjórðu hljóð-
skiptaröð sterkra sagna. Hún
er keimlík í báðar áttir (þ.e. svip-
uð bæði 3. og 5. röð) og auð-
velt að misgreina sagnir eftir
henni. Þar að auki hafa sagnir
þar í flokki verið óstöðugar og
skiptifúsar í aldanna rás, svo að
regluleg dæmi um röðina
óbrenglaða — e, a, á, u eða o
— eru fá. Helst eru það skera
(skar, skárum, skorið) bera,
stela og nema (nam, námum,
numið).
Koma var upphaflega eftir
þessum flokki, en er nú orðin
heldur fátækleg (með o í öllum
kennimyndum); sofa er regluleg
nema í nafnhætti. En troða og
fela hafa verið á flækingi og
líkjast nú mest sögnum í 6. röð,
sem síðar kemur að. Gömul þátíð
af troða er trað, sbr. trat í
þýsku, og fela beygðist í eina
tíð: fela, fal, fálum, folgið.
Eimir svo sem eftir af þeirri
beygingu enn. Vefa fer óreglu-
leg í þessari röð, og enn er þess
að geta, að til var svima, svam,
577. þáttur
svámum, sumið= synda. Hafa
frændþjóðir okkar varðveitt
hana (eða svimma) eftir 3. röð)
betur en við.
Ég ætla að láta þetta duga
um 4. röð. Hún er ekki mjög
skemmtileg.
★
Þá tekur til máls Pétur Þor-
steinsson í Reykjavík.
yKæri Gísli:
I síðasta þætti þínum [573]
talaðir þú um að í stað leigumóð-
ur fyrir konu, sem gengur með
fóstur annarrar konu, þá kæmi
„staðgöngumóðir“.
Það orð finnst mér vera
slæmt, þar sem það gæti ruglast
saman við þá hugsun „að ganga
einhverjum í móður stað“. Það
gæti vel verið staðgöngumóðir,
sem gengur einhveijum í móður-
stað, fóstra eða stjúpmóðir.
Það orð, sem mér finnst að
einna helzt nái þessu, er „með-
göngumóðir“. Lýsir það orð vel,
hvað fram fer. Þessi kona, sem
gengur með fóstrið fyrir ein-
hveija aðra konu, er einungis
móðir barnsins um meðgöngu-
tímann og er því meðgöngumóð-
ir. Þar getur ekki orðið um neinn
rugling að ræða í skilningi eins
og staðgöngumóðir getur gert.
Auk þess eru „emmin“ í „með-
öngumóðir" ágæt til þess að
orðið festist frekar í mæitu máli
en ella væri.
Með kveðjum og ósk um
áframhaldandi Moggaskrif frá
þér.“
Ég færi Pétri þakkir fyrir
þessa breytingartillögu og vísa
henni til þjóðarinnar.
★
Úr fréttabréfi frá Vilfríði
vestan.
Jón var spurður að heimilishöpm,
er hélt hann þijár frúrnar í Krögum:
„Sko, að taka bara eina
er tóm vitleysa að reyna, —
og tvíkvæni er glæpur að lögurn."