Morgunblaðið - 21.03.1991, Blaðsíða 2

rcejt SflAM .12 flUOAQUTMMlfl ŒIQAJSVlUOflOM
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. MARZ 1991
Mikil þátttaka í verk-
falli fiskverkafólks
Söfnun undirskrifta með kröfum um
hækkun skattleysismarka undirbúin
MIKIL þátttaka var í vinnustöðvun fiskvinnslufólks um allt land í
gær. Voru það fyrst og fremst fiskverkakonur í snyrtingu og pökk-
un sem lögðu niður störf til að leggja áhersiu á kröfur sínar um
hækkun skattleysismarka. Enginn hafði yfirstjórn aðgerðanna með
höndum en talið er vist að þúsundir starfsmanna hafi tekið þátt í
aðgerðunum. Ekki varð þó full samstaða um verkfall því á mörgum
stöðum mætti starfsfólk til vinnu i gærmorgun. Að sögn Önnu Þor-
leifsdóttur á Hellissandi, sem staðið hefur að undirbúningi aðgerð-
anna, verður næsta skref að safna undirskriftum fiskverlyifólks til
stuðnings kröfunum um allt land. Ólafur Ragnar Grímsson fjármála-
ráðherra segist styðja kröfur fiskvinnslufólks.
Mest þátttaka í vinnustöðvuninni
varð á Austfjörðum, þar sem vinna
lá að mestu niðri í nær öllum frysti-
Brids:
Fjöldi ís-
lenskra
spilara er
heimsmet
Á ÍSLANDI eru skráðir
bridsspilarar langflestir í
heiminum miðað við fólks-
fjölda, samkvæmt nýjum
tölum frá Evrópubridssam-
bandinu. Árleg fjölgun spil-
ara er einnig mest hér á
landi.
Á íslandi eru um 3.400 manns
félagar í bridsfélögum innan
Bridgesambands íslands. Það
svarar til 135 spilara á hveija
10 þúsund landsmenn. Það land
sem kemur næst er Holland með
46 af hveijum 10 þúsund, og
síðan koma Noregur, Danmörk
og Svíþjóð með 39, 30 og 18
spilara. í Evrópu eru flestir
skráðir bridsspilarar í Frakk-
landi eða 75 þúsund, en það
svarar hins vegar aðeins til 13
af hverjum 10 þúsund íbúum.
Árleg fjölgun_ meðlima í
Bridgesambandi íslands hefur
verið um 33% að jafnaði síðustu
ár, samkvæmt tölum Evrópu-
sambandsins. Næst í röðinni eru
Pólland og Júgóslavía þar sem
fjölgunin er um 20% að meðal-
tali.
Nú eru 42 bridsfélög í Bridge-
sambandí íslands en nokkur fé-
lög eru starfandi utan þess og
félagar þeirra eru ekki með í
ofangreindum tölum.
húsum. Þá mætti engin fiskvinnslu-
kona til vinnu í vinnsluhúsum í
Vestmannaeyjum en karlarnir unnu
þar við saltfískverkun.
Nokkrar konur mættu til vinnu
hjá Útgerðarfélagi Akureyrar en
þar hafði mikill meirihluti starfs-
fólks samþykkt að leggja niður
störf. Þá var þátttaka mikil víða á
Vesturlandi, norðanlands og á
ísafírði. Minnst þátttaka varð í sjáv-
arplássum fyrir vestan en þess í
stað voru samþykktar stuðnings-
yfírlýsingar við markmið aðgerð-
anna. Þá var starfsemi með eðlileg-
um hætti í Granda hf. í Reykjavík
og í nokkrum fiskvinnsluhúsum á
Suðumesjum. í gær lá vinna niðri
á nokkrum stöðum vegna hráefnis-
skorts.
Verkalýðsfélög höfðu ekki af-
skipti af verkfallinu en Verka-
mannasambandið lýsti yfír skilningi
á afstöðu fiskverkafólks. Sömu svör
fengust hjá Samtökum fískvinnslu-
stöðva en þau hafa lýst yfír samúð
með málstað fískvtnnslufólks.
Hvergi kom til sérstakra vandræða
eða árekstra vegna verkfallsins.
Sjá nánar á bls. 39 og 41.
Morgunblaðiö/Bjöm Blöndal
Morgunblaðið/Sverrir
Æfing á Pétri Gaut í hinum nýupp-
gerða sal Þjóðleikhússins. Á innfelldu
myndinni sést Kristján Jóhannsson
sem kom til landsins i gær til að
syngja á hátíðardagskránni í kvöld.
Með Kristjáni er eiginkona hans, Sig-
urjóna Sverrisdóttir.
Hátíðardagskrá verður í
Þjóðleikhúsinu í kvöld
FYRSTA leiksýning í Þjóðleikhúsinu eftir miklar breytingar verð-
ur í kvöld. Það er hátíðarsýning á Pétri Gaut, en leikritið verður
frumsýnt nk. laugardag.
Á undan sýningunni verður
hátiðardagskrá, sem hefst klukk-
an 19.30. Lúðrasveit Reykjavíkur
leikur fyrir gesti, Þjóðleikhúskór-
inn syngur, leikaramir Herdís
Þorvaldsdóttir og Róbert Arn-
fínnsson lesa upp, Kristján Jó-
hannsson óperusöngvari syngur
við undirleik Jónasar Ingimundar-
sonar og ávörp flytja Svavar
Gestsson menntamálaráðherra,
Árni Johnsen formaður bygginga-
nefndar og Gísli Alfreðsson
þjóðleikhússtjóri.
Hátíðardagskráin verður
sýnd í beinni útsendingu Sjón-
varpsins og útvarpað á Rás 2.
Skýrsla Ríkisendurskoðunar um ríkisspítalana:
Sérfræðingur fékk 51 milljón
ntan fastra launa á spítalanum
SÉRFRÆÐINGAR á ríkisspít-
ölunum fá verulegar verktaka-
greiðslur frá Tryggingastofnun
fyrir vinnu sem þeir inna af hendi
utan spítalanna. Árið 1988 fékk
einn sérfræðingur 51 milljón
króna i verktakagreiðslur. Þetta
kemur fram í skýrslu Ríkisendur-
skoðunar um stjómsýsiuendur-
skoðun hjá rikisspitölunum. Mælt
er með því að stimpilklukkum
verði komið fyrir á öllum deildum
og yfirlæknar veiti samstarfs;
mönnum sinum aukið aðhald. í
skýrslunni kemur einnig fram að
yfirmönnum meðal hjúkrunar-
fræðinga fjölgaði um 125% á ár-
unum 1982 til 1989.
í skýrslunni kemur fram að al-
gengt sé að sérfræðingar, í fullu
starfi eða hlutastarfi á ríkisspítölun-
Forystumenn Verkamannasambandsins:
Nauðsynlegt að hækka
laun hjá fiskverkafólki
Tekjur sjómanna hafa hækkað um 20% en laun annarra um 5%
GUÐMUNDUR J. Guðmundsson, formaður Verkamannasambands-
ins, segir að sér komi 10% launahækkun fiskverkafólks á Grundar-
firði ekki á óvart. Útgerðar- og fiskvinnslufyrirtækin Sæfang hf.
og Guðmundur Runólfsson hf. á Grundarfirði, ákváðu á mánudag
að hækka heimalöndunarálag á tilteknum fisktegundum úr 30% í
40% og veita fiskverkafólki 10% grunnkaupshækkun. „Fiskverð til
sjómanna hefur verið að hækka allt samningstímabilið og útgerð,
fiskvinnsla og sjómenn fengið stórhækkað verð en ekkert hefur þó
runnið til fiskverkafólks," segir Guðmundur.
Snær Karlsson, formaður fisk-
vinnsludeildar Verkamannasam-
bandsins, sagði að fiskverkafólk
ætti rétt á hlutdeild í þeirri verð-
mætaaukningu sem orðið hefði.
„Það hlýtur að þurfa að bregðast
við með því að hækka launin í físk-
vinnslunni. Sú krafa mun verða
sett fram um land allt. Við erum
ekki að mælast til að þjóðarsáttin
verði rofin en við sjáum ekki annað
en að ef hægt er að færa einum
hópi sérstaka hlutdeild í þessari
verðmætaaukningu, hljóti aðrir að
eiga svipaðan rétt. Sjómenn hafa
að undanfömu hækkað í tekjum um
að minnsta kosti 20% á sama tíma
og aðrir hafa hækkað um 5%,“ sagði
Snær.
Guðmundur J. Guðmundsson
sagði að ekki gæti gengið til lengd-
ar að hafa misrétti í tekjum á milli
veiða og vinnslu og væri það óviðun-
andi. Hann kvaðst ekki vita hvort
launahækkunin á Grundarfirði
myndi valda hækkunum annars
staðar fyrir lok samningstímabilsins
en kjarasamningar renna út í haust.
„Ég er undrandi á að þegar skip
sigla í höfn vegna hækkaðra krafna
um heimalöndunarálag og fískverð
og afurðir hækka frá 10% upp í
40%, skuli fiskvinnslufólk halda ró
sinni. Það er draumsýn að halda
að þjóðarsáttin verði endumýjuð
öðmvísi en með verulegri kjarajöfn-
un hjá þjóðirmi. Launamismunurinn
er það mikill," sagði Guðmundur.
um, vinni á einkastofum auk þess
sem margir þeirra þiggi laun frá
öðrum stofnunum. Meðalverktaka-
greiðslur frá Tryggingastofnun, árið
1988, til sérfræðinga í fullu starfí,
námu 4,4 milljónum og 3,6 milljón-
um til sérfræðinga í 75% starfí hjá
ríkisspítölunum.
Einn sérfræðingur, sem ekki er
talinn með í meðaltalinu, og er í 75%
starfí, hafði 51 milljón króna í verk-
takagreiðslur frá Tryggingastofnun.
Segir í skýrslunni að ekki verði séð
hvemig hátt vinnuhlutfall á spítölun-
um, auk vakta í mörgum tilvikum,
geti gefíð möguleika á jafn mikilli
aukavinnu utan stofnunarinnar og
raun beri vitni. Með tilliti til þessa
telur Ríkisendurskoðun brýnt að
taka í notkun stimpilklukku á öllum
deildum ríkisspítalanna og að yfir-
læknar veiti samstarfsmönnum sin-
um aukið aðhald.
Frá árinu 1982 til ársins 1989
hefur stöðuheimildum hjúkrunar-
fræðinga fjölgað um 26%. Stöðugild-
um yfirmanna meðal hjúkrunar-
fræðinga hefur á þessu tímabili
fjölgað um 125% en almennum
hjúkrunarfræðingum fækkað um
7%. Hlutfall yfírmanna í hjúkrunar-
stétt hér sé hátt miöað við önnur
Norðurlönd. Segir í skýrslunni að
breyting á starfsheitum hafí leitt til
þess að mun fleiri hjúkrunarfræð-
ingar hafa horfíð frá hjúkrun og
stunda nú stjómunar- og skrifstofu-
störf á meðan skortur sé á almenn-
um hjúkrunarfræðingum.
fjöldi ársverka er að jafnaði um
360, eða 16,5%, umfram heimild
fjárveitingar ríkisins. Athygli veki
að í skrifstofugeiranum sé fjöldi árs-
verka að jafnaði 48,7% fleiri en
heimilað er.
Ríkisspítölunum hafi gengið
nokkuð vel að hafa aðhald á útgjöld-
um síðustu ára. Oft hafí það þó ein-
ungis reynst mögulegt með lokun
deilda ekki síst yfír sumarmánuðina.
Ekki hafí verið kannaður raunveru-
legur sparnaður ríkisins vegna lok-
ana á deildum en Ríkisendurskoðun
telur Kklegt að endanlegur spamað-
ur sé mun minni en álitið hefur verið.
Ríkisendurskoðun bendir á að víða
erlendis sé notuð svokölluð DRG-
flokkun til að geta borið saman
fjölda legudaga og metið árangur í
samanburði við aðra flokka. Legu-
tími hér á landi, samkvæmt DRG-
flokkun virðist 20-25% lengri en í
Bandaríkjunum.
Dómkirkjan:
Stolið úr
söfnunar-
bauknum
SÖFNUNARBAUKUR í and-
dyri Dómkirkjunnar var
brotinn upp í fyrradag og
því stolið sem í honum var.
Meðan kirkjuvörðurinn brá
sér upp á háaloft hafði einhver
sætt færis og brotið upp bauk-
inn með því að skemma hengi-
lás sem á honum var.
Baukurinn hafði nýlega ver-
ið tæmdur og því er ekki talið
áð margir þurfi að sjá á eftir
framlagi sínu til þess ókunna
manns sem þarna var að verki.