Morgunblaðið - 21.03.1991, Blaðsíða 66

66
MORCUNB.LAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21; MARZ, 1991
Ást er. . .
12-^
... að velja rétta járnið.
TM R«g. U.S. P«t Off.-all nghts rantvwf
• 1990 Lot Angatei Tane» SyndicMa
Með
morgimkaf&nu
Ég var orðinn þreyttur á
krónhjörtunum í þessu um-
hverfi.
HÖGNI HREKKVÍSI
Bergþórshvoll til skammar
MOKGUNBUADID LAÚUAKDAUUR 9. MAKZ l»ai
Bergþórshvoll
eftirPál
Pálsson
Um þennan sögufræga stað er
margt hægt að segja og rita, en
að gefnu tilefni vil ég núna fjalla
um eftirfarandi: 1DV hinn 11. febr-
úar er þetta haft cftir málsvara
dóms- og kirkjumálaráðuneytisina:
.Það stendur til að rífa gamla
prestssetrið á Bergþórshvoli og það
má segja að það hafl staðið til lengi.
Hins vegar kann ég enga skýringu
á af hverju það heíur ekki verið
rifið en það er í verkahring ráðu-
neytisins að sjá um að húsið verði
Qariægt.-
Málsvari ráðuneytisins vcit og
veit ckki. Hver á þá að vital Fjöll-
um betur um þctta á eftir.
Árið 1976 tök ég við Bergþórs-
hvolsprestakalli. I>á var gamla
prestshúsið orðið meira eða minna
ónýtt Engu að siður var okkur
hjónunum ætiað að flytja þangað
inn, en við tókum það aldrei f mál
og breyttum samkvæfnt þvi. Upp-
hófst nú mikill sónn f dóms- og
kiriyumálaráðuneytinu um nauð-
syn þess að við flyttum f ónýta
húsið og það hlyti að vera hægt
að hressa upp á hjallinn. Geröi
ráðuneytið síðan út þijá leiðangra
málinu ágætlega og allt það. En
alltaí versnar þetta mál.
Hér koma hundruð og jafnvel
þúsundir manna á ári til þess að
skoða þennan sögufræga stað:
Hópar og einstaklingar, fslending-
ar og útlendingar. Margir hópanna
eru með leiðsögumenn og ekkert
vcit ég um hvað þeir segja varð-
andi húsómyndina. Aðrir hringja
oft til mfn og panta leiðsögn og
Njálufyrirlestur og enn aðrir at-
huga staðinn upp á eigin spýtur.
En við öllu þessu fólki blasir sama
ómyndin, sem er öllum til ama:
Niðurgrotnað hús.
Aftur og aftur og endalaust hef
ég bent ráðamönnum á hvereu
hðrmuleg landkynning þetta er.
Aftur og aflur og það í heilan Ara-
tug hef ég fengið sömu loforðin:
„Gamla húsið verður rifið, cnda
ekki veijandi að hafa það þama.“
Það er svo hvort tveggja að loforö
þessi eru munnleg og skjalfest
Ekki er mér nokkur leið að koma
tölu á alla þá, sem endalaust hafa
tekið ijósmyndir, kvikmyndir og
myndbandamyndir af hinni átakan-
legu .landkynningu“ stjómvalda.
Er þá ekki mál að linni?
1 áratug hef ég bent ráðamönn-
um á þetta vandræðaástand og
varað við wjög óheppilcgu orð-
viðrum lemjast svo lausar þakplöt-
ur til og frá og flúka síðan um
allt, scm er auðvitað hættulegt
gagnvart mönnum, dýrum og
mannvirkjum. Á þetta hef ég hvað
eftir annað bent réttum aðilum og
meira að segja hefur aðstoð verið
boðin til þess að kippa málum f
lag. öllu var vel tekið. Alltaf var
lofað og svo var ekkert gert.
Núverandi dóms- og kirKjumála-
ráðherra hefur fyllsta skilning á
málinu — það er mér vel kunnugt
— og er allur af vi|ja gcrður að
láta lagfæra hlutina, en málin fara
bara þannig, að nú er beinlínis
haldin sýning i því, hvemig nkerf-
ið virkar“. En málsvari sýningar-
innar .veit og veit ekki“. Hver á
þá að vita?
Fyrir allmörgum árum ritaði ég
þáverandi ðóms- og kirkjumálaráð-
herra bréf, þar sem ég benti á sjálf-
sagðar fþótvirkar og ekkert mjög
kostnaðareamar úrbætur, þar sem
þessi söugfrægi staður yrði hreins-
aður og hreinlega .réttur við“ og
unnið dyggilega að virðingu staðar-
ins.
1. Gamla húsið og annað drasl
verði tafarlaust fjarlægt
2. Gamli húsgrunnurinn veröi
svo sléttaður og græddur upp
„Ekkí er mér nokk
leið að koma tölu á
þá, sem endalaust 1
tekið yósmyndir, k
myndir og myndba
myndir af hinni átf
lejfu „landkynning
stjórnvalda.“
greina eins og t.d.:
Njálsbrenna 23. ági
(eða 1011). Einnigdy
ið Njálsbrenna (ásan
inu). Svo væri Ifka I
láta standæ Hér brun
Laugardaginn 9. mars sl. birtist
í Morgunblaðinu grein eftir Pál
Pálsson, sóknarprest á Bergþórs-
hvoli, um þá þjóðarskömm sem
blasir við öllum sem sækja Berg-
þórshvol heim. í greininni nefnir
Páll að Bergþórshvol heimsæki
hundruð og jafnvel þúsundir manna
á hveiju ári, hópar og einstakling-
ar, íslendingar og útlendingar.
Hann nefnir með réttu að sumir
hópanna séu í fylgd ieiðsögumanna
og ekki sé vitað hvað þeir segi um
húsræsknið sem við augum blasir.
Skemmst er frá því að segja að
leiðsögumenn ferðamanna skrifa á
hveiju ári skýrslu um ástand ferða-
mannastaðanna sem þeir heim-
sækja og benda á ýmislegt sem
betur mætti fara, bæði hvað snertir
aðstöðuna, aðkomuna, umhverfið
og hugsanlega slysahættu. í nokkur
ár, nú síðast sl. haust, bentu leið-
sögumenn á þá vanhirðu sem við
blasir á Bergþórshvoli.
Ótrúlega margir erlendir ferða-
menn sem hingað koma hafa lesið
Islendingasögurnar, þar á meðal
Njálu. Margir þeirra hafa átt þann
draum í áratugi að komast á þá
staði sem atburðir úr íslendinga-
sögunum hafa átt sér stað og er
Bergþórshvoll af skiljanlegum
ástæðum ofarlega á blaði. Þessir
ferðamenn eru að koma hingað í
eins konar pflagrímsferð að sjá
bemskudraum sinn rætast.
Það er oft hamrað á því að ferða-
menn komi hingað til að sjá ís-
lenska náttúm, en það vill oft
gleymast hve margir hafa komið
vegna sögu okkar og fomrar menn-
ingar. Og útlendingamir spyija sem
svo: „Er íslenskum unglingum ljós
þau forréttindi sem þeir búa við að
hafa fæðst og alist upp í þessu
landi? Að eiga aðgang að öllum
þessum fjársjóði í eigin landi? Þeir
hljóta að heimsækja þessa sögu-
staði oft og lifa sig inn í atburðina.“
Já, Páll segir í grein sinni að
hann viti ekki hvað leiðsögumenn
segi farþegum sínum um núverandi
húsakynni á Bergþórshvoli. Því er
til að svara að íslenskir leiðsögu-
menn kvíða ávallt þeirri stundu að
koma þar í hlað og reyna því að
beina athygli farþega sinna frá nið-
umíðslunni og ölíu draslinu sem við
augum blasir með því að benda
þeim í aðrar áttir og haga Jiví svo
að þeir snúi baki í ósómann. Islensk-
ir leiðsögumenn taka heils hugar
undir þá beiðni sr. Páls að rétt yfir-
völd sjái svo um að staðnum verði
gert til góða og að öll aðstaða færð
í það horf að hægt verði að koma
þangað kinnroðalaust með gesti.
Það er annars umhugsunarvert
hvað margir þeir staðir sem leiðsög-
umenn heimsækja reglulega em í
mikilli niðurníðslu og leiða má get-
um að því hvað erlendu ferðamenn-
imir teljá sig geta le'sið út úr því
og hvaða hugmyndir þeir fá af okk-
ur nútíma íslendingum. Endur-
speglast ekki þar sú virðing sem
við höfum á eigin sögu og menning-
ararfi? Tökum sem dæmi staði eins
og Þingvelli, Bessastaði, Ejóðminja-
safnið, Gullfoss, Geysi, Bergþórs-
hvol, Reykholt og svo mætti áfram
telja.
Að vísu em uppi tilburðir á
nokkmm stöðum til að bæta úr og
virðist ætla að takast misjafnlega.
Fyrir nokkrum ámm viðraði ég þá
hugmynd í þessu blaði að í Reyk-
holti ættu gestir að geta séð stutta
kvikmynd um Snorra og bókagerð
á fýrri öldum, þar væru til sýnis
bækur eftir Snorra í ýmsum útgáf-
um og þær hugmyndir sem nútíma-
menn hafa gert sér um útlit hans.
Nú er í smíðum Snorrastofa í Reyk-
holti, gert hefur verið við BeSsa-
staðastofu eftir að menn uppgötv-
uðu að hún var að hruni komin, í
bókstaflegum skilningi, og farið er
að ræða um ný húsakynni fyrir
Þjóðminjasafnið.
Við Lögberg á Þingvöllum hefur
verið reistur rammgerður pallur
sem flestum finnst of áberandi, en
aðrir sætta sig við af illri nauðsyn.
Geysissvæðið hefur fengið andlits-
lyftingu, þótt ekki séu allir sam-
mála um hversu vel hefur tekist til
og finnst steyptu hellurnar stinga
í stúf við náttúruna í kring. Smíðað-
ur hefur verið rammgerður stigi við
Gullfoss sem hannaður er fyrir fíl-
hrausta fjallaklifrara, en sú stað-
reynd gleymdist að stór hluti þeirra
erlendu ferðamanna sem hingað
koma eru komnir á efri ár og geta
ekki gengið 100- snarbrött þrep án
hvfldar. Þeir kjósa því áfram að
ganga skáhallt upp hallann og hvíla
sig eftir þörfum á leiðinni.
Þeir eru margir ferðamannastað-
irnir í okkar ágæta landi sem þurfa
á aðhlynningu að halda, en varast
þarf að gera þessar náttúrulegu
perlur gervilegar (artificial). Það
er oft vitnað til þess að við eigum
ekki kastala eða minnismerki um
heimsfræga herforingja til að sýna
ferðamönnunum, en við stæmrn
okkur af köstulum og minnismerkj-
um sem gerð em af náttúrunni
sjálfri. Ferðamenn eru að fá nóg
af þessum manngerðu köstulum
sem þeir segja að séu hver öðrum
líkir. Nú hefur áhuginn vaknað á
því náttúrulega og upprunalega, því
sem er öðmvísi. Þar liggur okkar
styrkur í ferðaþjónustu framtíðar-
innar.
Það er því mikið vandaverk að
búa sögustaði okkar undir það að
geta tekið skammlaust á móti ferða-
mönnum. Lágmarkskrafa er að
hreinsa til drasl og niðurnídd hús
og síðan er mikilvægt að laga alla
uppbyggingu að náttúmlegu um-
hverfi. Vonandi verður Bergþórs-
hvoll næstur á lista, hreinsað til á
staðnum og í mesta lagi reist
smekklegt minnismerki, ekki of
áberandi, með texta eins og sr.Páll
stingur upp á í grein sinni.
Birna G. Bjarnleifsdóttir,
forstöðumaður Leiðsöguskólans.
( \/ESTURVELLiie
„IV\éR þy K/C p/'PLE/TT... EN LOFT \tt. LI -
lceeFíP BlLAPl. "
Víkveiji skrifar
að má segja að Víkveija hafi
rekið í rogastanz, þegar hann
las fréttina um spjarauppboð fram-
sóknarfélaganna, þar sem boðnar
voru upp spjarir af ráðherrum
Framsóknarflokksins. Allt venju-
legt fólk hefði gefið slíkt til Vetrar-
hjálparinnar, en svo mikil er for-
ingjadýrkunin innan þessa merka
flokks, að innan hans er markaður
fyrir ráðherraflíkur, spm menn ku
þurfa til þess að punta sig með á
sunnudögum.
Jakkaföt, derhúfa og heilsubolur
af Guðmundi Bjamasyni heilbrigð-
isráðherra seldust á þessu maka-
lausa uppboði, svo ogjakki, sjóvettl-
ingar, þverslaufa og eldrautt bindi
af Halldóri Ásgrímssyni sjávarút-
vegsráðherra. Alit seldist þetta eins
og heitar iummur, en kastaði þó
tólfunum, þegar kúrekahattur
Steingríms Hermannssonar forsæt-
isráðherra var boðinn upp. Þá vildu
fleiri hreppa hattinn en fengu og
buðu Vestfírðingar bezt, einar litlar
32 þúsund krónur. Sátu þar fram-
sóknarmenn af Reykjanesi eftir
með sárt ennið og fengu engan
hattinn.
Gárungarnir segja að nú séu enn
fleiri menn á ráðherrabuxum innan
Framsóknarflokksins en ella og
kunni það að hafa erfiðleika í för
með sér næst, þegar kemur að því
að framsókn myndi stjórn, hveijir
eigi að verma ráðherrastólana og
hveijir ekki.
XXX
Forseti íslands var að fá nýjan
bfl, Toyota Lexus. Svo sem lög
gera ráð fyrir þurfti Bifreiðaskoðun
Islands að skoða bílinn svo að unnt
yrði að skrá hann og aka mætti
honum um götur og torg. En þá
kom á daginn, að bifreiðin uppfyllti
ekki reglugerðir, sem settar hafa
verið. Á hjólbarða hennar vantaði
einhver númer og því fékk þessi
nýja fína bifreið, sem raunar er
flaggskip Toyota-verksmiðjanna,
ekki skoðun. Forsetanum var sem
sé meinað að nota bifreiðina, nema
skipt væri um hjólbarða. Þessu mun
hafa verið bjargað fyrir horn, en
svo sannarlega er það mottó Bif-
reiðaskoðunar, að allir séu jafnir
fyrir lögunum. Þar er engin undan-
tekning gerð, þótt forsetinn eigi
hlut að máli.
XXX
Er það rétt, að ekki hafi verið
minnzt á það í fréttum ríkis-
útvarpsins í gær, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði hug á að selja Rás
2, fái hann til þess umboð í næstu
kosningum, 20. apríl?