Morgunblaðið - 21.03.1991, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. MARZ' 1991

^16
fe9iaW
£*»■*■ ts&*

SCOUTLUX
+ 25°C - + 8°C
Þyngd 1.900 gr.
Verð kr. 7.940,-
FEMUND
+ 25°C - + 10°C
Þyngd 1.800 gr.
Verð kr. 10.840,-
IGLOO
+ 25°C-+.18°C
Þyngd 2.000 gr.
Verð kr. 12.980,-
Fermingatilboö kr. 10.990
TRAIL 50
50 lítrar
Þyngd 900 gr.
Verð kr. 6.990,
PANTHER 3
65 lítrar
Þyngd 1.800 gr.
Verökr. 12.590,-
PANTHER E55 Þyngd 1.800 gr.
55 lítrar Verö kr. 12.590.-
Þyngd 1400 gr.
Verð kr. 7.780.-
Fermingatilboö 6.990.-
Raðgreiðslur. Póstsendum samdœgurs
-SWWR fWMMR
Snorrabraut 60
Slmar: 12045 — 624145
Konur eiga kost
á að verjast
krabbameini
eftir Valgerði
Sigurðardóttur
Það þekkist hvergi í heiminum
nema á Islandi að konum heillrar
þjóðar sé boðin þátttaka í skipulegri
leit að brjósta- og leghálskrabba-
meini. í Svíþjóð og í Finnlandi er
rekin svipuð leitarstarfsemi en hún
nær ekki til jafn stórs hluta kvenþjóð-
arinnar. Norðmenn og Danir hafa
ekki nærri jafn víðtæka leit og má
nefna að Danir bjóða ekki konum til
hópleitar með bijóstamyndatökum. í
öðrum löndum nær slík leit til af-
markaðra hópa kvenna og er oft háð
búsetu og/eða efnahag konunnar.
Hvorki hér né annars staðar er karl-
mönnum boðið upp á slíka þjónustu.
Það má því segja að íslenskar konur
búi við viss forréttindi hvað þetta
varðar.
Það var árið 1943 sem grískur
læknir, Papanicolau, fann upp aðferð
til að taka frumstrok frá leghálsi,
strjúka það út á gler, lita og skoða
undir smásjá. A þennan hátt er hægt
að greina vissar breytingar í frumum
leghálsslímhúðar. Leghálskrabba-
mein er í dag eini illkynja sjúkdómur-
inn þar sem hægt er að fínna bæði
forstig og byrjunarstig sjúkdómsins
með einfaldri aðferð. Það er með
öðrum orðum unnt að finna sjúkdóm-
inn áður en hann verður að eiginlegu
krabbameini. Það gerir læknum
kleift að beita minniháttar aðferð og
veita nær algera lækningu.
Fyrir tilstuðlan Krabbameinsfé-
lags íslands hófst skipuleg leit að
leghálskrabbameini árið 1964. Frá
árinu 1969 náði sú leit til allra
kvenna í landinu á aldrinum 25-69
ára en frá og með árinu 1987 er
öllum konum á aldrinum 20-69 ára
boðin þátttaka annað hvert ár.
Árangur þessarar leitar má gleggst
sjá á lækkandi tíðni leghálskrabba-
meins á undanförnum árum. Áður
en skipuleg leit hófst var legháls-
krabbamein þriðja algengasta krabb-
amein hjá konum á íslandi en árið
1989 var það komið niður í níunda
MARS
MÁNUÐUR GEGN MEINI
- KRABBAMEINI
Krabbameinsfélag íslands
sæti hvað nýgengi varðar. Fjöldi
nýrra tilfella leghálskrabbameins á
ári, miðað við 100.000 konur, er
svipaður á íslandi og í Finnlandi og
Svíþjóð, sem reka nokkuð sambæri-
lega leitarstarfsemi, eða um 14 af
hundraði. Nýgengi í Noregi og Dan-
mörku er hins vegar hærra eða um
23 af hundraði, enda hófst skipuleg
leit þar síðar og hefur ekki náð jafn
mikilli útbreiðslu. Dánartíðni vegna
sjúkdómsins hefur stórlækkað svo
vart þekkjast sambærileg dæmi og
féll um hvorki meira né minna en
62% á tímabilinu 1964-1980. Færri
tilfelli af leghálskrabbameini skýra
að hluta þessa lækkun. En það sem
mestu varðar þó í þessu sambandi
er að vegna leitarstarfsins greinist
sjúkdómurinn mun fyrr en áður. Nú
eru um 70% þeirra kvenna sem grein-
ast með leghálskrabbamein með I.
stigs sjúkdóm (algjörlega bundinn
við leghálsinn) og hafa þær um
80-100% líkur á lækningu.
Það er því ekki að ófyrirsynju að
konur eru hvattar til að mæta reglu-
lega til skoðunar. Meðan leghál-
skrabbameinið er á forstigi eða byrj-
unarstigi gefur það oft engin ein-
kenni. Þannig að eina leiðin til grein-
ingar er að fá leghálsstrok tekið regl-
ulega a.m.k. á tveggja til þriggja ára
fresti.
Um 10% æxla í leghálsi greinast
treglega með frumustrokum. Allar
konur eiga því að vera á varðbergi
ef þær fá einkenni með óeðlilegum
milliblæðingum eða blóðugri útferð,
^KKIVU
Ný og góð þykkmjólk
Tvær bragðtegundir: jarðarber, mangó
og appelsínu
• VV.W >Á bOIC ,«*