Morgunblaðið - 17.04.1991, Side 1

72 SIÐUR B/C
86. tbl. 79. árg.___________________________________MIÐVIKUDAGUR 17. APRÍL 1991_______________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
Landamæradeila Japana og Sovétmanna:
Minnkandi líkur
á samkomulagi
Tókýó. Reuter, The Daily Telegraph.
HÁTTSETTIR japanskir embættismenn sögðust ekki sjá nein
merki þess að Míkhaíl Gorbatsjov Sovétforseti væri tilbúinn að
semja um fjórar japanskar eyjar sem Rauði herinn lagði undir sig
í lok seinna stríðsins eftir að fyrsta viðræðufundi hans og Toshiki
Kaifu forsætisráðherra Japans lauk.
Embættismaður í utanríkis-
ráðuneytinu í Tókýó sagði að Gor-
batsjov hefði engan samningavilja
sýnt enda ætti hann undir högg
að sækja hjá harðlínumönnum
heima fyrir sem vildu fyrir enga
muni semja um framtíð eynna við
Japani. iíyodo-fréttastofan sagði
að japönsk stjórnvöld væru tilbúin
að veita Sovétmönnum allverulega
efnahagsaðstoð og tryggja miklar
fjárfestingar japanskra fyrirtækja
Jí Japan, en því aðeins að sam-
komulag næðist í landamæradeilu
ríkjanna.
ið í veg fyrir að ríkin semdu form-
lega um frið. Stjórnmálaskýrendur
álíta að staða Gorbatsjovs sé of
veik til að hann geti látið eyjarnar
af hendi. Stjórnendur sovéska
hersins séu á móti öllu landaafsali
og bendi á að eyjarnar geti verið
mikilvægar frá hernaðarlegu sjón-
armiði. Stjórn Kaifus er einnig
sögð of veik til að geta sætt sig
við annað en fullnaðarsigur í deil-
unni um eyjarnar.
Sjá „Heillaðir af ríkidæminu
í Japan“ á bls. 29.
Kúrdísk móðir þvær hár barna sinna í Silopi-búðunum í Tyrklandi en þangað hafa nokkur þúsund
Kúrda verið flutt. Þar fengu flóttamennirnir nógan mat og vatn í fyrsta sinn í tvær vikur.
Gorbatsjov sagði i ræðu undir
kvöldverði í keisarahöllinni í Tókýó
í gærkvöldi, að Sovétmenn vottuðu
fjölskyldum japanskra stríðsfanga
sem fluttir hefðu verið til Síberíu,
virðingu sína. Hann steig þó ekki
skrefið til fulls og baðst afsökunar
á framferði Sovétmanna sem not-
uðu fangana sem þræla í námum
og við jámbrautalagnir.
Gorbatsjov og eiginkona hans,
Raísa Gorbatsjova, hófu fjögurra
daga opinbera heimsókn sína til
Japans í gær. Þúsundir hægrisinna
efndu til mótmæla í Tókýó vegna
komu Gorbatsjovs sem er fyrsti
Sovétleiðtoginn er sækir Japani
heim.
í stríðslok tóku Sovétmenn
nokkrar eyjar af Japönum sem
hafa krafist að fjórar þeirra verði
japanskar á ný. Deilan hefur kom-
Bandarískir hermenn
sendir til Norður-íraks
Nikósíu, Washington. Reuter.
BANDARÍKJASTJÓRN hefur ákveðið að senda hermenn til hjálpar-
starfs á slóðum Kúrda í norðurhluta Iraks þar sem hundruð þúsuiula
manna eru á flótta undan hersveitum Saddams Husseins Iraksfor-
seta. Bandariskar og breskar herþyrlur hófu í gær matvælaflutninga
til flóttamanna í hinu harðgera fjallahéraði á landamærum Tyrk-
lands og Iraks og berst flóttafólkinu því neyðarhjálp mun hraðar en
áður.
Marlin Fitzwater, talsmaður I sveitir yrðu sendar til norðurhluta
Bandaríkjastjórnar, sagði að her- | íraks til að hjálpa til við dreifíngu
hjálpargagna en myndu ekki lið-
sinna uppreisnarmönnum Kúrda í
bardögum þeirra við sveitir Sadd-
ams. Yrði um fámennar sveitir að
ræða sem yrðu á ferðinni fram og
til baka frá stöðvum í Tyrklandi.
John Major, forsætisráðherra
Bretlands, sagði í gær, að Samein-
uðu þjóðimar yrðu að hugleiða að
veita flóttamönnum hervernd ef til-
Jónas Þórisson trúboði um starfsemi hjálparstofnana í írak:
Neyðarhjálpin kemst illa til skila
Hluti nauðþurfta fellur í hendur hersveita Saddams Husseins íraksforseta
„ÁSTANDIÐ í Bagdad er miklu betra en maður bjóst við eftir allar
þær loftárásir sem gerðar hafa verið á borgina. Eyðileggingin er
mun minni en ég hélt og takmörkuð við símstöðvar, fjarskiptabygg-
ingar og rafveitur, þar sem vélahúsin voru eyðilögð en spennivirk-
in við hliðina stóðu óskemmd. Nokkrar brýr á Tígrisánni eru gjör-
eyðilagðar en brýrnar eru það margar að það kemur ekki að sök.
Það virðist sem loftárásirnar hafi verið nyög markvissar því bygg-
ingarnar við hliðina á þessum háhýsum sem skotið var á standa
og virðast sáralítið skemmdar eða jafnvel ekki neitt.“ Þannig mælt-
ist Jónasi Þórissyni trúboða í samtali við Morgunblaðið, en hann
kom í gærkvöldi til Amman í Jórdaníu frá Bagdad í írak. Þangað
hélt hann sl. laugardag á vegum Hjálparstofnunar kirkjunnar með
tvo vörubíla af hjálpargögnum, mjólkurdufti, lyfjum og öðrum nauð-
þurftum. Hluti af því var afhentur Rauða hálfmánanum og átti að
nýtast í Bagdad og Basra.
Jónas sagði að allt hjálparstarf
væri afar erfítt í írak. Ekki væri
hægt að koma hjálpargögnum
beint til fólksins, allt yrði að fara
í gegnum hið opinbera í Bagdad.
„Því miður eru skiptar skoðanir
um hvernig til tekst og þykir ein-
sýnt að ekki er að málum staðið
af hálfu Iraka eins og hjálpar-
stofnanimar óska sér að þeim
væri háttað. Eg hitti í Bagdad
bæði heimamenn og fulltrúa ann-
arra hjálparstofnana en okkar
sem létu óánægju í ljós með
hversu erfitt það virtist vera að
fá að koma hjálpargögnum beint
til fólksins. Það er ljóst að eitt-
hvað af þeim fer til yfirvalda og
til hersins, en það er verið að
reyna að fínna leiðir til þess að
sem mest af hjáipargögnunum
fari til þeirra sem mest eru þurfi.
Það berast til dæmis fréttir af
mjög alvarlegu ástandi í Basra
en afar iila hefur gengið að fá
leyfi til að fara þangað með hjálp-
argögn. Það hefur reynst erfitt
að fá heimild til að koma ein-
hveiju hjálparstarfi í gang nema
það sé algjörlega i höndum hins
opinbera," sagði Jónas.
„Það er sáralítið rafmagn í
Bagdad og aðeins lítill hluti borg-
arinnar fær rafmagn á kvöldin.
Símasamband er ekkert í landinu.
Vatnsleysi er mikið og veldur það
gífurlegum vandræðum. Það vatn
sem er að fá er mjög mengað og
verður að sjóða það rækilega til
drykkjar. Umferð er enn mjög
lítil, það sást varla bíll á ferð nema
í Bagdad, því lítið bensín er að
hafa í landinu.
Á yfirborðinu kann daglegt líf
að vera að færast í eðlilegt horf
í Bagdad en þar er gífurlegur
skortur af nauðþurftum. Það er
hægt að fá ýmislegt á svarta-
markaðsverði, kannski 15 sinnum
dýrara en það kostaði áður, og
þess vegna líða þeir skort sem
minna hafa á milli handanna.
Ég fór á tvö sjúkrahús og sá
þar talsvert af vannærðum börn-
um. Þau báru þess merki að hafa
ekki fengið þá umönnun sem þau
hefðu þurft á að halda í langan
tíma. Þriggja mánaða börn litu
út eins og þriggja vikna,“ sagði
Jónas.
raunir yrðu gerðar til þess að hindra
eða koma í veg fyrir hjálparstarf á
svæðum Kúrda. Sagðist Major jafn-
framt hafa falið lögmönnum að
kanna hvort aðför Saddams að
Kúrdum og öðrum þjóðarhópum
sem honum væru andsnúnir jafnað-
ist á við þjóðarmorð, samkvæmt
skilgreiningum alþjóðasamninga og
laga.
Matvælaflutningar við landa-
mæri Tyrklands og íraks gengu
mun betur í gær eftir að banda-
rískar og breskar þyrlur tóku til við
flutninga. Nokkur þúsund Kúrda
voru í gær flutt í tyrkneskar búðir
sem verið hafa áningarstaður
pílagríma á leið til Mekka og er
vistin þar mun betri en á fjöllum.
Enn er óslitinn straumur flótta-
manna frá írak til Tyrklands og
írans, en talið er að nú hafí nær-
fellt tvær milljónir manna flúið
undan sveitum Saddams forseta,
þar af hírast allt að 700 þúsund
manns í úfnu fjalllendi við tyrkn-
esku landamærin.
Tyrkir hvöttu ríki heims til að
koma þeim til hjálpar því þeir réðu
ekki sjálfir lengur við þann vanda
sem borið hefði að höndum. Þjóð-
veijar ákváðu í gær að þrefalda
stuðning sinn við íraska flóttamenn
og veita 150 milijónum dollara,
jafnvirði níu milljarða ÍSK, til hjálp-
arstarfsins.
Fulltrúi Alþjóða Rauðakrossins
sagði í gær, að fimm milljónir
manna í suðurhluta íraks liðu einn-
ig gífurlegar hörmungar og líf
þeirra væri í hættu, m.a. vegna
farsótta sem brotist hefðu þar út.
Sjá „Sendum ekki hersveitir
til að handsama Saddain Hus-
sein“ á bls. 28.