Morgunblaðið - 17.04.1991, Page 44

44
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. APRÍL 1991
N G
N G A R
Opið bréf til stuðningsmanna Sam-
taka jafnréttis og félagshyggju
frá Stefáni
Valgeirssyni
Á almennum fundi í Blómaskál-
anum Vín fyrirtæpum þremur árum
var samþykkt að leita eftir samstöðu
um að bjóða fram í öllum kjördæm-
um, í þeim kosningum sem í hönd
fara. Þessi samþykkt hefur leitt það
af sér að framboðslistar hafa verið
lagðir fram í sjö kjördæmum. Vegna
mistaka og samgönguerfíðleika
tókst ekki að ná saman lista á Vest-
fjörðum þó hljómgrunnur hafi verið
fyrir slíku framboði þar. Flokkseig-
endur gömlu flokkanna hafa reynt
með ýmsu móti að koma í veg fyrir
að við gætum boðið fram. Það sýnir
að þeir óttast framboð, sem byggir
á sama málefnagrundvelli og okkar
samtök gerðu í síðustu alþingiskosn-
ingum, minnugir niðurstöðu kosn-
inganna þó hrakspám og blekking-
um væri ótæpilega beitt.
Okkar þjóð stendur á krossgötum.
Það skiptir miklu máli hvaða leið
verður valin. Alþýðuflokkurinn fer
ekkert leynt með það, að hann vill
stefna þjóðinni inn í EB. 0g hann
vill byggja mörg álver á næstu árum.
Ráðandi öfl í Sjálfstæðisfiokknum
dreymir sömu drauma í vöku og
svefni. Ef þessir tveir flokkar ná
meirihluta á Alþingi í næstu kosn-
ingum, fáum við yfir okkur viðreisn-
arstjórn. Valið stendur því um það
hvort við göngum inn í EB eða höfn-
um aðild og kjósum H-listann. Þeir
sem kjósa viðreisnarflokkana eru að
veita þeim umboð til að ganga inn
í EB, og þar með að láta í hendur
þeirra umboð sitt til að afsala veru-
legum hluta af sjálfstæði þjóðarinnar
til Brussel. Með því fáum við yfir
okkur yfirþjóðlegt ákvörðunarvald
með öllu sem því fylgir, verðum aft-
ur nýlenduþjóð. Viljum við það? Það
er í okkar valdi hvað gerist í þessum
málum og hvert atkvæði getur ráðið
úrslitum.
Framsóknarflokkurinn segir nú
að hann sé á móti því að við göngum
inn í EB. Af reynslu minni af þeim
flokki treysti ég ekki þeirri yfirlýs-
ingu.
Ferill þessara flokka er á þann
. veg, að furðulegt er að landsbyggð-
arfólk og hinir efnaminni á suðuvest-
urhorninu skuli kjósa þá. Vaxtaokrið
sem upphófst á árinu 1987, af ríkis-
stjóm Þorsteins Pálssonar, Stein-
gríms Hermannssonar og Jons Bald-
vins Hannibalssonar, hefur leitt af
sér gríðarlega eignatilfærslu í þjóð-
félaginu, fjölda gjaldþrota með til-
heyrandi hörmungum og er fyrst og
fremst orsök þess hvernig komið er
fyrir þúsundum heimila í landinu.
Fjöldi fjölskyldna hefur sundrast,
margir flúið land, en aðrir standa
uppi eignalausir og við mjög þröngan
kost. Þetta ástand hefur einnig orð-
ið til að fjölga sjálfsvígum. Sam-
vinnufélögin voru rústuð með þessu
tiltæki og mestur hluti útflutnings-
framleiðslunnar. Til að sýna svart á
hvítu hvað gerðist á árinu 1987 læt
ég eftirfarandi fylgja með. (Sjá
töflu.)
Sjálfstæðisflokkurinn býður nú
fram undir formerkinu „frelsi og
mannúð“. Það er frelsi fjármagns-
ins. Frelsi þeirra nær ekki lengra.
Þeir snauðu vita ekki hvað þetta
frelsi þýðir. En þeir sjá hveijir njóta
frelsisins. Mannúð þýðir sennilega
ölmusur til þeirra sem undir hljóta
að verða. Orðin frelsi og mannúð
eru hrein öfugmæli um það ástand
sem fjöldinn býr við í dag. Endur-
teknir loforðalistar og nýjar glans-
myndir í dagblöðum og sjónvarpi
breyta þar engu um. Þó hefur ýmis-
legt skánað síðan Sjálfstæðisflokk-
urinn hrökklaðist úr ríkisstjórn.
Hlutur kratanna er þó sýnu verri,
enda hef ég þá reynslu af þeim að
forystusveit þeirra sé ekki sam-
starfshæf. Utvegbankasalan er eitt
dæmi af mörgum. Söluverðið var
langt undir nafnvirði. Iðnaðarráð-
herra réttlætti söluna með því að
viðskiptamenn hins nýja banka
mundu njóta betri kjara eftir samein-
ingu bankanna. Könnun hefur leitt
í ljós að því er öfugt farið, í bankan-
um hans Jóns er okrið mest. í stjóm-
málasáttmálanum var því heitið að
raunvöxtum yrði komið niður í 6%,
en em nú 8-10,5%. Blekkingarnar
um álbræðslu- og orkusölusamning-
ana eru með ólíkindum, en hvað
Vextir í árslok 1986 og 1987
1986 1987 Hækkun
Fiskveiðasjóður 4,0% 5,5% 37% (gengistryggð)
Afurðalán (USD) 7,5% 10,25% 37% (gengistryggð)
Almenn fasteignalán 16,7% 36,2% 117%
Víxillán 16,3% 34,1% 109%
Yflrdráttarlán 17,9% 36,4% 103%
Dráttarvextir (mán.) 2,25% 4,1% 82%
gera menn ekki fyrir þingsæti?
Og nú er iðnaðarráðherra loksins
búinn að skipa fjölmenna nefnd til
að hefja formlegar viðræður við
Þjóðveija um mögulega vetnisfram-
leiðslu hér á landi. Það athyglisverða
við þessa nefndaskipan er að gengið
er framhjá Braga Árnasyni prófess-
or, sem hefur fylgst með og fram-
kvæmt rannsóknir á þessu sviði um
20 ára skeið, hefur verið og er tengi-
liður við Þjóðveijana í þessu máli
og kom upplýsingum til iðnaðarráð-
herra um samskipti sín, við þá. Er
iðnaðarráðherra virkilega á móti
vetnisframleiðslu hér á landi? Geta
verið aðrar skýringar á að Braga
Árnasyni er haldið utan við athugan-
ir og samningagerð um þetta mál?
Er ráðherrum Alþýðuflokksins fyrir-
munað að koma að nokkru máli án
þess að klúðra því? Mýmörg dæmi
gæti ég tilgreint, sem benda til þess,
og þar er enginn ráðherra AlþýðU-
flokks undanskilinn.
Lesendur góðir, gerum okkar til
að hindra viðreisnarstjórn. Kjósum
því H-listann.
Stefán Valgeirsson
Þó ég hverfí nú af vettvangi
stjórnmálanna, vænti ég þess að
merki jafnréttis og landsbyggðar
verði haldið á lofti, ekki einungis í
orði, heldur einnig í verki um alla
framtíð.
Eg þakka ánægjulegt og gott
samstarf á liðnum árum og óska
þess að víðtækari samstaða náist,
þó síðar verði, um meira réttlæti
gagnvart landsbyggðinni og þeim til
handa sem höllum fæti standa.
Með bestu kveðju.
Höfundur er alþingismaður fyrir
Samtök jafnréttis og félagshyggju
í Norðurlandskjördæmi eystra.
Húsbréfin og unga fólkið
eftir Rann veigu
Guðmundsdóttur
Biðraðakerfinu hefur verið lokað.
Alþingi samþykkti að loka þessu
húsnæðislánakerfi, sém fyrir löngu
var útséð um að hvorki þjónaði íbúð-
arkaupendum né þjóðinni í heild. Það
er hins vegar Ijóst að fjöldi manna
hefur beðið, jafnvel á fímmta ár,
eftir láni. Biðtími eftir lánsloforðum
var orðinn þijú ár og því þótti nauð-
synlegt að gefa þeim sem ekki hafa
fengið lánsloforð, kost á að stað-
festa umsóknir sínar og bíða eftir
láni úr því kerfi, þrátt fyrir lokun.
Húsbréfakerfíð og félagslega
íbúðakerflð eru þeir kostir sem að-
stoð hins opinbera byggist á í hús-
næðismálum.
Gífurleg aukning hefur orðið á
félagslegum íbúðum. á þessu kjör-
tímabili og hefur þriðja hver félags-
leg íbúð í landinu verið fjármögnuð
á síðustu 4 árum. Það er ótrúlegt,
þegar haft er í huga að bygging
verkamannabústaða hófst árið 1929.
Alþýðuflokkurinn mun halda áfram
þessari stórsókn í félagslegum íbúð-
um, fái hann til þess umboð.
Húsbréfakerfið er fyrir alla og
þjónar öllum jafnt. Biðtíminn eftir
afgreiðslu er örfáar vikur, saman-
borið við 5 ára biðtíma sem orðinn
var í „86“ kerfinu. Vextir í húsbréfa-
kerfinu eru vegna endurgreiðslu í
skattakerfinu, nokkuð lægri en á
hefðbundnum húsnæðislánum. Þetta
á við um þá sem fá vaxtabætur í
gegnum skattakerflð. Hinir tekju-
hærri og þeir sem eiga stórar eignir
fá sína vexti hins vegar ekki bætta.
Þannig næst jöfnuður.
Eru afföll hjá kaupanda?
Afföll af húsbréfum hafa mikið
verið til umfjöllunar og valdið
áhyggjum íbúðarkaupenda. Umræð-
ur um afföll hafa verið háværar og
á þá lund að afföllin séu varanleg
til framtíðar.
Þau segja þó fyrst og fremst til
um framboð húsbréfa, sem í augna-
blikinu er mikið, m.a. vegna nýlegra
ákvæða um greiðsluerfiðleikalán og
nýbyggingalán. í framtíðinni mun
meira jafnvægi komast á.
Það er reginmisskilningur að
gengi húsbréfa, sem er verðið sem
fæst fyrir bréfin við sölu, valdi fjár-
hagslegu tjóni hjá íbúðarkaupend-
um. Þeir fá aldrei nein húsbréf, þeir
gefa við íbúðarkaup út skuldabréf,
sem Húsnæðisstofnun innheimtir
vexti og afborganir af. Þeim er í
raun óviðkomandi hvert er sölugengi
húsbréfa, sem seljandinn fær hjá
Húsnæðisstofnun. Seljendur eru í
langflestum tilvikum að kaupa ann-
að íbúðarhúsnæði. Þeir láta því sín
húsbréf sem greiðslu fyrir íbúðina
sem þeir eru að kaupa. Þessi hús-
bréf fara ekki með afföllum. Þau eru
metin sem greiðsla á því verði sem
þau segja til um, þ.e. nafnverði. Þar
eru engin afföll.
Húsbréf eru góð fjárfesting
Sá sem er að minnka við sig hús-
næði eignast væntanlega húsbréf
fyrir töluvert hærri fjárhæð, en
minni íbúðin kostar. Sá hinn sami
getur geymt þessi húsbréf, eins og
Rannveig Guðmundsdóttir
„Almenningur hefur
hins vegar ekki áttað
sig á því hve gott sparn-
aðarform húsbréf eru
og þau eru skattfrjáls.
Unga fólkið getur því
undirbúið íbúðarkaup í
framtíðinni með því að
kaupa húsbréf, og
þannig ávaxtað fé sitt á
öruggan hátt.“
hver önnur ríkistryggð skuldabréf,
eða selt þau. Þá eru afföll af bréfun-
um. Ef gefin eru út húsbréf fyrir
65% af nafnverði íbúðar og þau seld
með 15% afföllum, þýðir það 10%
afföll af verði íbúðar. Sú stað-
greiðsla sem þannig fæst, hlýtur að
tryggja viðkomandi staðgreiðsluaf-
slátt, og sama gildirvæntanlega um
byggingarefni og innréttingar. Með
húsbréfum fæst 65-70% af verði
íbúðar lánað á einum stað. íbúðar-
kaupendur þurfa því varla að leita
á náðir bankanna með skammtíma-'
lán. Húsbréfalán fást afgreidd á örf-
áum vikum og gera húsbyggjendum
kleift að koma við ýtrustu hag-
kvæmni og hagræðingu við bygging-
una, á meðan biðraðakerfið eyðilagði
alla eðlilega skipulagningu og hag-
kvæmni.
Unga fólkið og sparnaður
Fram til þessa hafa það mest ver-
ið lífeyrissjóðir sem keypt hafa hús-
bréf, enda tryggja þeir hag sjóð-
félaga mjög vel með því að kaupa
þau meðan gengið er lágt. Almenn-
ingur hefur hins vegar ekki áttað
sig á því hve gott sparnaðarform
húsbréf eru og þau eru skattfijáls.
Unga fólkið getur því undirbúið
íbúðarkaup í framtíðinni með því að
kaupa húsbréf, og þannig ávaxtað
fé sitt áJjruggan hátt.
Ég vil hvetja fólk til að athuga
það sparnaðarform sem húsbréf eru
og einkanlega bið ég unga fólkið að
kynna sér þetta. Það væri vel athug-
andi að breyta skyldusparnaði ungs
fólks til íbúðarkaupa í húsbréfakaup.
Höfundur er alþingismaður og
skipar 3. sæti á lista
Alþýðuflokksins í Reykjavík.
V^terkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamidill!