Morgunblaðið - 24.04.1991, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. APRÍL 1991
Fóstbæður í Gamla bíói á fimmta áratugrium. Söngstjóri er Jón Halldórsson.
Fóstbræður í Tempel-kirkjunni í Helsinki 1976. Sljórnandi er Jónas Ingimundarson.
Karlakórinn Fóstbræður
75 áraafmæli
eftír Jón Þórarinsson
Á hausti komandi eru 75 ár tal-
in liðin frá stofnun Karlakórs
KFUM sem síðar (1936) tók nafnið
Karlakórinn Fóstbræður. Afmælis-
ins er m.a. minnst með ijórum sam-
söngvum í Langholtskirkju í þess-
ari viku, og eru hinir fyrstu haldnir
í kvöld (miðvikudag) kl. 20.30.
Hinir verða á fimmtudag (sumar-
daginn fyrsta) kl. 15.00, föstudag
kl. 20.30 og á laugardag kl. 17.00.
Karlakórssöngur hafði verið iðk-
aður í KFUM í skjóli séra Friðriks
Friðrikssonar allt frá því 1911. En
haustið 1916 var Jon Haildórsson,
sem þá var ungur bankamaður,
fenginn til að stjórna söngnum, og
tók hann það að sér til eins árs
„til reynslu“. Komst þá starfsemin
í fastara horf en áður, og telst
Karlakór KFUM stofnaður á þess-
um tímamótum, þótt /ýmsir gamlir
kórfélagar hafi viljaið telja aldur
hans frá 1911. Söngstjórnarár Jóns
Halldórssonar urðu 34. Síðan 1950
hafa söngstjórar verið ýmsir, lengst
Ragnar Björnsson, en aldrei hefur
orðið lát á starfsemi kórsins í þrjá
aldarfjórðunga. Engin önnur tón-
listarstofnun muu geta stært sig
af svo langri samfelldri sögu.
Fram um miðja öldina var kór-
söngur einhver ríkasti þátturinn í
tónlistarlífi íslendinga, og varla var
meira vandað til annars tónlistar-
flutnings. Karlakór KFUM og síðar
Fóstbræður hafa þar jafnan verið
til fyrirmyndar. Eftir að fjölbreytni
óx í tónlistarlífinu hefur hlutur
karlakóranna að sjálfsögðu orðið
hlutfallslega minni en áður, en það
breytir ekki þeirri staðreynd að
starfsemi þeirra hefur verið og er
enn mörgum til ánægju og upp-
byggingar.
Uppistaðan í starfsemi Fóst-
bræðra hefur verið árlegt tónleika-
hald, nú lengi einkum fyrir styrkt-
arfélaga kórsins. Þessir tónleikar
skipta nú hundruðum og áheyrend-
ur þeirra vafalaust nokkrum hundr-
uðum þúsunda í áranna rás. En
þetta er aðeins einn þátturinn í fjöl-
breyttu og þróttmiklu félagsstarfi.
Farnar hafa verið tónleikaferðir
innan lands og allir íjórðungar
landsins heimsóttir. Söngferðir til
útlanda eru orðnar a.m.k. tíu tals-
ins, hin fyrsta var farin til Noregs
og Færeyja 1926. Síðan hefur ver-
ið farið um meginland Evrópu, til
Englands og Skotlands, nokkrum
sinnum til Norðurlanda, til Sov-
étríkjanna tvisvar, á alþjóðlega
söngkeppni í Llangollen í Wales,
þar sem unnið var til veglegra verð-
launa, til Bandaríkjanna tvívegis,
fyrst í tengslum við menningar-
kynninguna Scandinavia To-day,
og til Kanada.
Þannig hefur kórinn kynnt ís-
land og íslenska söngmenningu
fyrir þúsundum erlendra áheyrenda
í öðrum lönduifi. Þar til viðbótar
Teikning Halldórs Péturssonar af kórnum í Rigoletto, ásamt Guðmundi Jónssyni óperusöngvara, í
Þjóðleikhúsinu 1951. Jón Þórarinsson sem þá var bæði tónlistarráðunautur Þjóðleikhússins og söng-
stjóri Fóstbræðra kom því til leiðar að söngmenn úr Fóstbræðrum tóku að sér kórhlutverkið í sýning-
unni, enda var þá enginn kór starfandi í leikhúsinu. — Halldór Pétursson var félagi í Fóstbræðrum,
og skyndimyndir hans af kórmönnum skipta tugum. Margar þeirra prýða Fóstbræðraheimilið.
koma aðrar þúsundir erlendra
manna sem hlýtt hafa á söng kórs-
ins á tónleikum í skemmtiferða-
skipum á Reykjavíkurhöfn, en um
langt árabil mátti heita að söngur
Fóstbræðra væri fastur liður í þeirri
menningarkynningu sem framreidd
var fyrir þetta fólk.
Þá hefur kórinn einatt komið
fram á annarra vegum þegar mik-
ils hefur þótt við þurfa. Þannig
lagði Karlakór KFUM til karlaradd-
imar í blandaðan kór Sigfúsar Ein-
arssonar sem tók þátt í norrænu
söngmóti í Kaupmannahöfn 1929
við ágætan orðstír og f blandaða
kórinn á Alþingishátíðinni 1930.
Þar kom kórinn einnig fram undir
eigin nafni og átti veglegan þátt í
fyrsta söngmóti Sambands ísl.
karlakóra sem haldið var á Þing-
völlum í tengslum við Alþingishát-
íðina, enda var Jón Halldórsson
aðalsöngstjóri mótsins. Á sama ári
söng kórinn inn á fyrstu hljómplötu
sína, en þær eru síðan orðnar marg-
ar. Söngmenn úr Fóstbræðrum
önnuðust kórhlutverkið í fyrstu ís-
lensku óperusýningu Þjóðleikhúss-
ins, Rigoletto, 1951. Á síðari árum
hafa Fóstbræður m.a. komið fram
á tónleikum með Sinfóníuhljóm-
sveit íslands.
Nokkrir ágætustu söngvarar
okkar hafa hafið feril sinn í röðum
Fóstbræðra. Má þar nefna óperu-
söngvarana Einar Kristjánsson,
Kristin Hallsson, Sigurð Björnsson
og Erling Vigfússon.
Lengi framan af ævi sinni áttu
Fóstbræður sér engan fastan sama-
stað og voru stöðugt á hrakhólum
með æfingar og aðra starfsemi.
Þegar nálgaðist hálfrar aldar af-
mæli kórsins var ákveðið að láta
til skarar skríða og heija byggingu
Fóstbræðraheimilis. Árið 1965
fékk kórinn lóð við Langholtsveg
og næsta sumar tók Jón Halldórs-
son fyrstu skóflustunguna að vænt-
anlegu húsi. Byggingin tók sinn
tíma og krafðist mikilla fórna af
kórmönnum, en húsið var tekið í
notkun vorið 1972. Við þetta tæki-
færi — og reyndar oft ella — sýndu
margir góðir menn hug sinn til
Fóstbræðra með höfðinglegum
gjöfum og á annan hátt. Þarna
hefur síðan verið miðstöð Fóst-
bræðrastarfsins og raunar annað
heimili margra kórmanna. Þar eru
haldnar æfíngar og skemmtanir
fyrir aðstandendur kórsins og vel-
unnara. Eitt þeirra samkvæma er
hið víðfræga þorrablót Fóstbræðra
sem mjög margir forystumenn
þjóðlífsins telja sér sóma að fá að
sækja og vilja ekki missa af fyrir
nokkum mun. Það hefur verið ár-
viss viðburður síðan 1965.
Til viðbótar hinu reglulega kór-
starfi hefur blómgast margvísleg
önnur söngiðkun innan kórsins, svo
sem kvartettar og aðrir smærri
sönghópar. Fjórtán Fóstbræður
voru um árabil meðal vinsælustu
flytjenda léttrar tónlistar á plötum
og í útvarpi. Allar tekjur af söng
þeirra og plötusölu í 12 ár runnu
óskiptar í byggingarsjóð Fóst-
bræðraheimilisins.
Gamlir Fóstbræður hafa með sér
sérstakt félag sem hélt upp á 30
ára afmæli sitt á síðasta ári. Þeir
hittast mánaðarlega að vetrinum,
æfa saman, rifja upp kærar minn-
ingar og skemmta sér. Þegar hinir
yngri bræður þeirra þurfa á liðs-
styrk að halda eru hinir eldri jafnan
reiðubúnir, og ætíð til taks að fylkja
liði með starfandi kórnum á stóraf-
mælum hans eins og nú er eða við
önnur hátíðleg tækifæri. Þeir
studdu einnig myndarlega bygg-
ingu Fóstbræðraheimilisins á sín-
um tíma. Sama gerðu eiginkonur
Fóstbræðra sem haldið hafa uppi
öflugu félagsstarfi í sinn hóp, gen-
gust m.a. fyrir skemmtikvöldum
og tískusýningum í fjáröflunar-
skyni og skiluðu stórupphæðum í
byggingarsjóðinn þegar þörfin var
mest.
Þannig renna margar stoðir und-
ir þróttmikið starf Karlakórsins
Fóstbræðra og á því er engin elli-
mörk að sjá þótt aldurinn færist
yfir.
Höfundur er tónskáld.
Karlakórinn Fóstbræður