Morgunblaðið - 24.04.1991, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. APRÍL 1991
■ PRAG - Forsætisráðherra
Slóvakíu, Vladimir Meciar, var
vikið úr embætti í gær og þús-
undir Slóvaka, sem vilja aukna
sjálfstjórn lýðveldisins, efndu til
mótmælafunda til stuðnings hon-
um. Samkvæmt nýrri skoðana-
könnun nýtur Meciar stuðnings
90% Slóvaka en stjórn sam-
bandsríkisins Tékkóslóvakíu hef-
ur hins vegar lengi haft horn í
síðu hans.
■ LUNDÚNUM - Gengi
dollars hélst stöðugt fram eftir
degi i Evrópu í gær þrátt fyrir
tilraunir að minnsta kosti 11
evrópskra seðlabanka til að
hækka gengi marksins með sölu
á dollurum. Dollarinn féll þó síð-
ar um daginn er fregnir bárust
um að líkur væru á minnkandi
einkaneyslu í Bandaríkjunum og
lækkandi vöxtum.
■ DYFLINNI - Vonir hafa
glæðst um að endi verði bundinn
á skærur Irska lýðveldishersins
(IRA) og herskárra mótmæ-
lenda á Norður-írlandi í viðræð-
um um framtíð landsins, sem
hefjast eiga 30. apríl. Leiðtogar
mótmælenda lofuðu í síðustu
viku að leggja niður vopn fyrir
viðræðumar og IRA lýsti því
yfir í gær að árásum yrði hætt
á mótmælendur þótt ráðist yrði
áfram á breska hermenn.
■ NEW YORK - Morðum
hélt áfram að fjölga í New York-
borg í fyrra, þriðja árið í röð, og
vom þau fleiri en nokkm sinni
áður. Morðunum fjölgaði um
13,3% frá árinu áður og vom
2.245. Morð vom hvergi jafn tíð
í Bandaríkjunum og í Washing-
ton en New York kom í níunda
sæti. Hins vegar vora ránsárár-
ásir algengastar í New York, eða
274 á dag.
H VARSJÁ - Pólsk stjórn-
völd skýrðu frá því í gær að
Sovétstjórnin hefði samþykkt að
hefjast skyldi handa í haust við
að grafa upp lík í Katyn-skógi,
nálægt Smolensk, í vesturhluta
Hvíta-Rússlands. Talið er að fyr-
irrennari sovésku. Ieyniþjón-
ustunnar KGB, NKVD, hafí myrt
um 15.000 pólska hermenn og
grafið lík þeirra í skóginum í
seinni heimsstyrjöldinni.
■ MONTREAL - Don
Getty, forsætisráðherra Alberta-
fylkis í Kanada, varaði í gær
íbúa Quebecs við þvi að engin
efnahagstengsl yrðu milli fylkis-
ins og Kanada ef Quebec yrði
sjálfstætt ríki. Samkvæmt skoð-
anakönnunum er meirihluti íbúa
fylkisins fylgjandi sjálfstæði þess
en vill að efnahagstengslin við
Kanada verði óbreytt. Málið
verður borið undir þjóðaratkvæði
í fylkinu á næsta ári.
■ CAPE CANAVERAL -
Frestað var að skjóta banda-
rísku geimferjunni Discovery á
loft í gær vegna bilunar í þrýst-
ingsnema eins af þremur hreyfl-
um hennar. Búist er við að geim-
ferðin geti ekki hafíst fyrr en á
sunnudag.
■ BÚKAREST - Leiðtogi
Fijálslynda flokksins í Rúmeníu,
Radu Campeanu, hafnaði í gær
tilboði stjórnar Endurreisnar-
ráðsins um stjómarsamstarf
flokkanna. Hann hvatti til þess
að mynduð yrði þjóðstjórn, undir
forystu óháðs leiðtoga, til að
leysa efnahagsvanda landsins.
■ MOSKVU - Olíufram-
leiðslan í Sovétríkjunum heldur
áfram að minnka á næstu ámm
vegna erfiðleika í vinnslu á helstu
olíusvæðunum, þjóðaólgu og
flutningavandamála, að því er
segir í nýlegri skýrslu Alþjóða-
bankans. Áætlað er að þær olíu-
lindir Sovétríkjanna, sem vitað
er um, gefi af sér um 59,4 millj-
arða fata og endist í 13 ár til
viðbótar miðað framleiðsluna nú.
Minnkandi líkur em á að nýjar
olíulindir fínnist. Talið er að
framleiðslan minnki í um 566
milljónir tonna fyrir aldamót en
hún var mest 632 milljónir tonna
árið 1987. Olíusala hefur verið
drýgsta gjaldeyrislind Sovét-
manna á alþjóðamörkuðum í
mörg ár.
De Klerk í Bretlandi:
Hvetur til fjárfest-
inga í Suður-Afríku
Lundúnum. Reuter.
F.W. DE Klerk, forseti Suður-
Afríku, ræddi í gær við breska
ráðamenn í Lundúnum og hvatti
til þess að öllum refsiaðgerðum
gegn Suður-Afríkumönnum yrði
aflétt. Hann sagði að búast
mætti við efnahagsbata í
landinu ef erlendir aðilar fjár-
festu þar frekar.
De Klerk sagði á blaðamanna-
fundi að þeirri stefnu Suður-Afrík-
ustjórnar að binda enda á aðskiln-
að kynþátta yrði mikill styrkur að
bættum efnahagi, sem réðist að
hluta af frekari fjárfestingum er-
lendra aðila.
knýja á EB-ríkin um að þau af-
léttu því sem eftir er af refsiað-
gerðunum.
De Klerk átti einnig fund með
Neil Kinnock, leiðtoga Verka-
mannaflokksins breska, sem sagði
of snemmt að aflétta refsiaðgerð-
unum. Tryggja bæri meðal annars
að öllum pólitískum föngum í Suð-
ur-Afríku yrði sleppt fyrir 30. apríl
eins og stjórn landsins hefur lofað.
Forsetinn fer til Danmej'kur í
dag og heimsækir einnig írland,
en stjórnvöld þessara ríkja hafa
beitt sér einna mest fyrir refsiað-
gerðum gegn Suður-Áfríkumönn-
um innan EB.
Reuter
F.W. de Klerk, forseti Suður-Afríku, ásamt Margaret Thatcher, fyrr-
verandi forsætisráðherra Bretlands, eftir að þau ræddust við í gær.
Evrópubandalagið (EB) sam-
þykkti í síðustu viku að aflétta
banni við innflutningi á gullmynt-
um, stáli og járni frá Suður-Afr-
íku. Bresk stjórnvöld, sem lagst
hafa gegn refsiaðgerðum gegn
Suður-Afríkumönnum undanfarin
tólf ár, lögðu til nýlega að sam-
skipti við suður-afríska íþrótta-
menn yrðu heimiluð og bann við
hráolíuútflutningi til Suður-Afríku
yrði endurskoðað. John Major, for-
sætisráðherra Bretlands, sagði á
fundi með de Klerk að breska
stjómin myndi halda áfram að
Baker frestar ísraelsför
og* fer til Sovétríkjanna
Damaskus. Reuter.
JAMES Baker, utanríkisráð- fer þess í stað til Sovétríkjanna
herra Bandarikjanna, sem er nú til viðræðna við Alexander Bess-
í Damaskus, frestaði í gær fyrir- mertnykh, utanríkisráðherra
hugaðri för sinni til Israels og landsins, um friðarumleitanir
Noregur:
Treholt synjað um náðun
Ósló. Frá Helge Sitrensen, fréttaritara Morgunblaðsins.
NORSKA dómsmálaráðuneyt-
ið hefur synjað náðunarbeiðni
Arne Treholts, sem dæmdur var
í 20 ára fangelsi fyrir njósnir
fyrir sjö árum. Lögfræðingur
hans, Arne Haugestad, segir, að
synjuninni verði áfrýjað til kon-
ungs. Hópur þingmanna Verka-
mannaflokksins hefur krafist
þess að ríkisstjórnin gangist fyr-
Flugöryggi
ábótavant í
New York?
ir náðun Treholts. Þingmennirn-
ir segja að Arne Treholt og fjöl-
skylda hans hafi þegar liðið nóg.
Jafnvel þótt dómsraálaráðuney-
tið synjaði náðunarbeiðninni, féllst
það á að Treholt fengi nú mildari
meðferð. Leyfi hans verða lengd
úr 18 dögum í 30 ár hvert, auk
þess sem hann fær að dveljast á
opinni afplánunarstofnun.
Verði Treholt ekki náðaður nú,
mun hann í fyrsta lagi geta um
fijálst höfuð strokið árið 1996. „Ég
er orðinn því vanur að verða fyrir
vonbrigðum,“ segir Treholt. „Erf-
iðast verður að segja eiginkonu
minni og fjölskyldu frá synjuninni.
Mér finnst þetta hreint ofbeldi.“
Arne Treholt
sínar í Mið-Austurlöndum.
Fundur utanríkisráðherranna
verður í bænum Kíslovodsk við við
Kákakus-fjöll á morgun. Ráðgert
hafði verið að Baker ræddi við
ráðamenn í ísrael í dag en þeim
viðræðum hefur verið frestað til
föstudags.
Talið er að þessar ráðstafanir
bendi til þess að Baker hafi náð
góðum árangri í þessari þriðju ferð
sinni til Mið-Austurlanda á sex
vikum til að freista þess að finna
lausn á deilu araba og ísraela.
Hann sé jafnvel reiðubúinn að til-
kynna að efnt verði til svæðisbund-
innar friðarráðstefnu með þátttöku
Bandaríkjamanna og Sovétmanna.
Heimildarmenn í ísrael segja að
ísraelar geti ekki fallist á þátttöku
Sovétmanna nema þeir taki upp
stjórnmálasamband við ísrael að
nýju. Sovétmenn slitu stjómmála-
tengslum ríkjanna fyrir 24 árum.
Búist er við að Baker og Bess-
mertnykh ræði einnig fyrirhugað-
an fund George Bush Bandaríkja-
forseta og Míkhaíls Gorbatsjovs
Sovétforseta. Talsmaður Banda-
ríkjaforseta sagði í gær að ekkert
samkomulag hefði náðst um hven-
ær leiðtogafundurinn yrði.
Washington. Reuter.
ÖRYGGISMÁLUM er verulega
ábótavant á flugvöllunum þrem-
ur í New York og átti banda-
ríska flugmálastjórnin (FAA) að
vera búin að bæta þar úr fyrir
tveimur árum, að því er þing-
maður frá New York fullyrti á
mánudag.
„Þab eru enn of fáir flugumferð-
arstjórar á flugvöllunum og þeir
hafa ekki hlotið viðhlítandi þjálfun,
tækjabúnaður er ónógur og úrelt-
ur, og óskilvirkum aðferðum er
beitt við umferðarstjómun," sagði
fulltrúadeildarþingmaðurinn Char-
Ies Schumer.
Schumer sagði að í skýrslu, sem
gerð var á vegum FAA eftir úttekt
á Kennedy, LaGuardia og Newark
flugvöllunum árið 1989, hefðu ver-
ið-gerðar 45 tillögur um úrbætur
á völlunum en innan við helmingi
þeirra hefði verið hrint í fram-
kvæmd.
Talsmaður flugmálastjórnarinn-
ar neitaði að umferðaröryggi væri
stefnt í hættu á flugvöllunum.
Unnið væri að úrbótum í samræmi
við tiilögurnar. „Flugmálastjórnin
mun sjá til þess að öryggi sé eins
mikið og mögulegt er á New York-
svæðinu. Þar hafa talsverðar fram-
farir átt sér stað,“ sagði talsmaður-
inn.
Tívolí-hneyksli í Japan
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
FYRIR nokkru var Tívolí selt til Japans. Það er þó ekki svo
að þessum fræga skemmtigarði í hjarta Kaupmannahafnar
hafi verið pakkað niður og hann sendur til Japans heldur hef-
ur sjálf hugmyndin að garðinum og útfærsla hennar verið seld
til borgarinnar Okayama. Með þessu hyggst Tívolí í Kaupmanna-
höfn tryggja sér verulegar fjárhæðir til áframhaldandi rekst-
urs og viðgangs.
Yfirvöld í Okayama í Japan
ætluðu upphaflega að halda upp
á aldarafmæli borgarinnar með
því að koma upp skemmtigarði.
Sá sem sá um að koma þessu í
kring er japanskur fjársýslumað-
ur, Tei Ichiro Hori, sem rekur
ráðgjafarfyrirtæki í Tókýó. Fyrir
þetta viðvik átti hann að fá sem
svarar 100 milljónum DKR (tæp-
um milljarði ÍSK) frá fyrirtæki
einu sem yfirvöld í Okayama og
einkaaðilar settu á stofn til að
reisa skemmtigarðinn. Þótt al-
gengt sé í Japan að stofnuð séu
fyrirtæki um framkvæmdir sem
þessa þótti mörgum það óeðlilegt
þegar í Ijós kom að áðurnefndur
Tei var einnig hluthafi í fyrirtæk-
inu nýja. Japönsk blöð tóku að
skrifa um málið og þótti fram-
kvæmdin býsna dýr. Sökum
þessa kom síðan upp orðrómur
um fjármálamisferli en margir
urðu til þess að benda á að dýrt
væri að kaupa þekkingu og vinnu
frá Danmörku. Þær útskýringar
nægðu sýnlega ekki til að sann-
færa almenning í Okayama.
Borgarstjórinn beið lægri hlut í
kosningum og nú hefur verið
afráðið leggja spurninguna um
hvort reisa beri garðinn fyrir
kjósendur.
Einnig hefur verið sett á lag-
girnar sérstök rannsóknarnefnd
til að fara í saumana á fjármál-
um sem snerta garðinn. Áhrifa-
menn sem beitt hafa sér fyrir
því að garðurinn verði að veru-
leika afneita nú öllum samning-
um við Tei en rannsóknamefndin
hefur borið á þá fjárglöp. Það
er af Tei að segja að hann dró
sig út úr spilinu eftir að hafa
fengið um 280 milljónir ÍSK sem
hann fullyrðir að.hafi átt að vera
hans skerfur fyrir að koma á
sambandinu við forráðamenn
Tívolís í Kaupmannahöfn. í ráði
er að stofna nýtt fyrirtæki sé
það á annað borð vilji kjósenda
í Okayama að skemmtigarður
rísi í borginni.
Forsvarsmenn Tívolís segja
hins vegar að verkið gangi sam-
kvæmt áætlun og þeir telji enga
ástæðu til að slíta samstarfinu.
Þessi ákvörðun þykir eðlileg þar
sem miklar upphæðir eru í húfi.
16 danskir arkitektar vinna við
að teikna japanska skemmti-
garðinn en áætlaður heildar-
kostnaður framkvæmdarinnar er
um 2,5 milljarðar DKR eða rúm-
ir 20 milljarðar ÍSK.