Morgunblaðið - 24.04.1991, Blaðsíða 16

16
Fyrirferðalitlir,
afka8tamiklir.
10 blöð á mínútu.
Einstaklega litill
rekstrarkostnaður.
SKRIFSTOFUVÉLAR sund hf
NÝBÝLAVEGI16 • SlMI 641222
-Uekni og (ijómiMla ú IrauMlum grunni
FACIT
P 8 1 0 0
LASERPRENTARAR
Þægilegar í notkun, íslenskur
leiðarvísir og sérstaklega hljóðlátar.
Sjálfvirk leiðrétting, feitletrun
og undirstrikun.
5 íslensk letur.
SKRIFSTOFUVÉLAR sund hf
NÝBÝLAVEGI16 - SlMI 641222
-taekni og þjóniuta á traustum grunni
SILVER REED
SKÓLARITVÉLAR
PHILIPS Whirlpool
FRYSTIKISTUR
Góð tæki. Gott verð
• AFG015,138 lítra. h:88 b:60
d:66cm
kr.stgr. 35.100.*
• AFG 033,327 lítra. h:88 b:112
d:66cm
kr.stgr. 44.600.*
• AFG 041,408 lítra. h:88 b:135
d:66 cm
kr.stgr. 47.450.*
: <$)
Heimillstæki hf
SÆTUNI6SÍMI69 1515 ■ KRINGLUNNISÍMI6915 20
Zá&uoK.sveígjMÉeyifui Stutou/^unc
Ritstjórnarsíminn er 69 11 00
MORGtÍNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. APRÍL 1991.
VATNSLITAMYNDIR
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Hraðinn hefur lengi verið einn
af eðliskostum í myndverkum hins
kunna málara Eiríks Smith og ekki
virðist hann minnka með árunum.
Það eru hinar 27 ábúðarmiklu
vatnslitamyndir til vitnis um, sem
fram til 30. apríl eru sýndar í List-
húsinu Borg við Pósthússtræti.
Þessar myndir eru allar sem ein
mjög einkennandi fyrir myndstíl
Eiríks hin síðari ár, en um leið
koma fram snögg vinnubrögð, sem
geta minnt á hið úthverfa innsæis-
málverk eða svonefnt abstrakt- og
expressjóníska tímabilið í list hans,
er myndir hans voru alveg óhlut-
lægar.
Þessar nýlegu myndir eru fyrir
margt málaðar undir beinum hug-
hrifum frá náttúrunni þótt greina
megi landslag og hlutbundin form
í þeim svo og hinar einkennandi
verur og andlit sem listamaðurinn
staðsetur mjög oft inn í myndir
sínar.
Þegar það er gert á þennan hátt
er hættan sú, að vinnubrögðin fái
á sig svip endurtekninga fremur
en beinnar og djúprar lifunar.
Her er um hröð og hvell vinnu-
brögð að ræða og myndirnar marg-
ar hveijar lausari í sér en oft áður
og það er ekki sú hlið á list Eiríks,
sem ég met mest.
Öllu fremur eru það þau mynd-
verk er honum eins og tekst að
beisla hraðann á þann veg, að
formin hafa á sér svip hins óhagg-
anlega og tímalausa og það tel ég
bestu eðliskosti listar hans frá upp-
hafi. Það er nefnilega mikil list að
ná þeim árangari er menn beita
slíkum vinnubrögðum og byggist á
árajangri þjálfun næmninnar.
Á þessari sýningu kemur þetta
einkum fram í myndum eins og
„Við bláa tjöm“ (3), „Af Njáluslóð-
um“ (9), „Fjallvera" (10) og „Vetur
í fjallinu" (13).
Allar bera þessar myndir hinum
reynda málara vitni og sumar skera
sig úr fyrir sérstæð vinnubrögð
eins og sú síðasttalda, sem er ein-
föld en áhrifarík og vekur hjá Skoð-
andanum sterk viðbrögð.
Vatnslitatæknin er vandmeðfar-
inn miðill og einkum vefst það fyr-
ir mörgum að beisla ljósið og hin
örveiku og næmu skil litbrigðanna,
en hér er Ásgrímur Jónsson hinn
ókrýndi meistari í sínum eldri
myndum. En list hans byggðist
fyrst og fremst á mikilli nákvæmni
og þolinmæðisvinnu í anda meist-
ara meginlandsins á síðustu öld.
Galdurinn var þá að halda fersk-
leikanum þrátt fyrir hæg og hnit-
miðuð vinnubrögð en hjá Eiríki
virðist takmarkið vera það að beisla
ferskleikann í einni andrá.
Hvorutveggja vinnubrögðin eiga
fyllsta rétt á sér, en í seinna tilvik-
inu veltur allt á því, að ferskleikinn
verði ekki að lausformuðum og létt-
vægum leik, sem grípur skoðand-
ann í fyrstu, en á sér ekki hin
dýpri lífsmögn.
Þetta er sá galdur sem Eiríkur
Smith glímir við um þessar mundir
og með góðum árangri þegar best
lætur en ærið misjöfnum.
Jarðtengd rómantík
Vafalítið mun málarinn Jón
Reykdal hafa verið einn vinsælasti
myndverkasmiður þjóðarinnar um
árabil vegna hins mjúka ljóðræna
strengs, sem hefur einkennt mynd-
verk hans.
Hann hefur farið mildum hönd-
um um miðla sína, sem hafa verið
sáldþrykk, dúkskurðarmyndir og
málverk og í þeim hafa birst ýmis
þjóðleg minni.
Jón hefur um árabil haldið sig
við ákveðinn afmarkaðan myndstíl,
sem var orðinn að auðþekkjanlegu
kennimarki hans, litir mjúkir og
mettaðir, línan lipur og varfærnis-
leg-
I myndum hans voru sem sagt
engin hressileg og umbúðalaus
átök við efniviðinn og þau túlkuðu
ei heldur neinn pólitískan boðskap,
þótt sjálfur væri hann þar fastur
fyrir.
Má segja, að þetta hafi verið vel
gerðar myndir og mjög jarðbundn-
ar í eðli sínu og sem slíkar orsök-
uðu þær viðbrögð í viðkynningu,
en örgruðu engum.
Hann skildi það snemma á ferli
sínum að myndlist er fyrst og
fremst stíll, en ekki veraldlegur
boðskapur og að án myndrænna
tilþrifa færi lítið fyrir pólitísku inni-
haldi.
— Nú er Jón aftur á ferðinni
með sýningu og að þessu sinni í
kjallarasölum Norræna hússins þar
sem hann sýnir 23 málverk og flest
á stærri kantinum.
Er skemmst frá að segja, að
þessar myndir koma á óvart og
vekja sterkari viðbrögð en nokkuð
annað sem hefur komið frá þessum
listamanni til þessa.
Jón hefur einfaldað myndmál
sitt til mikilla muna og litirnir eru
mun safaríkari og mettaðri en áð-
ur. Sjálfur myndstíllinn boðar enga
byltingu, en það verður manni
strax ljóst að hér fer málari sem
gjörþekkir til verka. Jafnframt eru
vinnubrögð Jóns nú áberandi
ákveðnari en áður.
Má vera ljóst að Jón stendur á
tímamótum, jafnvel krossgötum í
list sinni og að vænta megi ennþá
öflugri vinnubragða frá hendi hans
á næstunni, þótt ekki sé hér beinlín-
is verið að hvetja til þeirra.
Ýmsar myndir á sýningunni
virkuðu sterkar á mig en aðrar
fyrir hreina og safaríka litameðferð
og nefni ég hér einkum „Haustljóð"
(1), „Undir eldíjalli" (3), „í Lerki-
lundi“ (10), „Skriðjökull" (11),
„Næturljóð" (22) og „í garðinum“
(23).
I þeim skynja ég bestu eðlis-
kosti Jóns Reykdals sem málara,
þótt aðrar myndir á sýningunni
kunni að þykja þokkafyllri, því að
hér er tekist á við einfaldleikann
og hann býður jafnan upp á viss
átök, þótt ekki séu þau alltaf
merkjanleg á yfirborðinu.
Guðmundur Hafsteinsson
_________Tónlist_____________
Jón Ásgeirsson
Þrátt fyrir kosningar sl. laugar-
dag, gáfu ungir listamenn sér tíma
til að bregða þeim pólitísku blund-
stöfum sem flestir virðast slegnir
undir slíkum kringumstæðum og
leika með list sína, fullvissir þess,
að lífsamstrið sé vígt hverfulleikan-
um en listin eigi sér samastað í
hásal eilífðarinnar. Þessi atburður
átti sér stað í Áskirkju og það voru
Bryndís Halla Gylfadóttir sellóleik-
ari og Þórhallur Birgisson fiðluleik-
ari er færðu listagyðjunum tvær
tónafórnir eftir Guðmund Haf-
steinsson tónskáld.
Tónverkin nefnir Guðmundur
Spuna I og II. Spuni I (1985-86)
er saminn fyrir selló. Verkið skipt-
ist í sex kafla og er upphafstónhug-
mynd fyrsta kaflans eins konar
meginstef verksins, því fyrsti, þriðji
og flmmti kaflinn, sem allir eru
hraðir, hefjast á sömu tónhug-
myndinni þó myndbreytingar tón-
hugmyndanna séu ekki þær sömu
í hveijum kafla fyrir sig, svo sem
lesa má í leiðbeiningarorðum fyrir
hvern kafla. Sá fyrsti skal vera
leikinn stríðandi og órólegur, þriðji
óreglulegur og með kvíða en í
flmmta tekur glettnin völdin, sem
skal þó vera gædd nokkurri ró-
semi. Þannig fær tónmálið nýtt
inntak hveiju sinni og framvinda
verksins verður ein samfelld heild.
Á milli áðurnefndra kafla koma
tveir hægir þættir, þar sem leikið
er meira með alls koanr blæbrigði.
Annar þátturinn skal vera meðal-
hraður, leitandi og þreytulegur en
sá fjórði mjög hægur og dauflegur.
Sá síðamefndi er byggður á sam-
felldum orgelpunkti í d og cís.
Lokakaflinn er sönglag, sem skal
vera þrungið ákafa. I þessu langa
og margslungna verki er mikill
skáldskapur og var leikur Bryndís-
ar Höllu Gylfadóttur sérlega vel
útfærður og sérstaklega glæsileg-
ur, er varðar alla túlkun og tónmót-
un, er naut sín einkar vel í djúpu
og fagurlega „resónerandi" lágsviði
hljóðfærisins.
Seinna verkið, Spuni II
(1989-91), er samið fyrir flðlu og
er það í fjórum köflum. í því verki
er tónmálið stefrænna og mun
meir hljóðfallsbundið en í sellóverk-
inu og einkennir þessi ritháttur
sérstaklega tvo fyrstu kaflana, sem
eru mjög vel gerðar tónsmíðar.
Þriðji kaflinn er mjög hraður en
að gerð svipar honum til aðalþátta
selló-spunans og var hann afburða
vel leikinn af Þórhalli Birgissyni. í
síðasta kaflanum er leikið með tón-
hugmyndir sem mótast eiga af
hlutleysi og leika án „vibrato".
Tónmyndunarlega séð er þessi kafli
mjög erflður og var leikur Þórhall-
ar í heild mjög góður.
Guðmundur Hafsteinsson
Þessir tónleikar voru sérlega
skemmtilegir og einstaklega vel
fram færðir og er gott til þess að
vita að unga fólkið tekur hlutverk
sitt alvarlega og er vel fært til
þess að bæta þar við sem þeir eldri
hafa gert fast um sína endahnúta.