Morgunblaðið - 24.04.1991, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. APRÍL 1991
19
Uppsagnir í
Þjóðleikhúsinu
eftir Atla Heimi
Sveinsson
Það eru miklar vonir bundnar
við Stefán Baldursson, sem nú er
að taka við embætti Þjóðleikhús-
stjóra, því sl. átta ár hefur list-
rænn metnaður verið í lágmarki í
því 'húsi. Nú er tækifæri til að
gjörbreyta stefnunni til bóta og
það getur Stefán Baldursson,
reyndur leikhúsmaður og prýðileg-
ur jeikstjóri.
Ég skil vel að nýr Þjóðleikhús-
stjóri vilji og verði að ráða sjálfur
samstarfsmönnum sínum á kom-
andi árum. Það þarf að ráða nýtt
fólk til starfa og segja öðru upp.
En það er ekki sama hvernig slíkt
er gert. Sýna ber fyllstu kurteisi,
BARNABÓKARÁÐIÐ - íslands-
deild IBBY heldur fimmtudaginn
25. apríl, sumardaginn fyrsta,
árlegan sumarfagnað sinn í
Norræna húsinu. Að venju eru á
dagskrá ýmis skemmtiatriði fyr-
ir börn og foreldra þeirra eða
aðra fullorðna.
Að þessu sinni mun Vilborg Dag-
bjartsdóttir segja sögu, Bjöllukór
Siglaugur Brynleifsson
að nýjum úrkostum og þá urðu ref-
ir og minkar fyrir valinu sem kjörin
húsdýr. Bændur voru lokkaðir og
oft beinlínis þvingaðir til búhátta-
breytinganna með ijáraustri og
styrkjum. Þetta ævintýri endaði
með ósköpum og frumkvöðlarnir
sluppu við ala ábyrgð, skellurinn
lenti á bændum. Nú virðist eiga að
hætta að hvetja bænduer til eins
eða neins, heldur skal stórfækka
fara að lögum og reglum, sam-
kvæmt góðum venjum. Þetta eru
viðkvæm mál, en það á að vera
unnt að segja upp fólki án þess
að tæta af því æruna um leið.
Þarna finnst mér að Stefán hafi
brugðist.
Lagalegur grundvöllur upp-
sagnanna er vafasamur að mati
virtra lögmanna. Ég hef séð upp-
sagnarbréf til Brynju Benedikts-
dóttur, vinkonu minnar og gamals
samstarfsmanns. Bréfið er kulda-
legt, á mörkum almennrar kurt-
eisi. Þar er ekki að finna eitt þakk-
arorð til mikils listamanns, fýrir
mikið starf um árabil. Brynja hef-
ur sviðsett einhveijar bestu sýn-
ingar, sem sést hafa hérlendis.
Ég nefni fá dæmi af mörgum:
Hárið, Lýsiströtu, Sólarferð,
Bústaðakirkju leikur nokkur lög
undir stjórn Guðna Þ. Guðmunds-
sonar og nemendur í ballettskóla
Guðbjargar Björgvinsdóttur dansa.
Auk þess verða afhentar viðurkenn-
ingar fyrir framlag til barnamenn-
ingar á árinu 1990.
Dagskráin hefst kl. 15.00. Kynn-
ir er Kristín Steinsdóttir. Aðgangur
er ókeypis og allir velkomnir meðan
húsrúm leyfir.
sauðfé sem víða er aðalbústofninn
og þar með að „grisja byggðina“,
skera niður sauðkindur og gera
bændur endanlega ómynduga.
Héðan í frá skipar miðstýringin
fyrir um hvar íbúar landsins skuli
taka sér bólfestu. Þeim sem hafa
hug á að búa áfram á jörðum sín-
um, verður meinað það, ef byggðar-
lagið hentar ekki byggðaskipulag-
inu, sem ríkisvaldið ákveður.
En það er fleira sem hverfur með
„grisjuninni". Hvert byggðarlag
landsins á sér mörg hundruð ára
sögu og sú saga lifði og lifir í menn-
ingu, máli og sögu þess fólks sem
byggir landið. Þegar sveitir og heil
byggðarlög eyðast af fólki verður
þjóðin fátækari, fjölbreytileikinn
rýrnar og tengslin við lifandi sögu
hvers býlis og hverrar sveitar, sem
leggst í auðn, slitnar. Byggðarlög
landsins alls og saga þeirra og líf
er grunnurinn að sögu landsins alls,
íslenskri menningu og tungu. Með
eyðingu byggðanna hefst menning-
arleg afturför. Þjóðin erfir sögulegt
land, þar sem lifandi saga fólksins
og tengsl þess við landið hafa rofn-
að. Byggð landsins er fjöregg þjóð-
arinnar, en það snertir ekki þá sem
stefna að hugmyndafræðilegum
lausnum á „vanda atvinnuveg-
anna“, því að þeir eru dauðir landi,
sögu og tungu.
Höfundur er rithöfimdur.
Atli Heimir Sveinsson
Klukkustrengi, ínúk og nú seinast
Endurbygginguna eftir Havel.
Tvær síðastnefndu sýningarnar
fengu alþjóðlega athygli og lof,
sem ekki er algengt í okkar leik-
hússtarfi. - Allar mörkuðu þessar
sýningar tímamót.
Útskýringar á uppsögninni eru
engar, en haft er eftir Stefáni í
blöðum að „öryggið sé listamönn-
um hættulegt", að „algjört starfs-
öryggi sé hættulegt listsköpun".
Þetta eru engar útskýringar held-
ur meiningarlausir frasar, sem í
sjálfu sér koma málinu ekkert við.
Én öll samtök listamanna í hvaða
grein sem er, hljóta að andmæla
„Ég skil vel að nýr Þjóð-
leikhússtjóri vilji og
verði að ráða sjálfur
samstarfsmönnum sín-
um á komandi árum.
Það þarf að ráða nýtt
fólk til starfa og segja
öðru upp. En það er
ekki sama hvernig slíkt
er gert. Sýna ber fyllstu
kurteisi, fara að lögum
og reglum, samkvæmt
góðum venjum.“
svona fullyrðingum. Listamenn
þurfa starfsöryggi rétt eins og
aðrar stéttir.
Greini Stefán ekki á faglegan
hátt, málefnalega, frá ástæðum
uppsagnarinnar læðist óneitanlega
sá grunur að manni að hann sé
að losa sig við keppinaut, að verið
sé að klekkja á forustumönnum
íslenskra listamanna, en Brynja
er forseti Bandalags íslenskra list-
amanna; að verið sé að láta hana
gjalda skoðana sinna, en hún hef-
ur gagnrýnt fráfarandi Þjóðleik-
hússtjóra, Þjóðleikhúsráð og
menntamálaráðherra fyrir breyt-
ingarnar á Þjóðleikhúsisnu, sem
ekki sér enn fyrir endann á; að
með þessu sé verið að hygla ein-
hveijum hagsmunaklíkum sem
þjóðfélagið er gegnsýrt af, og ekki
hvað síst leikhúsin og þannig
mætti lengi telja. En þessum illu
grunsemdum getur Stefán eytt
með þvi að greina frá ástæðum
uppsagnarinnar.
Og það vekur furðu mína að
Leikarafélagið skuli ekki hafa lá-
tið í sér heyra og mótmælt upp-
sagnaraðferðum Stefáns og van-
hugsuðum fullyrðingum. Og enn
hefur ekkert heyrst í Bandalagi
íslenskra listamanna, stjórn þess
til háborinnar skammar. Félagar
Brynju í stjórninni hafa brugðist.
Skyldu listamenn vera orðnir
þýlyndir taglhnýtingar yfirmanna
sinna og stjórnvalda, eða eru menn
hræddir? Sé svo, er ég þess full-
viss að ekki verður framin merki-
leg list á næstu árum.
Það kann að vera að ekki sé
pláss fyrir Brynju Benediktsdóttur
í starfsáætlun Stefáns Baldurs-
sonar á ráðningartíma hans, og
við því er ekkert að segja. En upp
á hvaða býti er Stefán ráðinn,
hver er stefna hans næstu fjögur
árin, og hveijir verða samstarfs-
menn hans? Öm það veit enginn.
Það er skylda Stefáns að leysa frá
skjóðunni og nefna ástæður
mannabreytinganna, og draga
ýmsar uppsagnanna til baka. Þá
má fyrirgefa framkomu hans í
þessu máli og segja við hann:
Fall er fararheill.
Höfundur er tónskáld.
Sumarfagnaður
Bamabókaráðsíns
VIÐ
ÞÖKKUM
TRAUSTIÐ
Á síðustu vikum urðum við vör við það um
allt land að íslenskir kjósendur tóku
hlutverk sitt alvarlega, settu sig inn í
áhersluatriði flokkanna og
tóku málefnalega afstöðu til þeirra.
Alþýðubandalagið lagði ríka áherslu á að
kynna stefnu sína og árangur í
ríkisstjórninni. Við erum hreykin af því hve
landsmenn tóku málflutningi okkar vel og
okkur þykir vænt um það traust sem
Alþýðubandalaginu var sýnt í
nýafstöðnum kosningum.
ALÞÝÐUBANDAfTGIÐ
\ fararstjóranámskeIð á mallöIcaT ’
J 8. maí til 5. júní.
* Vegna fjölda áskoranna veröur efnt til
fararstjóranámskeiðs á Mallorca fyrir þá sem
I vilja læra til fararstjórnar erlendis.
Lögð verður sérstök áhersla á að undirbúa
fararstjóra fyrir störf á Spáni.
• Auk fararstjórnar er kennd spánska.
Kennari: Steinar Arnarson, magister í
I spönsku, sem auk þess hefur langa reynslu af
fararstj órarstörfum.
^ Nánari upplýsingar í síma 91 -10661 (Unndór).