Morgunblaðið - 15.10.1991, Side 41

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. OKTÓBER 1991
41
Kvikmyndahátíð Listahátíðar:
Úr mynd Sturlu Gunnarssonar, Friðhelgi.
Friðhelgi
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Friðhelgi („Diploniatic Immun-
ity”). Sýnd í Regnboganum.
Leikstjóri: Sturla Gunnarsson.
Handrit: Steve Lucas. Aðal-
hlutverk: Wendel Meldrum,
Ofelia Medina, Michael Hogan,
Michael Riley, Pedro Armind-
arez. Kanada. 1991. 94 mín.
Enskt tal.
Myndin Friðhelgi eftir Sturlu
Gunnarsson er lítil dæmisaga úr
borgarastyijöldinni í E1 Salvador
sem segir frá sjónarspili í kring-
um misheppnaða aðstoð Kanada-
stjórnar við þá sem minnst mega
sin og útsendara stjórnarinnar
sem kemst að því um síðir að
ólíkt henni, njóta innfæddir ekki
friðhelgi gagnvart allsráðandi
hernum.
Reyndar er E1 Salvador ein-
hvern veginn dottið útúr umræð-
unni nú þegar myndin loks kemur
en sagt er að Sturla og félagi
hans Steve Lucas hafi unnið í
heilan áratug við gerð hennar.
Hún lýsir vel og er hvöss ádeila
á sýndarmennskuna að baki að-
stoðar við óbrotið bændafólk sem
hrakið hefur verið af jörðum sín-
um til að búa í fátækrahverfum
undir járnhæl hersins. Það vill
snúa heim aftur en ekki lifa í
bústöðum sem byggðir hafa verið
af Kanadastjórn og herinn hefur
lagt undir sig.
Aðalpersónan, Kim Dades
(ágætlega leikin af Wendel Mel-
draum), er útsendari stjórnarinn-
ar sem á að undirbúa jarðveginn
fyrir komu ráðherra síns til E1
Salvador að skoða góðverkin.
Áður en ráðherrann getur komið
verður að reka hermennina úr
húsunum og koma með einhveij-
um ráðum bændafólkinu inní þau
og það einsetur Dades, ákveðinn
og vinnusamur starfskraftur, sér
að gera.
En hún mætir andstöðu hvar-
vetna, frá hernum, aðstoðar-
manni sínum, sem er talsvert
raunsærri en hún (þú hjálpar fólk-
inu- best með því að láta það vera,
er hans mottó) og ekki síst fólk-
inu sjálfu. Það, sem hún á svo
bágt með að skilja, er að hjálpin
sem hún vill' þröngva uppá inn-
fædda er ekki hjálpin sem þeir-
þurfa.
Leikstjórinn, Sturla Gunnars-
son, flutti frá íslandi til Kanada
sex ára gamall en þetta er fyrsta
bíómynd hans í fullri lengd. Hann ■
hefur gert heimildarmyndir og
eins og hann áður sýndi með
stuttu sjónvarpsþáttunum úr
miðju Hitchcocks og Ray Brad-
burys, sem rötuðu hingað í sjón-
varp, einkennist Friðhelgin af
fagmennsku, vönduðum vinnu-
brögðum og góðum tökum hans
á miðlinum. Friðhelgi er tekin í
Cuernacaca í Mexíkó (þeir félagar
hættu við að filma í E1 Salvador)
og hún er átakanleg lýsing á
vafasamri afskiptasemi fólks sem
vill vel en skilur ekki hvað við
er að eiga. Eftirlitshlutverk það
sem Bandaríkjamenn gegna er
sýnt í heldur skoplegu ljósi og
Sturla og handritshöfundurinn
Lucas koma vel til skila því upp-
lausnarástandi sem ríkir, ofur-
valdi hersins, vegatálmum,
smölunum og ótta fólksins. Einn-
ig hugrekki þess þegar það legg-
ur undir sig kirkju eina til að fá
fullnægt kröfum um heimflutning
og blákalda grimmdina sem ríkir
og fram kemur m.a. í lokaatrið-
inu.
Friðhelgin er athyglisverð
fyrsta mynd Sturlu, sem fróðlegt
verður að fylgjast með í framíð-
inni.
Henry:
Nærmynd
af fjölda-
morðingja
Henry: Nærmynd af fjölda-
morðingja („Henry: Portrait of
a Serial Killer”). Sýnd í Regn-
boganuin. Leikstjóri: Joiin
McNaughton. Handrit:
McNaughton og Ricliard Fire.
Aðalhlutverk: Michael Rooker,
Tow Towles, Tracy Arnold.
Bandaríkin. 1986/1990. 74 mín.
Islenskur texti.
Hrollvekjan um fjöldamorð-
ingjann Henry er að sönnu dæma-
laust hrottaleg, ógnarleg og ljót
en að sama skapi verulega ásæk-
in og áhrifarík lýsing á viðbjóðs-
legum ofbeldisverkum og hrylli-
lega brengluðu hugarfari banda-
rísks fjöldamorðingja, byggð að
einhveiju leyti á frásögnum raun-
verulegs morðingja. Hún er sann-
arlega ekki fyrir viðkvæmt fólk.
Það vakir ekki fyrir kvik-
myndagerðarmönnunum með
leikstjórann John McNaughton í
fararþroddi að velta sér uppúf
soranum eða misnota hræðilegan
efniviðinn í þágu peningaplokks-
ins eins og ódýrar drápsmyndir
gjarna gera. Það er erfitt að
hrinda myndinni frá sér sem
hverri annarri ofbeldismynd því
hún reynir að varpa ljósi á líf,
verknaði og geðsjúkt hugarfar
hi'yllilegustu gerðar af morðingja,
þess sem myrðir án sýnilegrar
ástæðu, tilviljanakennt, oft og
stöðugt án þess að skilja eftir sig
slóð. Fjöldamorðinginn er
skrýmsli sem orðið hefur áber-
andi upp á síðkastið í gegnum
fréttir, myndir og bækur en erfitt
er að ímynda sér öllu nákvæm-
ari, raunverulegri eða hryllilegri
lýsingu á honum en í Henry:
Nærmynd af fjöldamorðingja.
Hvernig verða menn eins og
Henry til og hvað rekur þá áfram?
Myndin svarar því aldrei að fullu.
Gefið er í skyn að kvenhatur
hans og morðhvöt, öll fórnarlömb
Henrys eru konur, séu sprottin
af sambandi hans og móður hans,
sem, eftir lýsingu hans sjálfs að
dæma, var ekki eðlilegt á neinn
hátt. Fórnarlömb sín velur hann
af algeru handahófi, eltir ein-
hveija heim frá vörumarkaði t.d.
og er útsmoginn í því að villa um
fyrir lögreglunni, er á stöðugri
ferð, heldur sig ekki lengi í hverri
borg og beitir mismunandi að-
ferðum.
Allir sem nálægt Henry koma
geta orðið og reynast reyndar
fórnarlömb. Hann býr með fyrr-
um samfanga sínum og systur
hans. Hann tekur félaga sinn með
sér í drápsleiðangra en sá er
heimskari og ógætnari og skapar
hættu á að upp um þá komist.
Systirin nær að mynda eins konar
samband við Henry en morðing-
inn, einkar vel leikinn af Michael
Rooker, virðist ófær um að ráða
við tilfinningasamband. Það eina
sem drífur hann áfram er hvötin
til að myrða.
Myndin er gerð fyrir lítinn pen-
ing og það sést á framleiðslunni.
Hið hráa yfirbragð hæfir vel efn-
inu. Efnistökin einkennast af
bláköldu, yfirþyrmandi raunsæi
sem minnir á stíl heimildarmynda
og maður situr dofinn í sætinu.
Áhrifin eru ógnvekjandi. Þess
má geta að myndin hefur fært
McNaughton frægð og frama.
Næsta mynd hans er framleidd
af Martin Scorsese og er með
Robert De Niro og Bill Murray í
aðalhlutverkum.
Nærmyndin af Ijöldamorðingj-
anum var nógu hryllileg en það
sem þó kannski var mest ógnvekj-
andi voru viðbrögð bíógesta í
troðfullum salnum, ungs fólks á
aldrinum um og yfir tvítugt. Því
þótti myndin lengst af fyndin ef
marka má hláturrokurnar. Það
virðist algerlega hætt að gera
nokkurn greinarmun á færi-
bandaofbeldi hasarmyndanna,
þar sem framið er eitt gei’vimorð
á mínútu, og þeim blákalda raun-
veruleika sem myndin um Ilenry
lýsir og þá brenglun sem býr að
baki. Það er stríðalið á skemmti-
efni þar sem dráparar og morð
eru oft fyndin og skemmtilega
útfærð af brellumeisturum af-
þreyingariðnaðarins. í Henry er
hvert morð eins og framið fyrir
framan nefið á þér. Myndin er
næstum óbærileg í útlistun sinni
á morðæði en salurinn þetta kvöld
tók hana eins og enn eina Mar-
tröð á Álmstræti. Brenglunin var
eitthvað sem allt í lagi var að
hlægja að. Það vakti óhug.
Myndir sýnd-
ar í dag
Vegur vonar, Homo Faber, Frið-
helgi, 1,2,3,4,5 Dimmalimm, Lög-
mál lostans, Taxablús, Glugga-
gægirinn, Freisting vampýrunnar,
Erkiengill.
HEIMILISIÐNAÐARSKÓLINN
Laufásvegi 2 - sími 17800
V
rv -j
?- Stutt námskeið -J
5 í nóvember í

K
K

í nóvember
EndurunninN pappír og kortagerð 14. nóv. - 5. des.
Fimmtud. kl. 19.30-22.30. Kr. 5.000,-
Körfugerð fyrir jólln 12. nóv. - 3. des.
Þriðjud. kl. 19.30-22.30. Kr. 5.000,-
Jólanámskeið í silkimálun og tauþrykki 18. nóv. -
9. des.
Mánud. kl. 19.30-22.30. Kr. 5.000,-
Útskurður 11. nóv. - 2. des.
Mánud. kl. 19.30-22.30. Kr. 5.000,-
Spjaldvefnaður 13. nóv. - 4. des.
Miðvikud. kl. 19.30-22.30. Kr. 5.000,-
Skrifstofa skólans verður opin alla virka daga kl. 16-18.
Skráning fer fram á skrifstofu skólans í síma 17800.
'i
í
í
I |.|r 11«
| Blaóió sem þú vaknar vió!
Sterk, létt og þægileg húsgögn.