Morgunblaðið - 10.12.1991, Blaðsíða 10

- [flfll
10
.0} }iijOA<jLíixfiji*i ‘fiíj/jff/1 JíjHf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 1991
Skagfirskt fræðastarf
Bókmenntir
Sigurjón Björnsson
Arviss víðburður á haustdögum
er útkoma Skagfirðingabókar sem
er með réttu flaggskip Sögufélags
Skagfirðinga. Þetta ársrit hefur
fengið á sig orð fyrir að vera eitt
allra vandaðasta héraðsritið. Það
greinist frá flestum öðrum hlið-
stæðum ritum í því að það flytur
eingöngu sögulegan fróðleik,
fræðiritgerðir, æviþætti, minn-
ingaþætti o.þ.h., en þar er aldrei
að finna „annál ársins”, ræður
fluttar á mannfundum, sögur og
undantekning er að ljóð hafi birst
(nema þá gamlar stökur). í þeim
tuttugu heftum sem út eru komin
er geysimiklu efni safnað saman
og margt af því er hið merkasta.
Þetta ársrit er enginn eftirbátur
hinna hvað efnisgæði snertir. Einn
ritstjóranna, Sölvi Sveinsson,
skrifar æviþátt um hin merku hjón
Stefaníu Ferdínandsdóttur og
Sölva Jónsson smið. Þau voru um
langan aldur búsett á Sauðárkróki
og nutu vinsælda og virðingar.
Þáttur Sölva er prýðilega vel gerð-
ur á allan hátt. Fróðleg er grein
Guðrúnar Kvaran um • málfræði-
og orðabókarstörf Skagfirðingsins
DAVIÐ OG
KRÓKÓDÍLARNIR
Bókmenntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
Höfundur: Elías Snæland Jóns-
son. Ljósmynd á kápu: Sigurður
Jónsson. Hönnun kápu: Næst.
Umbrot: Mál og menning.
Prentun: Prentsmiðjan Oddi hf.
Utgefandi: Mál og menning.
Þetta er ein hinna frábæru bóka
sem réttar eru á söluborð þessu
sinni. í raun réttri er hún hróp-
andi spurning: Á hvaða leið ertu,
þjóð mín?
Lífsmynstur nýríkrar þjóðar
mengar ekki aðeins jörðina, sem
við göngum á, heldur eru kalk-
skellurnar kannski stærstar í
niðurrifi heimila. Það er algjör
sögufölsun, að fráfærur séu af-
lagðar á íslandi, þær birtast aðeins
í nýrri mynd. Nú eru það ekki
vanþroska lömb sem jarma í hlíð-
um, heldur böm í húsasundum,
börn með blæðandi hjörtu. Þetta
veldur hugsandi fólki æ meiri
áhyggjum, það óttast þær klær,
sem halda börnum okkar föstum,
meðan afætur græðginnar breyta
þeim í skuggamyndir af mönnum.
Davíð er fósturbarn. Hafði misst
móður sína ungur. Föður átti hann
í felum. Móðursystir Davíðs, skiln-
ingsrík, elskuleg kona, elur hann
upp. Hann er kominn á táningsald-
ur, 14 ára, þá vandamálin taka
að segja til sín. Hann verður fyrir
áreitni í skóla af hrokagikkum
bekkjarins, undan því svíður jú,
en sjálfsagt mest, er kennarableð-
iil tekur að sarga í sárin líka, og
óheppinn skólastjóri að strá salti.
Davíð gefst upp fyrir hinum skiln-
ingslausa og harða „heimi”, sækir
sér huggun í hangsi við spiladósir
þeirra er afla sér viðurværis af
því að pretta börn. Davíð tekur
að lemja frá sér, hrifsar það sem
hann ekki á, og draumur hans er
að verða stór og stæltur, harðsv-
íri, eins og mótorhjólahetjan Ragn-
ar. Þessu tekur sláninn eftir, not-
færir sér vanþroska drengsins til
þess að vinna verk, er bindur ann-
an vanþroska gemlinginn til, Rósu,
við rúmið lífið allt. Við gröf móður
drengsins hittast faðir og sonur.
Þar lýkur sögu, er Lada-jeppinn
klifrar upp brekkuna með þá feðga
móti nýjum morgni.
Átakanleg saga! Vissulega, en
því miður alltof, alltof sönn. Ég
þekki fjöldann allan af hliðstæðum
úr starfí mínu sem prestur, höf-
undur, sem blaðamaður, auðsjáan-
lega líka.
Söguna segir hann af stakri
snilli, kann mál og stílbrögð öll,
til þess að rífa upp augu lesand-
ans, neyða hann til að horfast í
augu við spurninguna: Kemur þér
þetta ekki yið? Lík getur svarað:
Nei! Lifandi vera aMrei.
Þetta er saga sem sannarlega
við öll, ung og gömul, höfum hollt
af að lesa. Hafi höfundur þökk,
innilega þökk fyrir frábært verk.
Kápa er höfundum til sóma;
prentvérk mjög vel unnið.
Af þessu verki hiýtur útgáfan
að vera stolt.
911 Rfl 91 97fl L*RUS Þ' VALDIMARSS&N framkvæmdastjori
fal I jU'tlu/U KRISTINNSIGURJÓNSSON.HRL.loggilturfasteignasali
Til sýnis og sölu m.a. eigna:
Nýlegt steinhús - gott vinnuhúsnæði
Á útsýnisstað v/Jöldugróf steinhús ein hæð 132 fm. 4 svefnherb.
Nýtt parket. Mjög gott vinnu- og íbhúsnæði 132 fm í kj. Bílsk. 49 fm.
Margs konar eignaskipti. Tilboð óskast.
Ný og glæsileg með bílskúr
á vinsælum stað v/Sporhamra ný íb. á 1. hæð. Tvöf. stofa, 2 svefn-
herb., rúmg. skáli, bað, sérþvhús og geymsla alls 118,3 fm. Nokkuð
vantar af innr. Áhv. lán kr. 6,5 millj. þar af kr. 5,0 millj. til 40 ára með
4,9% ársvöxtum. Fullg. sameign. Góður bílsk. fullfrág.
Lítið einbýlishús í Austurborginni
járnklætt timburhús um 80 fm nettó m/3ja herb. íb. nokkuð endur-
bætt. Góð lán kr. 3,7 millj. Verð aðeins kr. 5,5 millj. •
Eins herb. íbúð - ný og glæsileg
á 4. hæð v/Vindás. Parket. Suðursv. Gott bað. Laus strax. Áhv. húsn-
lán um kr. 1,8 millj. Mismuninn má greiða m/mángreiðslum.
Reisulegt steinhús í Langholtshverfi
m/tveimur íb. 3ja herb. á 1. hæð og 3ja herb. á 2. hæð. Enrrfremur kj.
og geymsluris. Góður bílsk. (45 fm, nú verkst.). Hagst. verð. Tilboö óskast.
2ja herb. íbúð við Gautland
vel með farin. Ágæt sameign. Sérhitaveita. Laus fljótl.
• • •
Opiðídagkl. 10-16.
Fjöldi fjársterkra kaupenda.
Almenna fasteignasalan sf.
var stofnuð 14. júlí 1944.
AtMENNA
FASTEIGNASALAN
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150 - 21370
Konráðs Gíslasonar. Sjálfur hef
ég fátt vitað að gagni um þennan
hluta af ævistarfi Konráðs og
vantaði þá mikið. Það er því feng-
ur að þessari velframreiddu vitn-
eskju. Aðalgeir Kristjánsson hefur
manna mest rannsakað ævi og
störf Konráðs Gíslasonar. Hér birt-
ir hann greinargerðir og bréf
ásamt með skýringum sínum varð-
andi skipun Konráðs í embætti við
Hafnarháskóia. Það er býsna fróð-
leg lesning. Guðjón Ingimundar-
son sundkennari á Sauðárkróki
ritar um sundlaugina í Varmahlíð.
Rekur hann þar sögu hennar af
þekkingu sjónarvotts og starfs-'
manns frá upphafi. Gaman var að
fá þessa grein frá Guðjóni, þeim
merka manni. Hannes Pétursson
skáld var einn af fyrstu ritstjórum
Skagfírðingabókar og hefur alla
tíð léð henni lið og dregur gjarnan
upp úr kistuhandraða sínum eitt-
hvert góðmeti. Hér minnir hann á
að Enni á Höfðaströnd var um
skeið kallað Sýslumannsenni til
aðgreiningr frá Enni í Viðvíkur-
sveit. Þetta nafn er nú víst öllum
gleymt. Mikii ritgerð er til eftir
Aðalheiði Ormsdóttur á Sauðár-
króki. Nefnist hún Konur á Hóla-
stað og fjallar aðallega um þær
systur Halldórú og Kristínu Guð-
brandsdætur biskups Þorláksson-
ar. Þetta er mikil og vel samin
ritgerð og víða komið við. Enn er
dvalist við Hóla. Mjöll Snæsdóttir
fornleifafræðingur á þar greinina
Biskupabein og önnur bein á Hól-
um. Þar segir frá miklum uppgr-
eftri beina, þegar viðgerð fór fram
á Hóladómkirkju árið 1988. Er það
fræðileg og vönduð úttekt eins og
vænta matti. Að lokum er svo enn
ein Hólaritgerð eftir einn ritstjór-
anna, Sigurjón Pál ísaksson,
Minningartafla Ingibjargar Bene-
diktsdóttur í dómkirkjunni á Hól-
um. Töflu þessari er lýst, mynd
birt af henni og um hana fjallað
af þeirri nákvæmni sem nafni
Frá Holum
minn er kunnur að. ingabókar vandað og efnismikið
Eins og af framansögðu sést og gimilegur lestur fyrir þá sem
er þetta tuttugasta hefti Skagfirð- fróðleik unna.
LJÓÐABÓK EFTIR
ÞÓRU JÓN SDÓTTUR
FJÖLVI hefur gefið út ljóöabók
eftir Þóru Jónsdóttur frá Laxa-
mýri sem hún kallar Linur í lófa.
í kynningu útgefanda segir m.a.:
„í nýju bókinni, Línur í lófa, fer
skáldkonan með tímavél minning-
anna aftur til æskuáranna á Laxa-
mýri, snertir á margvíslegum þátt-
um mannlífs og bjargræðis. Þar er
m.a. vikið að vorönnum, æðarvarpi,
laxveiðum við íbssa, ullarþvottin-
um, slættinum, eldastörfum, beija-
ferð og kaupstaðarferð, svo nokkuð
sé nefnt.
Bókin er sett upp sem nokkurs-
konar ljóðasvíta. Hún myndar heild-
armynd þess heims sem hún upp-
lifði, en stöðugt skiptast á stefja-
hryn, lengri ljóð lausbundnari, þar
sem minningarnar fá að flæða fram
í flaumi og hinsvegar styttri og
fastbundnari ljóð með kenndablik í
næmri snertingu.”
Bókin Línur í lófa er 96 bls.
Höfundur gerði sjálfur kápumynd.
Framleiðandi er Prentstofa G. Ben.
Þóra Jónsdóttir
Inga Backman og Olafur
Vignir í Islensku óperunni
Tónlist
Ragnar Björnsson
Á vegum Styrktarfélags ís-
lensku óperunnar héldu þau Inga
og Ólafur tónleika laugardaginn
7. des. Fyrri hluti efnisskrárinn-
ar var eingöngu skipuð iögum
eftir eitt tónskáld, Karl O. Run-
ólfsson, og er óvenjulegt að ís-
lensku tónskáldi sé ætlað svo
stórt rúm í efnisskrá söngvara,
en mætti gjaman gera oftar. Að
þessu sinni voru flutt mörg lög
Karls sem sjaldan heyrast og
fáum eru kunn og get ég engan
veginn fyrirgefið sjálfum mér,
né sökudólgnum, að ég kom
tæpum hálftíma of seint á tón-
leikana, og missti þannig af þess-
um merka hluta tónleikanna, en
Karl hefur smíðað margar perlur
sem of sjaldan fá að skína. Bibl-
íusöngvarnir op. 99 og Sígauna-
ljóðin op. 55 eftir Dvorak eru
þau sönglög Dvoraks sem tón-
leikagestir þekkja helst, en „Ást-
arljóðin” op. 83 eru minna þekkt
og undirritaður verður að viður-
kenna vanþekkingu á þeim.
Ástarljóð þessi eru hljóð, við-
kvæm og vandmeðfarin, ytri
átök ekki hávaðasöm en því
meiri innri, hljóðlát spenna. Tón-
leikarnir sl. laugardag verða að
teljast frumraun Ingu Back-
mann, hennar fyrstu sjálfstæðu
tónleikar. Inga er nú þegar góð
söngkona, hefur hljómmikla og
Inga Backman
þroskaða sópranrödd, vel þjálf-
aða, en þó ekki alveg brotalausa,
sem getur verið augnabliks ein-
beitingarleysi um að kenna eða
þreytu. Músíkölsk virðist Inga
einnig vera og gerði margt fal-
lega og skynsamlega í Ástarljóð-
unum, en þó fannst mér eitthvað
á vanta svo að til hjartans næði.
Kannske vantaði innilegri ljóð-
rænu, eða þor til þess að gera
aðeins úr rammanum, flutning-
urinn varð dálítið hornóttur,
„eckig”. Sá ágalli fannst mér
einnig vera í annars öruggum
píanóleik Ólafs Vignis. Mozart-
Ólafur Vignir
aríurnar tvær, á efnisskránni,
stóðu upp úr í flutningi Ingu og
er þá ekki lítið sagt. Litur
raddarinnar hentar mjög vel
Mozarf og tilfinningin fyrir stíl
Mozarts var hrein og rétt. Þrátt
fyrir öruggan píanóleik Ólafs
Vignis var ég honum ekki sam-
mála um meðferð hljómsveitar-
búningsins í óperuaríunum. Va-
rast verður að flytja hann of
„píanískt”. Við það getur leikur-
inn tapað eðli og lögmálum
hljómsveitarinnar, sem er jú allt
annað en píanóþáttur og leikur
ljóðsins.