Morgunblaðið - 10.12.1991, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 1991
49
Gréta Sigfúsdóttír
rithöfundur - Minning
Fædd 20. febrúar 1910
Dáin 26. nóvember 1991
Þriðjudaginn 26. nóvember sl.
hringdi ég og ætlaði að ræða við
Grétu um fyrirhugaðan jólafund
Tourette-samtakanna 1. des., en
fékk þá þær fregnir að hún hefði
látist þá um morguninn. Við töluðum
saman nokkrum dögum áður og
hafði hún þá verið lasin en var að
hressast og ætlaði að koma á fund-
inn og lesa fyrir okkur ljóð. Það
hvarflaði ekki að mér að þetta yrði
síðasta samtal okkar. Þó Gréta væri
komin á níræðis aldur þá fundum
við aldrei fyrir aldursmuninum, hún
var ein af þeim sem alltaf eru ung-
ir, hvað sem árunum líður. Gréta
þýddi grein úr norsku og fékk birta
í Morgunblaðinu fyrir rúmu ári um
Tourette Syndrome sem er lítt
þekktur sjúkdómur og mjög misskil-
inn.
Hún á sonarson í Noregi sem er
haldinn þessum sjúkdómi og vissi
hvað nauðsynlegt var að vekja at-
hygli á honum og fræða fólk um
hann hér á landi. Þessi grein varð
kveikjan að stofnun Tourette-sam-
takanna á Islandi og var Gréta
heiðursfélagi samtakanna.
Nokkrir af félögunum gerðu sér
fyrst grein fyrir hvað var að eftir
að hafa lesið þessa grein og breytti
það miklu. Þó við höfum ekki þekkt
Grétu lengi þá var hún okkur mjög
kær og góður vinur sem gott var
að leita til.
Um leið og við þökkum Grétu
fyrir allan þann stuðning og vináttu
sem hún veitti okkur vottum við
eiginmanni hennar, Jóni Björnssyni
og fjölskyldu, innilega samúð.
Fyrir hönd Touretyte-samtakanna,
Ragnheiður Friðriksdóttir
Kveðja frá Félagi íslenskra
rithöfunda
Gréta Sigfúsdóttir rithöfundur
lest þriðjudaginn 26. nóvember 81
árs að aldri. Hún var Reykvíkingur,
fæddist þar 20. febrúar árið 1910.
Foreldrar Grétu voru hjónin Sigfús
G. Sveinbjarnarson fasteignasali og
Kristín Jónsdóttir. Eins og títt var
um unglinga tók hún snemma þátt
í atvinnulífinu, var m.a. í kaupavinnu
á sumrum.
Gréta Sigfúsdóttir aflaði sér
margs konar menntunar, nam mynd-
list hjá Ríkharði Jónssyni, stundaði
tungumálanám og árið 1934 sigldi
hún til Kaupmannahafnar og hóf
nám við Kunstindustri Skolen for
Kvinder. Síðar nam hún við skóla í
Noregi, sem var heimaland hennar
um 30 ára skeið. Enn síðar stundaði
hún skólanám hér á landi.
Rithöfundarferill Grétu Sigfús-
dóttir hófst árið 1966 með útkomu
skáldsögunnar Bak við byrgða
glugga, sem hún byggði á reynslu
sinni frá stríðsárunum og hernánmi
þýska hersins í Noregi. Alls ritaði
hún og gaf út fimm skáldsögur og
safn smásagna. Auk þess birtust
eftir hana smásögur og ljóð í tímarit-
um og safnritum. Gréta var einnig
mikilvirkur þýðandi.
Gréta Sigfúsdóttir gerðist fljót-
lega eftir að rithöfundarferill hennar
hófst félagi í Félagi íslenskra rithöf-
unda og gegndi þar trúnaðarstörf-
um. Hún var m.a. fulltrúi félagsins
í Rithöfundasambandi íslands.
Stjórn Félags íslenskra rithöfunda
þakkar Grétu Sigfúsdóttur fyrir
störf hennar í þágu félagsins og
þegnskap fyrr og síðar. Eftirlifandi
eiginmanni hennar, Jóni Björnssyni,
rithöfundi, svo og börnum hennar
sendum við samúðarkveðjur.
Stjórn Félags íslenskra
rithöfunda.
Ég tók viðtal við Grétu Sigfús-
dóttur sem birtist í Morgunblaðinu
1981. Fjallaði það um lífshlaup
hennar sem bakgrunninn að skáld-
verkum hennar. Kom það mörgum
á óvart að fá að vita að ástæðan
fyrir hversu hugleikin stríðsárin í
Noregi voru henni, var að hún hafði
verið búsett þar þá. Hún hafði gifst
þangað og alið þar upp fjölskyldu.
Síðar þegar hún flutti aftur heim
til íslands, skrifaði hún um þjóðfé-
lagsástandið hér og í Noregi með
dirfsku hins víðreista, svo mörgum
þótti nóg um.
Hliðstæða sögu var að segja um
móður mína, Amalíu Líndal, rithöf-
und. Hygg ég að samanburður milli
þeirra leiði í ljós að þær skipi ákveð-
inn sess í sögu kvennabókmennta á
íslandi. Þær nýttu sér víðsýni hins'
aðflutta til að gagnrýna þjóðfélags-
ástandið hér heima, á tímum þegar
slíkt þótti óskammfeilni, sérstaklega
af konum að vera.
Amalía var fædd og uppalin í
Bandaríkjunum og giftist til Islands.
Hún hafði því þá reynslu af útland-
inu lieiman frá sér sem Gréta hafði
frá Noregi. Amalía bjó að blaða-
mennskunámi sínu úr háskóla, en
Gréta að menntun sinni og reynslu
við skrifstofustörf.
Meginverk Amalíu, Ripples from
Iceland, sem er í senn landkynning
og lífsreynslusaga hennar á Islandi,
kemur fyrst út 1962 í Bandaríkjun-
um. Veldur hún hneykslun hér heima
fyrir opinskáan samanburð á íslandi
Við útlöndin, og þá sérstaklega við
Bandaríkin.
Fyrsta skáldsaga Grétu, Bak við
byrgða glugga, kemur út um líkt
leyti (1966). Seldust þessar fyrstu
bækur beggja vel, og þóttu merki-
légar að viðfangsefni, efnistökum
og stíl, þótt efnið væri viðkvæmt, í
Grétu tilfelli frásagnir af „ástand-
inu’’ í Noregi á stríðsárunum.
Á þessum árum birtu þær báðar
smásögur og beinskeyttar greinar í
blöðum hérlendis. Amalía gefur út
tímaritið 65°, Icelandic Life, tímarit
á ensku um íslensk málefni, í þtjú
ár, um 1970. Vekur það athygli
mikla fyrir skörungsskap, en þykir
miður þjóðlegt uppátæki. Á þessum
tíma gefur Gréta út næstu bækur
sínar, aðra sem fjallar enn um her-
námið í Noregi og hina um stóriðju
og forsetamorð á íslandi. Þóttu þær
opinskáar.
Þegar hér er komið mun bæði
Amalíu og Grétu hafa þótt að viðtök-
urnar hefðu getað orðið betri. Amal-
ía flyst út til Kanada 1973 og starf-
ar þar við blaðamennsku til 1989,
er hún deyr, 63 ára. Gréta sinnir
áfram ritstörfum hér og deyr nú um
áttrætt.
Báðar skilja þær eftir sig óbirtar
skáldsögur sem bíða lesenda sinna.
Tryggvi V. Líndal
BRÁÐUMKOMA
Nú þurfa þeir áb fara að ákveða sig sem ætla ab lagfæra
ibúáina fyrir jól.
VIÐ VEITUM
10-50%
AFSLÁTT AF INNI- OG
ÚTIMÁLNINGU FRÁ
HÖRPU OG SADOLIN.
Vib bjóöum einnig úrvals
gólfefni á mjög hagstæðu
verói.
Áfram á gamla veróinu.
BYGGINGARVELTA - Við lánum í allt að þrjú ár.
Mikió úrval
í öllum verðflokkum.
Filtteppi á kr. 389 m2
Ný sending.
Fallegir litir og munstur.
Serlega gott veró.
MALNING - PARKET - TEPPI - FLISAR - GOLFDUKAR
Villeroy & Boch-
viáurkennd gæáavara
á mjög góou verái.
UiSSBllan hf
akranesí
málningar

arma
M
METRO
m
HAFNARFIRÐI
I MJODD
G.Á. Böðvarsson hf.
SELFOSSI
Grensásvegi 11 • Reykjavlk • Simi 83500

>
5
m
z
>
O
>