Morgunblaðið - 10.12.1991, Blaðsíða 28

"'28
MORGUNBLÁÐIÐ ÞKlÐJUDÁGUR IO/DÉÖEMÉER'1991
Islensk myndlistarverk eiga
mögnleika á alþjóðamarkaði
- segir John Dowling framkvæmdasljóri hjá Sotheby’s í London
JOHN Dowling framkvæmda-
stjóri hjá Sotheby’s í London
segir að íslensk myndlistarverk
eigi töluverða möguleika á al-
þjóðamarkaði en hann var
staddur hérlendis um helgina
að kynna sér íslensk listaverk.
Akveðið hefur verið að á vor-
uppboði Sotheby’s í mars í Lon-
don verði tvær myndir eftir ís-
ienska málara boðin upp, ann-
arsvegar mynd eftir Jóhannes
S. Kjarval og hinsvegar mynd
eftir Jón Stefánsson.
„Fyrir um ári síðan ákváðum
við hjá Sotheby’s að skoða mögu-
leikana á Islandi svipað og gert
hefur verið á hinum Norðurlönd-
unum,” segir John Dowling. „Við
erum alltaf reiðubúnir til að meta
nýja markaði og ég tel ísland
vera einstakt land í hugum Evr-
ópubúa bæði vegna legu sinnar
og þeirra sem búa hér. í fram-
haldi af þessu var ráðinn sérstak-
ur fulltrúi Sotheby’s á íslandi og
á næstunni munu fleiri fulltrúar
frá Sotheby’s en ég heimsækja
landið. Til dæmis kemur frí-
merkjasérfræðingur frá okkur
hingað í næsta mánuði.”
Þetta er í fyrsta sinn sem John
Dowling kemur til Islands og hann
hefur notað tímann til að skoða
íslensk listaverk. Hann hefur búið
á Hótel Holti og tekur sérstaklega
fram hve hrifínn hann varð af
málverkum þeim sem þar hanga
á veggjum. „Eg hef búið á fjölda
hótela víða um heim í tengslum
við starf mitt og þar hafa oftast
hangið málverk á veggjum. En
Hótel Holt er fyrsta hótelið sem
ég kem á þar sem heilt málverka-
safn prýðir veggina. Og sá sem
sett hefur þetta safn upp hefur
að mínu mati gott auga fyrir
myndlist,” segir hann.
í Downing stræti 10
John Dowling hóf störf hjá
Sotheby’s árið 1987 en hafði þar
á undan unnið víða í breska stjóm-
kerfinu. Á árunum 1985-1987 var
hann starfandi á skrifstofu breska
forsætisráðuneytisins í Downing
stræti 10. Þar var hann tengiliður
og ráðgjafi Margrétar Thatcher í
menningarmálum. Nú er hann
framkvæmdastjóri í þeirri deild
Sotheby’s sem annast markaðs-
mál í Austur-Evrópu en til íslands
var hann sendur, bæði vegna pers-
ónulegs áhuga svo og þess að
hann hefur getið sér gott orð í
þróun á jaðarmörkuðum fyrir upp-
boðsfyrirtækið.
„Sotheby’s er fyrirtæki sem
hefur orð á sér fyrir að vera alltaf
í sókn og við erum stöðugt að
leita nýrra leiða til að auka um-
svifin,” segir John Dowling.
„Þessi umsvif felast að miklu leyti
í því að leita nýrra markaða fyrir
viðskiptavini okkar í listaheimin-
um. Sem stendur er mikill áhugi
fyrir listaverkum á Norðuriöndun-
um og er ísland þar ekki undan-
skilið. Þessi listaverk hafa ekki
áður verið að neinu ráði á alþjóð-
legum markaði en það er að breyt-
ast. Fyrsta uppboðið sem viÁhöld-
um á Norðurlöndunum verður í
kvöld (mánudagskvöld, innskot
blm.) í Stokkhólmi en þar höfum
við haft fulltrúa á okkar vegum
undanfarin 10 ár.”
I máli Johns Dowlings kemur
fram að hann hafi hrifist mjög
af mörgu því sem fyi’ir augu hans
hefur borið meðan á dvölinni hér-
lendis hefur staðið. Nefnir hann
þar sem dæmi verk eftir Finn
Jónsson. „Það er engin spuming
í mínum huga að mörg íslensk
listaverk eru á heimsmælikvarða
hvað gæði snertir og þau eiga
fyllilega erindi á alþjóðlegan lista-
verkamarkað,” segir^John Dowl-
ing.
Iðunn gefur út sögu
Jónasar frá Hriflu
IÐUNN hefur gefið út bókina Með sverðið í annarri hendi og plóg-
inn í hinni - Saga Jónasar Jónssonar frá Hriflu. Guðjón Friðriks-
son sagnfræðingur er höfundur bókarinnar.
í kynningu útgefanda segir: „í
þessu mikla verki rekur höfundur-
inn mótunarsögu Jónasar á lifandi
og gagnrýninn hátt og svarar
mörgum spurningum um hann og
samtíð hans. Hann styðst við fjölda
áður óbirtra heimilda þar sem Jón-
as kemur við sögu, m.a. sendibréf
hans og annarra. Þar kemur margt
fram sem ekki var áður vitað um
þroskaár Jónasar, áhrifavalda í lífi
hans og afskipti hans af íslenskum
stjórnmálum og þjóðmálum á um-
brotatímum sjálfstæðisbaráttunn-
ar, og þar sést hvemig Jónas þjálf-
ast í þeirri list að stýra samheijum
og andstæðingum á taflborði
mannlífsins.
Fyrst og fremst varpar bókin
þó leiftrandi ljósi á Iíf Jónasar frá
Hriflu, hæfileika hans og bresti.
Hér er dregin upp áþreifanleg og
sönn mynd af umdeildum braut-
ryðjanda og athafnamanni, sem
ætíð barðist af eldmóði fyrir því
sem honum þótti horfa til framfara
en sást alltaf fyrir. Fjöldi ljós-
mynda er í bókinni.”
Bókin er prentuð í Prentsmiðj-
unni Odda hf.
INNLENT
Aung San Suu Kyi
Friðarverðlaunahafi Nóbels 1991
eftír Jakob F.
*
Asgeirsson
í dag verða friðarverðlaun Nó-
bels fyrir árið 1991 afhent við hátíð-
lega athöfn í Osló. Alexander Aris,
18 ára sonur Aung San Suu Kyi,
mun veita verðlaununum viðtöku
fyrir hönd móður sinnar, en hún
dvelur sem kunnugt er í algerri ein-
angrun í stofufangelsi í Rangoon.
Við athöfnina verður m.a. flutt
verkið „Canon og Gigue” eftir
þýska tónskáldið Pachelbel, fagurt
verk og fullt af andagift, en það
var það síðasta sem eiginmaður
Aung San Suu Kyi heyrði konu sína
spila á píanóið. Margir fyrr verð-
launahafar verða viðstaddir því
Norðménn minnast nú níutíu ára
afrnælis friðarverðlaunanna. Meðal
þeirra er Irinn Maired Corrigan,
sem ásamt Betty Williams vann tií
vérðlaunanna 1976, en hún hefur
haft'frumkvæði að þvf að fá alla
núlifandi verðlaunahafa til að skrifa
undir bænárskjal til valdhafanna í
Búrina þár sem farið er fram á
hófstillt stjómarfar, ftjáls skoðana-
skipti Og samningaviðræður í anda
híns búddíska arfs Búrma sem hvað
sem öðru líður boðar umburðar-
lyndi, sátt og samlyndi í veraidleg-
um efnum.
Um áttatíu manns voru tilnefnd-
ir til verðlaunanna að þessu sinni,
þ. á m. Vaclav Havel, Perez de
Cueilar, Boris Yeltsin, George Bush
(fyrir stórtækan niðurskurð í kjarn-
orkuvopnabúri Bandaríkjanna),
Nelson Mandela' Jimmy Carter,
Janies Baker (fyrir að skipuleggja
friðarviðræður ísraela og araba) og
kínverski andófsmaðurinn Chai
Ling. Það var raunar sjálfur Vaclav
Havel sem tilnefndi Suu til verð-
launanna réttri klukkustund áður
en tilnefningarfresturinn rann út,
og mun Alexander Dubcheck hafa
afhent Nóbelsnefndinni bréf Havels
þegar hann var í Osló við útför
Ólafs konungs í janúar sl.
Veiting friðarverðlauna Nóbels
til Aung San Suu Kyi vakti al-
menna hrifningu á Vesturlöndum.
Þessi 46 ára kona er sjöunda konan
sem hlýtur friðarverðlaunin, en alls
hefur 24 konum verið veitti Nóbels-
verðlaun í níutíu ára sögu þeirra.
Ég hef áður lýst allítarlega í Morg-
unblaðinu baráttu Aung San Suu
Kyi fyrir mannréttindum og lýðræð-
isumbótum í heimalandi hennar,
Búrma. Hún er tákn um vilja búrm-
önsku þjóðarinnar um frelsi úr
morðingja höndum alræmdrar her-
foringjaklíku og því efnahagslega
hruni sem Ne Win hershöfðingi
hefur kallað yfir landið í nafni sós-
íalisma. Sá vilji kom hvað skýrast
í Ijós í frjálsum kosningum í maí
1990 þegar Lýðræðishreyfing Aung
San Suu Kyi vann meira en 80%
þingsæta, þrátt fyrir að Suu hafi
þá setið í stofufangelsi í heilt ár
og aðrir stjórnarandstæðingar verið
linnulaust ofsóttir.
Herforingjastjórnin kallar sig
SLORC (The State and Order Re-
storation Council) og má segja að
hún standi sannarlega undir hinni
Orwellsku ógn sem að nafniu staf-
ar. SLORC þvertók fyrir að hlýta
úrslitum kosninganna og tók sér
fyrir hendur að uppræta alla and-
spymu í landinu, tvístraði Lýðræð-
ishreyfingunni, handtók Búdda-
munka sem mölduðu í móinn, en
Búddamunkar eru álitnir helgir
menn í landinu, og hélt áfram að
ofsækja þjóðernislega minnihluta-
hópa. Amnesty International, Asia
Watch og mannréttindanefnd Sam-
einuðu þjóðánna hafa margsinnis
fordæmt ofbeldisverk herforingj-
anna í Rangoon, en talið er að
SLORC hafi myrt á fáum vikum
milli 3 og 10 þúsund óbreyttra borg-
ara þegar þeir létu til skarar skríða
gegn mótmælaöldu almennings.
Það er samdóma álit fréttaskýr-
enda að með útnefningu Aung San
Ruu Kyi til friðarverðlaunartna hafi
Nþbelsnefndin í Osló gefið Búrma
von — einmitt í þann mund sem
margir andspyrnumenn voru að
missa alla von. I greinargerð Nó-
belsnefndarinnar segir að Suu séu
veitt verðlaunin fyrir friðsama bar-
áttu hennar í þágu mannréttinda
og lýðræðis, sem sé eitthvert
óvenjulegasta fordæmi umborgara-
legt hugrekki sem þékkst hafi í
Asíu síðustu áratugi, og að Súu
hafi með framgöngu sinni orðið
tákn fyrir alla þá fjölmörgu út um
heim sem fórna sjálfum sér í' frið-
samlegri baráttu fyrir lýðræði,
mannréttindum og sátt meðal þjóð-
emishópa.
Það gerðist bæði skjótt og óvænt
að Aung San Suu Kyi varð mál-
svari alls almennings I Búrma. Árið
1988 hélt hún til Rangoon að hjúkra
móður sinni sjúkri, en í sama mund
reis þjóðin upp gegn aldarfjórðungs
ofbeldisstjóm.
„Sem dóttir föður míns gat ég
ekki látið eins og ekkert væri,” seg-
ir Suu á einum stað, en faðir henn-
ar, Aung San, er sjálfstæðishetja
„Það er samdóma álit
fréttaskýrenda að með
útnefningu Aung San
Suu Kyi til friðarverð-
launanna hafi Nóbels-
nefndin í Osló gefið
Búrma von — einmitt í
þann mund sem margir
andspyrnumenn voru
að missa alla von.”
Búrma og nánst helgur maður í
munni almennings. Líkt og faðir
hennar heldur Suu því fram, að
lýðræði byggist á djúpri ábyrgðar-
tilfmningu sérhvers borgara, og að
hollusta og agi sé undirstaða þjóð-
areiningar. Hún hefur auk þess
lært mikið af Mahatma Gandhi og
hugmyndum hans um borgaralega
ólöghlýðni. Enda þótt Suu sé óum-
deildur leiðtogi stærsta stjórnar-
andstöðuafls í Búrma er hún ekki
fremur en Gandhi eiginlegur stjórn-
málamaður. Barátta hennar er fyrst
og fremst andlegs eðlis! í ritgerð
sinni Frelsi frá ótta kemst hún
m.a. svo að orði:
„Hin fullkomna bylting er bylting
hugarfarsins, sprottin af vitsmuna-
legri sanfæringu um nauðsyn breyt-
inga á þeim gildum og hugsunar-
hætti sem ráða ferðinni í þroska
þjóðar. Bylting sem einvörðungu
beinist að því að breyta stjórnarat-
höfnum og hlutverki einstakra
stofnana innan þjóðfélagsins, með
það fyrir augum að bæta efnislega
velferð, á litla möguleika á því að
ná raunverulegum árangri. Án bylt-
ingar húgarfarsins munu þau öfl
sem sköpuðu ranglæti hins gamla
skipulags að einhveiju leyti vera
áfram við lýði og standa í vegi
. sannrar umbóta og nýmyndunar.
Það er á hinn bóginn ekki nóg að
krefjast frelsis, lýðræðis ög mann-
réttinda. Að baki slíkri kröfu þarf
að búa sameinuð staðfesta að.halda
út baráttuna, að færa fórnir í nafni
sannleikans, að forðast þá spillingu
sem hlýst af ágirnd, hatri, fáfræði
og ótta.”
Aung San Suu Kyi hefr nú verið
haldið í stofufangelsi hátt á þriðja
ár. Eiginmaður hennar og börn
hafa ekki fengið að heimsækja hana
frá jólum 1989, eða í tvö ár. Frá
sumri 1990 hefur fjölskyldan nán-
ast engar upplýsingar haft um líðan
hennar, en þá tóku stjómvöld í
Rangoon það til bragðs að opna
bréf og pakka frá eiginmanni henn-
ar og sýna innihaldið í dagblöðum
landsins. Síðan þá hafa engin bréfa-
skipti verið heimiluð.
Það verða því blendnar tilfinning-
ar sem bærast í bijóstum fjölskyld-
unnar við athöfnina í Osló — mikil
gleði en jafnframt djúpur söknuður
og uggur um framtíðina.
Höfundur cr rithöfundur, cn
stundar nú doktorsnám í
stjórnmálnfræði við háskólann í
Oxford.