Morgunblaðið - 03.04.1992, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1992
15
Ivar Raig, eistneskur þingmaður:
Fólk verður að sjá árangur
- annars missir það trúna
IVAR Raig, eistneskur þingmaður og formaður Bændamið-
flokksins, hefur verið staddur hér á landi síðustu daga og átt
viðræður við íslenska stjórnmála- og embættismenn. Hann seg-
ir fróðlegt fyrir Eistlendinga að sjá hvernig íslendingar hafi
hagað málurn á mörgum sviðum, til dæmis varðandi utanríkis-
stefnu. Einnig telur hann ýmsa möguleika vera til staðar á
auknu samstarfi ríkjanna á milli. Efnahagsástandið í Eistlandi
sagði hann hrikalegt og nauðsynlegt að aðstoð bærist til að
koma því á réttan kjöl á ný. Ef almenningur yrði ekki var við
neinn efnahagslegan árangur af lýðræði gæti það misst trúna
á gildi þess. Þetta ætti ekki einungis við um Eistland.
Raig sagði megintilgang heim-
sóknar sinnar hingað til lands
vera að kynna sér hvernig íslend-
ingum hefði sem smáþjóð tekist
að veija hagsmuni sína og þjóðar-
einkenni á sama tíma og þeir
tækju aukinn þátt í alþjóðlegu
samstarfi. Þá væru Eistlendingar
nú að leita að samstarfsaðilum
sem gætu aðstoðað þá við að
koma á lýðræði og markaðskerfi
í Eistlandi.
„Það er líka sálfræðilega mjög
mikilvægt fyrir okkur Eistlend-
inga að sjá hvernig ykkur hefur
tekist að byggja upp þessi góðu
lífskjör. Síðari heimsstyijöldinni
lauk á síðasta ári hvað okkur
varðar og það er því gagnlegt
fyrir okkur að sjá hvernig þið
stóðuð að uppbyggingunni eftir
stríð,“ sagði Raig. Hann sagði
að á fundi sem hann hefði átt
með Jóni Baldvin Hannibalssyni
utanríkisráðherra hefði hann
kynnt hugmynd um að haldnir
yrðu íslenskir dagar eða íslensk
vika í Eistlandi þar sem menn
úr íslensku viðskiptalífi myndu
skiptast á skoðunum við Eist-
lendinga. „Þetta gæti orðið til
að hleypa í okkur kjarki. Eins
og stendur eru menn mjög óró-
legir vegna ástandsins í landinu."
Hann sagðist einnig hafa sleg-
ið fram þeirri hugmynd að íslend-
ingar myndu safna saman göml-
um búnaði tengdum sjávarút-
vegi, sem ekki væri notaður leng-
ur, og senda til Eistlands með
skipi. Gæti þetta verið eins konar
mannúðaraðstoð við eistneska
smábátaveiðimenn. Þá gætu
þjóðirnar reynt að koma á lagg-
irnar einhveijum samstarfsverk-
efnum í fiskvinnslu. „Við eigum
töluvert stóran úthafsflota sem
brátt mun standa uppi verkefna-
laus. Hefðbundin mið hans hafa
verið utan við strendur Afríku,
t.d. Angóla, en mjög bráðlega
fáum við enga kvóta þar lengur
þar sem þeim er úthlutað af mið-
stjórnarvaldinu í Moskvu. Þá
gætum við líka tekið upp sam-
starf á sviði ferðamála. Eistland
er á margan hátt mjög athyglis-
verður kostur fyrir ferðamenn,
þar er rnikið af gömlum borgum
með byggingum allt frá 13. öld
sem haldið hefur verið við.“
Raig sagði Eistlendinga einnig
geta lært rnikið af því hvernig
Islendingar hefðu hagað utanrík-
isstefnu sinni, t.d. gagnvart evr-
ópskri samvinnu og í varnarsam-
starfinu innan Atlantshafsbanda-
lagsins (NATO). „Þið hafið á
margan hátt rekið mjög árang-
ursríka utanríkisstefnu. Þið tók-
uð frumkvæðið í að viðurkenna
Eystrasaltsríkin og hér var leið-
togafundur Reagans og Gorb-
atsjovs haldinn. Ef smáþjóð vill
vera á kortinu verður hún að
leggja eitthvað af mörkum. Það
Ivar Raig Morgunblaðið/Júlíus
hafið þið gert.“
Umræðu um hugsanlega aðild
að Evrópubandalaginu sagði
hann ekki hafa hafist enn í Eist-
landi. Fyrst vildu menn ijúka við-
ræðum við Rússland um brott-
flutning hersveita. Kostirnir sem
Eistlendingum stæðu til boða
væru annarsvegar aðild að EB
eða þá hins vegar fyrst nálgun
við Norðurlandaþjóðirnar og síð-
an hugsanleg EB-aðild. „Við velt-
um þessum málum fyrir okkur
þessa stundina og ræðum þau
fram og tilbaka,“ sagði þingmað-
urinn.
Eystrasaltsráðið nýstofnaða
gæti einnig orðið mjög mikilvægt
og skipt Eistlendinga meira máli
heldur en aðild að Norðurianda-
ráði. Hvort Eistlendingar myndu
sækja um slíka aðild væri fyrst
og fremst undir Norðurlöndunum
komið. „Ef þau eru reiðubúin að
leyfa okkur að gerast aðilar
munum við sækja um. Það er líka
mjög líklegt að Eistland, eitt
Eystrasaltsríkjanna, muni í raun
taka þátt í starfi Norðurlanda-
ráðs. Ríkin þijú eru um margt
mjög ólík en það er hlutur sem
Evrópubúar og Bandaríkjamenn
gera sér oft ekki grein fyrir. Við
skiljum t.d. ekki tungumál hvors
annars. Auðvitað er náin sam-
vinna Eystrasaltsríkjanna nauð-
synleg á mörgum sviðum t.d.
varðandi samgöngur, fjarskipti
og varnarmál. Menningarlega
séð eru ríkin eftir sem áður það
ólík að þau verða að fara sínar
eigin leiðir."
Efnahagsástandið í Eistlandi
sagði Raig vera óhemju erfitt.
Omögulegt væri að segja til um
hvenær færi að birta til en menn
vonuðust til að árið 1995 væru
menn búnir að ná aftur sömu lífs-
kjörin og þjóðin bjó við árið 1985
og að síðan yrði áfram hagvöxt-
ur. Allt frá 1985 Kefði aftur á
móti verið stöðugur efnahags-
samdráttur. „Þetta er mjög svip-
að og i Póllandi. Þeir hófu sínar
umbætur 1981 og það er fyrst
núna sem fer að rofa eitthvað
til. Við vonum samt að í kjölfar
þess að við tökum upp okkar eig-
in mynt og hefjum einkavæðingu
muni aukinn kraftur færast í
efnahagsiífið. Myntbrejtingin
verður gerð um leið og við erum
tæknilega reiðubúnir að fram-
kvæma hana.“
Hann sagði að það væri mjög
áhættusamt að taka upp eigin
mynt ef engar tryggingar lægju
að baki. Vandamálið væri að
Evrópski þróunarbankinn teldi
að Norðurlandaþjóðunum bæri
að styðja við bakið á Eystrasalts-
ríkjunum í þessum efnum en þau
bentu hins vegar á bankann.
„Það er gífurlega mikilvægt að
hægt sé að sýna fram á einhvern
efnahagslegan árangur af lýð-
ræði. Ef það er ekki hægt gæti
fólk misst trúna, ekki bara í Eist-
landi. Eistland er nefnilega á
margan hátt fyrirmynd fyrir
Rússland og ef við getum sýnt
fram á árangur þá mun það hafa
áhrif um alla Austur-Evrópu.
Þess vegna ber evrópskum stofn-
unum skylda til að leggja' fram
skýra stefnu í þessum efnum.“
Lýðræði í Eistlandi sagði Raig
standa mjög völtum fótum. Mik-
ill óstöðugleiki ríkti í flokkakerf-
inu og þingmenn skiptu oft um
flokka. Almenningur væri líka
hræddur við að taka þátt í flokks-
starfi þar sem áður fyrr hefðu
menn verið sendir til Síberíu ef
þeir voru ekki kommúnistar.. Af
þessum sökum væru allir eist-
neskir stjórnmálaflokkar mjög
fámennir. Stærsti stjórnmála-
flokkur landsins hefði þannig ein-
ungis um þúsund félaga. Raig
sagði sinn eigin flokk vera með
um fjögur hundruð félagsmenn
og til dæmis mætti nefna að jafn-
aðarmenn væru um 150. Allt
flokksstarf væri líka unnið í sjálf-
boðavinnu þar sem ríkið hefði
ekki burði til að styrkja flokk-
ana. Þetta væri líka pólitískt
mjög viðkvæmt mál. Styrkir til
stjórnmálaflokka væru mjög
óvinsælir meðan almenningur
hefði varla til hnífs né skeiðar.
Raig sagði að lokum að Eist-
lendingar hefðu miklar áhyggjur
af ástandinu í Rússlandi. Það
væri enginn sem vissi hvað myndi
gerast þar og menn óttuðust að
aftur yrði horfið til sterks mið-
stjórnarvalds. Ef það gerðist yrðu
Eistlendingar að vera búnir að
treysta sjálfstæði sitt og fullveldi
en það myndi taka um þijú til
fimm ár til viðbótar og væri háð
aðstoð að utan. Eistlendingar
styddu Borís Jeltsín Rússlands-
forseta heilshugar og notuðu tím-
ann meðan hann væri við völd
til að treysta lýðræði í Eistlandi.
„Eitt mikilvægasta málið þessa
stundina er að losna við rúss-
neska heraflann frá Eistlandi.
Margir innan hersins vilja ejjki
yfirgefa Eistland og þá aðstöðu
sem þar er til staðar og reyna
því að sitja sem fastast. Við verð-
um liins vegar að leyna að losa
okkur við þá meðan Jeltsín er
við völd,“ sagði Raig.
St.S.
Yiðskiptahallinn 1991
18,7 milljarðar króna
Greiðslubyrði er-
lendra lána 23,1% af
útflutningstekjum
Á árinu 1991 nam halli á við-
skiptum við útlönd 18,7 milljörð-
um króna, sem svarar til 4,9%
af vergri landsframleiðslu.
„Þetta er mun verri útkoma en
árið áður er hallinn nam 7,8
milljörðum króna eða 2,2% af
VLF“, segir í Hagtölum mánað-
arins, marzhefti.
Vöruskiptajöfnuðurinn var
óhagstæður um 3,1 milljarð k'róna
1991, en hann var hagstæður um
7,5 milljarða 1989 og 4,8 milljarða
1990. Halli á þjónustujöfnuði nam
15,6 milljörðum króna 1991 en það
er þremur milljörðum meira en
árið áður.
Hreint innstreymi erlends fjár-
magns nam 17,8 milljörðum króna
1991 samanborið við 12,1 milljarð
1990. Langar erlendar lántökur
námu 29,6 milljörðum króna 1991
en 27,7 milljörðum árið áður. Af-
borganir jukust úr 11,4 milljörðum
1990 í 15,0 milljarði króna 1991
og hreint innstreymi langra er-
lendra lána nam því 14,6 milljörð-
um króna 1991 í stað 16,4 millj-
arða 1990.
Gjaldeyrisstaðan rýrnaði mjög á
fyrstu mánuðum sl. árs vegna vax-
andi viðskiptahalja og fjár-
magnsútstreymis. Á síðasta fjórð-
ungi ársins hækkaði gjaldeyris-
staðan um 8,5 milljarði vegna mik-
ils fjármagnsinnstreymis, „einkum
erlendrar lántöku ríkissjóðs“, segir
í Hagtölunum, „kaupa Norræna
íjárfestingarbankans á innlendum
skuldabréfum og innstreymis
skammtímafjármagns. Hrein
gjaldeyrisstaða Seðlabankans nam
24,1 milljarði í árslok 1991 saman-
borið við 23,5 milljarða króna í
árslok 1990.
Staða langra erlendra lána var
190,7 milljarðar króna í í árslok
1991. Reiknað á meðalgengi ársins
nam staða langra erlendra lána
195,9 milljörðum króna sem er
51,1% af áætlaðri landsframleiðslu
1991. Greiðslubyrði afborgana og
vaxta af erlendum lánum hefur
hækkað úr 20% af útflutningstekj-
um 1990 í 23,1% 1991. Stafar það
einkum af auknum útborgunum.
Vaxtabyrðin jókst aðeins um 0,2%.
Meðalvextir erlendra lána reiknast
vera 8% á árinu 1991 í stað 8,6%
1991. „Þessi lækkun gæti orðið
meiri á þessu ári, þar sem dollara-
vextir voru að meðaltali um 7%
1991, en eru í dag um 4,5%“, segir
í Hagtölum mánaðarins.
Auglýsing þessi er birt í upplýsingaskyni skv. reglum um skráningu hlutabréfa á Veröbréfaþingi íslands.
Auglýsingin felur ekki í sér tilboð um sölu hlutabréfa.
Tilkynning um skráningu hlutabréfa
á Verðbréfaþingi íslands
Skráning hlutabréfa í
íslenska hlutabréfasjóðnum hf.
Frá og meö 2. apríl 1992 eru hlutabréf í íslenska hlutabréfasjóðnum hf.
skráö á Verðbréfaþingi íslands. Landsbréf hf. sjá um rekstur sjóðsins
og eru viðskiptavaki með bréfin á Verðbréfaþingi íslands.
Eftirtalin gögn er varða skráningu þessa og upplýsingar um
íslenska hlutabréfasjóðinn hf. liggja frammi hjá Landsbréfum hf.
og í útibúum Landsbanka íslands um allt land:
• Sérstök skráningarlýsing vegna skráningar bréfanna
á Verðbréfaþingi íslands.
• Ársreikningar íslenska hlutabréfasjóðsins hf.
frá stofnun sjóðsins.
• Samþykktir íslenska hlutabréfasjóösins hf.
LANPSBRÉF H.F.
Landsbankinn stendur með okkur
Sudurlandsbraut 24, íOö fíeykjavík, sími 91-670200, fax 91-678596.
LÖggilt verðbréfafyrirtæki. Aðili að Verðbréfaþingi íslands.
AUK K11