Morgunblaðið - 13.05.1992, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. MAÍ 1992
Stjórnarfrumvörp fjármálaráðherra:
Einkasöluréttur ríkisins
á tóbaki verði afnuminn
Tóbaksgjald komi í stað einkasölugjalds ríkisiiis
EINKARÉTTUR ríkisins til sölu á tóbaki verður afnuminn og lagt
verður sérstakt tóbaksgjald á allt tóbak, sem komi í stað einkasölu-
gjalds af tóbaki samkvæmt tveimur lagafrumvörpum sem fjármálaráð-
herra hefur fengið samþykkt í ríkisstjóm og lögð verða fram til kynn-
ingar á Alþingi. Stefnt er að því að frumvörpin verði lögð fram að nýju
í haust og afgreidd sem lög er öðlist gildi 1. janúar 1993.
Um er að ræða annars vegar
frumvarp til laga um breytingar á
lögum um verslun ríkisins með
áfengi, tóbak og lyf þar sem einka-
réttur ríkisins til sölu á tóbaki er
afnuminn og hins vegar sérstakt
lagafrumvarp um nýtt gjald af
tóbaksvörum sem komi í stað þeirra
tekna sem ríkissjóður hefur notið
af einkasölugjaldi af tóbaki.
Frumvarp um gjald af tóbaksvör-
um felur í sér að bætt verður föstu
gjaldi við kostnaðarverð vindlinga
er nemur 5,37 kr. á hvert stykki.
Gjald þetta verði grunngjald sem
breytist í samræmi við þróun
Opni tilboðsmarkaðurinn:
Flugleiða-
bréf seld
fyrir um 2,8
milljónir
FYRSTU viðskiptin með hluta-
bréf á Opna tilboðsmarkaðnum
(OTM) áttu sér stað í gær á öðr-
um starfsdegi markaðarins þeg-
ar tekið var tilboði í hlutabréf í
Flugleiðum að fjárhæð 2,8 millj-
ónir króna. Voru bréfin seld á
genginu 1,65 en til samanburðar
má nefna að skráð kaupgengi var
1,66 hjá HMARKI fyrir síðustu
helgi.
Auk viðskiptanna með Flugleiða-
bréfín bárust fjölmörg tilboð í gær
og voru við lokun markaðarins 46
tilboð í gildi eða 21 kauptilboð og
25 sölutilboð. Kauptilboðin voru
samtals að fjárhæð um 12 milljónir
en sölutilboð að fjárhæð 62 milljón-
ir.
Yfírlit yfír hagstæðustu tilboð í
hlutabréf í einstökum hlutafélögum
við lokun markaðarins í gær má
finna á peningamarkaði Morg-
unblaðsins í dag ásamt upplýsing-
um um áðurnefnd viðskipti.
Sjá peningamarkaðinn bls.
26.
framfærsluvísitölu. Á kostnaðar-
verð annars tóbaks verði hins veg-
ar lagt fast gjald er nemur 4 kr.
á hvert gramm. Engar reglur
munu gilda um ákvörðun heild-
sölu- og smásöluálagningar.
Ekki er gert ráð fyrir að verð
tóbaks breytist vegna þessa en í
frumvarpinu er þó gert ráð fyrir að
skattheimta á tóbaki verði samræmd
frekar en nú er og því verði m.a.
lagt sama gjald á reyktóbak og
vindla en til þessa hefur einkasölu-
gjald af reyktóbaki verið nokkuð
lægra en af vindlum og munu skatt-
ar á vindlum því lækka lítillega af
þessum sökum.
I athugasemdum með frumvarpi
um afnám einkasölu ríkisins segir
að verði þessar breytingar lögfestar
muni verðjöfnun á tóbaki falla niður
enda verði ekki séð hvaða sjónarmið
réttlæti verðjöfnun á tóbaki um-
fram aðrar vörur.
Tóbaksdeild ÁTVR verður lögð
niður í kjölfar fijálsrar verslunar
með tóbak og er gert ráð fyrir
að það þýði að a.m.k. sex stöður
starfsmanna verði aflagðar.
Breytingarnar hafa það í för með
sér að umboðsmenn hinna ýmsu
tóbakstegunda annist framvegis
innflutning, birgðahald og heild-
söludreifingu tóbaks.
Um ástæður breytinganna segir
m.a. að afla megi ríkissjóði sömu
tekna og hann hefur af einkasölu-
gjöldum með innflutningsgjöldum og
sambærilegum gjöidum af innlendri
framleiðslu, sé um hana að ræða, á
sama hátt og tíðkast varðandi inn-
heimtu ýmissa annarra óbeinna
skatta. Þá segir að tóbakseinkasalan
hafí í raun aðeins annast innflutning
og birgðahald fyrir umboðsmenn en
engin takmörkun verið á innflutningi
og smásala algerlega verið fijáls.
Þá er talið að möguleikar til eftirlits
með ólögmætum innflutningi og sölu
tóbaks verði ekkert síðri við þessa
breytingu.
Einnig segir í athugasemdum að
þegar haft sé í huga að landlæknir
fullyrði að árlega deyi hundruð ís-
lendinga af völdum reykinga sé í
raun siðferðilega ámælisvert af rík-
inu að stunda verslun með tóbak.
Morgunblaðið/Rúnar Þðr
3.000 lítrar af otíu í sjóinn
Um þijú þúsund lítrar af svartolíu fóru í sjóinn við Akureyri í gær
þegar verið var að dæla henni um borð í Víði EA, sem var við Oddeyr-
arbryggjuna. Fjöldi manns vann við hreinsun, m.a. slökkviliðsmenn
og menn úr áhöfn skipsins auk hafnarstarfsmanna. Vel gekk að hreinsa
olíuna, en á föstudag í síðustu viku sátu starfsmenn hafna á Norður-
landi námskeið þar sem ítarlega var fjallað um olíumengun í sjó.
Viðræður LÍN og viðskiptabankanna:
Bankamir vilja fá upplýsingar
um námsframvindu nemenda
LÁRUS Jónsson, framkvæmdastjóri Lánasjóðs íslenskra námsmanna,
segir ljóst að viðskiptabankarnir taki á sig talsverða áhættu ef þeir
taka að sér aukin viðskipti við námsmenn í kjölfar þeirra breytinga
sem fyrirhugaðar eru í frumvarpi um Lánasjóðinn að aðeins verði
veitt námslán í lok hverrar námsannar þegar nemendur hafa skilað
námsárangri. „Það liggur í augum uppi að ef bankarnir veita náms-
manni lán út á lán frá okkur og hann skilar ekki námsárangri gætu
þeir þurft að standa í erfiðri innheimtu,“ segir Lárus. Samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins hafa bankarnir lýst yfir áhuga á að
Lánasjóðurinn veiti m.a. upplýsingar um námsframvindu nemenda,
sem stuðst yrði við vegna hugsanlegrar lánafyrirgreiðslu.
Lárus sagðist ekki eiga von á við nýnema á undanförnum árum
að bankarnir gerðu meiri kröfur til
ábyrgðarmanna lána en Lánasjóð-
urinn sjálfur. Sagði hann að í við-
ræðum við bankana undanfarið
hefði verið farið yfir breytingar og
veittar upplýsingar um áhrif nýrra
laga um Lánasjóðinn. Bankarnir
byggðu á reynslu af fyrirgreiðslu
Lést í umferðarslysi
og sagði Lárus að í ljós hefði kom-
ið að aðeins lítill hluti nýnema hefði
í raun notfært sér þjónustu bank-
anna á fyrstu námsönn.
í bréfi menntamálaráðuneytisins
sem sent var menntamálanefnd
Alþingis sl. mánudag segir að að
óbreyttum lögum megi áætla að lán
á næsta haustmisseri nemi 1.270
millj. kr. en sú upphæð kæmi ekki
til útborgunar fyrr en á næsta ári
ef Alþingi samþykkir ákvæði frum-
varpsins um veitingu námslána í lok
hverrar námsannar. Lárus sagðist
telja að aðeins lítill hluti þessarar
upphæðar myndi færast yfir á
bankakerfið ef tekið væri mið af
reynslunni af sókn nýnema í banka-
lán á fyrsta námsmisseri.
Sagði Lárus að stjórnendur sjóðs-
ins hefðu lýst áhuga á að viðræð-
urnar færu af stað fyrir alvöru þeg-
ar frumvarpið hefði hlotið af-
greiðslu á Alþingi.
„Við höfum talið æskilegt að
námsmenn gætu fengið svipaða
fyrirgreiðslu og þeir hafa fengið
hjá sjóðnum þannig að lán yrðu
greidd út mánaðarlega," sagði Lár-
us.
Stefán Pálsson, bankastjóri Bún-
aðarbankans, segir að engar form-
legar viðræður séu hafnar á milli
Búnaðarbankans og stjórnenda LÍN
um fyrirgreiðslu bankans við náms-
menn. Búnaðarbankanum barst
bréf frá Lánasjóðnum 9. apríl sl.
þar sem segir að áformað sé að
breyta framkvæmd á úthlutun
námslána og að sú breyting muni
að öllum líkindum hafa áhrif á
bæði innláns- og útlánsviðskipti við-
skiptabanka og sparisjóða við
námsmenn og er óskað eftir viðræð-
um við forráðamenn bankans um
málið sem allra fyrst.
Að sögn Stefáns hafa engar
formlegar viðræður átt sér stað og
enginn fundur hefði verið boðaður
um málið. Aðspurður um þetta
sagði Lárus að viðræðurnar við
bankana og sparisjóðina væru mis-
langt á veg komnar og að enn hefði
ekki verið haldinn formlegur fundur
með fulltrúum Búnaðarbankans.
Sjá frásögn af umræðum á
Alþingi á bls. 29.
STÚLKAN sem lést eftir harð-
an árekstur á mótum Holtaveg-
ar og Sæbrautar í fyrrakvöld,
hét Þórdís Unnur Stefánsdótt-
ir, 17 ára gömul.
Þórdís Unnur var til heimilis
að Völvufelli 44 í Reykjavík.
Hún sat undir stýri kennslubif-
reiðar og var í ökutíma er árekst-
urinn varð með þeim hætti að
jeppa, sem var á leið norður Sæ-
braut, var ekið inn í hlið kennslu-
bifreiðarinnar er henni var ekið
af stað frá Holtavegi yfir Sæbraut
við grænt umferðarljós móts við
Miklagarð. Við áreksturinn þeytt-
ist kennslubíllinn á kyrrstæða bíla
sem biðu við umferðarijósin.
Að sögn slysarannsóknadeildar
lögreglunnar í Reykjavík mældust
engin hemlaför á vettvangi slyss-
ins, sem gefur til kynna að öku-
maður jeppans hafí ekki verið
bytjaður að hemla þegar árekstur-
inn varð. Niðurstöður yfirheyrslna
yfir ökumanninum liggja ekki fyr-
ir og sagði lögregla í gær að ekki
Þórdís Unnur Stefánsdóttir.
lægi fyrir hvað olli árekstrinum.
Þó mun ekki talið hugsanlegt að
sólargeislar hafí getað byrgt öku-
manni jeppans sýn.
Tvöfalt fleiri skólanem-
ar sækja um sumarvinnu
HÁTT í 4.000 skólanemar hafa sótt um sumarvinnu hjá Ráðningar-
skrifstofu Reykjavíkurborgar og Atvinnumiðlun námsmanna. Eru það
hátt í tvöfalt fleiri umsóknir en komnar voru á sama tíma á síðasta
ári. Skólar eru ekki búnir og er búist við að mun fleiri eigi eftir að
skrá sig. Ekki hefur tekist að útvega nema örfáum vinnu, enn sem
komið er.
Hjá Ráðningarskrifstofu Reykja-
víkurborgar höfðu í gær 1.490 piltar
og 1.304 stúlkur skráð sig, eða alls
2.794 nemar. Þetta eru skólanemar
16 ára og eldri sem óska eftir sumar-
starfi. A sama tíma í fyrra höfðu
1.492 umsóknir borist. Gunnar
Helgason, forstöðumaður ráðningar-
skrifstofunnar, sagði að í fyrra hefði
tekist að útvega 1.300 nemendum
vinnu. Ekki væri ljóst hvað tækist
að útvega mörgum vinnu núna þar
sem ráðningar væru rétt að hefjast.
1.100 manns höfðu skráð sig hjá
Atvinnumiðlun námsmanna í Fé-
lagsstofnun stúdenta í gær, að sögn
Ástu Snorradóttur framkvæmda-
stjóra. Skráning hófst 23. mars og
hefur því staðið yfir í rúman hálfan
annan mánuð. Þessa dagana fjölgar
umsóknum ört. Þá þijá mánuði sem
skráning atvinnuumsókna stóð yfir
hjá atvinnumiðluninni á síðasta ári
sóttu 900 stúdentar um vinnu. Ásta
sagði að margir væru um hvert starf
sem byðist. Ekki hefði tekist að út-
vega mörgum vinnu en hún taldi að
það væri heldur að glæðast. Ásta
sagðist vonast til að enginn þyrfti
að ganga atvinnulaus í sumar en
sagðist finna fyrir samdrætti í
rekstri fyrirtækja og erfiðleikum í
atvinnumálum.
Um 1.400 unglingar úr 8. og 9.
bekk grunnskóla, það er 14 og 15
ára unglingar, höfðu í gær skráð sig
hjá Vinnuskóla Reykjavíkur, að sögn
Sigurður Lyngdals hjá vinnuskólan-
um. Er það svipaður fjöldi og undan-
farin ár. Skráningu er ekki lokið.
Síðastliðin tvö ár voru 1.600 og
1.800 unglingar í vinnuskólanum.
Allir sem þess óska fá vinnu í júní
og júlí.
Sjá einnig fréttir á Akureyrar-
síðu, bls. 28.