Morgunblaðið - 13.05.1992, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. MAÍ 1992
13
Allir eiga að vera
jafnir fyrir löginn
eftir Hrafnkel A.
Jónsson
Lengi hefur verið deilt um kosn-
ingafyrirkomulag á íslandi. Þeir sem
búa við skertan atkvæðisrétt hafa
talið núverandi kjördæmaskipan hið
argasta óréttlæti, en hinir sem hafa
notið þess að hafa meiri áhrif á val
fulltrúa á löggjafarsamkomuna hafa
talið kosningafyrirkomulagið nokk-
urs konar bónus sem kæmi á móti
skertum rétti á öðrum sviðum. Ég
sé ekki ástæðu að rekja þessa um-
ræðu nánar en vísa til tveggja greina
sem baráttumenn jöfnunar atkvæð-
isréttar hafa birt nýlega, annars
vegar grein Jónasar Fr. Jónssonar
lögfræðings í 4. tbl. Stefnis 1991,
„Jafnt vægi atkvæða prófsteinn lýð-
ræðis“. Hins vegar grein Jónasar
Egilssonar framkvæmdastjóra SSH
í 1. tbl. Sveitarstjórnarmála 1992,
„Vilji þjóðarinnar, vilji þingmanna".
Skamma stund verður hönd
höggi fegin
Það er umhugsunarefni hvort ekki
hafi verið lögð of mikil áhersla á
kjördæmaskipunina af þeim sem
telja það skipta sköpum fyrir
byggðaþróun í landinu að minnihluti
kjósenda kjósi meirihluta þing-
manna.
Lítum á hvernig til hefur tekist.
Meirihluti þingmanna hefur árum
saman verið kosinn utan Reykjavík-
ur og Reykjaness. Þrátt fyrir það
hefur byggðaröskunin haldið áfram
með vaxandi þunga, engin rök hníga
til þess að sú þróun hefði orðið lands-
byggðinni óhagstæðari þótt atkvæð-
isréttur landsmanna hefði verið jafn.
Síðan kemur til athugunar sú óum-
deilanlega staðreynd að íslendingar
búa við stjórnskipulag sem beinlínis
byggir á jöfnum rétti einstaklinga
án tillits til búsetu eða annarra þátta.
Þetta er viðurkennt í kosningum til
sveitastjórna og í langflestum kosn-
ingum innan frjálsra félagasamtaka.
Hvers vegna eiga þá önnur lögmál
að gilda um kosningar til Alþingis?
Það eiga allir að vera jafnir fyrir
lögunum.
Það eru gæði en ekki magn
sem skipta máli
Sá sem þetta ritar hefur tvívegis
rekið nefið inn fyrir stafi á Alþingi
sem varaþingmaður. Þingseta mín
er svo stutt að hún gefur mér tæp-
ast tilefni til að leggja dóm á störf
þingsins. Ég veit þó nokkurn veginn
hvernig þessum störfum er háttað
og ég hefi mótað mér skoðanir á
þeim. Eitt af því sem ég tel liggja
í augum uppi er að ljöldi þingmanna
einstakra kjördæma á Alþingi endur-
speglar ekkert endilega árangurinn
í starfi fyrir kjördæmin. Af þessu
dreg ég þá ályktun að hagsmunum
t.d. Austfírðinga væri jafnvel borgið
með 2 til 3 þingmenn á Alþingi á
stað 5. Ég tel að störf þingsins yrðu
jafn gagnleg þótt þingmenn væru
40 til 45 í stað 63. Niðurstaðan af
bollaleggingum mínum er að það á
að vera grundvallarregla, ófrávíkj-
anleg, að kosningaréttur til Alþingis
sé jafn hvar sem er á landinu.
Fækkun þingmönnum
Það á að fækka þingmönnum í
40 ti! 45. Þetta á ekki eingöngu að
gera í sparnaðarskyni, því samhliða
þessu á að hækka laun þeirra þing-
manna sem eftir eru veruiega þann-
ig að þeir verði fjárhagslega óháðir
og til að þingmannsstarfið verði eft-
irsóknarvert og samkeppnisfært við
hinn frjálsa vinnumarkað. Það þarf
að vera fyrir hendi hvati til að á
löggjafarsamkomuna veljist hæfí-
leikaríkasta fólkið.- Launakjör þing-
manna í dag hvetja ekki til þess.
Það á að binda það í lögum að ráð-
herrar gegni ekki þingmennsku sam-
hliða ráðherradómi. Varamenn eiga
að taka sæti á þingi verði þingmenn
ráðherrar, jafnframt á að ijúfa þá
hefð að ráðherrar séu undantekning-
arlítið kjörnir á þing.
Forsætisráðherra á að hafa til
þess fíjálsar hendur að sækja ráð-
herra út fyrir raðir þingmanna telji
hann það æskilegt.
Stofnsetjum héraðsstjórnir
Samhliða þessu á að koma á við-
bótarstjómsýslustigi, héraðastjórn,
sem fá á markaða tekjustofna og
hluta þeirra verkefna sem í dag eru
í höndum Alþingis og ríkisstjórnar
og sveitarfélaga.
Nefnd sem starfaði á vegum Sam-
bands sveitarfélaga á Austurlandi
og ætlað var það verkefni að fjalla
um hið svokallaða þriðja stjórnsýslu-
stig eða tilkomu millistjórnarstigs í
íslensku stjórnkerfi, skilaði niður-
stöðu á aðalfund SSA 1991. Aðal-
fundurinn hafnaði hugmyndum
nefndarinnar í raun.
Ég tel að í áliti nefndarinnar hafi
verið bent á framkvæmanlegar
breytingar á íslensku stjórnkerfí sem
Hrafnkell A. Jónsson
„Það á að vera grund-
vallarregla, ófrávíkjan-
leg, að kosningaréttur
til Alþingis á að vera
jafn hvar sem er á land-
inu.“
koma þarf á til að auka valddreif-
ingu og færa ákvarðanatöku út til
almennings.
í áliti nefndarinnar var lagt til
að eftir hveijar sveitarstjórnarkosn-
ingar yrði kosin í almennum kosn-
ingum héraðsstjórn sem í sætu 9 til
15 fulltrúar. Umdæmi núveraridi
héraðsnefnda gætu verið mörk hér-
aðanna. Til að viðhalda nauðsynleg-
um tengslum héraðsstjórna og sveit-
arstjórna yrðu sveitarstjórnarmenn
einir kjörgengnir til héraðsstjórna.
Héraðsstjórnir kæmu saman
tvisvar til þrisvar á ári og funduðu
nokkra daga í senn. Á vegum þeirra
væri starfsfólk hliðstætt og í dag á
sér stað hjá landshlutasamtökum og
héraðsnefnda, en héraðsstjómirnar
yfirtækju með öllu verkefni fyrr-
nefndra samtaka.
Hlutverk Alþingis væri löggjaf-
arstarf og skipting fjárveitingar til
héraðanna. í hlut héraðsstjóma
kæmi að deila út fjármagni til
byggðasamlaga og sveitarféiaga.
Eðlilegt er að héraðsstjórnir hafi
sjálfstæða tekjustofna og nokkurt
frelsi til að nýta þá og jafnframt
frelsi til að ákveða skatthlutfall.
Verkefni héraðssljórna
Nefndin lagði til að eftirtalin verk-
efni heyrðu undir héraðsstjómir:
— Byggðaáætlunargerð fyrir við-
komandi landsvæði — Samgöngumál
— Heilsugæsla og sjúkrahús — Skip-
ulags- og umhverfísmál þegar þau
snerta landshlutann allan eða hluta
hans, en ekki einungis eitt sveitarfé-
lag — Atvinnuþróun og nýsköpun
atvinnulífs — Löggæsla — Hús-
næðismál — Málefni framhaldsskóla
— Fræðsluskrifstofa — Málefni fatl-
aðra.
Þessi upptalning þarf engan veg-
inn að vera tæmandi en gefur nokkra
hugmynd um með hvaða hætti
nefndarmenn hugðust ná fram auk-
inni valddreifingu.
Þingmenn jökla og eyðisanda
Um áratugaskeið hafa þeir sem
tekið hafa ákvarðanir á Alþingi ver-
ið menn sem kjósendur höfðu aldrei
kosið til þeirra verka með því að
greiða þeim atkvæði, heldur hefur
stór hluti þingmanna verið kosinn
af eyðisöndum, öræfum og jöklum.
Afleiðingin blasir við í rústum efna-
hagslífsins á Íslandi. Engar mark-
tækar tillögur hafa komið fram um
úrbætur sem jafnframt leiddu til
valddreifingar. Þær tillögur eru í því
sem kynnt er hér að ofan.
Höfundur er formadur
Verkamannafélagsins Árvakurs á
Eskifírði og varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins á
Austurlandi.
FULLBÚÐ AFHJÓLUM
Á FRÁBÆRU VERÐI
Vivi Uno barnahjól m/hjálpard.. 2 litir.
Fri 3 ára, 12%" kr. 8.650, stgr. 8.217
Frá 4 ára, 14' kr. 9.750, stgr. 9.262
Vivi fjallahjól með hjálpardekkjum.
Frá 3 ára, 12'// kr. 10.900, stgr. 10.335
Frá 4 ára, 14'. verð Irá kr. 11.400, stgr. 10.830

U'-
Eurostar v-þýsk barnahjól, 2 litir.
Frá 5 ára, 16* og 18' kr. 12.400, stgr. 11.780

Italtrike þrihjól m/skúffn, kr. 4.200
Fjallaþrihjðl kr. 4.200, m/skúffu kr. 4.600
Italtrike þrihjól, Ciao kr. 3.300,
Lucy 10" kr. 4.200 og 12' kr. 4.400
e
itm
t i
Eurostar v-þýsk stúlknahjól, 2 litir.
Frá 6 ára, 20' kr. 16.300, stgr. 15.485
Frá 8 ára, 24’ kr. 16.900, stgr. 16.054
Eurostar v-þýsk dömuhjðl, 2 litir.
26' og 28' in gira, verð fri kr. 16.900, stgi
26' og 28', 3 gira, verð frá kr. 21.700, stgr
I
Diamond Rocky 16' fjallahjól með fútbremsu og brett- Diamond Sahara 26', 18 gira, Shimano SIS, vönduð Diamond Adventure 26', 21 glrs, Shimano 200 GS útbún-
um. dömufjallahjól með átaksbremsum og álgjörðt'm. aður, glæsilegt fjallabjöl, krðmstál i stelli.
Frá 5 ára, kr. 12.900, stgr. 11.938 24' verð kr. 21.000, stgr. 19.950 Frábært verð kr. 32.900, stgr. 31.255
26' verð kr. 22.000, stgr. 20.900.
‘ -..... TÉÉaiÍ
/

Highlander dömu- og herra-fjallahjól frá V-Þýskalandi Highlander 26' v-þýsk fjallahjól með brettum, Ijósum,
með brettum, bögglabera, Ijósum o.fl.
20’ án glra kr. 17.200, stgr. 16.340
20' 3 gira kr. 20.800. stgr. 19.760
24’ 3 gira kr. 22.400, stgr. 21.200
24' 18 gira Shimano SIS kr. 27.400, stgr. 26.030
bögglabera. standara og gírahlif. Herra- og dömuhjól.
An gira kr, 22.100, stgr. 20.995.
3 gira kr. 26.900, stgr. 25.555.
18 gira Shimano SIS, kr. 28.900, stgr. 27.455.
21 girs Shimano 100, kr. 33.900, stgr. 32.205.
Uiamond Hocky 20', 6 gira, Shimano SIS. vönduð fjalla- Diamond Nevada 24’, 18 gira, Shimano SIS, vönduð Diamond Nevada 26'. 18 gira. Shimano SIS, vönduð
hjól með átakabremsum og álgjörðum. fjallahjól með átaksbremsum og álgjörðum. fjallehjól með átaksbremsum og álgjörðum.
Verð aðeins kr. 18.900, stgr. 17.995. Frábært verð kr. 21.000, stgr. 19.950. Frábært verð kr. 22.000, stgr. 20.900.
Kreditkort og greiðslusamningar, sendum i póstkröfu.
Vandið valið og verslið í Markinu -
þar sem þjónustan er í varahlutum og viðgerðum.
Símar 35320
68 88 60
Ármúla 40
Diamond Explosive 26', 21 girs, Shimano 200 GS útbún-
aður, glæsilegt fjaliahjól, krómstál I stelli.
Frábært verð kr. 32.900, stgr. 31.255.
fereíunin yjyl
hrkIð