Morgunblaðið - 21.05.1992, Qupperneq 36

36
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. MAÍ 1992
Byggjum líkama okkar á bjargi
eftir Hallgrím Þ.
Magnússon
í Morgunblaðinu 20. mars birtist
heilsíðu auglýsing frá Osta- og
smjörsölunni, sem hún kallar rök-
stuðning í 206 liðum. í líkama þín-
um eru 206 bein. Hvert þeirra
þarfnast kalks. Ostur er kalkríkasta
fæðutegund sem völ er á. Byggðu
upp - borðaðu ost.
Að mínu áliti eru ósannindi og
miklar rangfærslur í þessari auglýs-
ingu. Mikil vísindaleg vitneskja er
fyrir því að matur unninn úr geril-
sneyddum mjólkurvörum er kannski
ein af aðal orsökunum fyrir bein-
eyðingu í hinum vestræna heimi.
Engar þjóðir í veröldinni neyta eins
mikils af gerilsneyddum mjólkur-
mat og t.d. Bandaríkjamenn, Svíar
og Bretar og þar er alls staðar
mjög mikið vandamál í sambandi
við alis konar beinsjúkdóma. Það
fellur þá ekki saman við áður
nefnda auglýsingu. Þannig að í
seinni auglýsingunni, sem birtist
21. mars, þar sem stóð: Þú ert á
grind, þar hefði þá átta að standa:
Haltu henni vel við. Borðaðu ekki
ost.
I nútíma þjóðfélagi eru allir
hræddir um að við fáum ekki nóg
kalsíum nema að við drekkum svo
og svo mikla mjólk eða borðum ein-
hveijar mjólkurvörur, vegna þess
að auglýsingamaskínan hefur verið
svo ákveðin í sínum framgangi í
að koma því inn hjá okkur að við
verðum að fá kalsíum fyrir beinin
okkar. Þá kemur stóra spurningin;
hvemig fá kýmar nóg af kalsíum?
Ekki em þær stöðugt að drekka
gerilsneydda mjólk, eða borða osta.
Skyldum við mannfólkið þá ekki
geta fengið nóg af kalsíum á þann
sama hátt og kýrnar. Finna má
kalsíum í töluvert miklu magni í
öllu grænmeti og er það þá ekki
bara kalsíum sem við borðum held-
ur borðum við í leiðinni fjöldann
allan af öðmm efnum sem nauðsyn-
leg eru til þess að við getum byggt
upp beinin á réttan hátt og nýtt
það kalsíum sem er þar til staðar.
Þar em að finna efni sem em nauð-
synleg fyrir beinin, ekki síður en
kalsíum, eins og magnisíum, zink,
bróm, molybdenum, sílikon og fleiri.
ESAB
RETTUR
RAFSUÐUVÍR
Eitt mikilvægasta atriði varð-
andi rafsuðu er að velja rétta
gerð rafsuðuvírs. Til að ná
hámarks gæðum við suðu er
nauðsynlegt að velja vírinn
með tilliti til efnis og
aðstæðna.
Við eigum ávallt á lager mikið
úrval rafsuðuvíra, bæði
pinnavíra, gegnheila rúlluvíra
og duftfyllta rúlluvíra fyrir
flesta málma og aðstæður.
= HÉÐINN EE
VERSLUN
SELJAVEGI 2 SÍMI 624260
„Því ekki að fara að
verða gáfaðir eins og
kýrnar og fá okkur
kalsíum með því að
borða þann mat sem
okkur var ætlað að fá
það úr en ekki stöðugt
láta auglýsingamarkað-
inn hafa vit fyrir okk-
ur.“
Þarna er þetta til staðar í réttu
magni. Kalsíum í kúamjólk er mjög
erfítt að leysa frá eggjahvítuefnum
sem hún er bundin við og eftir að
kúamjólkin hefur verið gerilsneydd
er það orðið hér um bil ómögulégt
fyrir manninn að ná kalsíum frá
eggjahvítuefnunum. En við verðum
líka að gera okkur grein fyrir því
að kálfar sem þessi mjólk er ætluð
fyrir hafa fjóra maga til þess að
melta hana en maðurinn hefur að-
eins einn.
Um áhrif elftingarinnar
Eins og ég kom að áður þá er
kalsíum búskapur líkamans mjög
flókinn og það er ekki nóg að borða
bara meir og meir af kalsíum til
þess að bjarga beinunum, heldur
þurfum við fjöldann allan af öðrum
snefílefnum til þess að nýta kals-
íumið. Einnig kom þar við sögu
ýmis konar hormón, vítamín og
sólin sjálf. Franskur vísindamaður
Luis Kervram að nafni heldur því
fram eftir rannsóknir sínar að við
fáum kalsíum með því að umbreyta
kalki, magnesíum og sílikoni.
Ein af tilraunum hans var að
hann tók rottur, braut á þeim bein
skipti þeim síðan í tvo hópa, annar
hópurinn fékk eðlilegan mat þar
sem bætt var við töluvert miklu
magni af kalsíum. Hinn hópurinn
fékk venjulegan mat, að auki var
bætt elftingu við matinn. Á mynd-
um sem voru teknar tíu dögum efk-
ir að beinin höfðu verið brotin kom
í ljós að hópurinn sem fékk elfting-
una, sem er rík af síliku, var miklu
betur búinn að gera við sín bein
heldur en hópurinn sem hafði feng-
ið kalsíum. Myndir teknar á 17.
degi sýndu að beinin voru algerlega
gróin hjá hópnum sem hafði fengið
sflika en hjá hinum hópnum sem
hafði fengið kalsíum vantaði tölu-
vert upp á að beinin væru gróin.
Það hefur verið sýnt fram á í rann-
sóknum með því að bæta magnis-
íum við mat þá getur maður haft
góð áhrif á beineyðingu. Við verð-
um líka að athuga það að hinn
mikið unni matur, sem við borðum
í dag er búinn að tapa miklu af
sínum efnum, en hvert og eitt þeirra
er okkur nauðsynlegt.
Geta mjólkurvörur verið
skaðlegar
Spuming vaknar síðan hvort
mjólkurvörur geti beint verið skað-
legar fyrir beinin í okkur. Til eru
margar rannsóknir sem sýna fram
á þá staðreynd að gerilsneydd mjólk
og annar eggjahvíturíkur matur sé
í raun og vem það versta sem við
borðum með tilliti til hugsanlegra
áhrifa á beinin. Það er vegna þess
að þarna er um að ræða mat, sem
er súr fyrir líkama okkar og hefur
ekki í sér nein þau efni sem geta
hjálpað líkamanum til að svara á
réttan hátt þegar við neytum hans.
Þá verður líkaminn að taka til sinna
eigin ráða og losar þá kalsíum frá
beinum og tönnum til þess að reyna
að viðhalda eðlilegu sýrastigi líkam-
ans. Á þennan hátt þá minnkar
kalsíummagn líkamans sem leiðir
til beinþynningar og hugsanlega
annara sjúkdóma í beinum. Atriði
sem t.d. einnig verður að taka tillit
til þegar maður borðar ost, þá er
hann venjulega borðaður með
brauði, en þama er um að ræða tvö
algerlega óskyld efni sem líkaminn
notar mjög mismunandi leiðir til
þess að reyna að brjóta niður. Mjólk
er súr og þarf þess vegna súrt
umhverfí til þess að brotna niður,
efnahvata sem vinna best í súru
umhverfi. Aftur á móti er sterkja
Hallgrímur Þ. Magnússon
basísk og þarf efnahvata sem vinna
best í basísku umhverfí. Þegar þetta
kemur síðan saman þá verður jafn-
vægi til staðar sem gerir það að
efnahvatar sem eiga að vinna þetta
ná ekki að vinna á eðlilegan hátt
og líkaminn verður að kalla til bakt-
eríur aða sveppi til þess að bijóta
þetta niður. Það leiðir til geijunar
og rotnunar í innyflum okkar og
einnig myndast alls konar niður-
brotsefni sem leiða til aukins álags
á lifrina. Þessi niðurbrotsefni eiga
það sameiginlegt að þau skapa öll
súrara ástand í líkamanum sem
þarf þá aftur kalsíum frá beinunum
og svona gengur þetta koll af kolli.
Fleira kemur til
Hér hef ég bara velt fyrir mér
einum þætti í beineyðingu og öðrum
sjúkdómum frá beinum, en margir
aðrir þættir í nútímaþjóðfélagi spila.
þarna inn í þó þeir séu kannski
ekki jafn mikilvægir. Þarna má
nefna þætti eins og tóbak, alkóhól,
kaffi, hið mikla gosdrykkjaþamb
okkar, saltneyslu, skort á áreynslu
á beinin, skorti á sól hjá okkur og
fleira. Þó er talið af mörgum að
hin mikla eggjahvítuneysla eigi
stærstan þátt í þessum menningar-
sjúkdómi okkar.
Eitt er víst að til þess að bæta
þetta dugar ekki að bæta við sig
sífelldu auknu magni af kalsíum í
töfluformi því að það gerir málið
ennþá verra. Spurning er að taka
inn hormóna, þeir geti hjálpað til í
þessu sambandi. En við það útsetur
maður sig hugsanlega fyrir öðram
fylgikvillum þeirrar meðferðar.
Því ekki að fara að verða gáfað-
ir eins og kýrnar og fá okkur kals-
íum með því að borða þann mat sem
okkur var ætlað að fá það úr en
ekki stöðugt láta auglýsingamark-
aðinn hafa vit fyrir okkur. Ef við
hættum að nota heilann til þess að
hugsa þá verður lítið eftir af okkur
mannfólkinu fyrir rest.
Við megum minnast orða frelsar-
ans úr fjallræðunni, þar sem segir:
Lítið til fugla himinsins, hvorki sá
þeir né uppskera né safna í hlöður.
Faðir yðar á himnum fæðir þá, eruð
þér ekki miklu fremri þeim.
Er ekki tími til kominn að við
föram að hætta að byggja hús okk-
ar á sandi, heldur taka trúanlegt
sem hann segir og byggja hús okk-
ar, þ.e.a.s. líkama okkar, á bjargi.
Höfundur er læknir á
Scltjurnarnesi.
MEIRA PARTY
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Náttfatapartý („House Earty 2:
The Pajama Jam“). Sýnd í Laug-
arásbíói. Leikstjóri: Dough
McHenry. Aðalhlutverk: Christ-
opher Reid, Christopher Martin,
Iman, Queen Latifah. New Line
Cinema. 1991.
I framhaldsmyndinni Náttfata-
partý er söguhetjan með hárbinginn
furðulega komin í háskóla en á þar
vonda vist fyrir höndum því besti
vinur hans hefur eytt skólagjöldun-
um í vitleysu. Reynir háskólastúd-
entinn að vinna fyrir þeim í skóla-
eldhúsinu en ekkert gengur svo
þeir félagarnir fá þá bráðgóðu hug-
mynd að halda náttfatapartý í mat-
salnum og hala inn fyrir gjöldunum.
Þannig er bláþráðurinn í fram-
haldi svertingjamyndarinnar
„House Party“, sem tókst að koma
á óvart fyrir um ári síðan með
skemmtilegum persónuleikum og
ijörugri tónlist. Nýjabramið er auð-
vitað horfíð en það má ennþá hafa
nokkuð yndi af tónlistinni og
skrautlegum afglapahætti félag-
anna.
Gamanleikkonan Whoopi Gold-
berg kemur fram í örstuttu byijun-
aratriði og súpermódelið Iman, eig-
inkona David Bowie, fer með lítið
hlutverk umboðsmanns sem platar
drengina upp úr skónum. Er ekki
hægt að segja að hún sé góð leik-
kona.
Aftur eru þeir nafnarnir Christ-
opher Reid og Martin skolli góðir
sem félagarnir. Þeir hafa reyndar
ekki úr merkilegu handriti að moða.
Sagan er þunnildisleg í meira lagi
og viðburðasnauð áður en hún leið-
ist út í vakningarboðskap undir lok-
in, sem er svosem allt í lagi en er
algerlega á skjön við alvöruleysið
sem á undan er gengið; myndin
tekur sig allt í einu mun alvarlegar
en tilefni virðist til. En drengirnir
sigla í gegnum það með gamansöm-
um töktum.
Myndin ber þess merki að hafa
verið gerð í flýti til að nýta þær
vinsældir og auglýsingu sem fyrri
myndin hafði skapað. Það er ekkert
nýtt í Hollywood en sjaldnast er
árangurinn til að hrópa húrra fyrir.
Laukur er ómíssandí
Heimilishorn
Bergljót Ingólfsdóttir
Það er óhætt að segja, að lauk-
ur sé ómissandi við matargerð,
margir réttir væra ekki eins
bragðgóðir og álitlegir, ef það
meðlæti vantaði. Góður laukur
hefur verið fáanlegur undanfarið
og mismunandi gerðir hafa aukið
fjölbreytnina. Fallegur rauðlaukur
tekur sig afar vel út í hrásalatinu,
litlir laukar, steiktir heilir, eru
góðir út í pottrétti, eða með öðra
kjöti, og stórir laukar era góðir
fylltir með einhveiju góðgæti.
Fyllingin getur verið úr kjöti eða
grænmeti, allt eftir því sem hug-
urinn býður. Það er best að halda
sig við kjötmetið í þetta sinn.
Fylltir laukar
6 stórir laukar
400 g hakkað kjöt .
1 egg
1 dl mjólk
1 tsk. salt
lh tsk. pipar
1 dl soðin hrísgijón
50 g rifínn ostur
nokkrar möndlur, brytjaðar (má
sleppa)
2—3 msk. tómatþykkni
2—3 súputeningar
2 msk. sýrður ijómi
annað krydd eftir smekk.
Skorið er lok ofan af lauknum
og hann soðinn í söltuðu vatni í
10—15 mínútur, þá tekinn upp
og hvolft á disk til að vatnið sígi
af. Tekið er innan úr lauknum en
eftir þarf að vera góð skel. Saman
við kjötið er sett egg, mjólk, krydd
og hrísgijón, blandað vel saman.
Laukarnir settir í ofnfast fat, kjöt-
fyllingin sett í og ofan á er settur
rifínn ostur blandaður brytjuðum
möndlum ef hafðar eru. Tómat-
þykkni blandað kjötkrafti og
brytjuðum lauk (innan úr laukn-
um) sett út á og bakað í ofni, ca.
200°C í 20 mínútur út í soðið er
þá hrært sýrðum ijóma og öðra
kryddi ef þurfa þykir.
Það er hægt að stytta bökunar-
tímann að mun ef búið er að
steikja kjötið og það er heitt, þeg-
ar sett er í laukana.
Fylltir laukar 2
6 stórir laukar
Fylltur laukur
2 þykkar hveitibrauðsneiðar
1 dl mjólk
2 tsk. salt
1 tsk. pipar
1 tsk. paprikuduft
200 g hakkað kjöt
Laukurinn soðinn i söltuðu
vatni sem fyrr, tekið innan úr
þeim, það brytjað og sett saman
við kjötið. Brauðsneiðarnar bleytt-
ar með mjólkinni og síðan hrært
saman við kjötið. Kjötblandan sett
í laukana, smjörbitar ofaná, bakað
í ofni, 200—225°C, í ca. 20 mínút-
ur. Það þarf helst að setja álpapp-
ír yfír.