Morgunblaðið - 12.06.1992, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JÚNf 1992
13
Voruhus
Vesturlands
»indala Vent-Axm.
LOFTRÆSIVIFTUR
Hörð gagnrýni á biivöinlögin
®93-71200
eftirBjörn Bjarnason
Kannanir benda til þess að and-
staða við evrópska efnahagssvæðið
(EES) sé meiri á landsbyggðinni
en annars staðar á landinu. Þegar
samningurinn um evrópska efna-
hagssvæðið er lesinn, kemur í ljós,
að hann snertir þó lítið sem ekkert
landbúnaðarhagsmuni. Strax í upp-
hafí viðræðnanna um EES ákváðu
samningsaðilar, að landbúnaðar-
stefnu þeirra skyldi haldið utan
samningsins, hann gildir því al-
mennt ekki um landbúnaðarafurðir.
Meðal þess sérstaka gildis, sem
samningurinn um EES hefur, er,
að hann hvetur aðildarríkin til að
endurskoða lög sín á mörgum svið-
um og færa þau til nútímalegra
horfs. Röng löggjöf getur beinlínis
leitt þjóðir á viiligötur og gert þeim
ókleift að stunda eðlilega sam-
keppni við aðra. Sorgleg dæmi um
það blasa nú við í þeim ríkjum, þar
sem sósíalismi og kommúnismi voru
leiðarljósið til einræðis og fátæktar.
Flókið regluverk
Nýlega kom út ritið Stjórnkerfi
búvöruframleiðslimnar og stjórn-
skipan íslands eftir Sigurð Líndai,
prófessor við lagadeild Háskóla ís-
lands. Útgefandi bókarinnar, sem
er 224 blaðsíður, er Úlfljótur, tíma-
rit laganema, í samvinnu við Röst,
samtök um eflingu landbúnaðar og
byggða í landinu. Upphaf þess að
ritið var samið má, að sögn höfund-
ar, rekja til þess, að á árinu 1988
falaðist Ámundi Loftsson, Lautum
í Reykdælahreppi, eftir fróðleik frá
honum um það, hvernig regiur um
stjórn búvöruframleiðslunnar sam-
rýmdust stjórnskipan íslands.
Sneru síðan fleiri bændur sér tii
Sigurðar með fyrirspurnum um efn-
ið og er ritið svar prófessorsins við
þeim.
Umræðurnar um EES-samning-
inn hafa að nokkru snúist um, hve
mikill hann og fylgiskjöl hans eru
að vöxtum og að ýmsu leyti torskil-
in. Mér segir svo hugur, að búvöru-
lögin og þær reglur, sem þeim
fylgja, séu jafnvel seigari undirtönn
en EES- samningurinn.
í formála að riti sínu segir Sig-
Fjölskyldu-
dagar í
Laugarnesi
NÚ FER í hönd síðasta helgi Fjöl-
skyldudaganna sem er framlag
Listasafns Sigurjóns Ólafssonar
og Árbæjarsafns til Listahátíðar.
Laugardaginn 13. júní kl. 17
verða tónleikar í Siguijónssafni, en
þar kemur fram strengjasveit nem-
enda úr Suzukiskólanum og Tón-
skóla Sigursveins D. Kristinssonar.
Sama dag lýkur ratleikjum um
Laugarnes fyrir börn og unglinga
en síðan verður dregið meðal úr-
lausna og verðlaun afhent í safninu
sunnudaginn kl. 17.
Sunnudaginn 14. júní mun Mar-
grét Hallgrímsdóttir borgarminja-
vörður leiða gesti í skoðunarferð
um söguslóðir Laugarness og verð-
ur lagt upp frá Siguijónssafni kl.
14. Flugdrekahátíð verður sett kl.
15 á bæjarhól Laugarness og er
öllu áhugafólki um flugdrekagerð
boðið að koma með_ flugdreka sína
á Laugarnestúnið. í föndurtjaldinu
hjá Siguijónssafni eru á boðstólum
ýmsar gerðir af tilbúnum flugdrek-
um.
Mánudaginn 15. júní heimsækir
Gestur Þorgrímsson æskuslóðir sín-
ar og fer í gönguferð um Laugar-
nes. Þeir sem áhuga hafa á að slást.
í för með honum mæti við Sigur-
jónssafn kl. 15.
Fjölskyldudögum lýkur 16. júní
með sýningu Jóns E. Guðmundsson-
ar á íslenska brúðuleikhúsinu kl.
15 í Siguijönssafni.
CLUGGAVIFTUR - VEGGVIFTUR
BORÐVIFTUR - LOFTVIFTUR
Ensk og hollensk gæðavara.
Veitum tæknilega ráðgjöf við
val á loftræsiviftum.
Það borgar sig að *
nota það besta.
Þekking Reynsla Þjónusta
(FALKINN
SUÐURLANDSBRAUT 8 SÍMI 814670
urður Líndal meðal annars um lög-
in og reglugerðirnar, sem hann
rannsakaði, að það sé „óljóst hvaða
veruleiki býr að baki þessum rúmu,
teygjanlegu, torskiljanlegu og sí-
breytilegu reglum, t.d. hversu mikl-
um fjármunum hafi verið ráðstafað
í skjóli þeirra, hvernig það hafi ver-
ið gert, hvaða áhrif þær hafí haft
á eignir og afkomu einstakra
bænda, hvort þær hafi raskað
eignaskiptingu og að hve miklu leyti
þær hafi stuðlað að því að draga
úr búvöruframleiðslu.“ Þetta er
þungur áfellisdómur yfir löggjöf,
sem hefur að geyma fyrirmæli um
framvindu íslensks landbúnaðar og
afkomu þeirra, sem hann stunda.
Framsal á valdi
í úttekt sinni á landbúnaðarlög-
gjöfinni grípur Sigurður Líndal á
mörgum kýlum. Gagnrýni hans á
starfshætti við lagasetningu hefur
almennt gildi, þótt hér beini hann
athygli sinni að einni atvinnugrein.
Hann telur, að mesta veila upphaf-
legrar löggjafar um framleiðslu-
stjórn í landbúnaði sé sú, að Al-
þingi hafi ekki tekist á við þann
vanda að setja reglur sem full-
nægja þeim áskilnaði, að lög þurfí
til að hrófla við eignarrétti, en í
þess stað framselt valdið ekki ein-
ungis til ráðherra og stjórnvalda,
sem lúta valdi hans, heldur einnig
til stjórnvalda, sem lúta hagsmuna-
aðilum.
Höfundur dregur þá ályktun af
umræðum á Alþingi, að meðal þing-
manna sé nokkuð almenn samstaða
um að stjóm búvöruframleiðslunnar
sé nánast einkamál bændasamtak-
anna. Síðan segir hann orðrétt: „Þó
liggur í augum uppi að svo er ekki.
Hún er engu síður mál neytenda
og skattgreiðenda, hún varðar
byggð og búsetu í landinu, meðferð
þess og nýtingu. Stjóm búvöru-
framleiðslunnar varðar í reynd alla
þjóðina og telst þannig til þjóðmála
í bókstaflegri merkingu þess orðs.
Alþingismenn hafa boðið sig fram
til að ráða slíkum málum til lykta
og verið til þess kjörnir. Eðli máls-
ins samkvæmt geta þeir ekki vikizt
undan þeirri skyldu með því að vísa
þeim til hagsmunasamtaka einnar
stéttar sem hlut á að máli.“
Gegn grundvallarreglum
í bók sinni kannar Sigurður Lín-
dal, hvort lög og regluverk um
stjórn búvöruframleiðslunnar sam-
ræmist grundvallarreglum íslenskr-
ar stjórnskipunar, hvort reglurnar
fullnægi þeim kröfum, sem gera
verði til réttarskipunar í ríki, sem
lýtur þingbundinni lýðræðisstjóm
og getur af þeim sökum kallast
réttarríki.
Niðurstaða hans er sú, að lögin
skerði tæplega atvinnufrelsi, sem
er verndað með 69. gr. stjórnar-
skrárinnar. Hins vegar telur hann,
að þau standist ekki kröfur, sem
Björn Bjarnason
„Umræðurnar um EES-
samninginn hafa að
nokkru snúist um, hve
mikill hann og fylgi-
skjöl hans eru að vöxt-
um og að ýmsu leyti
torskilin. Mér segir svo
hugur, að búvörulögin
og þær reglur, sem
þeim fylgja, séu jafnvel
seigari undir tönn en
EES-samningurinn. “
gera verði á grundvelli 2. gr. stjórn-
arskrárinnar um skiptingu valds og
67. gr. um vernd eignarréttar. Ef
lögin bijóti ekki beint í bága við
þessar tvær greinar stjórnarskrár-
innar, samrýmist þau að minnsta
kosti ekki þeim grunnhugmyndum,
sem að baki þeim búa.
í bók sinni minnir lagaprófessor-
inn á, að þeirri skoðun vaxi fylgi,
að í réttarríki verði lög að full-
nægja ákveðnum kröfum, nánar til-
tekið verði þau að vera almenn;
stöðug; aðgengileg og skynsamleg.
Telur hann, að búvörulöggjöfín full-
nægi ekki þessum skilyrðum og
segir í lok úttektar sinnar á þessum
þætti: „Regluverk um framleiðslu-
stjórn í landbúnaði er afar óskýrt
og ruglingslegt, eitt helzta einkenni
þess eru óljós, teygjanleg og marg-
ræð heimildarákvæði. Afleiðingin
er í ráun mikil óvissa um réttar-
stöðu manna sem reglunum eiga
að lúta.“
Enginn ábyrgur
Fyrir alla, sem vilja veija lýðræð-
islega stjómarhætti, hlýtur að vera
töluvert áhyggjuefni að lesa hina
harkalegu gagnrýni Sigurðar Lín-
dals á það, hvernig staðið hefur
verið að setningu laga og reglna
um einn af höfuðatvinnuvegunum.
Innan veggja Alþingis er málsvöm-
in líklega á.þann veg, að með hinni
opnu löggjöf hafí bændum sjálfum
verið gefið tækifæri til að koma
skynsamlegri stjórn á framleiðslu
sína. Það em hins vegar bændur,
sem fóm þess á leit við Sigurð Lín-
dal, að hann kannaði stjórnskipu-
legt gildi löggjafarinnar og regln-
anna, sem settar voru með vísan
til hennar. Þeir óttuðust um réttar-
stöðu sína. Andmælendur Sigurðar
telja vafalaust, að hann sé hallur
undir sjónarmið umbjóðenda sinna.
Er þá röksemdafærslan komin í
þann hring, að bændur geti sjálfum
sér um kennt.
Hvernig sem á málið er litið blas-
ir sú staðreynd við, að þeir, sem
lúta lögunum um framleiðslustjórn
í landbúnaði eiga ákaflega erfitt
með að kalla einhvern til ábyrgðar
vegna laganna' og regluverksins.
Sífellt er verið að breyta reglunum,
sem að mati Sigurðar Líndals „veita
enga leiðsögn, ekkert aðhald og
enga vernd — staða mála í landbún-
aði verður áþekk og í umferð án
markvissra umferðarreglna.“
Ný búvörulög
Á liðnum vetri boðaði Halldór
Blöndal landbúnaðarráðherra heild-
arendurskoðun á búvöralögunum.
Sagði ráðherra, að stefnt væri að
því að fmmvarp að nýjum búvöru-
lögum yrði lagt fyrir Álþingi haust-
ið 1992. Það kann því að gefast
tækifæri til þess að samþykkja
endurbætt lög um framleiðslu á
landbúnaðarvörum um svipað leyti
og lög um aðra atvinnustarfsemi
er færð í nútímalegt horf með
samningum um evrópska efnahags-
svæðið og fylgifrumvörpum hans.
Vonandi verður staðið af jafnmikilli
nákvæmni að setningu nýrra bú-
vörulaga og að meðferð á samn-
ingnum um EES.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Hcykjuvík.
♦ ♦ ♦----
Rokktónleikar
LAUGARDAGINN 13. júní gang-
ast Klúbbur Listahátíðar og
íþrótta- og tómstundaráð
Reykjavíkur fyrir tónleikum á
Lækjartorgi. Þar munu ungir og
efnilegir tónlistarmenn leika frá
kl. 15-20.
Eftirtaldar hljómsveitir koma
fram: Sororicide, Kolrassa krókríð-
andi, In Memoriam, Lipstick Lov-
ers, íslenskir tónar, Gor, Cremati-
on, Cranium og Extermination. Á
þessum tónleikum gefst gott tæki-
færi til að kynnast þeirri tónlist sem
yngri kynslóð tónlistarmanna er að
fást við.
Góóandoginn!