Morgunblaðið - 12.06.1992, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JÚNÍ 1992
• • >
Oryggi Islands —
Evrógubandalagið -
NATÓ - Bandaríkin
eftir Guðmund H.
Garðarsson
í lok maí sl. mætti utanríkisráð-
herra, Jón Baldvin Hannibalsson,
á fundi JC í Keflavík. Samkvæmt
fréttum mun hann hafa fjallað um
stöðu íslands í alþjóðamálum með
sérstöku tilliti til Evrópuband-
alagsins, EES og tengslanna við
Norðurlöndin.
Skoðun utanríkisráðherra
Utanríkisráðherra mun hafa
orðið tíðrætt um hugsanlega ein-
angrun íslands gagnvart Evrópu,
ef ísland stæði eitt sér utan EB
og mátti af fréttum skilja, að ís-
land myndi í þeirri stöðu jafnvel
einangrast gagnvart Bandaríkjun-
um.
í stuttu máli sagt: íslendingar
yrðu afskiptir og einangraðir á
norðurhjara heims, ef þeir tækju
ekki að hugleiða, þegar að stað-
festum EES-samningi að fylgja
hinum Norðurlöndunum inn í EB.
Hæpin niðurstaða
Utanríkisráðherra boðar hér
vissulega alvarleg tíðindi, ef rétt
eru. Spursmálið er: Hvernig komst
ráðherrann að þessari niðurstöðu?
Hver segir, að félags- og menning-
arleg tengsl Islands við hin Norður-
löndin hljóti að breytast, þótt þó
verði öll í EB, að Islandi undan-
skildu? Danir hafa verið aðilar að
EB síðan 1972. Ekki hafa sam-
skipti íslands og Danmerkur
versnað við það. Trúir fólk því að
þótt Danir, Norðmenn, Svíar og
Finnar verði aðilar að EB muni
þeir setja 160.000 manna samfélag
á íslandi í félags- og menningar-
lega einangrun, þótt íslendingar
standi utan Evrópubandalagsins?
Auðvitað gerist það ekki. Nægir í
því sambandi að vísa til ummæla
menntamálaráðherra Danmerkur
sl. vetur, þar sem hann lagði
áherslu á að Islendingar myndu
hafa áfram sem hingað til greiðan
aðgang að dönsku menntakerfi.
A félagslega sviðinu verður eng-
in sú grundvallarbreyting frá því
sem nú er á samskiptum þessara
þjóða eða innan vébanda Evrópu-
samtaka launþega og vinnuveit-
enda, sem útilokar íslendinga frá
eðlilegri þátttöku í framtíðinni.
Hætta á einangrun!
Ekki er heldur hætta á við-
skiptalegri einangrun frá Evrópu.
Það vita allir sem til þekkja, að
Evrópubúar hafa mikla þörf fyrir
sjávarafurðir, sérstaklega fisk sem
veiddur er í Norður-Atlantshafi.
Evrópuþjóðir hafa í aldaraðir notið
sjávarafla af íslandsmiðum og eru
nú enn háðar fisköflun þaðan, þar
sem flest helstu fiskimið innan
fiskveiðilögsögu ríkja EB eru
annaðhvort uppurin eða mjög illa
leikin vegna ofveiði. í fjöldamörg
ár hefur verið mikill skortur á fiski
á helstu fiskmörkuðum Evrópu,
sérstaklega gæðafiski eins og ís-
lendingar hafa uppá að bjóða, enda
verðlag verið hátt. Miðað við verð
í erlendri mynt reiknað hafa verð-
hækkanir síðustu ára verið marg-
falt meiri en fyrirhugaðar lækkan-
ir á tollum samkvæmt EES-
samningnum. Þess vegna er það
misskilningur að halda að EES-
samningurinn ráði úrslitum fyrir
íslenskan sjávarútveg.
Gildi samkeppnismarkaða
Hin frjálsa verðmyndun sam-
keppnismarkaða Evrópu, framboð
og eftirspurn, samfara gæðum og
öruggri þjónustu, ráða úrslituin í
þessum efnum. Þessi skilyrði eru
þegar fyrir hendi. EES breytir
ekki þessum grundvallaratriðum
og sérhver hindun sem kynni að
verða sett upp til að torvelda þessi
viðskipti, ef Island stæði utan EB
eða ef íslendingar höfnuðu EES-
samningnum, væri andstætt
hagsmunum neytenda EB-ríkj-
anna. Þetta vita valdamennirnir í
Brussel. Þess vegna er lítil hætta
á einangrun á sviði viðskipta og
verslunar.
ísland og Norður-Ameríka
En þá kemur að stóru spurning-
unni varðandi samskipti Islands
og Norður-Ameríku; Bandaríkin
og Kanda. Hvað gefur utanríkis-
ráðherra, Jóni Baldvin Hannibals-
syni tilefni til að fullyrða að Banda-
ríkjamenn og Kanadamenn myndu
fjarlægjast Island, ef það gerðist
ekki aðili að Evrópubandalaginu?
Allir vita að ein nánustu samskipti
íslendinga við þessar þjóðir hafa
verið á sviði varnar- og öryggis-
mála. Er utanríksráðherra að boða
það, að ef við viljum ekki ganga
í EB eins og hin Norðurlöndin eða
samþykkja EES-samninginn eins
og hann liggur nú fyrir, hljóti
Bandaríkin að drága úr samskipt-
um sínum við ísland í varnar- og
öryggismálum? Spurningin er:
Hafa Bandaríkjamenn lýst því yfir
við utanríkisráðherra að mál muni
þróast með þessum hætti?
Varnar- og öryggismál
Utanríkisráðherra skorast
væntanlega ekki undan því að
svara þessari spurningu undan-
bragðalaust. Ef hann gerir það
ekki hljóta íslendingar, sem leggja
mikla áherslu á náið samstarf við
Norður-Ameríkuríkm, Bandaríkin
og Kanada, sérstaklega í varnar-
og öryggismálum að óska eftir því
við stjórnvöld fyrir vestan að þau
svari því, hvort tvíhliða samningar
íslands og Bandaríkjanna í þessum
málum verði í nokkurri hættu hvað
afstöðu þeirra áhrærir, þótt ísland
gerist ekki aðili að Evrópubanda-
laginu eða gangi því ekki á hönd
með þeim hætti sem EES-samn-
ingurinn gerir ráð fyrir.
Staða íslands best tryggð
Stærsti hluti þess hóps sem hef-
ur haft forystu fyrir málefnalegri
baráttu okkar um aðild íslands að
Atlantshafsbandalaginu á liðnum
árum gerir sér grein fyrir, að ör-
yggishagsmunum íslands er best
borgið innan varnar- og öryggi-
skerfis Norður-Ameríkuríkjanna,
en ekki í nýju hernaðarkerfi Evr-
...alltaf til að
•O try^jaatvmnu
PAKKAR
ASTRO- tjaldvagnar
SUMARHUSGOGN
TRÉHÚSGÖGN
MIKIÐ ÚRVAL
50 þus. ut, icst n 24 mán.
Vönduð regnföt
PVC húðað nylonefni
Sendum í póstkröfu
OPtB LAUQARDAQ 10 -16 og SUNNUOAQ 14 - 17
BYLTING I
TJALDVÖGNUM
BREMSUBÚNAÐUR
13" FELGUR
STERK GALVANISERUÐ STÁLGRIND
MÁ BREYTA í BÍLAKERRU
EINFÖLD UPPSETNING
SEGLAGERÐIN
ÆGIR
EYJASLÓÐ 7 • REYKJAVÍK • S. 91 - 621780
Guðmundur H. Garðarsson
„Stærsti hluti þess hóps
sem hefur haft forystu
fyrir málefnalegri bar-
áttu okkar um aðild Is-
lands að Atlantshafs-
bandalaginu á liðnum
árum gerir sér grein
fyrir, að öryggishags-
munum íslands er best
borgið innan varnar- og
öryggiskerfis Norður-
Ameríkuríkjanna, en
ekki í nýju hernaðar-
kerfi Evrópuríkjanna.“
ópuríkjanna. Fyrir því liggja mörg
rök m.a. söguleg, sem eru öllum
ljós, er eitthvað hafa kynnt sér
þessi mal. Nægir í þessum sam-
bandi að minna á óheilindi Frakka
innan NATO í gegnum tíðina. Þá
er ólíklegt að Bretar muni nokkru
sinni taka þátt í myndun sameigin-
legs Evrópuhers og fórna sterkri
samstöðu Evrópuríkjanna innan
NATO með slíkri tvískiptingu í
ákvörðunartöku og framkvæmd í
öryggismálum. Frakkar hafa ekk-
ert farið dult með þá afstöðu sína
að þeir vilji minnandi áhrif Banda-
ríkjanna í varnar- og öryggismál-
um Evrópu, og ýmsir áhrifamiklir
sósíal-demokratar (jafnaðarmenn)
í Evrópu hafa oft haft blendnar
tilfinningar til NATO og jafnan
verið reiðubúnir að fylla flokk
gagnrýnenda á miklum áhrifum
Bandaríkjamanna í bandalaginu.
En sem betur fer hafa hinir rót-
grónu forystumenn jafnaðar-
mannaflokka Vestur-Evrópu, lýð-
ræðisjafnaðarmenn, jafnan haft
yfirhöndina og stutt NATO dyggi-
lega og munu væntanlega gera það
áfram um ókomna tíð.
Öryggisleysið í Evrópu
Bandaríkjamenn hafa ekki farið
dult með þá skoðun að þeir telji
það ekki til farsældar að EB sé
með sérstakt varnar- og öryggi-
skerfi við hlið Atlantshafsband-
alagsins. Þótt Bandaríkjamenn
dragi herafla sinn saman í Evrópu
vegna breyttra og lýðræðislegri
aðstæðna í Austur-Evrópu þýðir
það ekki að varnar- og öryggi-
skerfið á Norður-Atlantshafi
(Norður-Ameríka, Grænland, Is-
EEsVAPLEXs
TREFJAGIPSPLÖTUR
ÁVEGGI, LOFTOGGÓLF
KANTSKURÐUR SEM EGG
ÖRUGGTNAGLHALD
ABRUNAFLOKKUR
VIÐURKENNT AF ELDVARNA-
EFTIRLITI RÍKISINS
HOLLENSK GÆÐAVARA
Þ. ÞORGRÍMSSON & C0
ÁRMÚLA29, SÍMI 38640