Morgunblaðið - 03.10.1992, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1992
Engan skatt á grunn
menningarinnar
eftir Gísla Sigurðsson
í okkar heimshluta hefur tekist
mjög víðtæk samstaða um að þeir
sem fara með ríkisvaldið beri
ábyrgð á því að sameiginlegir sjóð-
ir þegnanna séu notaðir til að að-
stoða hjálparvana einstaklinga og
jafna lífskjör með því að veita opin-
beru fé til heilbrigðis- og mennta-
mála. Þetta er gert í mismiklum
mæli eftir löndum en hér á landi
vilja allir stjómmálaflokkar eigna
sér hlut í að hafa byggt upp heil-
brigðis- og menntakerfí sem þegn-
amir greiða fyrir með réttlátum
sköttum eftir efnahag. Þannig höf-
um við borgað það sem kerfíð kost-
ar en ekki haldið uppi neinum aðal-
hluthöfum eða auglýsingastarf-
semi um að koma í skurð á Lansan-
um þar sem þjónustan er persónu-
leg, maturinn lostæti og stofumar
rúmgóðar með litasjónvarpi, mynd-
bandi, geislaspilara og innan við
3% dánartíðni. (Að vísu hafa heyrst
raddir um að einkavæða þessa
starfsemi en svo virðist sem þær
hafí nú þagnað inná launþegaskrá
íslenska ríkisins.)
Órofa samstaða um að
styrkja menninguna
Hér á landi hafa líka allir verið
sammála - þó að þeir hafí klofnað
í fylkingar í helstu deilumálum
þjóðarinnar, s.s. hemum, bjómum,
Evrópusammnanum, kirkjubygg-
ingum, Nató og hundahaldi í
Reykjavík, um að handhafar ríkis-
valdsins beri ábyrgð á að því fé
sem landsmenn leggja til hliðar
með skattgreiðslum sé m.a. veitt
til styrktar því sem kallað er ís-
lensk menning og getur verið nán-
ast allt sem fólk tekur sér fyrir
hendur á íslandi og talar nú um á
íslensku.
í tíð þeirrar ríkisstjómar sem
nú situr bregður svo við að það
er eins og einhver óminnishegri
hafi tekið að þmma yfír þeim sem
þjóðin hefur falið að sjá um sam-
eiginleg fjármál sín. Það er eins
og þeir gumar sem láta hegrann
þann stela sínu geði hafí gleymt
því að við viljum nota skattkerfíð
til að leggja til hliðar fyrir lífsnauð-
synjum, og láta þá jeppana, raf-
magnstækin, vélsleðana, sumarbú-
staðina og byssumar bíða þegar
illar árar.
Ein þeirra lífsnauðsynja er ís-
lensk menning. Hún ein gerir það
að verkum að landið er ekki bara
verstöð, sumarbústaðaland og
ijallaferðaparadís, heldur byggileg
fyrir fjölskyldur allan ársins hring.
íslensk menning veldur því að Is-
lendingar sem hafa hlotið ágæta
menntun og tilboð um vel launuð
störf og aðstoðarfólk í útlöndum
vilja fyrir alla muni setjast að ein-
mitt hér útí miðju Atlantshafi, í
kuldanum, skammdeginu og mela-
gróðrinum, bara ef þeir fá einhver
svolítil lúsarlaun til að sinna því
sem þeir hafa þjálfað sig til á
kostnað erlendra háskóla. Þá geta
„Og við erum jafnframt
öll sammála um að sú
starfsemi sem er vaxt-
arbroddur menningar-
innar getur aldrei orðið
gróðastarfsemi sem
skilar arði og þolir
skattheimtu.“
bömin þeirra lært íslensku og horft
á fjöllin, gengið með Tjörninni eða
upp Bergþórugötuna, farið í sveit-
ina og vakað í nóttlausri voraldar
veröld með þeim sem þau elska
þannig að þeirra börn haldi áfram
að fínna til sömu kenndar og löng-
unar að halda áfram þessu striti
áfram einmitt hér. Og einmitt á
þessu máli sem við höfum lesið og
skrifað lítið breytt frá því á 12. öld.
Um leið og við böðum okkur í
fortíðinni og náttúrufegurðinni
verðum við og það fólk sem bygg-
ir landið að okkur gengnum að
takast á við samtímann, fylgjast
Gísli Sigurðsson
með og skrifa um hvaðeina á okk-
ar máli, til að okkar mál sé mál
meðal mála og okkar menning
geti talist sjálfstæð menning. Þessi
markmið erum við öll sammála um.
Og við erum jafnframt öll sam-
mála um að sú starfsemi sem er
vaxtarbroddur menningarinnar
getur aldrei orðið gróðastarfsemi
sem skilar arði og þolir skatt-
heimtu.
Vísindi og fræði þurfa
opinberan menningarsjóð
Sá vaxtarbroddur sem er hvað
ógróðavænlegastur er útgáfa
fræðirita um grunnrannsóknir á
íslandi. Útgáfa af því tagi mun
aldrei standa undir sér og hlýtur
að verða kostuð með öðru en tekj-
um af sölu á fyrsta jólabókamark-
aði. Samt er sú útgáfa, eða öllu
heldur sú vísindastarfsemi sem
liggur að baki útgáfunni, algjör
forsenda þess að hægt sé að halda
uppi íslenskri menningu og mennt-
un í samfélagi þjóðanna. Þannig
er arðbært að fjárfesta í vísinda-
og fræðistörfum sé reiknað með
tölum þjóðarbúsins þó að fjárhagur
einstaklings tæki fljótt mikla dýfu
ef hann ætti að standa undir þeim
hjálparlaust.
Þess vegna er tóm vitleysa að
ætla að reýna að ná inn opinberum
gjöldum af íslenskum fræðiritum.
Hinir öldruðu ráðamenn hljóta því
að endurheimta geð sitt og leggja
þau áform til hliðar en taka þess
í stað þá viturlegu ákvörðun í ljósi
ábyrgðar sinnar að efla menn-
ingarsjóð að nýju með almannafé,
skipa stjórn hans með líkum hætti
og vísindaráð og fela henni úthluta
fé úr sjóðnum til fræðilegra og/eða
menningarlegra útgáfuverkefna -
og láta sér aldrei framar detta í
hug að hægt sé að skattleggja slíka
útgáfu.
Höfundur er sérfræðingur &
Stofnun Árna Magnússonar.
Bundið slitlag frá Þingvallavegi
austur að Gullfossi og Geysi
eftir Berg G. Gíslason
Um langa hríð hef ég talið það
mikið nauðsynjamál að ráðist yrði
í að leggja bundið slitlag í áfram-
haldi af Þingvallavegi, yfir Lyng-
dalsheiði, austur að Geysi og Gull-
fossi. Tel ég að ástand vegarins á
stórum köflum þessarar fögru leið-
ar, sé með þeim hætti, að þeir sem
hana aka, fái alls ekki notið þeirr-
ar náttúrufegurðar sem hún hefur
upp á að bjóða. Ætti það að verða
forgangsverkefni, í þeim tilgangi
að bæta þá atvinnugrein sem hvað
mesta möguleika virðist hafa til
þess að vaxa og dafna - þar á ég
að sjálfsögðu við ferðaþjónustuna.
Helstu rök mín fyrir því að gera
beri slíkar vegaframkvæmdir að
forgangsverkefni eru eftirfarandi:
1. Leið þessi þykir ein hin feg-
ursta á Suðurlandi og var hún
m.a. valin þegar Friðrik VIII.
fÁST AÐESN
“að er opið alla helgina
hjá okkur í Habitat-húsinu.
Allt vandaðar vörur sem
fást aðeins í Habitat.
Hereford-borðin fást með
viðar- eða marmaraplötu.
Verð m/viðarplötu
kr. 34.485,- stgr.
og m/marmaraplötu
kr. 40.755,- stgr.
Athugið! Nýr glæsilegur myndalisti
fæst nú í verslun okkar á kr. 200,-.
Vörur í versluninni, sem bera
þetta merki, eru á sérstöku
tilboöi sem vert er aö athuga!
MÁNUDAGA - FÖSTUDAGA KL. 1.0.00 - 18.00
i DAG, LAUGARDAG KL. 10.00 • 17.00
OG Á MORGUN SUNNUDAG KL. 13.00 - 16.00
Q BÍLASTÆÐI
Næg biiastæöi á Bergstööum
(bilageymsluhús) á horni Skóla-
vöröustigs og Bergstaöastrætis.
habitat
E
Danakonungur kom til íslands árið
1907 og fór þá ásamt föruneyti
um Gjábakkahraun sunnan Reyð-
arbarms um Laugardalsvelli.
2. Þessi leið austur til Geysis frá
Reykjavík er um 20 kílómetrum
styttri en aðrar leiðir austur og tel
ég það sjálfsagt réttlætismál að
ferðamenn, jafnt innlendir sem
erlendir eigi þess kost að komast
stystu leiðina frá Reykjavík aust-
ur, á sem bestum vegi.
3. Umferðarþungi á Suðurlands-
vegi, þjóðvegi númer eitt. er þegar
orðinn of mikill. Með lagningu
bundins slitlags yfir Lyngdalsheiði
væri hægt að draga stórlega úr
umferðarálagi á Suðurlandsvegi,
draga úr slysahættu og gera
skemmtiferðamönnum kleift að
ferðast austur, án þess að heftast
í bílalestum þunglamalegra vöru-
flutningabifreiða.
4. Stór, erlend farþegaskip
munu innan skamms leggjast að
bryggju í miðri Reykjavíkurborg.
Það væri mikill aðstöðumunur að
geta boðið erlendu ferðamönnun-
um upp í langferðabílana á hafnar-
bakka og aka með þá á bundnu
slitlagi um Þingvelli og áfram aust-
ur. Að austurferð lokinni mætti
skila ánægðum ferðalöngum í mið-
borg Reykjavíkur, þar sem fjöldi
kaffíhúsa og verslana byði þeim
upp á þjónustu sína.
5. Þessir erlendu ferðamenn
virðast leggja hvað mest upp úr
því að fá að sjá sjóðandi vatn í
jörðu, ásamt tilheyrandi gufu, vella
upp úr iðrum jarðar, þ.e.a.s. hveri
og auðvitað skipar Geysir þar al-
gjöra sérstöðu - hverinn sem ljáð
hefur enskri tungu nafn sitt.
Ferðamennirnir gera þá sjálfsögðu
kröfu að ferðast í þægilegum og
hreinlegum bifreiðum á áfanga-
staði sína, en það er á hinn bóginn
„Ég beini því til réttra
yfirvalda að þau endur-
skoði forgangsröð
verkefna, þegar
ákvarðanir um næstu
vegaframkvæmdir
verða teknar.“
alveg undir hælinn lagt og fer eft-
ir veðri og ástandi moldarveganna
hvetju sinni, hversu mikils útsýnis
þeir fá notið út um bílrúðurnar á
ferðum sínum.
6. Slík lagning bundins slitlags
myndi auðvelda samgöngur úr
uppsveitum Suðurlands til Vestur-
og Norðurlands og jafnframt
minnka álagið á Suðurlandsvegi.
Umferð um þessa leið er ekki nema
um 250 bílar á dag, en fjöldi bif-
reiða myndi fljótlega stóraukast.
7. Við komuna til Keflavíkur-
flugvallar kynnast erlendir flugfar-
þegar strax fallegri flughöfn -
Leifsstöð. En hvað tekur svo við?
Rándýrar veitingar og ferðalög
upp á „Safari stíl“. Getum við ekki
boðið betur?
Auðvitað eru slíkar fram-
kvæmdir aðeins áfangi að stærri
og meiri vegaumbótum. Það er
ekki síður brýnt að huga að lagn-
ingu bundins slitlags alla leið frá
Akureyri austur til Mývatns. Ég
beini því til réttra yfirvalda að þau
endurskoði forgangsröð verkefna,
þegar ákvarðanir um næstu vega-
framkvæmdir verða teknar.
Höfundur er stuðningsmaður
bættra samgangna í lofti, á láði og
legi.
LAUGAVEGI 13 - SÍMI (91) 625870
Fyrirlestur um vetni
sem framtíðareldsneyti
PRÓFESSOR Bragi Árnason tengslum við vetnissýninguna sem
flytur almennan fyrirlestur um nú stendur yfir í Háskólabíói, verð-
efnið Er vetni framtiðarelds- ur í Háskólabíói á morgun, sunnu-
neyti íslendinga? daginn 4. október, kl. 15 í sal 3
Fyrirlesturinn, sem fluttur er í og er öllum opinn.