Morgunblaðið - 19.11.1992, Qupperneq 24

24 --- MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. NÓVEMBER 1992
Morgunblaðið/Sverrir
Frá málflutningi í gær. Lengst til vinstri er Daniel Snorrason, skrifstofustjóri rikissaksóknara, og við hlið hans sækjandi málsins, Egill
Stephensen. Fyrir miðri mynd er Guðjón St. Marteinsson héraðsdómari ásamt dómritara og til hægri er Ragnar Aðalsteinsson hrl., verj-
andi hins ákærða í málinu, Steins Ármanns Stefánssonar, sem situr við hlið hans.
Dóms að vænta í kókaínmálinu innan þriggja vikna
Sækjandi krefst þyngstu
refsingar sem lög leyfa
Verjandi krefst sýknu af öllum ákærum
KÓKAÍNMÁLIÐ var tekið til
dóms í héraðsdómi Reykjavíkur
í gær, að loknum munnlegum
málflutningi þar sem Egill
Stephensen sækjandi málsins
gerði kröfu um að hinn ákærði,
Steinn Armann Stefánsson, yrði
dæmdur til þyngstu refsingar
sem lög leyfa, fyrir stórfellt
ftkniefnamisferli, fyrir að valda
almannahættu með glæfraakstri
sem leiddi til áreksturs við lög-
reglubfl þar sem Iögreglumaður
hlaut mikið og varanlegt heilsu-
tjón og fyrir að leggja til lög-
reglumanns með skærum sem
hugðist handtaka hann. í máli
sækjandans kom meðal annars
fram að hann teldi eðlilegt að
refsing fyrir fíkniefnabrotið
yrði ekki lægri en fjögurra ára
fangelsi, sem er sú refsing sem
dæmd var í þvi sem kallað hefur
verið stóra kókaínmálið og sner-
ist um innflutning á kflói af
kókaíni. Hann taldi ýmsar skýr-
ingar sem ákærði hefði gefíð á
breytni sinni ýmist bera ein-
kenni þess að vera tilraun til
réttlætingar á eigin gerðum og
ýmislegt í framburði mannsins
og gerðum yrði ekki skýrt nema
með skírskotun til niðurstöðu
geðrannsóknar sem gerð var á
honum. Ragnar Aðalsteinsson
hrl., verjandi ákærða, krafðist
sýknu af öllum ákæruatriðum.
Hann lagði áherslu á að réttar-
öryggi skjólstæðings síns hefði
verið skert með margvíslegum
hætti við rannsókn málsins,
sönnunargagna lögreglu hefði
verið aflað með ólögmætum og
refsiverðum hætti og auk þess
hefði skjólstæðingur hans engan
ásetning haft til að brjóta af
sér. Á öllum stigum málsins
hefði hann verið undir nauðung,
sem sé einn af fylgikvillum þess
geðsjúkdóms sem hrjái hann.
Hann hafí talið sig á valdi ör-
laga sem fijáls vilji hafí engu
getað breytt um.
Egill Stephensen lagði áherslu
á að sakbomingurinn hefði í raun
játað á sig öll þau brot sem hann
væri ákærður fyrir; innflutning á
kókaíni til landsins í því skyni að
selja það, glæfraakstur sem valdið
hefði almannahættu og stórfelldu
og varanlegu líkamstjóni og að
hafa lagt með skærum til lögreglu-
manna sem reyndu að handtaka
hann. Hann lagði áherslu á að
ekki væri ákært fyrir tilraunir til
að selja efnið hér á landi og því
hefði rannsókn málsins fyrir dómi
að miklu leyti snúist um atriði sem
ekki snertu ákæruatriðin í málinu.
Ekki væri ákært fyrir þau brot sem
framin kynnu að hafa verið fyrir
tilstilli lögreglu, heldur væri ákært
annars vegar fyrir brot sem fram-
in væru án nokkurs atbeina hennar
og hins vegar eftir að beinum
áhrifum lögreglu á atburðarásina
var lokið.
í máli sækjandans kom fram að
þótt hér á landi fyndust ekki jafn-
skýr lagafyrirmæli eða dómar og
í nágrannalöndum um beitingu
tálbeitu og aðrar óhefðbundnar
rannsóknaraðferðir teldi ákæru-
valdið að Bimi Halldórssyni lög-
reglufulltrúa hefði verið heimilt að
beita virkri tálbeitu sem rannsókn-
araðferð í þessu máli, enda miklir
hagsmunir í húfi að koma höndum
yfír kókaíniði
Höfuðmáli skipti að tálbeitan
hefði gefíð sig fram við Iögregiuna
án nokkurs þrýstings til að upplýsa
málið sem verið hafí stórfellt.
Hefðbundnar aðferðir hefðu
ekki skilað árangri
Egill kvaðst telja að ljóst væri
að aðrar aðferðir hefðu ekki borið
sama árangur i þessu máli og beit-
ing tálbeitu. Miðað við reynslu
þeirra sem þekktu til fíkniefna-
rannsókna væri fyrirfram álitið
útilokað í máli, sem snerist um svo
mikið magn af kókaínu, að hefð-
bundnar aðferðir eins og húsleit
gætu orðið til að draga fram í
dagsljósið nema lítinn hluta efnis-
ins.
Þótt hann teldi þannig notkun
tálbeitu heimila væri annað mál
hvort rétt hefði verið staðið að
framkvæmdinni. Þar hefði ýmis-
legt ekki verið eins og best hefði
verið á kosið og þá það helst að
Bjöm Halldórsson hefði ekki ráð-
fært sig við sína yfirmenn. Rík
áhersla væri á það lögð erlendis
þar sem beiting slíkra aðferða
væri lögleyfð að ákvarðanir af
þessu tagi væru teknar á ábyrgð
æðstu yfírmanna.
í þessu sambandi þyrfti hins
vegar að hafa í huga að ekki væri
augljóst við hvaða reglur Björn
hefði átt að styðjast, enda ekki
lagafyrirmælum.til að dreifa og í
þeim eina dómi Hæstaréttar sem
í þessu máli gæti komið til álita
væri rýr fyrirmæli að finna. Egill
Stephensen sagði að einnig þyrfti
að taka afstöðu til þess hvort þeir
gallar sem vera kunni á fram-
kvæmdinni að þessu leyti séu svo
stórfelldir að ekki verði byggt fyr-
ir dómi á neinu því sem rannsókn-
in hafí dregið fram. Miðað við að-
stæður kvaðst hann ekki telja að
svo væri, einkum þar sem ákæran
væri þannig úr garði gerð að ekki
væri ákært fyrir atriði sem lögregl-
an hefði haft beina íhlutun um.
Akæruvaldið gerir skýringar
Björns á hlerunarbúnaði
ekki að sínum
Svo miklir hagsmunir væru í
húfi að réttlætanlegt sé að byggja
á því sem rannsóknin hafí leitt í
ljós en fyrir dóminum væri ekki
tíl úrlausnar hvort Bjöm Halldórs-
son lögreglufulltrúi kunni að hafa
bakað sér ábyrgð með stjóm sinni
á rannsókninni. Úr því beri að
skera á öðmm vettvangi. Egill
sagði að svo virðist sem það að
Bjöm Halldórsson kom talstöð fyr-
ir í bíl þeim sem ákærði og tálbeit-
an óku um í kvöldið fyrir handtöku
gangi í berhögg við ákvæði réttar-
facslaga. Ákæmvaldið geri ekki

að sínum þær skýringar Bjöms
Halldórssonar að tími hafí verið
knappur þegar ákvörðun um hler-
unina var tekin og auk þess hafí
legið fyrir samþykki umráðamanns
bflsins, tálbeitunnar. Hins vegar
megi velta því fyrir sér í málinu
hvort til álita komi að þessar skýr-
ingar geti réttlætt þá ákvörðun
Bjöms að leita ekki til dómstóla
til að fá samþykki fyrir hleruninni.
Eins og fyrr sagði telur ákæra-
valdið að fyrir liggi játningar á
meginþáttum málsins og Egill
Stephensen sagði að fullyrðingar,
sem Steinn Armann hefði fyrst
sett fram fyrir dómi um að hann
hefði aldrei ætlað kókaínið til dreif-
ingar hér á landi, féllu um sjálfar
sig eins og margar aðrar fullyrð-
ingar hans um málsatvik sem
reynst hefðu í mótsögn við allt
annað sem fram hefði komið og
fyrir lægi í málinu. Sækjandinn
rakti að fyrir dómi hefði ákærði
komið fram með framburð sem í
ýmsum atriðum gengi gegn því
sem hann hefði sagt lögreglu.
Viðbrögð ákærða við handtöku-
tilrauninni við Sundlaugamar í
Laugardal hefðu verið svo ofsa-
fengin að ekki einu sinni vitneskja
um 1,2 kg. af kókaíni í bflnum
skýrðu þau. Áberandi væra mót-
sagnir og fullyrðingar sem fengju
enga stoð, svo sem um að ákærði
hefði talið steðja að sér ýmiss kon-
ar hættu og yfír honum vofað hót-
anir. Einnig fullyrðingar um að
hafa ekki fundið til áhrifa kókaíns
þrátt fyrir að hafa verið með lífs-
hættulegt magn þess í blóði. Full-
yrðingar af þessu tagi og einnig
um að hafa ekki vitað að það væri
lögreglan sem væri að elta hann á
flóttanum fyrr en eftir handtöku
yrðu sennilega ekki skýrðar nema
með hliðsjón af niðurstöðum rann-
sókna á kókaínmagni í blóði hans
og geðrannsókn þeirri sem gerð
hefði verið og væri mikilvægt gagn
og þar væri að leita skýringa á
ýmsum atriðum í framburði
ákærða.
Að minnsta kosti fjögurra
ára fangelsi fyrir
kókaininnflutninginn
Ákæruvaldið gerir kröfu um
þyngstu refsingu fyrir þau brot
sem Steini Ármanni era gefin að
sök. Nánar um ákvörðun refsingar
ákærða sagði Egill Stephensen að
ákæruvaldið gerði kröfu um ára-
Ianga óskilorðsbundna fangelsis-
vist og í máli hans kom fram að
hann teldi að ekki væri unnt, mið-
að við dóma í sambærilegum mál-
um, að dæma minna en fjögurra
ára fangelsi fyrir þann hluta máls-
ins sem lýtur að innflutningi á 1,2
kg. af kókaíni. Hann rakti rann-
sóknamiðurstöður um að minnis-
bók í bijóstvasa lögreglumanns
hefði komið í veg fyrir^að skæri
þau sem ákærði beitti við handtöku
hefðu valdið lögreglumanninum
miklu líkamstjóni og rökstuddi
ákæralið um að þetta brot hefði
verið sérstakt vegna þeirrar að-
ferðar og þess tækis sem notað
hefði verið við atlöguna og rakti
einnig það stórfellda heilsutjón sem
lögreglumaður hefði hlotið í
árekstri eftir glæfraakstur ákærða
sem ákæravaldið telur varða við
168. grein almennra hegningar-
laga en því ákvæði er sjaldan beitt
um brot sem framin eru f umferð-
inni, heldur einkum að því er fram
kom hugsuð gagnvart þeim sem
stofna umferð flugvéla eða jám-
brautarlesta í hættu.
Réttaröryggi skert með
ólögmætum refsiverðum hætti
Ragnar Aðalsteinsson hrl., veij-
andi Steins Ármanns Stefánsson-
ar, sagði að mál þetta einkenndist
af því að réttaröryggi sakbomings-
ins hefði verið stórskert með marg-
víslegum aðgerðum lögreglu og
ákæravalds. Lögregla hefði notað
tálbeitu til að framkallað brot hjá
ákærða, beitt hefði verið ólögmæt-
um og refsiverðum hlerunum og
aflað hefði verið með ólöglegum
hætti upplýsinga um einkamál
ákærða hjá skattyfirvöldum og
gjaldeyrisyfírvöldum. í trássi við