Morgunblaðið - 03.12.1992, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1992
9
* Verslunin Kúnst V
auglýsir
Verslunin er flutt í Listhúsið,
. Engjateigi 17.
Verið velkomin.
Kúnsty
Engjateigi 17, sími 683750.
________________________r
• •
JOLAGJOF
SMÁFÓLKSINS!
III
tota
STÓLLINN
er margverðlaun-
aður barnastóll,
öruggur og þægi-
legur. Hægt er að
fara með hann
hvert sem er.
Verð kr. 2990.-
Eínar
Farestveit & Co. hf.
Borgartúni 28 K 622901 og 622900
• •
V0RU SKIÐAVERSLUN
URVAL HEIMSÞEKKTRA MERKJA
Skíði og skíðavórur í miklu
úrvali - einnig skíðafatn-
aður: Skíðagallar,
úlpur, buxur,
peysur, sokkar,
hanskar, húfur
og margt
fleira.
ÓDYRIR SKÍDAPAKKAR,
skíði, bindingar, skór og stafir:
70- 90 cm skíöapakki frá kr. 12.375, stgr. 11.756.
100-130 cm skíöapakki frá kr. 13.670, stgr. 12.986
140-160 cm skíöapakki frá kr. 15.210, stgr. 14.450
165-175 cm skíðapakki frá kr. 16.110, stgc. 15.304
Fullorðins skíðapakki frá kr. 18.840, stgr. 17.898
Göngupakkar, verð frá kr. 13.040, stgr. 12.390
Skíðaþjónusta: Gerum við, slípum og berum á skíði.
Armula 40
Símar: 35320. 688860
Var rangt að
hverfa frá
sænska
kerfínu?
í forystugrein The Ec-
onomist segir að finnist
Bretum þeir illa staddir
efnahagslega, geti þeir
sér til huggunar litið til
Svíþjóðar, þar sem
ástandið sé enn verra.
Leiðarahöfundurinn
skrifar: „Meginmunurinn
á löndunum tveimur er
að efnahagsárangur
Breta hefur fengið eink-
unnina C-mínus allar göt-
ur síðan 1945. Útlending-
ar dáðust hins vegar allt-
af að hinu fræga sænska
efnahagslíkani, sem nú
hefur verið horfið frá.
Það þótti sameina efna-
hagslegan þrótt og jafn-
aðarhyggju og virtist
bjóða upp á „þriðju leið“
milli kapítalisma og sós-
íalisma; ríkið sá um víð-
tækt velferðarkerfi og
tryggði fulla atvinnu, en
leyfði markaðnum að
starfa í framleiðslugrein-
unum. í nokkra áratugi
þrifust Svíar ágætlega á
þessari blöndu. Þjóðin var
velmegandi og atvinnu-
leysi fór aldrei yfir 3,5%.
En eftir að þessari leið
var hafnað fyrir nokkrum
árum, hefur Svíþjóð sokk-
ið i dýpstu kreppu síðan
á fjórða áratugnum. Var
rangt að hafna gömlu
efnahagsstefnunni? Svar-
ið skiptir ekki aðeins Svia
höfuðmáli, heldur einnig
aðra, um alla heims-
byggðina, sem finnst hag-
fræði frjáls markaðar
vera að missa aðdráttar-
aflið og vi\ja hverfa aftur
til meiri rikisafskipta.
Kerfíð
eltist illa
Þeir sem minnast
sænska kerfsins með eft-
irsjá gleyma að það var
farið að eldast illa. Til
þess að borga fyrir vel-
ferðarkerfið, var skatt-
byrði í Svíþjóð sú þyngsta
ÖdtóÉIHíP
Hvert skal halda?
„Þriðja leiðin“
er blindgata
Brezka tímaritið The Economist fjallar í
forystugrein um efnahagsvanda Svía.
Leiðarahöfundurinn kemst að þeirri nið-
urstöðu að stolt Svía, „sænska kerfið"
eða „þriðja leiðin“ milli sósíalisma og
kapítalisma, hafi í raun leitt þá í blind-
götu. Vandi Svía sé stærri en ella af því
að þeir hafi brugðizt seint við honum.
Þeir, sem enn líti sænska kerfið hýru
auga, ættu að hafa þetta í huga.
í heimi (57% af lands-
framleiðslu árið 1991, á
móti 41% meðaltalsskatt-
byrði í EB-ríkjunum).
Háir skattar og opinberar
bætur drógu úr hvata
fólks til að vinna. Þetta
kom niður á hagvexti í
Svíþjóð; eitt sinn var hún
eitt af ríkustu löndum
heims en nú eru þjóðar-
tekjur á mann undir með-
altali OECD.
Annar galli á gömlu
stefnunni var fastheldnin
við fulla, eða öllu heldur
yfirfulla, atvinnu, sem
kynti undir verðbólgubál-
inu. Svíþjóð hefur ein-
hvern sveigjanlegasta
vinnumarkað í OECD og
getur þakkað það opin-
berum áætlunum, sem
enn eru aðdáunarverðar
(en teygðar til hins ýtr-
asta) um að koma at-
vinnulausum aftur í vinnu
með endurþjálfun og
ströngum tímamörkum
atvinnuleysisbóta. Gagn-
rýnendur segja að að-
gerðir til að auka atvinnu
séu aðeins atvinnuleysi í
dulargervi, en það er ekki
mergurinn málsins; með
því að koma í veg fyrir
langtímaatvinnuleysi og
halda atvinnuleysingjum
í snertingu við vinnu-
tnarkaðinn, verða þær til
þess að þrýsta launum
stöðugt niður á við og
lækka þannig hlutfall at-
vinnulausra, sem fer sam-
an við lága verðbólgu.
Mistök Svía voru að
þvinga atvinnuleysið und-
ir þessi mörk.“
Samkeppnis-
hæfni viðhald-
ið með gengis-
fellingum
Leiðarahöfundur The
Economist segir að til
þess að ná niður verð-
bólgu hafi Svíar orðið að
auka atvinnuleysi.
„Ástæðan fyrir því
hversu sársaukafull upp-
stókkunin í efnahagslífi
Svia hefur reynzt, er að
efnahagskerfið hafði
lengi þráast við breyting-
um. Ónnur Evrópuríki
byijuðu að beijast gegn
verðbólgunni fyrir ára-
tug, en Sviar viðhéldu
samkeppnishæfni fram-
leiðslugreinanna _ með
gengisfellingum. í þetta
sinn [eftir að stjórn Carls
Bildt komst til valda] voru
Svíar þó staðráðnir í að
fara þrönga veginn til að
bæta samkeppnishæfni
atvinnulifsins með því að
skera niður kostnað og
auka framleiðni. Þetta
var byijað að bera árang-
ur; verðbólgan hafði
lækkað úr 11% órið 1990
niður í 2% á þessu ári og
var í fyrsta sinn í 13 ár
undir meðaltali EB-ríkj-
anna, og framleiðni í iðn-
aði hafði aukizt. En vegna
þess að peningamarkaðir
halda að ef menn felli
gengið einu sinni, muni
þeir fella það aftur,
neyddist sænski seðla-
bankinn tíl að viðhalda
háum vöxtum. Að lokum
brast stíflan."
Þriðja leiðin
lokuð
f leiðara The Econom-
ist segir að lokum: „Marg-
ir Svíar kjósa nú að draga
sig aftur inn í gömlu ske-
lina sina. Það væru mikil
mistök. Jafnvel í lokuðu
hagkerfi myndi aftur-
hvarf til hárra skatta og
mikillar verðbólgu þýða
breytingu til hins verra.
Hagkerfi heimsins ein-
kennist í æ meira mæli
af samruna og þar sem
flæði fjármagns og hæfi-
leika verður fijálsara,
geta Svíar ekki snúið aft-
ur tíl gamalla vetga án
þess að missa hvort
tveggja til útlanda. Hafi
þriðja leiðin einhvern tim-
ann verið til, er hún ekki
fyrir hendi lengur."
JOLATI LBOÐ
TONIC þrekhjól og þrekstigar
270
TG-721
\VANDAÐ EN 0DYRT
A MEÐ RÓÐRASTÝRI
\ BREITT, MJÚKT SÆTI
Verð kr. 12.609,- stgr.
(áður 16.812,-).
\ TOLVUMÆLIR MEÐ ÖLLU I APULSMÆLIR (0GT0LVA)
A8KG. KASTHJ0L
A BREITT, MJÚKT SÆTI
Verð 16.030,- stgr.
(áður 21.373,-).
A12 KG.KASTHJ0L
A BREITT, MJÚKT SÆTI
Verð 19.284,- stgr.
(áður 25.712,-).
\ VANDAÐUR ÞREKSTIGI
\ MJÖG STÖÐUGUR
\ MEÐ TÖLVUMÆLI
Verð 14.414,- stgr.
(áður 19.218.-)
Góð heilsa er besta gjöfin!
sm mm H 6 I ð H J Ó / 3 V 3 r 3 IU fl / fl
ORNINNp'
CBCB
RADOREIOSLUR
5
§
lo
OPIÐ LAUGARDAGA
SKEIFUNNI V I
VERSLUN SÍMI679890 VERKSTÆÐI SÍMI679891