Morgunblaðið - 03.12.1992, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1992
r
—_
Innanhússarkitekt ráðleggur
viðskiptavinum Metró
Guðrún Benediktsdóttir innanhússarkitekt, FHÍ,
verður í versluninni Metró
fimmtudag og föstudag kl. 14-18 og laugardag kl. 11-14
og veitir viðskiptavinum ráðleggingar um allt er varðar
innréttingar, gólfefni, hreinlætistæki og litaval í málningu.

GROHE Villeroy & Boch
Verið velkomin í Metró og þiggið ókeypis ráðgjöf.
ÍWVMETRÓ
IMJODD
ALFABAKKA 16 • REYKJAVIK • SIMI 670050
Bamavemdarmál
eftir Gyðu Ölvisdóttur
Töluvert hefur verið skrifað um
böm og bamaverndarmál og er það
mjög til góðs að sú umræða séu í
gangi til að halda okkur vakandi
yfir fjársjóði okkar. í börnum okk-
ar felst framtíðin og og á tíðum í
önnum dags og brauðstrits gleym-
ist hve mikilvæg tilvera þeirra er.
Á vordögum 1992 voru sam-
þykkt á Alþingi ný og endurskoðuð
lög um vemd barna og ungmenna,
sem ganga í gildi 1. janúar 1993.
Félagsmálaráðuneytið mun fara
með yfirstjórn bamaverndarmála
og mun sérstök deild innan þess
annast samræmingu og heildar-
skipulag.
Þessum nýju lögum ber að fagna
því viðfangsefnið er sett mun skýr-
ar fram og lögin gerð aðgengi-
legri. En betur má ef duga skal.
Tvennt er það sem ég vil gera at-
hugasemdir við. í fyrsta lagi í sam-
bandi við skipun í bamaverndar-
Gyða Ölvisdóttir
„Félagsmálaráðuneytið
tekur nú við yfirstjórn
barnaverndarnef nda
um áramót. Von mín er
sú að þar fari fram at-
hugun á hvernig staðið
hafi verið að málum
undanfarið og byggð
upp heilsteypt stefna
sem mætti vera leiðandi
fyrir þetta starf.“
nefndir og í öðru lagi er það sem
lýtur að réttarfarsreglum og með-
ferð mála og málsgagna. í II. kafla
6. gr. segir m.a. um kosningu og
kjörgengi í barnaverndarnefndir:
„Á vegum sveitarfélaga skulu
starfa barnavemdarnefndir. Borg-
arstjórn Reykjavíkur og bæjar-
stjórnir í kaupstöðum kjósa barna-
verndarnefndir.“ Einnig segir:
„Heimilt er sveitarstjórn að fela
héraðsnefnd eða stjórn byggðar-
samlags kosningu barnaverndar-
nefndar er nær yfir fleiri en eitt
sveitarfélag eða semja um svæðis-
bundið samstarf með öðrum hætti
en að framan greinir. Heimilt er
sveitarstjórn að fela félagsmála-
ráði (félagsmálanefnd) störf
barnaverndarnefndar.“ Þá segir í
sömu grein: „Barnaverndarnefnd
skal skipuð fimm mönnum og jafn-
mörgum varamönnum. Barna-
verndarnefnd skal skipuð bæði
konum og körlum. Nefndarmenn
skulu vera kunnir að grandvarLeik
og bera gott. skyn á mál þau er
barnaverndamefnd fjallar um.
Leitast skal við að kjósa lögfræð-
ing í barnavemdarnefnd þar sem
slíkt er kostur og ennfremur fólk
með sérþekkingu á málefnum
barna.“
Nú er það svo að í stóru bæjarfé-
lagi eins og t.d. Reykjavík eru ef
til vill tengt hinum pólitísku listum
íjöldi af hæfu fólki. Aftur á móti
í minni sveitar- og bæjarfélögum
em þeir oft fáir eða engir, sem
hafa sérþekkingu í málefnum
barna og ungmenna, og er því
valið af handahófi til að uppfylla
þær kröfur að bamaverndarnefnd
sé starfandi. Fólk þetta gengur svo
til starfa með litla sem enga þjálf-
un eða tilsögn í mannlegum sam-
skiptum og meðferð mála, utan
þess sem það hefur aflað sér í sínu
einkalífi eða í vinnu sinni, t.d. við
afgreiðslustörf.
Þegar mál kemur upp sem þarf
VZterkurog
k-/ hagkvæmur
auglýsingamiöill!
að meðhöndla er þannig skipuð
nefnd alls ekki í stakk búin til að
taka á málum og mikið klúður og
ringulreið á sér oft stað. Komið
gæti til að nefndarfólk færi að
ganga á milli heimila í nafni nefnd-
arinnar með það í handraðanum
að tölur um illa meðferð á börnum
og kynferðisafbrot sýni að það eigi
að vera prósentulega svo og svo
mörg í heimili í þeirra umdæmi.
Svona nefnd er oft notuð af miður
góðhjörtuðu og andlega vanheilu
fólki því hún er mitt í ringulreið-
inni tilbúin að hlaupa eftir Gróu-
sögum.
Þagnarskyldan sem á að vera
skv. lögum er jafnvel ekki virt.
Fordómar ríkja og rökhyggju vant-
ar og hindrár það að rétt sé að
málum staðið. Það kallar síðan á
að fá verður mismunandi sérfræði-
þjónustu sem er mjög dýr fýrir
viðkomandi sveitarfélag.
Eg sem hjúkrunarfræðingur
mundi ekki treysta mér til að hafa
samstarf við slíka nefnd (sjá nýju
lögin, IV. kafla, 13. gr.).
Því miður geta einstaklingar í
nefnd sem þessari skemmt mann-
orð sitt og annarra. Sárast er þó
að þeir geta skemmt og rýrt tiltrú
barnaverndarnefndar. Þó það sé
gert vegna vankunnáttu er skaðinn
mikill. I XI. kafla, 59. grein, segir:
„Það varðar sektum eða varðhaldi
að koma visvítandi röngum eða
villandi upplýsingum á framfæri
við barnaverndarnefnd um atriði
sem lög þessi taka til.“ En við sem
land þetta byggjum vitum hve tor-
sótt og erfið sú leið er.
Til að koma í veg fýrir að þess-
ir hlutir gerist legg ég til að bama-
verndarnefndir, svo og félagsmála-
ráð, séu ekki valdar af handahófi
eftir pólitískum skoðunum, heldur
vandað til valsins og að það séu
einstaklingar sem eru vakandi yfír
réttarstöðu fólks og með sérþekk-
ingu á meðferð mannlegra mál-
efna. Einnig eins og heimilt er í
lögum að nefnd nái yfir fleiri en
eitt sveitarfélag eða um svæðis-
bundið samstarf sé að ræða.
í þessum lögum er mjög lítið
tekið á réttarfarsreglum og hvem-
ig hafa skuli meðferð mála fyrir
dómi ef til þess kemur. Einnig er
ekkert talað um meðferð og
geymslu málsgagna.
Félagsmálaráðuneytið tekur nú
við yfirstjórn barnaverndarnefnda
um áramót. Von mín er sú að þar
fari fram athugun á hvernig staðið
hafí verið að málum undanfarið
°g byggð upp heilsteypt stefna sem
mætti vera leiðandi fyrir þetta
starf. Þær nefndir sem tækju til
starfa fái námskeið þar sem heild-
arstefna væri sameinuð og ein-
staklingar fengju góðar leiðbend-
ingar.
Við viljum líta til framtíðarinn-
ar, vernda börnin okkar og byggja
upp gott samfélag. Barnaverndar-
starf er mjög viðkvæmt og stund-
um getur skaðinn orðið meiri en
ávinningurinn. Því ættu þeir sem
vinna að barnavemdarmálum að
hafa þá hæfni að samborgarar
þeirra þurfí ekki að upplifa þá sem
afskiptasama, tillitslausa og eyði-
leggjandi, heldur fái tilfinningu
fyrir velvilja, leiðbeiningu og hjálp-
semi um úrbætur svo að mál þeirra
megi verða leidd til lykta á farsæl-
an og gæfuríkan hátt.
Ég má til með að lokum að segja
frá því hve ánægjulegt var að lesa
frétt um nýstofnuð Landssamtök
foreldrafélaga í skólum, þar sem
markmiðið er m.a. að efla sam-
starf heimila og skóla, koma sjón-
armiðum foreldra á framfæri við
yfirvöld og stuðla að bættum upp-
eldis- og menntaskilyrðum bama
og unglinga. Vil ég óska þessum
samtökum gæfu og gengis þannig
að þau megi vaxa og dafna því
þau munu eflaust færa okkur
ávinning í framtíðinni.
I
b
i
í
í
i
Höfundur er hjúkrunnrfræðingvr.